"ئانەی کە کێشەو مەنتیقە کېشە جە سەرەکا چارەسەر کەرۆ، وەڵۍ ئانەی کە پېکئارڎەو ماددە و ١٤٠ ی بۆ، پېکئارڎەی بەرېوە نیشتمانی دیمۆکراتییا کە کەلتووروو پېوەرە ژیوای گەلا بە بنەما هۊرگېرۆ، نکوڵی جە حیچ پېکئامېوە نەکەرۆ".
دماو ویەرڎەی دە ساڵا ورچنیەیەکاو ئەنجوومەنوو پارێزگایەکاو عێراقی کریۍ و ئەنجامە بەراییەکۍ بەرۍ کەوتێ.
بێگومان وەختێوە کە ڕاسیی سیاسیی عێراقی وەرەچەم گێرمێ، موینمۍ کە هێز و لایەنە سیاسییەکاو کوردستانی و عێراقی و تەنانەت هێزە هەرێمییەکێچ بە چەموو ورچنیەیی گردینیوە تەماشەو ئی ورچنیەیە کەرا و بە بە پاو ئەنجامەکاش نەخشەڕاو دماتەریشا دیارییە کەرا. ئانە کە جێگەنە گرنگا هەڵوێسوو هێز و لایەنە کوردییەکان و بەتایبەت هەڵوێسوو گەلەکەیمانە سەبارەت پی ورچنییەیە.
بە وەرەچەمگێرتەی گردوو ئا قۊرتا و یانەوێرانییا، کە بۊنەو پەلامارەکاو داعشی و سیناریۊو ڕیفراندۊمی و شکسوو سیاسەتی کلاسیکیی کوردیوە سەروو گەلەلەیمارە چی مەنتێقانە ئامێنێ، پێویسا ئانەی واچمۍ کە ئانە کە سەرکەوتەی و پێویسیین ئانەن، کە پیسە براوە و قارەمان وئی قۊناغەیە تەماشە کریۊ و ئیرادە و وێگێری و نیشتمانپەروەریی گەلوو کوردی بێ، کە سەرباروو گردوو کۊکوشی ئەرەگیری و خیانەتی و فشاری سیاسی و سەروازی پەیاموو بەرکەوتەی جە خاکی و کولتووری وتاریخی وێش بە گرد لاێوە یاونا و باری نالەباروو گردوو هێز و لایەنە کوردییەکاش بە دڵێوە فراوانۊ وست سەروو شانەی و ڕاسش کەردۊ.
چی ڕووەوە ئی هەڵوێستەو گەلەکەیم شایستەو ڕێزی و مەبارەکیین ئی هەڵوێستەو گەلی پەیامێوە ڕۊشن و ئاشکراش پەی گردوو ئا هێز و لایەنا هەن، کە بە سیاسەتی شۊڤێنی عەرەبی، فاشیزمی تورکی و نەتەوەپەرسی سەرەتایی کوردی گەرەکشانە سەروو حیسابوو گەلوو کوردیوە کەرکووک و مەنتێقە کوردییەکاو بەروو هەرێمینە بەرژەوەندییەکاو وێشا وزا وەڵێ. گەلوو کوردی جگە جە گردووفشار و هەڕەشەکا خاک و نیشتمانوو وێش جیاش ناست.
وەراوەروو فاڕای دیمۊگرافیاینە وێگێرییش کەرد و جە یوەمین فرسەتنە کە تاواش گوزارشت وەنەو ئیرادەی دیمۊکراتیی وێش کەرۊ و هەم پەیاموو پێوە ژیوایش دا و هەم پاش گێرتەرە سەروو شناسنامەی و بییەی وێش. گەلەکەما لە کەرکووک و مەنتێقە یاگە ناکۊکەکانە وەراوەروو یەرۍ زیهنییەتانە وێگێرییش کەرد و سەرکەوت.
یەکەم، ئا زیهنییەتە شۊڤێنییە عەرەبییە، کە ئەوەمەنەو دەسەڵاتوو بەعسین چێگەوچاگە و چێروو فرەو نامانە و ڕووکەشی جیاوازەنە هەوڵێش دێنێ کە نەک حەر کوردی مافەکاش بێبەش کەرۊ، بەڵکوم بییەیش چا شۊنانە سڕۊوە و سیاسەتوو تەعریبی پەرە پەنە بدۊ.
