جەمیل بایک هامسەرۊکوو دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی واتش: فرە گرنگا پارتوو چەپی سەوزی چی ورچنیەیەنە بە بەقووەتی سەرگنۊ و دەنگۍ جە دژوو ڕەجەب تەیب ئەرڎۊغانی بڎۊ. مشۊم دروشموو ئی ورچنیەیە ئینە بۊ: تاکە ڕا چەپی سەوزا.
جەمیل بایک هامسەرۊکوو دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی واتش: فرە گرنگا پارتوو چەپی سەوزی چی ورچنیەینە بە بەقووەتی سەر گنۊ و دەنگۍ جە دژوو ڕەجەب تەیب ئەرڎۊغانی بڎۊ. مشۊم دروشموو ئی ورچنیەیە ئینە بۊ: تاکە ڕا چەپی سەوزا.
جەمیل بایک هامسەرۊکوو دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی ورچنیەیەکاو ١٤و ئایاروو تورکیای و سەرنیشتوو کورڎسانیش پەی ڕۊنامەو سەربەوێبیەی ورسەنگنا و واتش: "ئاکەپە-مەهەپە وەراوەرەکاشا بە دوژمن مزانا، کە مشۊم دلێنە بریا. وەروو ئانەیچە پەنا بەرا وەروو گرڎوو ڕایەکا. جە حیچ شۊنێوە تەرەنە ورچنیەیێوە پێسنە نەکریان."
ورسەنگناکەو بایکی پێسنەن:
"جە حیچ یاگۍ تەروو جیهانینە ورچنیەی چینە نەکران. دیکتاتۊرەکۍ ورچنیەی مەکەرا! ئاکەپە – مەهەپەیچ هەمان یاواینەیشا هەن. تەنیا بە پاو جەنگی تایبەتی پەی ورخەڵەتنای جیهانی و ی، گەرەکشانە چێوێوە، کە پێسە ورچنیەی بۊ، کەراش، وەلێم ئامانجشا ئانەنە گرڎوو ڕایەکا پەی مەنەیۊشا جە دەسەڵاتنە بەکار بارا. وەرووئانەیچە ئیتر ویر چی دەسەڵاتەنە نەمەنەن، نەک تەنیا دلۍ هێزە دلیۍ و دەرەکییەکانە، بەڵکوم گلێرگەیچ پێسە ویری کەرۊوە. ئی ویرۊکە ویرۊکێوە بێنرخ نییا، چونکوم ئی ورچنیەیە بە ورچنیەی وڕیای دەسەڵاتی و بنیاتنیای دەسەڵاتێوە تازەی مزانیۊ. تەرسیشا چانەینە، ئا سیاسەت و عەقڵییەتە، کە سەرڎەمەکەش سەر شییەن، دلێنە بشۊ. پەوکای پی ورچنیەیە ئانە سەلەمیۊ، کە ئایا کریۊ دەسەڵاتدارۍ جە تورکیانە بە ورچنیەی فاڕیا، یان نا. گرنگیی ئی ورچنیەیە پەی هێزە دیموکراتییەکا پەی ئانەیە گێڵۊوە. ئەگەر هێزە دیموکراتییەکۍ هەڵوێستێوە بەقووەت نیشانە بڎا و ڕێگە نەدا دەسەڵاتوو ئاکەپە-مەهەپەی جارێوە تەر دەس ملوو دەسەڵاتیرە گێرۊوە، ئانە پەی سیاسەتوو تورکیای پڕۊسێوە گرنگ خولقنۊ.
