کاڵکان: کۊششەکۍ ڕابەر ئاپۆی دما چانسەنە پەی ڕزگاربیەو تورکیای

ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان واتش: "جە کردار و گوفتاریچەنە ئاکەپە هیچ فاڕیایێش نەکەردەن. کۊششەکۍ ڕابەر ئاپۆی دما چانسەنە پەی ڕزگاربیەو تورکیای. گرڎ کاتێ ئینایمۍ پەشتەو پرۆسەکەو ڕابەر ئاپۆیۆ."

دوران کاڵکان

ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان جوابو پرسیارەکا مەدیا خەبەر تیڤیش داوە. هۊرسەنگنای و جوابەکۍ دوران کاڵکانی پی جۊرەنۍ:

"وەڵۍ گرڎ چێوێنە سڵامو وێما مکیانمۍ پەی ڕابەر ئاپۆی کە ماناڎارتەرین مڎرامانی تاریخی ڕاوەبەر مکەرۆ. جە ساڵەی ۋېیەردێنە دووۍ دیدارۍ چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدریۍ. دیداری یووەم چنی برازاکەیش و دیداری دووەم چنی شاندو دەم پارتی ئەنجامدریا.

بەیاننامە دریا بە ڕای گرڎی، پېسە پەیامەکاو ڕابەر ئاپۆی. دماتەر شاندەکە دەسش بە هەرمانەکاش کەرد. چنی ناوەندە گرڎییەکاو پارتەکا پەڕلەمانی گلېرۆبیەکۍ کریۍ. گلېرۊبیەیشا چنی بڕۍ کەسایەتیا کەرد. چی دماییەیچەنە ئەرەیاۋنێوەشا سەرو گلێرۊبیەکا وەڵا کەرڎۆ. هەرپاسە پېوەس بە دیداری چنی ڕابەر ئاپۆی جە ڕاو ئەرەیاۋناکاوە بڕۍ زانیاریێشا ئەرەیاۋنۍ.

بە وردی شۊنیرەلوایما پەی ئینیشا کەرڎ، بەردەوامێچەنمۍ. کۊشش مکەرمۍ کە جە پەیامەکاو ڕابەر ئاپۆی بیاومێنە. هامکات جە هەرمانەکاو شاندەکەو دەم پارتیچ. جگە چینەی هیچ زانیاریێوەما سەرش نییا. هەڤاڵ جومعە ئاماژەش پانەی دا، هیچ داواکاری، پەیام و بانگەوازێوە ڕسمیما تا ئیساتۍ پەی نامان. پۊکەی دلېینەو گفتوگۆکا نمەزانمۍ. هەرپاسە چېوۍ نیا داواما ۋنە کریابۆ.

چێوۍ فرۍ وچیا، بەڵام جە پراکتیکەنە هیچ ئاژێوە جیاواز نیا ئارانە. مشتومڕێوە بۍ کە فرە گرنگ و ماناڎار بۍ. ڕاوەبەریما دەربارەو ئینەی ئەرەیاۋناش وەڵا کەرڎۆ. گرنگیما دا پی گفتوگۆیا و بە گرنگما زانۍ. پەی ڕای گرڎی و پەی ۋێچما ئانەما ئاشکرا کەرد بە ۋەرپرسیاری ۋێما هۊرسەنگنمۍ. موخاتیبما ڕابەر ئاپۆن. گرڎ کاتێ ئینایمۍ پەشتەو ئا پرۆسەیۆ کە ڕابەر ئاپۆ دەسش پنەکەرڎەن.

