فوئاد بێریتان: کۆدار و پەژاک جە ئیسەنە کۆڵەکۍ بنەڕەتیەو کۊشیاینۍ جە ۋەرکەوتوو کوردسانینە و تەنانەڎ تەمامکارۍ جمیەروو ئازاڎیی گەلوو کوردینۍ جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە، جەختیچ کەرۆوە، جە ڕوو سیاسی و سەروازییوە ئاماڎێنۍ رووبەڕوو ئاڵنگاریەکا باوە.
سەبارەڎ بە جەمۍ جە مژارا ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی ئی چەمپنەکۊتەیەش چنی فوئاد بێریتانی هامسەرۆکوو کۆداری سازکەرد.
دەقوو چەمپنەکۊتەکەی پی جۆرەنە:
قەیرانەی سیاسیەو دەوڵەتوو ئێرانی زیاتەر قووڵە بیەنۆ و بەمەڵامەتوو سەرکێشیەکاشۆ جە مەنتیقەکەنە گلێرگەی بەرەو ئاراسێوە ترسناکەرە بەرۆ. هۊرسەنگنای شمە پۍ ئی هەڵوێسا دەوڵەتوو ئێرانی چێشا؟
جە ئیسەنە ئاژەکە جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە یەکجار ئاڵۆزا و دەوڵەتە دژبەرەکۍ گەمە بە ئاێروو جەنگی کەرا، غەڵەتێوە گولانە جە تەسەورەکانە و بڕۍ زیاڎەڕەوی جە هجومەکانە پۍ سەروو پێگەکا یۊترینی بە تایبەتی پێگەو گروپە پرۆکسیەکا سەر بە رژێموو ئێرانی ئاێروو جەنگی هۊرگیسنۆ. جە ئیسەنە جۆرە جەنگێوە کۆنتڕۆڵکریا جە بەروو سنوورەکاوە دژوو ئێرانی ئینا ئارانە. ئاژەو دلێینەو ئێرانیچ جە روو گوزەرانی و ئابووریوە ئینا ئاژەو جەنگینە، کە بەرەنجاموو سیاسەتوو ستەمکارانەو رژێمیا و ئی ئاژەو بەری و دلێینەی پاڵنەرێنۍ پۍ قووڵبیەیۆ جەنگی و قەیرانی. کریۆ وچیۆ کە ڕێوەتەر بێجگە جە جەنگی یا ۋۍ دایدەسۆی جە بەینوو دووۍ سیستما ئێرانی و ئەمریکاینە بیەیش نیا. محاڵا ئا دووە سیستمە دەوڵەتیە سەرمایەدارییۍ سازانێوە درێژمەودا یان مردنای ئاژەی هەنووکەیی بە شێوێوە نائاسایی و پڕکێشمەکێش و مەترسیڎار درێژە پنەبڎا. جە وەختێنە سیستمی پڕ قەیرانوو هەژموون و سەرمایەداری جەهانی یاوان بە دماقۆناغەکاش و ناچارە سیستموو ۋێش فاڕۆ، کەواتە چنی ئێران جە پارچەکا ئا ئەوەتەقایە و فاڕیایەکا پارێزیا بۆ.