دیموکراتیکەرڎەی تورکیای بە کۊشیای بۊ
گەڵەتا ئەرئینسان پی ورچنیەیە گنۊ دلۍ چەمەڕوانیی ئانەیۊ، کە تورکیا مشۊم دیموکراسی و مشکیلەو کورڎی چارەسەر کەرۊ. دیموکراتیبییەی تورکیای بە کۊشیای مۍ دی. چونکوم دوژمنایەتیی وەراوەروو کورڎەکا مەژگیوە دماکەوتەی و واقیعێوە کۊمەڵایەتیی وەش کەرڎەن، حەرپاسە بونیاتنیای و ڕێکوستەی دەوڵەتیچ سەروو ئی بنەمێوە وەش بییەن. ئینۍ ئا بابەتانە نیەنۍ، کە تەنیا بە ورچنیەیێوە و سەوداێوە چەنی حوکمەتی تازەی چارەسەرۍ بکریا. وەختێوە بابەت مۍ سەروو پەرسەو کورڎی، غەڵەتا ئینسان واچۊ، بە سەوداێوە ئەنجام بەدەس ماریۊ و بە پاو ئا قسۍ، سیاسەت دیاری بکریۊ. چەمەڕوانیێوە چینەبە ماناو ئانەینە، کە جە واقیعوو دەوڵەتوو تورکی و سیستمەکەیش نەیاوێندێنە. بە ورچنیەی فاشیزم جە سەنگەرێوەنە مەڕیۊ ، وەلێم شکستی هەقەتین بە کۊشیای مۍ دی. ئەگەر هامکاریی خەباتی و کۊشیایی هێزە دیموکراتیک و ئازاڎەکاو گەلوو کورڎی و گەلاو تورکیای پێک باریۊ و زیاڎتەر بەقووەت بکریۊ، ئا وەختە خەبات و کۊشیای دیموکراسییچ گەشە کەرۊ. بەکوڵی تەنیا جە ڕاو خەباتی و کۊشیایۊە دیموکراسی جە تورکیانە مۍ دی. ئازاڎیی گەلوو کورڎیچ بە بەشداریێوە بەقووەت و کاریگەر چی کۊشیاینە مۍ دی.
هەدەپە پارتوو یەک ئشناسنامەی نییا
پەناوازا چی ورچنیەینە سەروو خەتەو هەدەپەیۊ خەباتێوە کاریگەر کریۊ. هەدەپە نە پارتێوە کورڎان، نە پارتوو نە عەلەوییەکا و نە پارتوو بەشێوە تەروو گلێرگەین، بەڵکوم هەدەپە پارتوو گرڎوو ئا کەسانە، کە دیموکراسیێوە ڕاڎیکاڵشا پەی تورکیا گەرەکا. چی چوارچووەنە، حیزبوو کورڎا، عەلەوییەکا، ژەنا، ژیوگەپارێزنا، زەحمەتکێشا، گەنجا، گلێرگەکاو گەلی و باوڕە جیاوازەکان. ئا نزیکایەتییە، کە هەدەپە پێسە حیزبوو یەک ئشناسنامەی نیشانە بڎۊ، ئا نزیکایەتییە بۊ بە گەورەتەرین خراپە، کە بوەراوەروو بە خەتەوهەدەپەیۊ کریۊ. پەوکای مشۊم ئانۍ سەروو خەتەو هەدەپەیۊ کۊشیا هەڵوێستشا دژوو ئانیشا بۊ، کە حەوڵی مڎا هەدەپە پێسە پارتوو یەک ئشناسنامەی نیشانە بڎا.
مەبۊ قسۍ و نزیکایەتی پەی تەنگاوکەرڎەی هامپەیمانییەکەی کریا
ئەگەروووستەیرەی هەدەپەی فرە بەقووەت بۍ، پەوکای قەرارشا دا بە پارتوو چەپی سەوزی بەشداری جە ورچنیەیەکەینە کەرا. ئەگەر هەدەپە وزیۊرە، ئانە ڕۊشن و ئاشکران، کە خەتەو هەدەپەی بە پارتوو چەپی سەوزی بەرڎەوامە بۊ. نامەکێش پەی سەرنجکێستەی سەروو ژیوگەپارێزنی گرنگەنە. پارتوو چەپی سەوزی یۊن جە گرنگتەرین پێکئامایەکاو هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎیی. جگە جە پارتوو کرێکاراو تورکیای، گرڎوو لایەنەکای تەریچ بەشداری جە ورچنیەیەکانە کەرا چێروو سەرپەرشتیی پارتوو چەپی سەوزینە. پارتوو کرێکاراو تورکیای (تیپ) بە جیاوازتر چێروو چەترەو پارتوو چەپی سەوزینە بەشداری جە ورچنیەیەکانە کەرۊ. دەنگەکاش سەروو هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎی حسێبێنۍ، وەلێم پارتوو چەپی سەوزی و پارتوو کرێکاراو تورکیای بە پاو ژمارەو دەنگەکاو وێشا ژمارەو نوێنەرەکاشا دیاری کریۊ. بێگومان ئێمە حەز کەرێنمۍ پارتوو کرێکاراو تورکیای چێروو چەترەو پارتوو چەپی سەوزینە بەشداری جە ورچنیەیەکانە کەرۊ، چونکوم ئا تاوۍ ئەنجامێوە خاستەر پەی هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎی بەدەس بارۊ، وەلێم پارتوو کرێکاراو تورکیای پەنەش خاسبۍ بە لۊگۊو وێشۊ بەشداری جە ورچنیەینە کەرۊ. ئەگەر پاسە نەبیۍ، خاستەر بۍ، وەلێم ئانە قەرار و حەزوو وێشانە، پەوکای ئێمەیچ مەتاومۍ حیچ چێوێوەشا پەنە بواچمۍ، کە چی سەربەوۍ بەشدارییشا جە ورچنیەیەکانە کەرڎەن.