جە ئیسەو ئایندەیچەنە ئینایمۍ چنیش و بە پاو قەرارەکا ئاڎیی جمێوە. ئینەما بە ئاشکرا باسکەردەن. بەڵام جیا چینەی ئێمە هیچ پراکتیکێوە نمەوینمۍ. نە جە گفتار و نە جە کرداریچەنە بە تایبەت جە لایەنو ئاکەپەیۆ هیچ فاڕیایۍ نیا ئارانە. بڕۍ ئەرەیاۋنۍ ژەعر دەمشانە مۍ جبەر. بە پاو ۋێشا نزیکایەتیێوە سووک و بێ مانا گێرانە ۋەر. هەڵبەتە قینە بەرایەتی مکەرا. بەڵام جە حەقەتینەنە ئاژەو کەسی و هەرزانی ۋێشا نیشانە مڎا.

بێگومان دلۍ پارتە جیا جیاکانە هاندای هەن. جە لێوەتەرۆ پراکتیکشا بەردەواما. چی پراکتیکەیشانە هیچ فاڕیایۍ ڕووەش نەڎان. هرووژمەکۍ سەرو گەلی، گێرتەی، سەپنای قەیومی بەردەوامێنۍ. جە ئیمراڵچەنە پېوەس بە ئاژەو ڕابەر ئاپویۆ هیچ فاڕیایۍ نەکریان. بەڵێ چەمپنەکۊتەی بۍ. ئینەیچ جە ئاکامو ئەوەکۊشای هەڵمەتۊو جەهانی پەی ئازادی ڕابەر ئاپۆی ئاما ئاراوە.

وەڵتەریچ باسمە چینەی کەرڎەن، ئینە سەرکەوتەیۍ بۍ. ڕاوەبەریما ئەرەیاۋنایش دا. دەسنیشانش کەرد دڎان بە گۆشەگیرییرە نریان. ئینە هۊرسەنگیا و هۊرسەنگنایۍ درووسا. بەڵام جیا چینەی هیچ پراکتیکێوە نیا. پېوەس بە ئاژەو ڕابەر ئاپۆیۆ هیچ فاڕیایۍ جە لایەنو دەسەڵاتداریییوە ئەنجام نەدریان. زانیارییما نییا.

ئانۍ داوا و بانگەوازیشا کەرڎ، ئانۍ ۋەرپرسیارێنۍ ئەر جددیێنۍ با هەنگامەی کردەییە بنیا'

