قەرەسوو بەشڎاریش جە بەرنامەو تایبەتی مەدیا خەبەرینە کەرڎ و ئەرەیاۋناش، ئینسان مەبۊ بەمەڵامەتو سەرکۊتەی ئەردۆغانی جە هۊرچنیەینە ۋېش تووشو سیاو ۋینای کەرۊ و ۋاتش، "ئینسان مەبۊ چەمەڕاو گرڎ چېۋۍ جە هۊرچنیەی کەرۊ. چېوی چانە نیا. ئێمە نزیکبیەیۊی چا جۊرەما نەبیەن، بەڵام بێگومان مشۊ شیکەرڎەیۊ پۍ هۊرچنیەی کریۊ. مشۊ ئانە بۊ بە بەشێوە جە کۊشیای و پا جۊرە تەماشە کریۊ. ئا پەی لوایەی، کە ماچۊ، ئینسان متاۋۊ بە هۊرچنیەی ئەنجام بە دەس بارۊ، هەرمانەو ئۊپۊزسیۊنو دلۍ سیستمین. ئێمە ئۊپۊزسیۊنو دلۍ سیستمی نیەنمۍ، ئێمە ئۊپۊزسیۊنی دیموکراسیی شۊڕشگێڵینمۍ. ئێمە ئی هۊرچنیەیە چنی گەلی، بە رێکوستەی گەلی، کۊشیای بەقوەتی و هەڵۋێس بە دەس مارمۍ".

قەرەسوو ئەرەیاۋناش، حکومەتو ئاکەپەی لاوازا و بە دڵنیاییوە بە کۊشیای وڕۊنە و ۋاتش، " چنی جە جەهانەنە دیکتاتۊرەکۍ گنا ئێڎېچ پا جۊرە گنا. بە دڵنیاییوە دمایی ئەردۆغانیچ پا جۊرە بۊ. بە دڵنیاییوە دیکتاتۊرەکۍ تەریچ گنا. چونکی فاشیزمی جە بەرزتەرین ئاستەنە بەکار مارا. ئەگەر کۊشیای کریۊ، ئانە فاشیزم دلېنە مشۊ".

هورسەنگناکەو قەرەسووی پی جۊرەنە: "ڕابەر ئاپۆ ٢٥ ساڵ زینڎانیین. جگە چانەیچ چن ساڵێوەن ئینا چېرو گۊشەگیریېوە قورسینە. وەختۍ دەسەڵاتو ئاکەپەی چن ساڵێوە ئاژېوە دژوارەنە بۍ، وەختۍ جە وەران ۋەرو کۊشیای ئێمەنە تەنگاو بیەبۍ، بڕۍ نەرمی ڕوۋەشدا و گۊشەگیری لاواز کریا. بڕۍ چەمپنەکۆتۍ ئەنجامدریۍ. ئا مەرحەلە مزانیۊ. حەر ئیمەیچ پۍ ۋېما چا مەرحەلەنە بېنمۍ. ئانە مەرحەلەو چەمپنەکۊتەو ئۆسلۆی بۍ. چا وەختەنە گۊشەگیریی سەرو ڕابەر ئاپۊی لاواز بۍ.

ڕابەر ئاپۆ جەنگی تایبەتیش قاودابۍ

گۊشەگیریی قورس سەرو ڕابەر ئاپۆی وەردەواما. ڕا مەڎا پارێزنەرەکېش چەمپنەکۊتەی ئەنجام بڎا، خانەواڎەکېچشا مەتاۋا چەمپنەکۊتەی ئەنجام بڎا. ئانە ۋېش نیشانۍ ئانەینە، کە دەوڵەتو تورکی چنی جە ڕابەر ئاپۆی نزیک بۊوە. گۆشەگیریی پا جۊرە قورسە سەرو ڕابەر ئاپۆی فشارنیا تەنیا سەرو کەسېوە. ئا فشارۍ دژوو کۊشیای ئازاڎیی گەلوو کورڎین. مشۊ ئانە پاجۊرە تەماشە کریۊ. چونکی ئا ڕابەرایەتییە ئازاڎییش پۍ گەلی ئاورڎ، گەلش بە ڕێکوستەی کەرڎ و ئارڎش دلۍ کۊشیای ئازاڎیی. وەرو ئانەی تۊڵەش ۋنە مکەراوە. جە لایۍ تەرۊ پارادیگمای تازەو ڕابەر ئاپۆی جە دژوو سیستمی پاکتاوکەری و ئەرەگیری دەوڵەتو تورکی بە مەتەرسی ۋیناش. چونکی مۋینا، کە ۋیر و ڕامانی ڕابەر ئاپۆی متاۋۊ ڕژێمی فاشستی دژە دیموکراسیی تورکیای هۊرشانۊوە.. جە لایۍ تەرۊ مژارېوە گرنگتەر هەن، ئاڎیچ ئانەنە کە دەوڵەتو تورکی جە دژوو گەلوو کورڎی جەنگېوە قیزەون و جەنگېوە تایبەت ڕاوەبەرکەرۊ. من نیازما سەرنجەکا کېش و پۍ سەرو ئانەی؛ یۊ جە تایبەڎمەنڎییە ئەساسیەکا ڕابەر ئاپۆی ئانەنە، کە جە ڕاسیی دەوڵەتو تورکی یاۋانەنە، جەنگی تایبەت، پاکتاوکەر و ئەرەگیری دەوڵەتو تورکی، جە دژوو گەلوو کورڎی ملۊ ڕاوە، چا مەجالەنە ڕابەر ئاپۆ ڕاسیی دەوڵەتو تورکیش ئاشکرا کەرڎەن و قاوش دان  و بەپاو ئانەیچ کۊشیایۍ کاریگەرش ڕاوەبەرکەرڎەن. ڕابەر ئاپۆ دژ بە سیاسەتەکا جەنگی تیابەتی، گەمە و تەڵەکەبازییەکا درێژەش بە کۊشیای ۋېش دان، وەرو ئانەی دەوڵەتو تورکی ئا ڕاسیە مزانۊ، ئارۊ هامپەیمانیی فاشیستیی ئاکەپە – مەهەپەیچ دژوو گەلو کورڎی جەنگېوە تایبەت ڕاوەبەر مکەرا. تەنیا جەنگی چەکڎاری مەکەرۊ، بەڵکم جەنگی تایبەتیچ دژ بە گەلی ئەنجام مڎۊ، جەنگی دەرونیچ ڕاوەبەر مکەرۊ.