دووەم، دەوڵەتی ئەرەگیرکەروو تورکیای داراو زیهنییەتی عوسمانیی تازەین، کە کۊکوشییەکا و تاوانەکاش دژوو گەلوو تورکمانی مەوینۊ ئیساتۍ بە ڕواڵەت وێش بە پاریزگاروو پێکئاماو تورکمانی مدۊ قەڵەم، بە حەوڵدای پەی قووڵکەرڎەیۊ ناکۊکی بەینوو پێکئامایەکانە و نامزەدکەرڎەی کەرکووکی پێسە پارێزگێوە تورکمانی گەرەکش بۍ ئی ورچنیەیە پێسە یاگێوە پەی یوای بە وەرم و خەیاڵی میساقی میللی، کە بە عەهدی میللی نامزەدش کەرۊ بەکار بارۊ و بە پەرەدای بە سیاسەتوو فراوانوازی، ئەرەگیری، تیرۊری و تۊقنای بییەی گەلوو کوردی مەنتێقەکاو ماددەو ١٤٠ سڕۊوە. یانۍ ئەگەر بادیناننە گەرەکشا بە ئۊپەراسیۊنی سەروازی پانیشتوو کوردستانی ئەرەگیر کەرۊ، موسڵ و کەرکووکیچەنە گەرەکشا بە ئۊپەراسیۊنی سیاسی و هەواڵگێری کاریگەری و دەسەڵاتیش قایم کەرۊ.
یەرەم، پەدەکە کە جە ٣١یو ئابوو ١٩٩٦یوە هامپەیمانی ستراتیجیش چنی شۆڤێنی عەرەبی و فاشیزموو تورکی مۆر کەرڎەن، پېسە پەنەوازیۍ ئی هامپەیمانییە و جابەجێ کەرڎەی ئەجێنداکاو ئاڎیشا بەشداریش جە هۊرچنیەو پارێزگاکانە کەرڎ، تەنیا ئامانجش ئانە بۍ کەکوردی پەرتەوازە کەرۆ، کورد دەسش بە پۆستوو پارێزگاروو کەرکووکی نەیاوۆ، ناکۆکییەکا کوردی چنی پێکئامایەکا تەری قووڵتەر کەرۊوە و ڕا وەشەکەرۆ پۍ ئانەی کە زیهنییەتوو عەربی شۆڤێنی و فاشیزموو تورکی جە کەرکووکەنە باڵا دەسۍ با. پەدەکە گەرەکش بۍ ئا خزمەتەی کە جە مەنتیقەکاو چېروو دەسەڵاتوو ۋېشەنە پۍ نوێنەراو ئی دووە زیهنییەتەیشە کەرڎەن، جە مەنتیقە کوردسانییەکاو بەروو هەرێمیچ هەمان خزمەتشا پۍ کەرۆ. حەرپېسە مزانمۍ پەدەکە چېروو نامۍ سیاسەتێوە بە روواڵەت نەتەوەپەرستینە و بەڵام جە بنەمانەنەتەوە ورەشی و نیشتمان ورەشینە مەنتیقەکۍ چېروو دەسەڵاتوو ۋېش وستەن چېروو هەیمەنەو ئا هێزاوە کە نوێنەرایەتی ئی زیهنییەتی و سیاسەتا کەرا.
جە لایېوە کۆنە بەعسی و کۆنە داعشۍ و کۆنە موستەشارەکۍ ئیسە جە مەنتیقەکاو چېروو دەسەڵاتوو پەدەکەینە هایلایف مژیوا و بە پاو قسۍ خودوو وەرپەرساو پەدەکەی مەجالوو ئەو پەڕوو وەشگوزەرانیشا پۍ حاسڵ کریان، جە لېوە تەرۆ سوپاو ئەرەگیری و دەزگاو سیخوڕی دەوڵەتوو فاشیستی تورکی جە کەش و شارەکاو بادینانی و سۆرانینە تەراتێن کەرا و بیېنۍ خۊتان دەسەڵاتێوە دیفاکتۆ سەروو ئا مەنتیقارە. هەڵوێسوو گەلی جە هۊرچنیەو ئەنجوومەنوو پارێزگاکانە هەڵوێستێوە بۍ ۋەران ۋەر پی رێبازەو پەدەکەی. پەدەکە جە دماو ١٦ و ئۆکتۆبەریۆ جە گردوو قسا و گفتاری سیاسی ۋېشەنە لایەنە کوردییەکا تەری بە خیانەت و ورەتەو کەرکووکی تۆمەتبار کەرۆ و وېش کەرڎەن بە پاڵەوانوو ساحیب و کەرکووکی. ئەنجامەکۍ هۊرچنیەی ئانەشا بە ڕۊشنی نیشانەدا کە گەل فرە بە عالی مزانۆ کێ خیانەتکار و نیشتمان ورەشا. چی هۊرچنیەنە هامپەیمانی پەدەکە-میت-بەعسی کە سەروو بنەماو ڕاگېرتەی جە
ئیرادەو کوردی پێکئامابۍ و وەڵۍ هۊرچنیەینە چېروو نامۍ کەردەیۆ بارەگاینە پشېوی وەش کەرۍ گورزەی کاریگەرەش وەرکەوتە.