ئاژەو مەنتیقەکەی و جەهانی ئانەما پنەماچۆ. گرڎوو گەلا چەوەسیاو مەنتیقەکەیچ تامەزرۆو فاڕیاینۍ. بە پوختی مەڵامەتۍ یەکجار فرۍ ئینۍ ئارانە پۍ ئانەی فاڕیای گۊرە جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە بۍ ئاراوە، چونکی ئاژەو دەیانساڵەو مەنتیقەکەی مەتاوۆ بەهەمان شێوە بەردەوام بۆ، گەلوو کوردیچ بە ئاراسەو رەوتوو رووەدایەکا مەنتیقەکەی، ویر جە جموجوڵی ئازاڎیوازانە و ویەرنای ئا تەرسۍ کەرۆوە. ئازەکە یەکجار پڕقەیران و مەترسیڎارا. تەرسەو هۊرگیسنای جەنگی ۋەرفراوانی ئینا ئانوو ساتەنە. جەنگی جەهانی یەرەم چنڎین ساڵێن جە ئاستێوە مامناوەنڎەنە مردان و جە ئیسەنە فشار و زەختەکۍ بەرادێوە زیاڎشا کەردەن کە خودوو ئا دەوڵەتایچە کە مەڵامەتێنۍ ئیتر تواناو ئانەیشا نەمەنەن کە جەنگەکە جە ئاستێوە مامناوەندەنە بەردەوام بۆ و ڕووەو ئانەی ملۆ کە جەنگی جەهانی یەرەم ئاستی میامینوو ۋێش ویەرنۆ و بیاوۆ بە قۊناغوو ئاخر و دژواری ۋێش. ئێران گەورەتەرین مۆرە و داشەو ئی زنجیرە جەنگەینە و ڕاو بەرشیەیش نیا، چونکی سازش و وۍ دایدەسۊی پۍ ئا دەوڵەتەیە بە مەعناو شکسی و دلێنەشیەین. کەواتە تەرسەکۍ فرە چانەی زیاتەرەنە کە گرڎما ویرش ۋنەکەرمێوە.
جە ئیسەنە فرەو پرۆژە و نەخشەڕاکا جە تەرەفوو رەوتە جیاجیاکا ئۆپۆزسیۆنوو ئێرانیوە وزیاڕووە، کە بڕێشا نەک هەر گرنگی بە چارەسەرکەردەی پرسوو کوردی مەڎا، بەڵکم جە وتارەکایچشانە ئا پرسەیە بە تەرسی مزانا. پۍ کریایۆ دیموکراتیکی جە ئێرانەنە، جە ئیسەنە مشۆم چ ڕا و چارەسەریێوە گیریۆنە ۋەر؟
نەتەوە-دەوڵەتی مۆدێرن ئارۆنە ۋەروو ئی مەڵامەتیە جە تەرەفوو دەسەڵاتە دیکتاتۆرییەکا مەنتیقەکەیۆ سەپیۊنە، چونکی سیستمی سەرمایەداری جەهانی بەمەڵامەتوو یاوای بە قۆناغێوە ترسناکەو گەشەی جەهانی حۆڵ پۍ قووڵتەرکەردەیۆ قەیرانەکا مڎۆ. ئیسپاتکەروو ئی حەقەتینەیچە فراوانبیەی راستگەرایی توندڕەوانەن جە فرەو وڵاتانە. جۆرێوە جە قۆناغەو هاری و شێتی جە سیستموو سەرمایەدارینە بەدی کەرمۍ، کە هەم جە گلۆبالیزمەکەی و هەم جە قەیرانە هامشانەکاشەنە بە دڵنیاییوە بیەیش هەن. ئی سیستمە ئینا شۆنەو ئانەیۆ سەروو بنەماو هەژموونی تاکجەمسەری ۋێش سەروو ئاستوو دنیۍ، بە شێوۍ تنووتیژانە ۋێش فراوان کەرۆ و پەی ئانەیچ پەنا پۍ هۊرگیسنای جەنگی و وەشکەردەی قەیرانی بەرۆ.