مدرامان بەتەنیا وەسۍ نیا و مشۊ ئینسان جە جەنگی تایبەتیچ بیاۊنە

ڕابەرایەتی گۊشەگیر مکەرا. وەرو ئانەی مزانا، کە بە دڵنیاییوە ڕابەرایەتی سیاسەتەکا جەنگی تایبەتیشا پووچ مکەرۊوە، مزانا ڕابەرئاپۊ چ کاریگەریېش هەن، وەرو ئانەی گۊشەگیری جە دژوو ڕابەر ئاپۆی ڕاوەبەر مکەرا. مشۊ پاسە هۊرسەنگنایش پۍ کریۊ. مشۊ گەلوو کورڎی ئانەیچ بزانۊ، کە گۊرەتەرین ڕاسیی ڕابەر ئاپۆی ئانەنە، کە راسیی دەوڵەتو تورکی و جەنگی تایبەتیش ئشناسان. ئانە پۍ کورڎا فرە گرنگا. کورڎ حەتا جەنگی تایبەتی دەوڵەتو تورکی، فېڵ و تەڵەکاش نەشناسۊ، مەتاۋۊ کۊشیای ئازاڎیی ۋېش سەروزۊ. حەرپاسە تەنیا کۊشیای و مدرامان وەسۍ نیا، بەڵام مدرامان و جەنگکەرڎەی بنەمانە، بەڵام پۍ ئانەی مدرامان و جەنگ سەر گنۊ مشۊ ئینسان ڕاسیی جەنگی تایبەتو دەوڵەتو تورکی عال بشناسۊ.

پۍ ئانەی جە ڕاسیی جەنگو تایبەتی دەوڵەتو تورکی بیاومېنە، من نمونېوە باسکەرو. تورگوت ئۆزال سەرۊک کۊمار بۍ و کوشیا. ڕابەر ئاپۆ وەختۍ کە ژنیش ئۆزال گیانش جە دەستدان، ئاڎ یوۋەم کەس بۍ ۋاتش، "ئۆزال کوشیان" و ئانەیچ ڕاسییەکە بۍ. چونکی ڕاسیی دەوڵەتو تورکی، ڕۊحو ئا دەوڵەتینە، فیکریشا مشناسۊ، چونکی مزانۊ چکۊو، کەی و چنی کاروەدای نیشانە مڎۊ، جە بارەو گیان جە دەسدای ئۆزالی ئا هەڵۋێسشە بە ئاشکرا نیشانە دا. وەختۍ ڕاسیی ڕابەر ئاپۆی و ڕاسیی ئا گۊشەگیرییە شی کریۊوە، مشۊ گەلوو کورڎی سیاسەتو دیموکراتیکی کورڎا، عال چا چېوا بیاۋانە.  چا مەجالەنە فرەو چېوا هەنۍ، کە ئینسان جە ڕابەر ئاپۆۊ فێر بۊنە. مشۊ گەلوو کورڎی، گرڎو هێزە سیاسییەکایچ جە حەر چوۋارپارچەو کورڎسانی، مشۊ چا مەجالەنە فرەو چېوی جە رابەر ئاپۆۊ فێرۍ با. حەتا چانەی نەیاۋانە مەزانا، کە ڕابەر ئاپۆ ڕاسیی ئا هێزە ئەرەگیر و پاکتاوکەرەیشە چنی قاو دان، حیچ جمیەرېوە سیاسیی کورڎی مەتاۋۊ جە وەران ۋەرو دەوڵەتو تورکی و جە وەران ۋەرو هێزە ئەرەگیر و پاکتاوکەرەکانە جە ۋەرکەوتی میامینەنە و جە وەران ۋەر بە دوژمنو گەلوو کورڎی سەر گنۊ.

