هۆنیەری هامچەرخو کوردی جگەرخوێن (شێخموس حەسەن) ساڵەو ١٩٠٣ جە دەگاو حەساری سەر بە شارو ئێلیحی جە سەرنیشتوو کوردەسانینە جە ئەڎۍ بییەن، جە سەروبەڼو جەنگی جەهانی یووەمینە بنەیانەکەش ڕووەشا کەرڎێنە ۋەرنیشتوو کوردەسانی و شارو عامودێنە ئەرەنیشتۍ بیێنۍ. جگەرخوێن سەرەتا بە شوانی و هیتیاریۆ خەریک بیەن و دماتەر دەسش بە ۋەنای کەرڎەن و بیەن بە فەقێ و چنی ئانەیچ دەسش بە نویستەی هۆنیەی کەرڎەن. شۆڕشو شێخ سەعیدی پیرانی ئاوەزو نەتەوایەتی جگەرخوێنیشا زیاتەر جۆش دان و بیەن بە ئەندامو جەمەو خۆیبوونی و جە ساڵەو ١٩٣٢ێنە چنی وەڵابیەیۆ گۆڤارو هاواری، جگەرخوێن دەسش بە نویستەی چا گۆڤارەنە کەرڎەن.

بە نویستەکاش جە بوارو وێژە، کولتور و زۋانی کوردینە خزمەتێوە گۆرەش کەرڎەن. جگەرخوێن جە نویستەیەکاشەنە زیاتەر سەرو  پرسەکا پېسە "وڵاتپارێزنی، شۆڕشگێڵنی، گرنگی زانستی، وەڵێکۆتەی، گرفتەکا دەرەبەگایەتی، وەشسیایی وڵاتی، ئازادی و سەربەخۆیی" مردۍ.

بە مەڵامەتوو فشارەکا رژێمو سوریایۆ، جگەرخوێن جە ساڵەو ١٩٧٩ ناچار بۆ سوریای بەرەو سوید جیابازۆ و شارو ستۆکهۆڵمینە ئەرەنیشتە بۆ و چا درێژە بە کارە وێژەییەکاش مڎۆ. جە ٢٢ۍ ئۆکتۆبەرو ١٩٨٤ ی سویدەنە عەمرەو خوڎای مکەرۆ و تەرمەکەیش ماراوە پەی قامیشلۆی و چا ئەسپەردە بە خاکی مکریۆ.

کناچۍ جگەرخوێنی، بۆنیە سوعاد جگەرخوێن-ە سەبارەت بە کەسایەتی و ئا میراتەو جگەرخوێنی پەی گەلوو کوردیش جیائاستەن قسێش پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی کەردۍ.

بی بە مامۆساو ژیۋایم

بۆنیە سوعاد جگەرخوێن-ە باسش چانەی کەرڎ کە جگەرخوێن تەنیا تاتەش نەبیەن، بەڵکم مامۆساو ژیۋای ئاڎۍ بیەن و واتش، "راسا جگەرخوێن تاتەم بیەن، چنی ئانەیچ مامۆساو ژیۋایم بیەن. هەرپاسە بیەن بە ڕەمزێوە پەی تەمامو گەلوو کوردی. فەخر بە تاتەیمۆ مکەرو، چونکی کوردایەتی و گەلەکەو ۋێش بە دنیۍ ئشناسا و خزمەتش بە گەلەکەیش کەرد. کاریگەری تاتەیم سەرو منۆ فرەن، منیچ هۆنیۍ و نویستەیێم هەنۍ، ۋەرو ئانەی قەڵەمو تاتەیم سەرو زەمینیۆ جیانەمەنۆ".

'هەر هۆنیێوە، ڕازێوەش ئینا پەشتیۆ'

بۆنیە سوعاد جگەرخوێن-ە باسش چانەی کەرڎ، تاتەش ژمارێوە فرە هۆنیێش هەنۍ، بەڵام ئانەی زیاتەر کاریگەریش سەرو ئاڎیی نیانەرە 'پیرا تۆرێ'ن کە باس جە فشارو دۆڵەتو تورکی سەرو کوردا مکەرۆ و واتش، "بە دەیان دیوانێش هەنۍ و هەر هۆنیێوەش ڕازێوەش ئینا پەشتیۆ. بەردەوام باس جە مژارەکا پېسە ژیۋای گەلوو کوردی، وڵاتی، ژیۋگەی، زاوڵا و هتد کەرۍ".

'مشۆم خاوەنداری جە میراتو جگەرخوێنی بکەرمۍ'

بۆنیە سوعاد جگەرخوێن-ە جە دمادمایی قسەکاشەنە باسش چانەی کەرڎ کە جگەرخوێن میراتێوە گۆرەش پەی تەمامو گەلوو کوردی جیائاستەن و جگەرخوێن شانس و دەرفەتێوە بیەن پەی گەلوو کوردی، مشۆم پارێزگاری جە بەرهەمەکاش بکریۆ، ئانۍ چاپۍ نەکریێنۍ، چاپۍ بکریا. جگەرخوێن فرە گرنگیش بە ۋەنای دان، پەنەوازا چا ڕوۆ ۋێما عال وەڵۍ وزمۍ.