سەبارەڎ بە سیستموو ئێرانی و یاگەگیرەکەیش مشۆم واچمۍ، دەوڵەتوو نەتەوەیی پەهلەوی و دەوڵەتوو نەتەوەیی کۆماری ویلایی حەردوویشا جە قوماشێوەنۍ و یەک جۆروو دەسەڵاتینۍ و دەیان ساڵێن جە دماو فاڕایۊی جە خومەینیوە پۍ خامنەیی بیەیش هەن. ئارۆنە بە نام رۆشنۋیرۍ و چالاکۍ و بەشێوە جە ئۆپۆزسیۆنی بە تایبەتی تەماموو راستگرە ئێرانیەکا ئینۍ حۆڵوو تەقەڵاو وەشکەردەو "دەوڵەت نەتەوەی مۆدێرن"ینە و چانە تۆمەتەو "جیاوازی"، "تیرۆریستبیەی" وزیۆ پاڵوو جمایۆ ئازاڎیوازی و شوناسوازی نەتەوە و گەلا چەوەسیای. پڕۆژەو چارەسەری دیموکراتیکی جە چوارچێوەو "کۆنفیدڕاڵیزم و نەتەوەی دیموکراتی"نە کە گلێرگەو دیموکراتیکی و ئازاڎیی ۋەرکەوتوو کوردسانی (کۆدار) هەرمانەش پۍ کەرۆ نوقتۍ ۋەران ۋەرەو ڕاو تنووتیژوازانەو ئێرانیینە کە چێروو نامەکا "سەروەری نەتەوەیی و دەوڵەتوو نەتەوەیی مۆدێرن"ینە وزیا ڕووە. پرۆژەو کۆداری جە ۋەران ۋەروو مەیلوو دەوڵەت نەتەوەیی مۆدێرنینە کە سەروەری نەتەوەیی دژوو بەدیموکراتیکبیەی سەروو گەلارە سەپنۆ و دیمێوەتەروو جینۆسایدی کولتوری سیستموو دەسەڵاتیا، مردۊوە. کۆدار چەمکوو ڕێخەی کولتوری و بەتایبەتی سیاسی جە سیستموو دیموکراتیکینە پۍ ئاینڎەو ئێرانی و ۋەرکەوتوو کوردسانی، کە تەنیا ڕای دوور جە جەنگی و قەیرانیچ هەر ئینەنە. ڕێکۍ تەرۍ بە دڵنیاییوە جەنگ و قەیران و دوژمنایەتی بەردەوامشا چنەگنۊوە و سەڎ ساڵێن ئینەی جە وڵاتا باڵادەسی جە کوردسانەنە موینمۍ. پۊکاتی بە دڵنیاییوە ماچمۍ کە جە ئیساوە دوژمنایەتی نەتەوە-دەوڵەتی مۆدێرنی جە دژوو گەلا دلێینەو ئێرانی تووشوو هەمان هاربیەی و شێتبیەی سیاسی و دەسەڵاتوازانەن، کە سیستموو ئیسەو دەسەڵاڎداری جە ئێرانەنە تووشش بیەن. کەواتە پێکئاردەی دەوڵەت-نەتەوەی مۆدێرنی پېسە سیستمێوە کە بۆ بەیاگەگیروو "دەوڵەت-نەتەوەی"ی بە بەربڕیەی ۋێشا نامۆدێڕنی پەهلەوی-ویلایی بریتیا جە جینۆسایدی. ئی ڕۍ یەکجار مەترسیڎارەنە و ئا گەلۍ کە هەزاران ساڵێن چنی یۊترینی مژیوا بەرۊنە قۆناغێوە تازۍ تنووتیژی و وەروو یۆکۊتەی.
دەوڵەتوو نەتەوەیی پەهلەوی و ویلایی حەردوویشا مەڵامەتۍ ئانەی بێنۍ کە "ئیتنیکە چێر دەسەکا" رووبەڕوو سیاسەتوو جینۆسایدی کولتوری بیۍ و ئارۊنە بەنام رۆشنۋیرەکۍ و بەشێوە جە ئۆپۆزسیۆنی کە ۋێش بە وەڵێکۊتەی منیۊرە، ئینا حۆڵوو بەرهەمئاردەیۆ هەمان سیستمینە چێروو لاف و بانگەشەو چەمکوو "مۆدێرنبیەین"ە. جە ڕاسینە فاڕای سیستمیشا جە ئێرانەنە بەستەنۆ پا شەرتاوە. هەر ئی تەرسۍ بۍ کە بی بە مەڵامەتوو