مدرامانوو لەیلا سورخوێنۍ ویر مەشۊوە

وەڵی ئانەینە هەڵمەتەو یەکوو حوزەیرانوو ٢٠٠٤ی ورسەنگنوو، گەرەکما گەشمەرڎەبییەی لەیلا سورخوێنۍ کە چی دمایۊ گەشمەرڎۍ بییە و سەروو ئا بنەمێچە کەسایەتیی ئادۍ ورسەنگنوو. وەڵۍ گرد چێوێنە  من بە ڕێز و پەنەزاناۊ یادش کەرووە. ئجۊم کە بەدڵنیاییوە ئاواتەکاش کورڎستانێوە ئازاد، تورکیانە و وەرکەوتوو دلێنە دیموکراتیکیانە مارمۍ دی. وەعدوو ئانەیە مدەو،.هەڤاڵ لەیلا سورخوێنە بەراسیچ یووە جە فەرماندە گرنگەکاو کۊشیایما بۍ، بەتایبەتی کۊشیای گەریلایەتیما. هەرپاسە هامڕاێوە چانۍ  بۍ کە جە بەرڎەیڕاوەو هەرمانەکاشنە پاسنۍ بۍ، کە جە بەرڎەیڕاوەو هەڵمەتەو یەکوو حوزەیرانینە بەسەرکەوتانە بەشدارە بۍ. لەیلا سورخوێنە یووە چا هامڕایا بۍ یەک لەو هەڤاڵانەبوو کە وەراوەروو پاکتاوو ٢٠٠٣-٢٠٠٤ کە حەوڵۍ دۍ  وەڵۍ بە هەڵمەتەو ١وو حوزەیرانی گێرۊ، قوولتەرین  هەڵوێستش نیشانە دا. چی بوارەو کۊشیاینە ڕەنجوو هامڕا لەیلا سورخوێنۍ فرەن. ٣٠ ساڵۍ گردوو کەش و دۊڵەکاو کورڎسانینە مەنۊ. حەرگیز جۊشوخرۊشوو مدرامانوو وێش جەدەس نەدا، جە دژوارتەرین هەلومەرجنە بڕواو وێش بە سەرکەوتەی نەدۊڕنا. هامڕاێوە خاکەڕا و دڵنزمە بۍ. وێش پەی  خزمەتوو کۊشیای ئی گەلییە تەرخان کەرڎەبۍ و ئینە ویرۊکەرڎەیش بۍ. چێگەوە گردوو هامڕیایا وەشەسیۍ. کۊشیای هەڤاڵ لەیلۍ بەرڎەوام بۊ و بەزیندەیی مەنۊوە. چی ڕووەوە کۊشیای ئادۍ بەتایبەتی جەنگ و مدرامانی گیانبازانەو ئادۍ بۊتاننە، ویر مەشۊوە.

هامڕا لەیلا سەروو خەتەو ئازادیی ژەنۍ کۊشیۍ.هەمان وەختنە یووە جە لە خاستەرین نوێنەراو خەتەو ئازادیی ژەناو کوردی بۍ. ێوە مشۊم ژەناو کوردی، گردوو ژەنە گەنجا گەشمەردا پێسە لەیلۍ ویر نەکەرا. ژەناو کوردی و ژەنیی گەنجۍ گەنج تا هامڕا لەیلۍ نەشناسا، مەتاوا ڕاسیی وێشا بشناسا. چی بوارۊ ئشناسای لەیلۍ گرنگە. وەروو ئانەی پێسە کوردی با و پێسە کوردی ژیواێوە ئازاد و دیموکراتیک بارا دی، دلۍ هەقەتینەو گلێرگەوی کوردینە با، مشۊم وەلی گرد چێوێنە لەیلۍ بشناسا و بیاواشنە. مشۊم پەیوەسۍ با پادیشاوە، مشۊم فرە خاس جە قەراروو کۊشیای ئادیشا بیاومێنە. مشۊم بیاومێنە کە ژیوای ئادیشا ئینا چە وەرپەرسبییەێوەنە، ئەگەر ئانی وچیا با بە ڕۊڵۍ هەقەتینۍ کوردی، مزانا چەنی ژەناو کوردی نوێنەرایەی ئازایانە کەرا.