هومێدەوارێنمۍ بەشداربییەیش بە جیا زەرەر بە پارتوو چەپی سەوزی و بە تیپی نەیاونۊ. ئانە کە گرنگا لاماوە ئانەن، کە هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎی بەقووەت بۊ، دماو ورچنیەیچ ئا هامپەیمانییەتییە زیاتەر بەقووەت و وەرفراوانتەر بۊ. ورچنیەی بە بێقابل مەنیەیمێرە، وەلێم ئانە کە سەرەکیین هامپەیمانی ڕەنج و ئازاڎیین، کۊشیای دیموکراسین. وەروو ئانەی قسۍ، هەڵویست و مامەڵەکەرڎەێوە کە ئا هامپەیمانێتییەی تەنگەتاو کەرۊ دروس نییا. دەوڵەتوو تورکی کۊلۊنیالیستی قاڕچنی گەرەکش نییا، کە هێزە دیموکراسی و ئازاڎەکاو کورڎی و هێزە دیموکراسییەکاو تورکیای دەوروو یۊینە کوۍ باوە. پەی ئانەیچ جەنگێوە تایبەت بەرۊ ڕاوە، وەروو ئانەی تاوۊ پەیوەندییەکاو بەینوو هێزەکاو ئازاڎیی کورڎی و هێزە دیموکراسییەکاو تورکیای پچڕنۊ، گرڎوو ڕایەکا بەکار مارۊ. پەوکای بەشداریکەرڎەی بەجیای تیپی جە ورچنیەیینە مەبۊ پێسە زەمینێوە پەی لتکەرڎەی و ورشانایۊو هامپەیمانی بنریۊرە.
جە تۊڕە کۊمەڵایەتییەکانە ئەگەر بڕۍ بە نیازپاکیوە چێوێوە واچا دەستوپێوەنەکەشا ئاکەپە و میت پەی پەرشووەڵاکەرڎەیۊ هامپەیمانی ڕەنج و ئازاڎی بابەتوو هاندای و ئاژاوەگێڵنی وەڵا کەراوە. مشۊم ئینە وینیۊ و هەوڵوێستێوە نەرمانیۊ، کە ڕا پەی چێوی چانەی وەش کەرۊ.
جە لیستەکەنە کریۍ یاگۍ پەی کاندیدێوە تەروو ئەرمەنی بنریۊرە
مشۊم ئانە بە بنەما گێریۊ، کە ورچنیەی بۊ بە هامکاروو هێزە دیموکراسیییەکاو تورکیای و هێزە دیموکراسی و ئازاڎەکاو گەلوو کورڎی. مشۊم خوڵکەو گرڎوو ئانیشا کریۊ، کە داواو دیموکراتیکبییەی تورکیای کەرا. ئەگەر ئێمە باسوو کۊشیای جە دژوو فاشیزمی کەرمۍ، ئا وەختە کۊشیای و هەڵوێستی هامبەشیچ مشۊم وەرفراوان بۊ. ورچنیەی ڕاش نەدا کە کاندیدەکۍ بە ورچنیەی دیاریۍ کریا. وەلێم وەختۍ سەرنجۍ لیستەکا مدەی موینی، کە حەوڵۍ دریێنۍ کە یاگۍ پەی نوێنەراو بەشە جیاجیاکاو گلێرگەی بنریۊرە، متاومۍ بواچمۍ کە کریۍ خاستەر یاگۍ پەی بەشە جیاجیاکاو گلێرگەی نریێرە. کریۍ دلۍ لیستەکاو کورڎستانینە یاگۍ پەی بڕێوە جە هێزەکاو دیموکراسیی تورکیاینە نریێرە. یاگەنیایرەی پەی کاندیدوو ئەرمەنی بییەن مایۍ ڕەخنەی. ئەگەرش هەن، کە ڕەخنۍ تەرێچ با. وەلێم دماو ئانەیچ کە لیستەکۍ دیاریۍ کریۍ، ئیتر ماناش نییەنە، کە مشتومڕش سەر کریۊ. گرنگ ئانەن کە جە ورچنیەیەکای تەریچەنە بە پاو ئا ڕەخنا جە لیستەکانە ئاماڎۍ کریا.