مرکنایرەو سەرهۊرداو جاڎەکا. بەشێوە جە ئۆپۆزسیۆنی توندڕەوی ئینا حۆڵوو واوەی بەرهەمئاردەیۆ دەسەڵاتوو ڕسمی نەتەوەی جە ڕاو هورگێرتەیۆ جە سیستموو ئیسەو دەسەڵاتی و ئینەیچ پۍ گەلا کە تەنیا ویر جە دیموکراتیزەکەردەی و یەکسانی و ئازاڎیی کەراوە پېسە ژەعری پاسەن. سیاسەتی چی جۆرە گەرەکما بۆ یان نا گنۆ خزمەتوو مەسڵەحەتوو دەسەڵاتوازانەو هەژموونوو جەهانی، نەک گەلا ئێرانی. هەر ئینەیچ رەوتوو ئۆپۆزسیۆنیش ۋەران ۋەر بە دەسەڵاتی هەنوکەیی بە شێوێوە وەرچەم لاواز کەردەن. ئانەی جە ئیسەنە جە مقارنەکەردەی ئاژەو ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی و ئۆپۆزسیۆنی کوردینە بەدی کریۆ، بریتیا چانەی کە راسڕەوی وتارەو ۋێش سەروو بەشێوە گۊرەو ئۆپۆزسیۆنی ئێرانیرە سەپنان. بە هەزار جۆرۍ جە فریوو دای و هۊرخەڵەتنای ئینەی کەرۆ. چەپەکۍ بە مەڵامەتوو هەڵوێسی نەرێنیشاوە وزیێنۍ لاوە. پێکئاردەی ئێرانی دیموکراتیکی و ئازاڎیی بەمەڵامەتوو پەلامارەو رەوتی راستگریوە محاڵا. حەرپۊکەی رەوتی دیموکراسی وازی جمیەروو کوردی دەرفەت و بەختێوە گۊرێنە پۍ ئازاڎیوازا ئێرانی و پەنەوازەن دەرفەتەکۍ جە کیس نەڎا و بە عالتەرین شێوە کەڵکس چنە هورگێرا. رەوتەکۍ ئۆپۆزسیۆنوو ئێرانی ناچارێنۍ جە بەینوو تۆمەتەو "جیاوازی"، حەرپاسە "دیموکراسیوازی جمیەروو کوردی" یۆیشا هۊرچنا. ئاراسەو ئاینڎەو کۊشیای ئێرانی بەسیانۆ بە بنەماو ئی هۊرچنیەیۆ. جمایۆ کۆمەڵایەتی شۆڕگێڵنانەو "ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی" درووشمەو دیموکراسوازی جمیەری کوردین و ئی جمیەرە ئازاڎیواز و دیموکراسی وازەو گەلوو کوردی نەک سەروو بنەماو چەمکی ساختەی و هۊربەسیای "جیاوازی" رێکوزۆ، نە سەروو بنەماو چەمکوو "سەروەری نەتەوەیی دەوڵەتێوە نەتەوەیی مۆدێڕن"ی کە بڕێوە جە ئیسەنە پۍ ئێرانوو ئاینڎەی مژدەو ئانەی مڎا.
کۆدار پېسە موهەندیسێوە سیاسی جە ئێران و ۋەرکەوتوو کوردسانینە سەروو بنەماو پاڕادایموو "گلێرگەو دیموکراتیکی و ئیکۆلۆژیکی سەروو بنەماو ئازاڎیی ژەنان"، جە ۋەران ۋەروو دەسەڵاتوو مۆدێڕنی ئێرانینە کە سەر جەنۆ بیەیۍ چەوەسیا پۍ گرڎوو گەلا بەرهەم مارۆوە. جە بەربڕیەو ئی حەقەتینەیچەنە هیچ دووەدڵی و سڵکەردەیۊیما نیا و مەبۆ. بە ئاراسەو چەسپنای دیموکراسی و ئامای دی ئازاڎیی تەمامەتی پۍ گەلەکەیما جە ۋەرکەوتوو کوردسانی، چنی رەوتوو فراوانبیەی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی و حەرپاسە رەوتە کوردیەکایچ تووشوو حیچ رووگیری و خاترگرتێوە مەبیمۍ.