هەڵوێستی ئاشتیوازانەو پەکەکەی بێجواب مەنۊ

هەڵمەتەو یەکوو حوزەیرانی پەیما هەڵمەتێوە تاریخییەنە. پێسە مزانیۊ وەڵۍ ئانەینە پەی ماوەو ٥-٦ ساڵا جەنگ نەبۍ. قۊناغەکاو ئاویربەسی بێنۍ. دماو پیلانگێڵنیی ١٩٩٩ ڕابەر ئاپۊ جە ١وو ئابینە ئاویربەسش ئەرەیاونا. پەی دیموکراتیکبییەی تورکیانە جە بنەڕەتۊ و پەی چارەسەروو پەرسەو کوردی زەحمەت و ڕەنجش کێشت. چی قۊناغەنە ئێمە بە پاو بنەماکاو ئاویربەسی جووڵیایمێوە و دۊخوو مردنای چالاکی بەرڎەوام بی. وەلێم دەوڵەتوو تورکی بە پاو پەنەوازیی ئا قۊناغەیە نەجووڵیاوە. پاسە ویرۍ کەرێوە ڕابەر ئاپۊ زیندانی کریان، پەکەکە تەمامیان. وەروو ئانەیە پەی چارەسەروو پەرسەو کوردی حیچ هەنگامێوەش نەنیا و پاسە ویرۍ کەرێوە کە کۊشیای ئازادیی گەلوو کوردی پاکتاو بییەن و مەتاوۊ وربێزۊوە سەروو پایا و واتش کێشەو کوردی تەمامیان و حیچ چێوێش نەمەنەنۊ. بە واتەی تەمامیایەکەی مامەڵێوەش نیشانە دا. گەلەکەما فرە باسوو ئاشتییش کەرد. ئێمەیچفرە باسوو ئاشتیما کەرد، باسوو چارەسەریما کەرد. وەلۍ وچکلەتەرین هەنگامەیچ نەنریا. جەڕاسینە حیچ هەنگامێوە نەنریا، چەمەڕوانیشا جە پاکتاوکاراو دلۍ پەکەکەیچ بۍ و پاکتاوکارۍ ویرێشا کەرڎێوە، کە ئاڵۊزیی دلۍ پەکەکەی دماو گێرتەی ڕابەر ئاپۊی بەتەمامەتی پەکەکەی دلێنە بەرۊ و چی ڕووە پاگێرتەیرەیشا سەروو نکۊڵیکەرڎەی کەرڎۊ. حیچ هەنگامێوەشا نەنیا. دماتەر حوکمەتوو ئاکەپەی ئاما سەروو دەسەڵاتی. ئەویش حیچ هەنگامێوەش نەنیا. داواما کەرڎە ئادیشایچ، کە هەنگامە بنیا، وەلۍ ئادێچۍ هەنگامەشا نەنیا، بڕۍ هومێدیشا سەروو پاکتاوکارەکا ورێچنیۍ،

پاسە فکرۍ کەرێنێوە، کە جارێوە تەر دیکە پەکەکە مەتاوۊ کۊشیۊوە.

وەروئانەیە بە پاگێرتەیرەوە گەرەکما بۍ، کە هەنگامە بنریۊ، وەلۍ ئانە ڕووەش نەدا. بەڕاسییچ جە ساڵەو ٢٠٠٣نە گەرەکما بۍ دژوو هەڵوێستوو دەوڵەتوو تورکی، حوکمەتوو ئاکەپەیچ کۊشیەیمۍ. ئاکەپە ئاما سەروو حوکمی و ئێمە هەلەما پەنە دا، وەلۍ وەختێوە ئادیچ حیچ هەڵوێستێوەش نەفاڕا، ویرێما کەرڎێوە کە بەرڎەوامبییەی سەروو ئا دۊخوو ئاویربەسی پەی جمیەروو ئازادی بە ماناو پاکتاوکەرڎەی مۍ و پاڵپەشت پانەیە دەسما بە کۊشیای کەرد. وەلۍ پاکتاوکاری بەینوو ساڵاو ٢٠٠٣-٢٠٠٤ حەوڵیش دۍ ڕاگێری جە کۊشیایما کەرۊ. ئامانجوو پاکتاوکەرا ئانە بۍ، کە ئێمە جە کۊشیای دوورۍ وزاوە و یاوناما دۊخێوە کە نەتاومۍ جەنگ کەرمۍ. کەوتۍ دلۍ ورسونیشت و مامەڵێوە چانەیۊ.

