پرۆسەی تازە کە جە مانگۊو نۊۋەمبەرو ساڵەی وېیەردۍ بە بانگەوازو سەرۆکو گرڎیی مەهەپەی دەوڵەت باخچەلی دەسش پنەکەرڎ، بە گفتوگۆ بەردەواما. چی دماییانە شاندو ئیمراڵی چنی سەرۆککۆمار تەیب ئەردۆغانی چەمپنەکۊتەیشا کەرڎ. ئەندامەو شاندو ئیمراڵی پەروین بوڵدانە دەربارەو چەمپنەکۊتەکەی جوابو پرسیارەکا ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF) یش دێوە.
جە گفتوگۆکا پېوەس بە پڕۆسەکەیۆ چەمپنەکۊتەی چنی ئەردۆغانی بە گرنگ موینیۆ. پېوەس بە چەمپنەکۊتەکەی چنی ئەردۆغانی سەرنجو شمە چێشا؟
سەرۆککۆمار جاری یووەم بۍ شاندو ئیمراڵیش قبوڵ کەرد. ماوێوە فرەن چەمپنەکۊتەی مکەرمۍ. چنی پارتە سیاسییەکا چەمپنەکۊتەیما کەردەن. سەرۆککۆمار کەسێوەن کە مشۆم جە مېیانو ئی هەرمانێنە بۆ، چی مژارەنە فرە دوور مردان. چی مژارەنە حیچش نەواتەبۍ. حەرپۊکەی گرڎ کەسۍ چەمەڕابۍ. شاندو ئیمراڵیش قبوڵ کەرد و چی بارۆ پەیلواو ۋێما بە هامبەشی بەربڕی. گۊشش جە پەیلواکاما گێرت کە جە ئاستێوەنە سەرنجەکاما ۋەرچەم گێرۆ، خاوەنداری جە پڕۆسەیە بکەرۆ. جە خاوەنداریکەردەی چی پڕۆسەینە ماچمۍ عەبدوڵا ئۆجالان ئیرادە و قەرارێوەش نیشانەدا. ئانەم دی کە هەمان قەرار جە لایەنو حکومەتیچۆ هەن. چی لایەنۆ چەمپنەکۊتەیۍ تاریخی بۍ.
چی چی مژارەنە ئەردۆگان تا ئیساتۍ دوور مردۆ؟
مەڵامەتو مردایشم جە دوورۆ نەپەرسا. ئاڎیچ چێوێش نەوات. بە پەیلواو ۋێم، گەرەکشا لوایڕاوەو پڕۆسەکەی بوینۆ. بەمەڵامەتو ئا ڕووەدایا کە جە دماو پرۆسەو ٢٠١٥ ڕووەشا دان ویرکەردەیۊیش بۍ. پەی ئانەی هەمان چێو ڕووە نەڎۆ، کاتێ دیش پرۆسەکە متاوۆ بەرەو وەڵۍ بلۆ، لووا دلۍ مېیانو پرۆسەکەیۆ. ئێمە سەرو ئینەی قسېما نەکەرڎە، بەڵام پەیلوایەکېما پی جۊرەنۍ.
ئینایمۍ چ ئاستوە پڕۆسەکەینە؟
جە دیدارەکانە چنی ئېژا ئۆجالانی تێبینی هۊرگیریۆ، گوزارشتە ئاماڎۍ مکریۆ. ۋەرپەرسا دۊڵەتی بەشدارۍ ئی چەمپنەکۊتا مکەرا. چڼین گرفتۍ هەنۍ، جە چڼین مېڎانێنە گرفت هەن. چڼین یاسۍ هەنۍ مشۊم ئاماڎۍ بکریا. جیای ئانەی یۆ بە یۆ باسو ئینیشا بکەرمۍ، واتما مشۊم زەمینەی یاسایی وەش بکریۆ. ئاماژەیچما پانەی کەرد جابەجێ کەردەی بڕۍ فاڕیایۍ یاسایۍ بەشدارۍ با جە پرۆسەکەنە. جە حەقەتینەنە ئاڎۍ چی ڕووەیچۆ نەرێنیۍ نیەنۍ، بەڵام جارێ نمەزانیۆ ئاڎ چێش مکەرۆ.
چی دەمودەسا(بە پەلەن)؟
چونکی بڕۍ هەنگامۍ هەنۍ مشۊم بنریا، بڕۍ یاسۍ هەنۍ مشۊم بەر بکریا. گەرەکمانە سەرو ئینیشا قسۍ بکەرمۍ، گفتوگۆشا سەر بکەرمۍ و جە هەمان کاتەنە بەرەو وەڵۍ بلمۍ. چونکی ئەر گرفتۍ سەرو ڕاو ئاشتیۆ بی، مشۆم سەرڕاس بکریۆوە. پۊکەی ڕاگێرتەی جە ڕووەدای پی چەشنەیە گرنگا.
