ھەنگامۍ کرڎەیۍ پەی ئاۋەڎانکەرڎەو ناوچەو ھۆرامانی و ئەۋەگېڵنای زۋانی ھۆرامی پەی بوارو وەنەی و ڕاۋەبەریی، جە نۋیستەی ئاکۊ مارانی-ن و چنڎ بەشێن و هەر جارەو بەشێوش وەڵاومکریۆنەوە.

بەشۍ دوەمە

بارو زۋانی ھۆرامی چی ڕۊزگارەنە

ئارۊ زۋانی ھۆرامی دماو زېیاتەر چە سەڎ ساڵا کەنار-ۋزیای و ۋېران-بېیەی پانتاییە جوگرافییەکەیش و زاڵبېیەی زۋانە داگیرکەرەکا سەرشەرە، بە پەشتبینای بە جەھانگیریی سەردەمو دیجیتاڵیزە-بېیەو زۋانی و ڕۊشنۋیریی، خەریکا جارېۋتەر بە پڕتاۋ پەی دلۍ بازنە ڕۊشنۋیریی و ۋیریی و فیلۆسۆفییەکا گېڵۊۋە و سەرو بانە گۆرەو دەگاکاۋە، لاو سەری باخەکاۋە و دلۍ ھەۋارەکانە بانگو وەنەی بە زۋانی ئەڎایی پېسەو مافېۋی سرۇشتیی و بنەڕەتیی و گەرڎۇنیی بەرزبۊۋە و گۊشو ناحەزا زڕنگنۊۋە و دەسەڵاتە ڕامیارییەکا ھەراسانۍ کەرۊ؛ ھەراسانېشا کەرۊ، چۇنکە بنەماو ڕەۋایی ئاڎېشا سەرو شۆڤێنیزمی زۋانیی و فاشیزمو سەروەریی چینایەتی ھۊرچنیان.

ئېمە خەریکۍ ھەنمۍ بە زۋانی ئەڎایی منۋیسمۍ و ئا مافە سرۇشتیی و گەردۇنییە سەرو دەسەڵاتڎارەکارە سەپنمۍ. بەڵام ۋەڵۍ ئانەیە کە شۆڤێنیستە دەسەڵاتدارەکۍ قېڕنا و دېۋیا و ژڵېۋیا ڕۊشنگەرییەکەو ئېمە دژایەتیکەرا، دڵۍ وېمانە دەسۍ جۊراوجۊری خەریکو لاسایی-کەرڎەی قاڵبدای زۋانی بە ئایدیۆلۆجیاو "یەک نەتەۋە – یەک زۋانی" ھەنۍ؛ زاڵکەرڎەی یەک دیالێکتی و دلېنەبەرڎەی ئەۋېشا تەری بە بەھانەو ستاندارد-کەرڎەی و دلېنەبەرڎەی دەنگە ھۆرامییە تایبەتەکا بە خاترو چەمە ئەفسۇنگەرەکا (نەتەۋە)ی.

ئېمە ماچمۍ ھۆرامی زۋان ھەن و پاسە کە مزانمۍ و ۋېنمۍ ھەر زۋانېۋ چە کۆمەڵېۋ دیالێکتا و بنە-دیالێکتا و تەنانەت زۋانی خېزانیی و زۋانو کەسەکا پېکمێۋ؛ ئا کۊمەڵۍ کە چە ئارۊنە بە ھۆرامی قسۍ کەرا ھەر یۊ دیالێکتو وېش ھەنش، ھەر چە بەعشېقە گېرە تاکو کەرکۇک و زەنگەنە و خانەقین و کەنۇلە و بەشېۋ چە ھەرېمو کوێتەو پاکستانی و بەشېۋ چە ھەرېمو خۆراسانو ئێرانی و تاکو بە ناوچەو ھۆرامانی بەشکریا سەرو ئێراقی و ئێرانی'رە میاۋۊۋە، کۊمەڵېۋ دیالێکتی ھۆرامیۍ ھەنۍ، ھەم ۋاچە بنەڕەتییەکېشا یۊ ھەنۍ و ھەم ڕازۋان و ھەم خەڵکو گرڎو ئا کۊمەڵا بەبۍ ھۊرگېڵن (موتەرجم) چە یەکتری مېیاۋانە.

بەڵام کاتېۋ کە ئېمە گنمۍ ئەۋەنۋیستەی یان دیجیتاڵیزە-کەرڎەو زۋانەکەیما، یەکسەرە چنی گرفتېۋۍ ڕۇبەڕۇۍ بیمۍ، کە یۊ چە پېڕە لاساییکەرەکا مەرامدارانە و خاترگېرانە ئا گرفتۍ ۋەرو دەمو دۋەبارە پاگېرتەو زۋانی ھۆرامینە درۊسەش کەرۊ؛ چېگەنە مەبەس ئا پېرۍ ھەنۍ، کە ماچا و پا گیرارە "ئېمە پەی بە ھۆرامی نۋیستەی ھیچ پەنەۋازیما بە ھېماسازیی | پیتسازیی دەنگە ھۆرامییە تایبەتەکا نېیا"، کە پەنج دەنگۍ ھەنۍ و بە فەرامۊشکەرڎەو ئا دەنگا بەشېۋی فرە ڕەسەنو زۋانی ھۆرامی دلېنەملۊ. چېگەنە پرسیارېۋە یەخۊ دڵسۊزا زۋانی ھۆرامی گېرۊ: ئەر ھۆرامی زۋان ھەن، ئایا کریۊ کیبۆردۍ ھۆرامییە بە پەنەۋازی نۋیستەو گرڎو دیالێکتە ھۆرامییەکا وەڵام نەڎۊۋە ؟ من وەڵامو ئی پرسیارۍ پەی ڕۊزگاری و پەی ئایەڼەی جېیامازۇ.