هەڵبەتە پشتەو ئا مامەڵەیچۊ ئەمریکا و پەدەکەیچ ئامادۍ بێنۍ. جە ڕاو پەشتیوانی جە پاکتاوکاری، ئامانجشا ئانە بۍ، کە جمیەرەکەما، جە کۊشیای دوورۍ وزاوە، کەراش بە ڕێکوزیاێوە کە نەتاوۊ جەنگ کەرۊ. ئامانجی سەرەکییشا ئانە بۍ. پاکتاوکارێچ بەئاشکرا باسشا چانەیە کەرد. واتشا ئێمە کۊشیای شمە قبووڵ مەکەرمۍ و ڕاش وەنە گێرمۍ. واتشا و حەوڵێشا دۍ کە ڕاگێریی جە کۊشیا کەرا.سەروو ئا بنەمۍ هامڕا لەیلا و فرەو گەشمەرداما، دژوو پاکتاوکارا هەڵوێستشا نیشانە دا. ڕابەرایەتیچ هەڵوێستوو پاکتاوکاراش قبووڵ نەکەرد. خەتێوە تازۍ کۊشیایش وستە وەرڎەموو جمیەرەکەیما. وەروو ئانەی نەتاواشا ئا خەتە تازۍ کۊشیایە گێرانە وەر ورئامۍ. ورئامایشا هەمان وەختنە بە ماناو شکسئارڎەی پاکتاوکارا بۍ، کە قۊرتێشا پەی کۊشیایما سازۍ کەرڎێبێنۍ و و هاموەخت هەڵمەتەو ١وو حوزەیرانوو ٢٠٠٤ جابەجا کریا. ئانە هەڵمەتێوە فرە گرنگەنە. وەروو ئانەی دماو پەنج ساڵا وەڵێوەلوای کۊشیاێوە چانەیە ئاسان نەبۍ. ئا وەختە سەرنویسەروو ڕنامەو حوڕییەتی ئەرتۊغرۊڵ ئۊزکۊک واتەبێش ' تەورەکاو جەنگیوزیێنۍ چێروو خاکی، جاریوە تەر نمەیاوە جبەر و ڕێزا " یانۍ ئیتر کە پەکەکە ئیتر مەتاوۊ گژیۊ".

پلانەکۍ پاکتاوکەرڎەی پووچۍ کریېوە

وچیۍ ئیتر پەکەکە مەتاۋۊ هوربېزۊوە سەرو پەیا. ئانە پەیلواو دەوڵەتو تورکی بۍ. ئاڎۍ پاسە فکر کەرینۍ، کە سەرکۊتېنۍ، بەڵام رابەر ئاپۆ خەتەو ئەرەکۊشایش ڕۊشنەکەرڎېبێوە و چەسپنېبێش. جە پارادیگمای تازەو ڕابەرایەتینە کۊشیایۍ کاریگەرانەتەر وەڵۍ وزیا. چا ڕوانگۊ ئێمە قەرارو هەڵمەتەو ٢٠٠٤ یما دا و دەسما بە هەڵمەتۍ کەرڎ. ئا هەڵمەتۍ دماو ڕەماو پاکتاوکەرەکا پێکئاما. چونکی پاکتاوکەرەکۍ جە گلېرۊبیەی گرڎی کۆنگرەو دوۋەمو گەلینە بڕەمۍ. ئێمە جە دماو ئا گلېرۊبیە گرڎیە هەڵمەتەو ١و حوزەیرانو ٢٠٠٤ یما ئەرەیاۋنا، ئانە هەڵمەتێوە فرە گرنگە بۍ. ئانەما نەکەرڎەبیۍ ، جمیەری ئازاڎیی کورڎی پاکتاو کریۍ و پانەیچ دەستکۊت و قەوارەو پانیشتوو کورڎسانیچ پاکتاو کریۍ. بێگومان جە ڕاسیی پاکتاوکەرڎەینە پەدەکە هامکارو ئاکەپەی بۍ، چنی میتی و دەوڵەتو تورکی دەسشا بە هەڵمەتەو پروپاگەنڎەی کەرڎ. چونکی پەدەکە و ئاکەپە پېۋەرە و شانبەشانو یۊی جمېنێوە. ئا تێزەی کە پۍ ۋېشا نیابېشارە، ئانەبۍ، کە ئێمەی جە کۊشیای دوور وزاوە. پەدەکە و پاکتاوکەرەکۍ پەیلوایشا چانەبۍ، کە ڕابەر ئاپۆ جە ئیمراڵی چنی دەوڵەتو تورکیای رێککۊتەن و ئا قەرارەو جەنگیشا دان، پا جۊرە وەختۍ ئێمە هەڵمەتەو ١و حوزەیرانو ٢٠٠٤ یما دەسپنەکەرڎ، دەوڵەتو تورکیچ ئانەی کەرۊ بەهانۍ و مۍ دلۍ پانیشتوو کورڎسانی و دەستکۊتەکا دلېنەبەرۊ. بەڵام ئەگەر هەڵمەتەو ٢٠٠٤ی دەسشپنە نەکەرڎۍ، بە دڵنیاییوە دەوڵەتو تورکی ئا ڕاوەبەریەو پانیشتوو کورڎسانی پاکتاو کەرۍ. ئەگەر ئیسە پانیشتوو کورڎسانی پاکتاو نەکریان، بڕۍ دەسکۊتېچ هەنۍ، ئانە جە سایەو هەڵمەتەو ١و حوزەیرانو ٢٠٠٤یوەن. ئەگەر پاسە نەبیۍ دەوڵەتو تورکی پۍ پاکتاوکەرڎەی ئا فیدراسیۊنیە گرڎ شێوازێوە گېرێنە وەر. وەرو ئانەی کۊشیای ئێمە جە پانیشت ڕاش چانەی گېرت. دەوڵەتو تورکی پۍ ئانەی پەدەکەی جە دژوو کۊشیای ئێمە بەکار بارۊ، چنی ئا قەوارەیە پەیوەنڎییەکۍ ۋېش بەقوەت کەرڎۍ.