سەرو شێوناو پڕۆسەکەی فرە قسێ کریێ. سەرو ئەگەرو شێونای یان کودەتا جە وەراوەرو ئی پڕۆسەینە شمە چێش ماچدێنە؟
ساڵەو ٢٠١٥ینە لایەنگرو ئی بابەتەیە بێنمێ. ئینجاریش پەی ئانەی هەمان چارەنووس ڕووەنەرۆنە، پەی ئانەی پڕۆسەکە تێکنەشۆنە، مشۆم ئینە ئەنجام دریۆنە. حەر پۆکەی ئا چێوێ بانە مەڵامەتو ڕووەدای مشۆم ڕاگیریشا ونە کەرمێنە.
هەرمانەکێ قەیومی، زینان کەردەو سەرۆکو شارەوانی ئەستەنبوڵی، هرووژمەکێ سەرو لایەنگرا دیموکراسی، باڵبەسکەردە و زینان کەردەی... ئایا ئینێ زەرەر جە پڕۆسەکەی مەرانە؟
هەنگامەی دیموکراتیکە مشۆم بێگومانە نریۆنە. بێگومان مشۆم چی پڕۆسەنە نەک تەنیا وەزارەتو دادی هەرپاسە وەرپرسیارێتی گۆرە گنۆنە ئەستۆو گرڏو ئانیشا ئینێ پڕۆسەکەنە و سەرۆکە گرڏییەکا ئۆپۆزسیۆنیچ. وەرپرسیارێتی ئینا ئەستۆو پەرلەمانینە. مشۆم پەرلەمان دەمودەس ئەرکو وێش جابەجی بکەرۆ. زینانەکێ، هەرمەنەکێ قەیومی، زینانییە نەوەشەکێ؛ باسو فرە پرسا مکەرمێ. ئی پەرسێ تەنیا کورد و دەم پارتی پەیوەندییدار مەکەرۆ. پەرسو ٨٥ میلیۆن مرۆڤا جە تورکیانە. حەر پۆکەی مشۆم گرڏ کەسێ چی بابەتەنە هەوڵدۆنە و نزیکایەتی نیشناە دۆنە پەی ئانەی هەنگامە نریۆنە. مشۆم لوای ئیمراڵی بۆنە، مشۆم دیدارێ چنی ئێژا ئۆجالانی ئەنجام دریۆنە. هەنگامەی ڕۆشنە نریۆنە و ئەر هەنگامە بە خێرای نریۆنە، چن مانگێ کەمەنە ئی پڕۆسە تەمام بۆنە.
مەبەستا جە چنی مانگێ چێشا؟
بە پەی لواو من ئەر تاوەکو مانگەو حوزەیرانی هەنگامەی خێرا نریۆنە، ئانە پڕۆسەکە تەمام بۆنە.
چێش بۆنە ئا پڕۆسە تەمام بۆنە؟
ئەر یاسا بەرکریۆنە، پەکەکە قەرارو هورشانایۆ دۆنە، هەلومەرجی گونجیا بۆنە، کۆنگرە بەسیۆنە و قەرار دریۆنە، جە هەمانکاتەنە دەسەڵاتداری ئانەی پەنەواز بۆنە ئەنجامش دۆنە و بەدیش بارۆنە، یاسا بە خێرای بەرەبشۆ ئانە چن مانگێنە ئینسان تاوۆنە واچۆنە باسو تەمام بییەو ئی هەرمانێ بکەرۆ.
سەرو ئا یاسێ داوا کریۆنە بەرەبشۆ، هەرمانێ چانێ هەنە؟
جە لایەنو ئێمح هەرمانەی چانێ کریۆنە. جە لایەنو دەسەڵاتدارییشۆ هەنە، بەڵام نمەتاومێنە ئینەی ئاشکرا کەرمێنە.
پەیوەس بە ئەوەکۆشای دیموکراسی گەرەکتانە چێش واچدێ؟
بنیادنیا و ئەوەکۆشای دیموکراتیک حەجگیز دمایش نمێ. یاگێنە دمایش بێ، یاگێ تەرەنە دەس پنە مکەرۆ. ئەوەکۆشای گرڏ کاتێ بەردەوامش هەن. پەی بەر کەردەو یاسێ ئەوەکۆشای کریۆنە. پەی هەنگام نییای ئەوەکۆشای کریۆنە. جە دژو تیرۆرکەردەو ژەنا و زاڕۆڵا، ئەوەکۆشای بەردەواما. بانگەوازو ئاشتی و گلێرگەی دیموکراتیک بانگەوازو ئەوەکۆشاین. ئەرکو گرڏیمانە کە گرڏو ئینیشا بە پڕۆسەو دیموکراسیی وسمێ میراتۆ.