گەلووعەرەبی، کە جە فرەو مەنتێقەکاو سوریاینە ژیوا، پەی چندین ساڵان حیچ ویر و هەڵوێستێوە جیاوازشا جگە چی قسۍ ڕژێموو بەعسییە نەژنیەین، کە ماچۆ: 'شمە متاودۍ بە زوانوو وێتا قسۍ کەرڎۍ و واندۍ، ئیتر شمە ئازادێندێ'. حەر ویر و ئەرەمەنەێوە، یان هەڵوێستێوە، کە وەراوەروو حوکومەتوو بەعسی مرڎێوە دەمودەس دلینە بریۍ. ئانەیچ هۆکاروو سیاسەتوو بەینوو ساڵاو ۱۹۷٦ پەی  ۱۹۸۲ بۍ جەمەنتیقەکەنە، وەلۍ ئینە دماو ماوێوە فاڕیا. وەسکەروو ئی فاڕیایە ڕابەر "عەبدوڵا ئۆجالان" بۍ، کە لاو چندین گەلی و بەشوو گلێرگەیۆ پێسە ڕابەرێوە وینیۍ. بە ویرۆکەدەی سەروو فرەو بابەتا فاڕیای گەورەش کەرد و گلێرگەی عەرەبیچش خاس ئشناسا، شیکەرڎەیۆ ستراتیژییش پێشکەشۍ کەرڎۍ. گەلوو عەرەبی، کە فەلسەفەکەشا ئشناسا، بەشڎاریی ڕیزەکاو کۆشیای و خەباتوو ئازادیی کوردسانی بێنۍ و یاگۍ وێشا جە خەباتی هامبەشنە گێرتە. عەزیز عەرەب یووەم نموونەو ئینەی بۍ، کە بە کۆشیای و خەباتوو ئازادیی کوردسانی ئاشنا بۍ و جە ساڵەو ١٩٨٣ لوا دلۍ ڕیزەکاو خەباتی و دماو یەرۍ ساڵا گەشمەرڎە بی.

بی بە سەرچەمەو ئیسفادەپەنەیاونای و وێبەساعیبزانای

ڕابەروو گەلوو کوردی "عەبدوڵا ئۆجالان" جە ساڵەکاو ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ینە سوریا و لوبناننە مەنۆ. ئینەیچ پاسەش جە گلێرگەی عەرەبی کەرد، کە پی فەلسەفە و خەباتەیە ئاشنۍ با. جە ساڵەو ۲۰۱۰ینە، چەنی وەهاری عەرەبی جە تونسنە، گلێرگە دژوو سیستموو ڕژێمی داواو ڕاوەبەرڎەی گەلیش کەرڎە. مۆدێلوو ڕاوەبەریی دیموکراتیکی، کە بە شۆڕشوو ۱۹و تەممووزوو ۲۰۱۲ی جە وەرنیشتنە بەدی ئاما کاریگەرییش سەروو بەشەکای تەروو سوریایۆ نیارە، حەرپاسە پەی وەڵاتاە تەروو عەرەبیچ بی بە سەرچەمەو ئیسفادەپەنەیاونای. گلێرگە جە نزیکۆ چی مۆدێلە بەڕێوەبەرییەش ئشناسا، کە سەروو بنەماو ویر و فەلسەفەو ڕابەر "عەبدوڵا ئۆجالان"ی ئەرەمەرزیابۍ و بەشڎارییشا چەنە کرد. فەلسەفەو یۆبییەی گەلا و نەتەوەی دیموکراتیکی بەرجەسە بییۆ. ئا ڕاسییە کۆمەڵایەتییە، کە ساڵەهای ساڵ لاو عەقڵیەتو دەوڵەت – نەتەوەیۆ تاڵان کریۍ، جارێوە تەر زینڎە کریاوە و مزانیی وەهارێوە هەقەتینیش بە گەلا دا.