بەرنامەکۍ کۆداری پۍ ئاینڎەی سەروو چ بناغە و کۆڵەکێوەنۍ؟ ئاستوو ئاماڎەکاری کۆداری چنینا؟
کۆدار و پەژاک جە ئیسەنە کۆڵەکۍ سەرەکی کۊسیاینۍ جە ۋەرکەوتوو کوردسانی و تەنانەڎ تەمامکارۍ جمیەروو ئازاڎیی گەلوو کوردینۍ جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە. جمیەروو ئازاڎیی ۋەرکەوتوو کوردسانی چنڎین ساڵێن رووبەڕوو هجومی ئاسمانی دەوڵەتوو فاشیستی و ئەرەگیری تورکی بیەنۆ و هامتەریب چنی ئانەیچ رووبەڕوو ئا جینۆسایدە کولتوریەیە بیەنۆ کە جە تەرەفوو دەسەڵاتوو ئێرانیوە پەیڕەو کریۆ. هەر ئی ئاژە جەنگیە پاڵنەروو حۊڵەکا کۆداریا پۍ رێکوستەی سیستموو کۊشیای ۋێش بە پاو فاڕیا سەروازی و سیاسیەکا سەردەمی. لقەکۍ کۆداری جە بواروو وەڵێکۊتەی سەروازینە چی ساڵانە بە حێقمکەردەی پێگە و سەنگەرەکاش جە دژوو دوژمنی، ۋێش ئاماڎەکەردەن. جگە جە ئەرکی شۆڕشگێڵنانە و کۊشیای جە دژوو ستەمی و فاشیزمی و ئەرەگیری حیچ ئەرکێوە تەرش پۍ ۋێش نەنیانەرە. بواروو سیاسەتوو دیموکراتیکی جە ڕاو وەڵێوستەی عالتەرین وتارە و دیسکۆرسی نیشتمانی و مەنتیقەی پەرەپنەدان و بواری سەروازی ۋێش بە ئاراسەو ئانەی جە ۋەرکەوتوو کوردسانینە رێکوزۆ. بە دڵنیاییچۆ ڕوۍ مۍ کە پېسە ئەوەتەقای جمیەرێوە شۆڕشگێڵنانەی و ئازاڎیوازانەی جە ۋەرکەوتوو کوردسانینە بەرزبۆوە. کۆدار سەرەڕاو وەربەسەکا ۋنەکۊتەیەکا جینۆسایدی کولتوری دوژمنی و فاسیزمەکەیش، پێگەکۍ ۋێش تەمام حێقم کەردێنۍ. هەم ئاگاڎاروو خاڵە بەقوەتەکاشا و هەمیچ ئاگاڎاروو خاڵە لاوازەکاشا. بە ئازایی تەمامۆ جە ۋەران ۋەروو خاڵە لاوازەکاشەنە رەخنە جە ۋێش گێرۆ، ئینێچ گرڎ پەی ئانەینە کە دەرفەتی هەنووکەیی پۍ جمیەروو ئازاڎیوازی ۋەرکەوتوو کوردسانی جە کیس نەشۆ. بارتەقاو ئانەی کە تەرسی گۆرۍ سەروو بیەیما هەن، هەل و دەرفەتوو کۊشیایچ وەردەسا.
مشۆم وچیۆ کە تەماموو ئاماڎەکارییەکا کۆداری جە روو سیاسی و کۊشیایۆ جە گرڎ بوارەکانە بە پاو ئاژەی هەنووکەیی نەک هەر جە ئێرانەنە، بەڵکم جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە ئەنجامدریێنۍ، چونکی کۆو مەنتیقەکەی ۋەرەن ڕوو قەیرانەکا پەیوەس پانەینۍ. ئارۆنە مشۆم بە هوشیارییوە ئانە وزیۆڕووە کە پۍ ئەوەڵجاری جە تاریخوو زیاتەر جە یەک سەڎەو کۊشیای ئازاڎیوازی کوردینە، هەڕەشەکۍ کۆکوشی دوژمنی جە ئاستوو سەروو سنوورەکاوە چڕتەرۍ بیێنێوە. ئێران و تورکیا بواروو کۆکوشیشا چنڎ ئانڎە مەترسیڎارتەر جە جارا جە دژوو گەلوو کوردی ۋەربڵاوتەر کەردەن و ئەگەر ۋەروو یۆکەوتەی مەسڵەحەتی و دەسەڵاتی هەژموونێوەشا ۋەران ۋەر بە یۊی نەبیۍ، ئیسە گەورەتەرین جەنگی مەنتیقەیشا گێرتەبۍ ۋەر. چی بەینەنە جمیەروو ئازاڎیی کوردی بە رابەرایەتی رابەر ئاپۆی سەرەڕاو گرڎوو مەترسی و لەمپەرە گەورەکا دەوروو مردنایش جە دژوو پرۆسەو کۆکوشی هەمەلایەنەی گێڵنان. بەهەمان شێوە کە جینۆسایدوو دەوڵەتە فاشیستیە سەردەسەکا جە کوردسانەنە بە شێوێوە کەم وێنە پێوەرە بەسیێنێوە و چنی یۊی ئینۍ هامپەیمانینە، بە هەمان شێوە جە ۋەران ۋەروو ئانەینە، کۆو جمیەروو ئازاڎیوازی کوردی بە شێوێوە بێهامتا پێکئامان و ۋێش رێکوستەن.