من بە ڕێزۊ یاڎو گەشمەرڎا هەڵمەتەو ١و حوزەیرانی مکەروە

ساڵەو ٢٠٠٧ ی و دماو چەمپنەکۊتەو "بوش – ئەردۆغان"ی، دەوڵەتو تورکی پا شەرتەی دڎانش نیا قەوارەو هەرېمو کورڎسانیرە، کە ئەمریکا پەشتیوانییش ۋنە کەرۊ حەتا تورکیا پەکەکەی پاکتاو کەرۊ، دەوڵەتو تورکی دڎانش نیا قەوارەو هەرېمو کورڎسانیرە. دماو چەمپنەکۊتەکەو ئەردۆغانی و بوشی، دەوڵەتو تورکی دڎانش نیا قەوارەو هەرېمی-رە. حەر ۋېش بایکاڵ ۋاتەبېش، 'ئەگەر ئێمە بتاومۍ جە وەران ۋەرو پەکەکەینە بەکارش بارمۍ و ئیسفاڎەش چنە  هورگېرمۍ، ئانە متاومۍ پەیوەنڎییشا چنی وەش کەرمۍ. وەڵۍ ئانەی دژایەتییش کەرېنۍ.

رێک ١٩ ساڵېن هەڵمەتەو ١و حوزەیرانو ٢٠٠٣ وەردەواما. ئانە وەردەوامیی هەڵمەتەو ١٥ی تەباخینە. وەرو ئانەی مردابۍ، ئا ئاێربەسە ٥ ساڵۍ بوەردەوام بۍ. بە هەڵمەتەو ٢٠٠٤ ئا پرۊسە درێژەش پنەدریا. هەڵمەتەو ١و حوزەیرانو ٢٠٠٤ی بی بە سەردەمێوە تازە پۍ کۊشیای. هەڵمەتەو ١و حوزەیرانی پاکتاوکەرڎەی پاکتاوکارییش شۊنەو ۋېشەرە ئاورڎ. بە هەڵمەتەو ١و حوزەیرانو ٢٠٠٤ ڕاسیی پاکتاوکاریچ پاکتاو بی. سیاسەتەکېشا پووچۍ بیېوە. ئا سیاسەتەی نیازشابۍ سەرو ڕێکوستەیرە سەپناش، سەرشا نەگېرت. من جارێوەتەر سەرنجەکاش وزوە سەر، کاریگەریی رابەر ئاپۆی چا چېوەنە فرە بۍ. پی بۊنۊ من بە ڕێز و پنەزانایۊ یاڎو گرڎو گەشمەرڎا هەڵمەتەو حوزەیرانو ٢٠٠٤ مکەروە.

ئینسان مەتاۋۊ پا هۊرچنیا واچۊ هۊرچنیەی

مشۊ مژارو هۊرچنیەی جە تورکیا بە قوڵی و بەڕاسی هورسەنگنایش پۍ کریۊ. چونکی ڕاسیی دەوڵەتو تورکی بەبۍ شیکارکەرڎەی هۊرچنیەکا تورکیای بە شێۋېوە ڕاس و دروس ڕۊشن مەبۊوە و ئەنەیاۋایش سەر وەش مەبۊ. ئەنەیاۋای سەرو ئانەی وەش مەبۊ، کە کۊشیای وەران ۋەرو ئا چېوەینە چنی وەردەوامییش پنە بڎریۊ. ئانە مژارېوە گرنگا. تورکیا بە کۊشیای ۋېش پۍ داینامیکی دیموکراسی نەلا دلۍ پرۊسېوە، کە دلۍ فرەو پارتەکانە باسش چنەکریۍ. هەڵبەتە ئا کەسۍ کۊشیایشا بۍ، گەلوو کورڎی کۊشیایش بۍ، کورڎە سۊسیالیستەکۍ کۊشیایشا بۍ. جە دژوو سیستمی یەک پارتی ئیسەی هەڵۋێستێوە بۍ. جە دما دمای جەنگی جەهانیی دوۋەەمینە و بە وڕناو فاشیزمی جە تورکیا شەپۊلێوە بە دیموکراسیکەرڎەی بە تایبەتی جە لایەن و وەرنیشتیۊ دەسشپنەکەرڎ. تورکیا پۍ ئانەی پەیوەنڎیی ۋېش چنی ئۊروپای بەقوەت کەرۊ و جە وەران وەرو سۆڤیەتینە پێگە و ئاژەو ۋېش مسۆگەر کەرۊ، وەرو ئانەی جە دژوو گەلوو کورڎی و هێزە دیموکراسیەکانە مرڎۊوە، لوا دلۍ سیستمێوە، کە دوۋۍ پارتېش با. چونکی چا وەختەنە ئەمریکا پەشتیوانییشا ۋنەکەرۍ، پۊکەی دەسشا پا پرۊسەیە کەرڎ. تورکیا لوۋا دلۍ ناتۆی. دماتەر بی بە ئەنڎامو فرېوە جە ئەرەمەرزیاکا و رێکوزیا میان نەتەوەییەکا. ئامانجی سەرەکیی ئا چېوایچە پۍ دلېنەبەرڎةو کۊشیای ئازاڎیی گەلوو کورڎی و پاکتاوکەرڎەی کورڎا بۍ. وەرو ئانەی پێۋیسا ئانە فرە بە عالی ۋینیۊ. حەتا ئا چېوە نەۋینیۊ ڕاسیی سیاسەتی جە تورکیا، ڕاسیی دەوڵەتی و ڕاسیی هۊرچنیەی بە عالی ڕۊشن مەبۊوە و ئەنەیاوایش سەر  وەش مەبۊ. من گەرەکما سەرنجەکا وزو سەرو ئا چېوا.