دۆخوو ژەناو عەرەبی دماو ئاشنابییەیشا بە ئەرەمەنەیەکاو ڕابەروو گەلوو کوردی "عەبدوڵا ئۆجالان"ی

ئارۆ سەدان هەزار کەسۍ جە گەلوو عەرەبی دڵسۆزۍ ویر و ئەرەمەنەیەکاو ڕابەروو گەلوو کوردی "عەبدوڵا ئۆجالان"ینۍ و پەی ئازادیی جەستەیی ئۆجالانی هامکاری کەرا، چەنی گەلوو کوردی دژوو سیستمی باڵادەسی گژیا. وەختێوە ئینسان دلۍ گەلوو عەرەبیرە گێڵۆ، قسەکاسانە ماچا، دماو شۆڕشی، دڵسۆزییشا پەی ویر و ئەرەمەنەی و فەلسەفەکاو ڕابەرایەتی زیادش کەرڎەن، جەقسەکاشانە ماچا:

"من عەرەبنا، وەختێوە من وەرگێرینامەکاو ڕابەرایەتیم وانێوەـ فرەتەرین سەرنجەو منش پەی برایەتیی گەلا کێشتە، کە بناغەو فەلسەفەو ڕابەراتیین. بابەتوو سەرەکی، کە پەنەوازا تیشکەش وزمۍ سەر فەلسەفەوی ژیواێوە ئازادی یۆگێرتەین. سیاسەت بە فەلسەفەو ژیوای ئازادی. جە وەرگێرینامەکاو ڕابەرایەتینە وەراوەروو عەقڵیەتوو کۆیلایەتیی سیستمی باڵادەسینە، ویر و ئەرەمەنەی ئازادیش ئارڎەننە."

ئانۍ کە وەرگێرینامەکاو "عەبدوڵا ئۆجالان"یشا وانێنێوە ماچا: "پەی ژیوایوە ئازادی ئانەیە دەسنیشان کەرۆ، کە مشۆم ئینسان جە گرڎوو ئاستەکاو ژیوای بیاوۆنە و ساعیبوو ڕا و ڕێباز و پەیوەندیێوە ئازادانەی بۆ. ئا ویر و ئەرەمەنەیە کاریگەریێوە ئەرێنییش سەروو گرڎ چێوێوە وەش کرڎەن، پەوکای ڕابەرایەتی جە بەرگوو یووەموو وەرگێرینامەکەینە باسوو سۆمەری و ئاشوورییەکا کەرۆ. ڕابەرایەتی جە یووەم وەرگێرینامەشنە چندین پێناسۍ لەیەک مدۆوە، سەرڎەمەکاو وەڵۍ تارێخی ورسەنگنۆ و ئا ڕاسییاما پەی ڕۆشن کەرۆوە، کە پێچەوانۍ کریێنێوە. ڕازەو ئا سەرڎەمی چەنی پەیوەندی و دڵسۆزیی ئینسانی پەی سروشتی پێناسە کەرۆ. ڕابەرایەتی بە شیکارییەکاش چارەسەروو مشکیلەکا کەرۆ".

'ئی پرۆژە، پرۆژەو واڵە و براڵەیی گەلان'

وەختوو قسەکاشانە ماچا: "وەشەسیایی، واڵە و براڵەیی و ڕێزگێرتەی کەرا بە بنەما. ڕابەرایەتی جە وەرگێرینامەو سۆسیۆلۆژیاو ئازادینە سەرنجە کێشۆ سەروو مانای هەقەتینەو ئازادی جە فەلسەفەو واڵەوبراڵەیی گەلانە و سەبەبی هەقەتینوو کۆیلایەتی وزۆ ڕووە. ئینە جیاوازی بەینوو ئینسانی کۆیلەی جە سیستەموو سەرمایەداری و ئینسانی ئازادینە ڕۆشن کەرۆوە. پەیامێوەن پێسە پەیاموو پێغەمبەرا پەی گەلا، چونکوم ئێمە ئینایمۍ سەروو هەمان زمینیوە و هەمان هەوا ورلووشمۍ. جە ئەوەڵوو ساڵەکاو نەوەدەکانە، پرۆژەی ڕابەرایەتی پرۆژەو واڵەو براڵەیی گەلا بۍ. ڕێزگێرتەی جە گەلی و باوەڕەکای تەریش دلێشنە ورگێرتەبۍ. ئینەیچ خودوو سۆسیالیزمین."

س.ز