بە وەرەچەمگێرتەی ئینیشا پەرسەو کوردی ئێراننە و مەنتێقەکەنە و ڕایەکاو بەرشییەی جە سیاسەتە دوژمنکارانەکا وەرانوەر بە کوردی چەن ورسەنگندێ؟
کێشەو کوردی بە هامبەشیی سەرجەموو دەوڵەتە هەژموونگەرا جیهانییەکا و بە دەوری کەم تا فرەو حەرکامێوەشا سەرەش وردان و بەشێوە جە هەرمانەکاش نیایۊ و ئاستەیۊ ئا کێشەینە بە دەوڵەتە سەرڎەساوە ئێران، تورکیا، عێراق و سوریای ئسپارییان. ئیساتێچ بە ڕاستەوخۊ و ناڕاستەوخۊ دەوڵەتوو ئێرانی ئا هەرمانێشە ئینا کۊڵیوە. بەشێو جە سیستموو جیهانی دەسەڵاتوازانەی بناغەوە سەروو کێشە و پەرسەو کوردی مەرزیانرە، ئینە یەکجار ستەمکارانەن. بۍ تەرس مشۊم بوچیۊ "کایۍ دیپلۊماسیی ڕسمیی ئێرانی" ئیساتێنە لاو دەسەڵاتوو کۊماری ویلاییوە جە پرسەو کوردی و دژوو گەلوو کوردی هەڵای پارێزگاری و داکۊکیی چی خاڵە هامبەشۍ وێش چەنی هەژموونی جیهانیی کەرۊ. سەد ساڵی ویەرڎەیچش بە پارێزگاریی چی هەماهەنگی و هامبەشییە ویەرنان. ئینە یوەم جار مایۍ داخێن و گەلەکەما ئیتر وەرگەو ئی ستەمە گلۊبالیستییە نمەگێرۊ. ستەمی گلۊبالی، مەنتێقەیی وەڵاتەکەی دژوو گەلوو کوردی بییەێوە چند ڕەهەندییش پرسەو کوردیینە وەش کەرڎەن، کە دەیان ئاندەو پەرسەو فەلەستینی ئاڵۊزتەرا. کۊو وەرکەوتوو دلێڕاسەی بە ئاستەیۊ ئی دۊخە دژە کوردییە و بە درێژەدای بە جینۊسایدی جیهانی وستەنش چێروو کۊنتڕۊڵیوە و ڕۊشنا تا وەختێوە گەلوو کوردی ئازاڎ نەکریۊ و پەرسەو کوردی چارەسەرە نەکریۊ، وەرکەوتوو دلێڕاسەی ئاشتی، ئارامی و ئازاڎیی وێشۊ مەوینۊ.