بەڵی بێگومان گۆشەگیری بەردەواما. سیستەمو ئیمراڵی هەر پېسە ۋێش بەردەواما. پێوەس پینەی هیچ هەنگامێوە کردەییە نمەوینمۍ. بەڵێ، گفتوگۆ کریان. شاندەکەو دەم پارتی دیدارش کەردەن، پارتە سیاسییەکۍ تورکیای ئەرەیاۋنای و قسێشا بێنۍ. ئینە گرنگ و مانادارا. بەڵام ئینۍ گرڎ تەنیا گفتوگۆن. پراکتیکەکۍ پاو وەشحاڵی گفتوگۆکا نییەنۍ. پەی نموونەی نمەزانمۍ جە پەڕلەمانەنە هیچ کارێ مکریۆ یا نا. ڕۊشن نیا هەموارکەردەیۆ و سەرڕاس کەردەیۆ یاسایی هەن یا نا. دەوڵەت باخچەلی داوا و بانگەوازش کەرد. چڼین لایەنۍ تەرێچ بەشدارۍ بانگەوازییەکەی بێنۍ. واتشا، با ڕابەر ئاپۆ بێنە پەڕلەمان. واتشا با جە گرووپو دەم پارتیینە قسۍ بکەرۆ. خاسا ئاڎ چنی جە ئیمراڵینە بەربشۆ و بۍ؟ با بۍ. کێ کۊسپا ۋەردەمو ئینەینە؟ پەی ئامایش، ئایا ئانۍ کە داواشا کەردێنە و ئی بانگەوازییەشا کەردەن هیچ چێوێشا ئەنجام دان پەی ئی هەرمانۍ؟ کۊششا کەردەن؟ هیچ کۊششێوەشا هەن؟ هیچما نەڎیی. پا مەعنۍ بەبێ ئانەی حیچ فاڕیایی کریۆنە داوا جە ڕابەر ئاپۆی کەرانە داواکاشا جابجێ کەرۆنە و جە چەمەڕای ئاڏشانێ. ئینە هەرمانێوە کردەنی نییەنە. ئەر جددی بانە، ئینەیە بە گرنگ وینمێ و مانادارا. پەشتگیری مکەرمێ. یانی با حیچ کەسێ نەواچۆنە پەکەکە فڵان چيو ماچۆنە، جە دژش مڏمێوە. حیچ چێوێ چی جۆرە بییەیس نییا. پێسەو تەڤگەر و گەلی بە سەرنجدارییۆ چەمدێری پرۆسەکەی مکەرمێنە. بەڵام ئانێ ئی داوێشا کەردێنە، ئانە گەرەکشانە چێوێ ڕووەدۆنە، بەو پاو ئانەی هەرمانە مەکەرانە و مەجوڵیاوە. ڕابەر ئاپۆ واتش، ئەر هەلومەرجەکێ بڕەخسیانە ئانە متاونە دەوری پراکتیکی و تیۆری وێم گێڵنونە. چی دۆخەو ئیسەیشەنە متاوۆنە چێش کەرۆنە؟ چەنین قسێ کەرۆنەو و ئەرەیاونێ بڏۆنە؟ مەتاونە حیچ چێوێ واچۆنە. بە ئیسەیشۆ مەتاوۆنە قسەکاش وەڵا کەرۆوە، هەرکەسێ وەڵاشا بکەرۆوە تاوانەنە. نەک بە تەنیا کتێبەکێش بەڵکوم پاریزنامەکێشش گلێرێ کریاوە. چێوێ کە بە شێوێوە یاسایی ئەنجام دریان. کێ میاوۆنە ئینەی بکەرۆنە؟ پۆکەی هەوڵدای نییا. حیچ مەوینمێ. هەڵبەتە پەنەوازش بە پراکتیکی هەن. ئانێ ئی داوێشا کەردە و ئانێ وەشبەختی خوڵقنانە ئەر جددیێ بانە ئاکاتە مشۆم هەنگامێ پراکتیکیێ بنیانە. با بارودۆخێ گونجیای خوڵقنانە کە ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە جە گرووپو دەم پارتیینە قسێ بکەرۆنە. با ڕاش پەی بکەراوە تا تاوۆنە سیاسەت بکەرۆنە. با خاوەنو بارودۆخو هەرمانێ و ژیوایێ ئازادیش بۆنە. با ئیتر دمای بە سیستەمو گۆشەگیری و ئەشکەنجەی ئیمراڵی بێنە. جە کاتێنە ئا سیستەمە بەردەوام بۆنە . ئینە بابەتێوە درووس و ڕاس نییا.

مەواچمێنە گرڏ چێوێ ئەرێنییا، بەتایبەت ئانێ ئی داوێشا کەردە، ئانێ چی هەرمانێ وەرپرسیارێنێ، ئانێ بە ڕاسی گەرەکشانە چێوێ بکەرا، دۆخەکەی فاڕانە، ئەر باوەڕییشا بە قسێ وێشا هەن ئاکاتە با هەنگامێ کردەیی بنیانە.

'نمەبۆ هیچ کەموکوڵی و لاوازیێوە جە ئەوەکۊشاینە بکریۆ'

جگە جە ئەوەکۊشای هیچی تەر نییا. پېسە چنی تا ئیساتۍ پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی و چارەسەری پرسو کوردی جە چوارچێوەو 'هەڵمەتۊو ئازادی مېیاننەتەوەیی'نە چالاکی کریان، گەلوو کوردی و دۆسەکێش جە چوار پارچەو کوردەسانی، جە گرڎ لێوە جەهانی مشۊم بەردەوامی بڎا پی هەڵمەتۍ و ئەوەکۊشایشا بەردەوام بۆ. نمەبۆ تەنانەت لاوازییێوە گولانەیچ بۆنە. بە ئەوەکۊشای متاویۆ هەنگامە پا کەسا بنریۆ کە قسۍ مکەرا و جابەجێش نمەکەرا.