پەنەوازەن ئانەیچ بزانمۍ فرەو ئا دەنگا کە ئی هامپەیمانییە ئاردېنېش جە ئاکاموو سانای دەنگوو سەرۆک عەشیرەتەکا، دەنگوو ئاوارە کەمپ نشینەکا و تەزویریۊ بەدەس ئامان.
حەرپاسە پەدەکە دماو دووۍ جارا بڕەمای جە شەنگال و ڕا وەشکەرڎەی پۍ کۊکوشی گەلوو ئێزیدی بەردەوام پێگەو رسمی هەرێموو کوردسانیش جە هامکێشە هەرێمی و میان دەوڵەتییەکانە بەکار ئارڎەن پۍ جە ویرکەرڎەیۆ ئی حەقیقەتەیە وسەپنای واقیعێوە ساختەی. حەر پۊکەی بە زەخت وستەی سەروو ئیرادەو ۋېڕاگری و ۋېڕاوەبەری گەلوو ئێزیدی جە شەنگال و بەکارئارڎەی کارتوو پەنابەراو ئێزیدی گەرەکش بیەن ۋېش پېسە نوێنەروو گەلوو ئێزیدی وێنا کەرۆ. بەڵام ئیرادەو دیموکراتی گەلوو شەنگالی تاواش سەرەڕاو ئی گردوو فشاری و هەڕەشا نوێنەراو راستەقینەو ۋېش هۊرچنۆ.
متاومۍ تەجرووبە و پەیامەکاو ئی هۊرچنیەیە جە دووۍ خاڵانە کۆ کەرمېوە. یووەمشا ئانەن کە هەر هێزێوە سیاسی کوردی کە سەروو حیسابوو بیەی و ئازاڎییەکا گەلوو کوردی چنی دوژمنی و نەیارەکاو گەلەکەیما رێکەوتەی و هامپەیمانی کەرۆ و گەرەکش بۆ یانەو کوردی پەرتەوازە کەرۆ، جە ئاکامەنە رووبەڕوو هەڵوێسوو گەلی بۊوە و جە ئاکامەنە ۋېش زەرەر کەرۆ. دووەم، ئی هۊرچنیەیە ئانەش نیشانەدا کە هێز ئینا یۊگېرتەی و هامپەیمانی لایەنە نیشتمانپەروەر و دیمۆکراتییەکانە. واتە، گەلوو کوردی تەنیا بە حېقمکەرڎەی یۊبیەی نەتەوەیی و پەرەدای بە یۊبیەی دیمۆکراتییانەی چنی گەلاو هەرێمەکەی متاوا بە مافە رەواکاشا بیاوا.
ئی ئەنجامە گرنگا و پێویسا بە هەڵوێستێوە دیموکراتی، نیشتمانپەروەری حۊڵوو بەردەوامی و پەرەش پنە بڎریۆ.
ئانەی کە کێشەو مەنتیقە کېشە جە سەرەکا چارەسەر کەرۆ، وەڵۍ ئانەی کە پېکئارڎەو ماددە و ١٤٠ ی بۆ، پېکئارڎەی بەرېوە نیشتمانی دیمۆکراتییا کە کەلتووروو پېوەرە ژیوای گەلا بە بنەما هۊرگېرۆ، نکوڵی جە حیچ پېکئامېوە نەکەرۆ و حۊڵ بڎۆ کە گرڎوو پێکئامایەکا ئازادانە گوزارشت جە ئشناسنامە و بیەو ۋېشا کەرا و بەشداری راستەقینە جە ڕاوەبەرینە کەرا. ئینە هەمان زیهنییەتوو نەتەوەی دیمۆکراتیکیا کە تەنیا ڕانە پۍ چارەسەرکەرڎەی کێشە و پشېویەکا و ڕا جە دەسوەرداو بەری گېرۆ.