 

 

ماچا هەگەرەکوم تورکیا دیموکراسی بچەسپنۊکوردچانەیە ئیسفاڎە کەرۆ

پرۆسەو بەنامۍ دیموکراسی  کە ورچنییەیش پەنە ماچا، جەڕاسینە پەیپەرڎەپۆشکەرڎەی و شارتەیۊکۆکوشی ملۊڕاوە، وەررو ئانەی سیاسەتی بنچینەیی تورکیانە تاکە سیاسەتا کە سیاسەتوو کۆکوشیی کورڎان. گردوو دەزگایەکا بە پاوە ئادی ئەرەمەرزیێنۍ، دامودەزگا ئابووری، سیاسی، کولتووری، هونەری، وەرزشی، گردوو بوارەکا و کایە کۆمەڵایەتییەکا، گردشا، گردوو سیستمی تورکیانە سەروو بنەماو پاکتاوو کورڎا ئەرەمەرزیان. من پا ڕووەدایە بە ورچنیەی تورکیایم وات، دیموکراسی جەنگی تایبەت. ڕەنگا چەمکێوە چانە ئەسڵس نەبۆ، وەلۍ ئەگەر ئێمە ئا ڕاسییە جە وەختوو ورسەنگنای ورچنیەی تورکیاینە، سیستموو ورچنیەی چی هەرمانێنە وینمێڕەنگا بتاومۍ خاستەر ورش سەنگنمۍ، ئیساتۍ پەی سیستموو ورچنیەی دیموکراسی چندە کەمیچ بۊدیموکراسیی ئەورووپایچ بۊپەنەوازییش بە دیموکراسیین. وەلۍ تورکیانە ورچنیەی هەن و هەمیچ دژایەتیی دیموکراسیی هەن. سەرچەمەو  ئا دژوازی و ناتەباییە چێشا؟ بۆنەو ئینەیۆن ماچا؛ ئەگەر تورکیانە دیموکراسی بۆ، کورد چانەیە ئیسفاڎە کەرۆ. وەروو ئانەی کورد ئیسفاڎە نەکەرۊجە دیموکرسییش دوور وزاوە، وەرە بە هەنگامە دیموکراتیکەکا گێرا و دژایەتیی دیموکراسی کەرا. مشۆم ئێمە ئا ڕاسییە بزانمۍ. ورچنیەی هەن، وەلۍ مەتاوۊبۊبە بەشێوە جە دیموکراسیی هەقەتینی. سەبەبەکەش ئینە، کە مشۆم بزانیۆ.

لاێوە تەریچۊوەختۍ ئینسان پەیش مدیۊچێگەوە وەزعەکۍ خاستەر وینۆ. ئیساتۍ دماو پلانەو چۆکپەنەدایرەی ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپە ٨ ساڵێن تاکە ئاماجوو ئادیشا ئانەن کە کۆشیا ئازادیی گەلوو کوردی دلێنە بەرا و پاکتاوش کەرا، وەرو ئانەیە هجوومۍ کەرا، گردوو سیاسەتوو چوەر و جبەریشا سەروو ئابنەمێوە ئاماڎە کەرڎەن، ماچۊهەر کورڎێوە بۍ سەرکوتێشا کەروو. حکومەتێوە، دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپەی کە هجوومی چینە کەرۊگردوو سیاسەتەکەیش دلێنەبەرڎەی گەلوو کوردی و کۆشیای ئازادیین، ئایا متاوۊبەڕاسییچ راستیش ورچنیەیش دیموکراتیک بۆ؟ وەڵتەرێچ واچێنۍ، چی دماییچۊزیاتەرش ماچاوە. دەڵێن ئەگەر بابەتەکە وەڵات بۆ، چێوەکای تەرۍ گرنگۍ نییەنۍ. چ ورچنیەی و هەمیچ دیموکراسی لاوەکیێنۍ.