گرڎ چێوۍ بە ئەوەکۊشای فەراهەم بۆنە. کەواتە چا کاتەنە مشۊم ئەوەکۊشای ۋەرفراوانتەر بکریۆ و بە میتۆدی جیاواز ڕاوەبەر بکریۆ و بیاوۊ بە ئەنجام.

بەڵێ، چا ڕوانگۆ هەڵمەتۊو ئازادی دەرەنجامی گرنگش بەدەسئاوردەن. واتما پی جۊرە بۆنە. بەڕاسی واتما وەڵێکۊتەی هەمیشەیی جە چوارچێوەو ئامانجەکا هەڵمەتۊو ئازادیینە بۆنە. جە ئیساتێنە ڕا وەردەمو  ئینەینە کریانۆ. بەڵام پەی وەشکەردەی و ئەنجام هۊرگېرتەی مشۊم زیاتەر کۊشش بکەرمۍ، ئەوەکۊشایۍ کاریگەر ڕاوەبەر بکەرمۍ. جارێوەتەر سڵام جە ئەوەکۊشای هەڵمەتەکۍ مکەرمێوە. بانگەوازیما جە گەل و دۊساما بە بەهێزییوە ئەوەکۊشایشا بەردەوام بکەرا.

٢٠ ساڵۍ چێوەڵی جە کاتو پرۆسەو یاسایینە، چا کاتەنە ڕابەر ئاپۆ ۋەرگری جە ۋێش کەرۍ، جە پارێزنامەکاو ۋێشەنە ئی ئاژەشە هۊرسەنگنا. شەرتەش نیارە. واتەبێش، ئەر پی جۊرە ئەنجام بڎریۆ ئی ئەنجامە مېنە ئاراوە، پاجۊرە ئەنجام بڎریۆ دەرەنجامێوە پا جۊرەشە بۆ. قسەکۍ ڕابەر ئاپۆی یۆ بە یۆ مەیانە دی. مشۊم وەڵۍ گرڎ چێوێنە گرڎ کەسێ ئینەی بوینۆ. نمەبۆ بە سووکی نزیکۍ ئیمراڵی باوە. کەسانۍ سووکۍ هیچ مانا و قیمەتێوەشا نییا. ئیتر جەهان ئینەش قبوڵ کەردەن. گرڎ کەسێ قبوڵش مکەرۆ. چن کەسێوە بێ ئیرادۍ بەرکۊتێنۍ و هەوڵمڎا پشێوی وەش بکەرا. هیچ مەعنێوەشا نییەنە. جە لێوەتەرۊ چنین بۍ؟ دووۍ لایەنێش هەنۍ؛ یووەم، ئێمە ئەوەکۊشمۍ. پەکەکە بە سەرمەشقایەتی ڕابەر ئاپۆی زیاتەر جە پەنجا ساڵان چی بوارەنە ئەوەکۊشۆ. پەی ئانەی ئی  ئاوەزیەت و سیاسەتە بواڕیۆ. ئانەی گەرەکما بۍ فاڕمێش چێش بۍ؟ ئاوەزیەت، سیاسەتو قڕکەری، چەوەسنەری، فاشیست و دژمنو کوردان. کە چل ساڵێش ۋېیەرنان. جەنگو ئازادیما ئینا ساڵۊو ٤١ـەمینینە، بە شێوێوە سەرەمڕە بەردەوامە. هرووژمە قڕکەرەکۍ جەنگی تایبەتی کە سەرو بنەماو 'پلانەو چالاکی دلێنەبەردەی' ڕا مکەرۆ ١٠ ساڵێش پەڕ کەردەنۆ.