عاجزبییەی، بڕیایرەی، ناڕەزایەتی مەکریۊ بۊ بە بەهانێ
وێش جە وێشنە دلۍ هێزەکاو دیموکراسی، هێزە دیموکراتیکەکانە ناڕەزایەتیی ئانەی 'کە ئشیا من، یان ئێمە بیێنمۍ بە پەرلەمانتارێ' مەبۊ بۊ. مشۊم وڵنیاروو نوێنەرایەتیێوە خاستەری کریۊ. وەلێم عاجزبییەی، بڕیایرەی، ناڕەزایەتی مەکریۊ بۊ بە بەهانۍ. مشۊم ئیتر گرڎ کەس تا دەسشنە هەن کۊشیۊ. مشۊم پارتوو چەپی سەوزی فرە تایبەتمەند جە ورچنیەیینە سەر گنۊ؛ پەی شکستپەنەئارڎەی تەیب ئەرڎۊغانی دەنگەکاش بەکار بارۊ. وەروو ئانەی مشۊم دروشموو ورچنیەی ئینە بۊ؛ تاکە ڕا پارتوو چەپی سەوزین.
مشۊم بزانیۊ چەنی نزیکبیەیۊ ورچنیەی گەرەشێونی و هجوومەکاو دەوڵەتوو تورکیچ زیاتەرۍ با. وەراوەروو ئانەیچەنە مشۊم گەل بە هەڵوێستێوە ڕێکوزیا مامەڵە بکەرۊ و هەنگامە پەی دمای نەنیۊ. گێرتەی ڕۊنامەوانا، هونەرمەندا، پارێزنەرا و سیاسەتمەدارا جە کورڎساننە بەرش وزۊ، کە گەرەکشانە جە چ دۊخێوەنە ورچنیەی کریۊ. بەتایبەتی دەسەڵاتداری فاشیستوو ئاکەپە-مەهەپەی جە کورڎساننە سیاسەتی هجوومبەرانە کەرۊ. ئی هجوومۍ جە هەمان وەختنە ئاماژێنۍ سەروو تووڕەیی هەڵویسی پاگیرانەو هێزەکاو دیموکراسی و ئازاڎیی گەلوو کورڎی، کە وەراوەروو گرڎ نۊعە فشارێوە سەرە مەکۊمنارە. ئەگەر ئارۊ جە تورکیانە هێزەکاو دیموکراسی هەڵای ئینۍ سەروو پایاوە دژوو فاشیزمی هەڵوێست ورگێرا، چێگەنە کاریگەریی کۊشیای ئازاڎوو گەلوو کورڎی یەکلاییکەرەوەن.
گەلوو کورڎی و هێزەکاو دیموکراسیی تورکیای قوربانیی گەورەشا دان و بە کۊشیای وێشا دەسەڵاتداری فاشیستوو ئاکەپە- مەهەپەیشا یاونان قەراخوو وڕنای.
ئەگەر کۊشیایێوە تند درێژەش بۊ، بە بەقووەتی وێش بە ساعیبوو سندووقەکاو دەنگدای بزانۊ، ئا وەختە دەسەڵاتوو ئیساتۍ دلێنە مشۊ. ئەگەر سەرباروو شکسی دەسبەرڎاروو دەسەڵاتی نەبۊ، ئا وەختە هێزەکاو دیموکراسی مشۊم پەی وڕنای دەسەڵاتداری فاشیستی دلۍ کۊشیای و مدرامانینە با. وچیۊ کە دەسەڵاتداری ئاکەپە-مەهەپەی ڕۊو ورچنیەی و دماو ئانەیچ هجووم کەرۊ . جە پەیلوای فاشیستیوە گرڎ ڕوۍ بڕێوە مەیا و ماچا ئینە ورچنیەی نییا، مشۊم ئیتر بە ڕای جیاوازە مامەڵە بکریۊ. پەوکای وەراوەر پانەیە بەوە مشۊم ئاماڎەکاری کریۊ و بە هەڵوێستوو وێشا ڕا چا نۊعە مامەڵا گێرا.
س.ز