 

 لەم کاتەدا ئامانجو ئادیشا ئانەن  کە ئازادیی گەلوو کوردی بەتەمامەتی نازا چی پەنەوازا؟ پەنەوازا کۆشیای ئازادی گەلوو کورد پووچەڵ کریۆوە چی؟. پەنەووازا هێزەکاو دیموکراسی تورکیانە مەڕیا و بێدەنگۍ کریا. ماچا وەروو ئانەی گەلوو کوردی ئیسفاڎە جە گرد وەڵیوەبەرڎەیۍ دیموکراسی ورگێرا. ئایا ئینسان تاوۊواچۊکە حو کمەتێوە چانە ورچنیەێوە دادپەروەرانە کەرۆ. یا ئێمە سەرنجە بدەیمۍ، ئادۍ سەروو مێزەکاشاوە چێش باس کەرا. ئادی ماچا پەرسەو مەنەیۊو دایمیبییەی. ماچا پەی مەنەیۊو ئایندەو  تورکیای و پەی یۆبییەی و یەکپارچەیی تورکیای ورچنیەی کەرمۍ. ئایا تاودۍ ئا چیوا کەرڎۍ قوربانیی ورچنیەی؟ وەختێوە باسوو ئانیشا کریۆ، ئایا ورچنیەیحیچ مانێوەش هەنە؟  ماچا پاسە ورچنیەی کەرمۍ کە خزمەتوو ڕەوایەتی بەدەس بارا هجوومۍ فرەتەرۍ کەرا،وەروو ئانەی سیستموو کۆکوشی خزمەتوو سیاسەتوو ئیسەیمانە بۆ، وەروو ئانەی خزمەتوو ئا سیاسەتا کەرۆ،. چیوە گردچێویشا پەی خزمەتوو وێشا کەرڎەن نیانشارەو دیارا کۍ چند دەنگۍ مارۆ؟ کۍ سەرۆککۆماری تازەی ورچنۆ؟ گردوو ئانییشا دیاریۍ کریێنۍ. دەستەو باڵاو ورچنیەی ئینا دەسشاوە. ئا پیا کە هیزی قسێش کەرڎۍ جبەرۊجۆشوخرۆشش وینێۍ، کۍ توۍ واچۊئانە ورچنیەۍ دادپەروەرانەن، ئەر ورچنیەی بۊمشۆم دادپەروەرانە و دیموکراتیک بۆ. ئەگەر دادپەروەرانە و دیموکراتیک نەبۆ، ئانە ورچنیەی نییا. .

ئەگەر ئی ورچنیەیە پێسە ورچنیەێوە ئاسای بنریۆرە ماناش ئانێنە ڕەوایەتییش دریۊپەنە

تەماشەو ۆڕوپاگەندەیشا کەرڎۍ. ٤٠-٥٠ تەلەڤزیۆنۍ ئینۍ خزمەتشانە. وەڵتەرۍ ئینە نەبییەن، تەرەتە فرسەت دۍ بە گرد کەسی. کەناڵەکۍ تەرێچ پاسە. ئەی ورچنیەی ئیساتۍ چێش؟ تەرەتە ٤٠٠ سەعاتۍ وەختش پەی ئەرڎۆغانی تەرخان کەرڎەن، ٤ یان ٤٠ سەعاتێش بە کلیچدارئۆغڵوی دان. تەلەڤزیۆنەکۍ پیسە بەکارۍ ئامێنۍ، ئینجا جە دروۍ و بوختانیوەشا نەکەرڎە، کە پەکەکە چەنیی هامپەیمانیی گەلی ڕیک کەوتەن، ئندەشا دروۍ کەرڎۍ . هەدەپە و جەهەپە ڕێککەوتەێوە چانەشا نەکەرد. حیچچیوێوە چانە نییا. مۆنتاژشا کەرد و تۆماروو دەنگیشا ساز کەرد. وەزیرەکۍ گرد چێوێشا کەرد. وەڵتەرۍ وەزیراو دلۍ، فاڕایۊو دادی دەشا جە هەرمانۍ کێشتۊو کەسۍ بێلایەنۍ یاگێشا گێرتێوە، ئیسە با واز چانەیە بارمۍ ئانۍ فرە چالاکۍ بێنۍ ئادۍ بێنۍ، ئیسە ڕاس نییا کە ئینەی بە دیموکراتیک و ئاسایی بوینۆ. ئینە ڕەوایەتیداین پا ورچنیەیە و ماناو پەرڎەپۆشوو ئا فشارانە، ماناو شارتەیۊڕاسییەکان.

تاریخوو تورکیاینە ورچنیەی چینە نەبییەن. گردوو دنیێچنە نەبییەب. کۍ متاوۊپانەیە واچۊورچنیەی. یانۍ بە پاو ئەنجامەکا ئینسان متاوۊ سیاسەتوو تورکیای و هێزە سیاسییەکاو تورکیای ورسەنگنۆ. ئەگەر بە پاو ئا ئەنجاماورسەنگنیۊغەڵەت بۆ. بێگومان مشۆم بڕێوە ورسەنگنیۆ. وەلۍ ورسەنگنایۍ کە بە پاو ئا ئەنجاما کە کریا، گنا خزمەتوو جەنگی تایبەتوو دەوڵەتوو تورکی، حومەتوو ئاکەپە-مەهەپەیۆ.

درێژەش هەن