'جەنگش کەرڎ، نەتاواش ئەنجام دەس وزۆ، ئیساتۍ شۊنەو چارەسەری تەریرە گێڵۊنە'

جمیەرو ئازادیما و گەلەکەما مڎرامانێوە قەوتشا ڕاوەبەر کەرد. چا هەلومەرجەی کە بۍ، ئانۍ پلانەکێشا ئاماڎۍ کەردە و جابەجێشا کەردە نەیاوۍ مەرامو ۋێشا و ڕووبەروو شکسی بیێوە. حکومەتو فاشیستی ئاکەپە – مەهەپەی یاوۍ بە ئاستو هۊرشێویایۆ. چێششا کەرد؟ گرڎو ئیمکانو تورکیایشا بەکار ئارڎ، جە گرڎ لێوە پاڵپەشتییشا هۊرگێرت، جە ناتۆ، چین، ڕووسیا، جە گرڎ لێوە پەشتیوانیشا هۊرگېرت، گرڎ جۆرە چەکێوەشا بەکار ئارڎ، ئەخلاق و یاساکێشا پاشێلۍ کەردۍ، بەهەزاران تاوانۍ جەنگیێشا جە هرووژمەکاشانە ئانجامدۍ و سەرنەکۊتۍ. گەریلا قارەمانەکۍ کوردی جە زاپ، مەتینا، ئاڤاشین، هەرێمەکاو پارېزنای میدیای و سەرانسەرو کوردەسانینە ئازایانە سەرو هێڵۊو فیدایی بیەی مڎرامانی کەم وێنەشا ڕاوەبەر کەرڎ و قارەمانیێوە تاریخیشا تۆمار کەرد. ژەنا و جوانا کوردی شەو و ڕۆ بە هۆشیاری و ڕێکوستەی بێوێنۆ ئەوەکۊشایۍ گۊرەشا ڕاوەبەر کەرڎ. هەرپاسە گەلو کوردی و دۆسەکێشا جە چوار بەشۍ کوردەسانی و جبەرو وڵاتی دەسشا بە ئەوەکۊشای کەرد. ئی کۊششە دماجار جە ١٠و ئۊکتۊبەرو ٢٠٢٣ بەدماوە سەرو بنەماو چارەسەری پرسو کوردی و ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی، بی بە چالاکی پلان پەی مجیایرەی و ماوەو ساڵێوەش ۋېیەرنا و پاش نیا ساڵەی دووەمو ۋێشۆ و شکسش بە گۆشەگیریێوە ڕەهای ئارڎ. پەی ڕزگاربیەی چا ئاژەیە شۊنەو چارەسەریرە گێڵۍ. دەوڵەت باخچەلی، یووەم کەس بۍ کە شۊنەو چارەسەریرە کۊت هەوڵدایۆ. پەی چێشی؟ چونکی ئا جەنگش ڕاوەبەر کەرڎ. ئاژێوە ئاشکرا و ڕۊشنا گرڎ کەسۍ چنەش مېیاوۆنە. ماچا چی هەوڵدایەکۍ جە لایەنو دۊڵەت باخچەلیوە دەسش پنەکەرڎ؟ من ئا کاتەیچ واتم ئەی کێ دەسش پنەکەردەبیۍ؟ ئا کەسەی جەنگەکەی ڕاوەبەر مکەرۆ جە لایەنو ئاڎیۆ دەسشپنەکریان، ۋەرو ئانەی جە جەنگەکەنە نەتاواش ئەنجام گێرۆ، بێچارە مەنۆ. ئیساتۍ شۊنەو چارەسەرێوە جیاوازیرە گێڵۊنە. ئینە چێوۍ ئاساییا. کەواتە ئینە لایەنێوە مەسەلەکێن. ئینەیچ ئاشکرا بی. جە دماینە چانەی یاوێنە کە نمەتاوا درێژە بە هرووژمەکاشا بڎا. پۊکەی نیەنۍ ئاستێوەنە کە بتاوا مەرامەکاشا بارانە دی