یۊ تەر چە گرفتەکا نۋیستەی بە ھۆرامی چی ڕۊزگارەنە، پەیڕەۋکەرڎەی ڕانۋیسو زۋانە داگیرکەرەکا یان زۋانە ھامساکا ھەن، کە ھیچ کات لۆجیکو زۋانی نمەپەسینۊش و نادرۊسیچ ھەن، چۇنکە ھەر زۋانېۋ تایبەتمەڼیی وېش ھەن. کاتېۋ کە فارسی-زۋانېۋ منۋیسۊ  "درست کردن" یان کەسېۋی سۆرانی- زۋان بە ڕانۋیسو چل - پەنجا ساڵا چێۋەڵتەری منۋیسۊ "دروست کردن"، گرفتۊ وېشانە و ئاڎۍ ئازاڎۍ ھەنۍ چنی منۋیسا، بەڵام لۆجیکو زۋانی ئانەیە نمەپەسینۊ، چۇنکە [درۊسکەرڎەی] ۋاچېۋە یۊگېرتېنە یان پېکئامێنە چە دۋۍ بەشا : درۊس + کەرڎەی و پېۋەرە واتێۋە تەرە بەخشا، کە چە ۋاتاو دۋە ۋاچە ۋەڵېنەکەی جېیاۋازتەرە ھەنە و بەس کاتېۋ ئا ۋاتا تازۍ بەخشا، کە پېۋەرە بنۋیسیا، ئەگینا ھەر پېسە دۋە ۋاتا ۋەڵینەکەی مەناۋە و ھەر پاسە بە جېیا-نۋیستەیشا بېژگە نەزانای ھیچ خاسیېۋش [حېکمەتېۋش] نېیا و ھیچ پاساۋېۋی زۋانەۋانیش نېیا. 

گرفتېۋۍ تەر چە ڕانۋیسی ھۆرامی یان ڕاستەر ۋاچۇ پا جۊرە کە ھەر یۊ بە گۊترەو حەزو وېش منۋیسۊ، ئانە ھەن کە فرەو ھۆرامی-نۋیسەکا ئیسەی ۋەرو ئانەیە، کە ئاشناییشا بە دەنگو پیتەکا [ڤ ، ۆ ، وو، ێ] نېیا و ئانەیچە پەی ھەژمۇن وەنەیشا بە زۋانی فارسی گېڵۊۋە، کە ئا پیتۍ چە ئەلفابێتی زۋانی فارسینە نېیەنۍ و ئا پیتا [ڤ ، ۆ ، وو، ێ]  جېیاتی دەنگە ھۆرامییە تایبەتەکا [ۋ ، بۊرە  ، چېرە ] بەکارشابەرا، کە بە پەیلۋاو من ئانە بېیەن بە مەڵامەتو ئانەیە، ھەڵۍ فرە زەقی پېسەو بەکاربەرڎەو [وو] جېیاتی (و) پەیۋەڼدای|خاۋەڼاری [تەمەلوکی]،  تېکەڵکەرڎەو نامۍ نەژناسیێ تاکە و کۊ، ھەر پاسە  یۊکەرڎەی کرڎاری ئیسەیی و ئایەڼەیی [کۊگە ملدۍ] چنی چڼبارە بېیەو کرڎاری [کۊگە ملدێ]، ڕیزکەرڎەو یەرۍ - چوار پیتۍ دەنگۆدەرۍ [ڤاوڵۍ] چە ۋاچېۋەنە و شۊنۊ یەکتریۆ،  ئانۍ و فرە چېۋۍ تەرۍ، کە شیکەرکەرڎەو ھەر یۊ چە ئا بابەتا پەنەۋازییش بە کۊڕۍ و مشتومڕە تایبەتا ھەن و ڕەنگا چڼ ڕۊ و ھەفتۍ و تەنانەت زېیاتەر خوانۊ و پەنەۋاز بۊ.

------------------------------------------
* دەنگە تاییبەتەکۍ زۋانی هۆرامی، پیتە و نمۇنەی دەنگیی و نۋیستەیی:

- ڎ : ئەڎا  : دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6322
- ۋ : ۋاران  : دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6328
- ڼ : مەڼ : دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6324
- ۊ : لۊ : دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6326
- ېـ ۍ  : دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6330
- ﯗ = وو : (مــﯘ)
لینکو گرڎو پیتەکا ئەلفابێتو زۋانی ھۆرامی 
https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/7588

نۋیستەی: ئاکۊ مارانی