وەروو ئانەیە ئێران بییەن ئەکتەر و هێزێوە هەستیاروو مەنتێقەکەی و بە شێتانە دژوو ملەمەلەکەرەکاش گەمە کەرۊ، ئەگەر کۊدار و ئەنداماو سیستموو ڕێکوزیاییەکەیش پێسە پەژاکی دروست نەبیۍ، بێگومان سیاسەتوو تاونایۊ کولتووری ئێرانی دژوو گەلوو کوردی وەرکەوتوو کوردستانینە بەشێوێوە کارەساتبار سەر گنۍ. بە وستەیڕووەو سیستموو کۊنفیدڕاڵیزمی دیموکراتیکی و ئامانجەکە گەورەکەیش یانۍ نەتەوەی دیموکراتیک، ڕۊحوو دیموکراسی ئێراننە، کە کانگاکەش ئینا وەرکەوتوو کوردستاینە قەوەت بۊ و ئێران و ئێرانییەکۍ حیچ ڕایۍ تەرەشا وەرڎەمنە نییەنە جگە جە قبووڵکەرڎەی ئازاڎیی پەی گەلە چەوسیاوا. جمیەری شۊڕشگێڵنانەو ژەنی، ژیوای، ئازاڎییچ ئا توانێشە نیشانە دا کە متاویۊ ئا پێوەژیوایە بە ڕاو دیموکراسی و ئازاڎییوە بیاونۊ ئاستوو باڵای. ئێمە هەم دیموکراسیما گەرەکا و هەم ئازاڎی. بە ئۊپۊزسیۊنێوە کە تەنیا جۊرۍ نیمچەدیموکراسی بە بانگەشەو مۊدێرنبییەی دەوڵەتی ناوەندگەرای وزۊش ڕووە، مەخەڵەتییەیمۍ ناچارێنۍ کە ئازاڎیی پێسە بنەمێوە سەرەکییەو دیموکراسی دماتەرنە قبووڵ کەرا.
یانۍ بە وەرەچەمگێرتەی ئینیشا، مەنتێقەکە بەرەو کۊ ملۊ و مشۊم ئایندەو ئێرانی و کورڎەکا چەنی بوینیۊ؟
ئیساتێنە قۊناغێوە دژوارتەروو جەنگی یەرەموو دنیۍ مەنتێقەکەنە هەڕەشێنە پەی سەروو گرد لایۍ. بەدڵنیاییەوە سەرجەموو گەلا زەرەری فرەشا وەرگنۊ، وەلۍ گەلوو کوردی ئینا وەرڎەموو لێشاوێوە پەڕ تەرسینە. ئەگەر جەنگی یەرەموو دنیۍ ئاستوو مامناوەندیی ئیساتێنە ترازیۊ و ورکێشیۊ پەی قۊناغێوە سەرتەری، جینۊسایدی جەستەییچ دژوو گەلوو کوردی بە جینۊسایدی کولتوری زیاد بۊ و ئاویرەکەیش گێرۊوە. هەڵبەت تورکیا چندین ساڵێن درێژە بە جینۊسایدی جەستەیی مدۊ. کۊشیەیمۍ تا گەلەکەما چی جەنگینە هامشێوەو وەڵتەری لاو هەژموونی جیهانی و مەنتێقەییەوە پێسە قوربانیێوە سەرەکی دیاریی نەکریۊ. دۊخوو ڕابەر ئاپۊی و گەلوو کوردی لاون دوژمناوە بریان قۊناغێوە یەکجار هەستیارۊ. ئارۊنە دەوروو گرد کورڎێوە کۊشیاینە دژوو فاشیزمینە ئیسفادەش هەن و سەوای دێرا پەی هەنگامنیای. گرد کەمتەرخەمیێوە بۊ بایسوو گێڵایۊ دمای دەیان ساڵا ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی و گەلوو کوردی تەنیا ڕاو وەرڎەموو گردیمانە، کۊدار پەی گەورەتەرین کۊشیای پا ئاڕاستەرە ئامادەن و ئیساتێوە پەی ئانەی کۊشیۊ.
دەورو گلێرگەی و گەلا ئیسەنە جیاوازتەرا و ئینا لای سەری دەوروو دەوڵەتەکاوە. گلێرگە کرێکار، ڕۊشنویر، ژەنی، گەنجۍ و چینەکای تەرنۍ و گردوو ئینیشامەتاوا وەختوو هەڕەشەکاو جەنگی مەنتێقەیینە ئێراننە پاسیڤۍ و بێهەڵوێستۍ با. پێویسا بە هەڵوێستی دیموکراتیک و ڕەواشا گلێرگەو ئێران فاڕا، نەک بە داوای دووەبارۍ دەوڵەتی و دەسەڵاتێو پەی بەرهەمئارڎەیۊ سەرڎەسەیی. هەڵای گلێرگە فرسەتوو ئیسفادەکەرڎەیش جە جمیەروو ژەنۍ، ژیوای، ئازاڎیی هەن.