جە لېوەتەرۆ ئینە بەرکۊتەو جەنگی جەهانی یەرەمین کە ماوەو ٣٥ ساڵان جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە ملۆڕاوە. ئی جەنگە بەردەوام یاگۍ هۊرسەنگنایا. سەرەتا بە جەنگ و قەیرانەو کەنداوی دەسش پنەکەرڎ، دماو هۊرشێونایۆ یۆبیەی سۆڤیەتی، سەرو بنەماو ستراتیجو سیستەمی تازەو جەهانی ئەمریکایۆ، ماوەو ٢٠ساڵان جە دەورو کەنداوی جەنگ ڕووەشدا. زیاتەر جە ١٠ساڵا، نزیکەو ١٥ ساڵا، پەی مسۆگەرکەردەی کۆنترۆڵو ۋەرکۊتوو بەحرو مېیامینی جەنگ ڕاوەبەر مکەرا. جەنگەکە جە مابەینو سیستەمو سەرمایەداریی جەهانی و دەوڵەت نەتەوەینە کە بەمەڵامەتو جەنگی جەهانی یووەمیۆ ئەرەمەرزیۍ ڕووەشدا. سەرەتاو ئی جەنگەیە جە عێراق و جە وڕنای ڕژێمو بەعسیوە دەسش پنەکەرڎ. جەنگو غەززەی جە ٧و تشرینو یووەمو ٢٠٢٣ دەسش پنەکەرڎ. ئا ڕووەدایۍ دماتەر ڕووەشا دا، کەم تا فرە گرڎ ئاگاڎارێندۍ. چی؟ چونکە وەڵۍ ئانەینە ئانۍ جەنگ کەرێنۍ مەرامو ۋێشا ئەرەیاۋنا. باسشا جە پرۆژەی گۊرەو ۋەرکۊتوو مېیامینی کەردەبۍ، فرەو چێویچ بە پەنهانی مەنۆ. بەڵام دماو گلېرۊبیەو قولەپۊپەو گروپو ٢٠ جە هێندستان گرڎ چێوێشا ئەرەیاۋنا. یانێ پڕۆژەی تازەو بازرگانی و وزەیشا جە هێندستانۆ ئاشکرا کەرڎ. سەرەتا دەوروبەرو کەنداویشا وست چېرو هەیمەنەو وێشاوە دماتەر دەوروبەرو سعودیەیشا کۆنترۆڵ کەرد. دماتەر بە سەرکردایەتی ئیسرائیلی ۋەرکۊتوو بەحرو مېیامینی کۆنترۆڵ مکەرا. واتە ڕاکۍ پاک مکەراوە. بێکاریگەر کەردەی حەماسی سەرو ئی ئەساسیە بۍ. ئا کاتە واتما، لوبنان گنۆ دلۍ ئا پلانێوە. چونکی ڕاکێشا ئاشکرا کەردەبۍ. هەرپاسە٣ واتما دماتەر مېیاوۆ سوریا. ڕێک پاسە بۍ. ئیسرائیل کە پەشتگیری ئەمریکا و ئەوروپایش هەن، دیارە کە ئامادەکاری فرەش پەی کریابۍ. دماتەر ئاشکرا بی کە پلانەو دماتەری سوریان. دماو ئانەی حزبوڵا گورزێوە قورسەش ۋەرکۊتە، ئینە پا مەعنۍ بۍ کە ئێران گورزەش ۋەرکۊتێنە. دماو ئانەی ترەمپ جە هۊرچنیەکا ٦و تشرینو دووەمینە سەرکۊتەیش بەدەسئاورد، دەرفەتو ڕێککەوتەی چنی ڕوسیای پەی حکومەتو ئەمریکای ئاما ئاراوە. جە ماوەو یەرۍ حەفتانە ڕێککەوتەی پەنەوازشا ئەنجامدا. دماو ٢٠ڕووا جە هۊرچنیەکا ئەمریکای، هرووژمشا کەرڎ سەرو دەسەڵاتو ئەسەدی و جە ماوەو حەفتێوەنە ڕژێمو بەعسی جە سوریانە وڕا.

ئیدامەش هەن...