دوۋۍ ڕوۋۍ چېۋەڵتەر داڎگاو باڵای فیدراڵی عێراقی قەرارو بەنایاسایی درێژكەرڎەیۊ عمرو پەرلەمانو هەرێمو پانیشتوو كورڎسانیش بەرکەرڎ. داڎگا دماو چن جارێوە جە دماوستەو ئەرەنیشتەی سەرو دۊسیەكەی، جە ئاکامەنە قەرارو درێژكەرڎەیۊ عمرو پەرلەمانو هەرێمو كورڎسانی و ئا ئەرەنیشتۍ چا ماوەو درێژكەرڎەیۊینە پەرلەمانەنە بەرکریېنۍ بەنایاسایی و پوچۍ حسابش کەرڎۍ. حەر زوو یاۋنەریەکۍ دەسەڵاتی پېسە پیشەی هەمیشەیشا کەرڎشا بە هات و هاوار، یۊشا قەرارەکەو داڎگایش بە دژایەتی  کەرڎەی مافە رەواكا گەلوو كورڎی و بە قەراری سیاسی دژ بە گەلوو كورڎی ئەژمار کەرڎ و ئەویتەریچشا بە سەركۊتەی پۍ گەلی و گېڵایۊ شەرعیەتی پۍ لاو گلېرگەی تەماشەو قەرارەکەو داڎگایشا کەرڎ. حەرچنڎە بەتەمامی ئاگاڎارو جمو جووڵەكا دماو ئی قەرارەو داڎگاو باڵای نیەنا.

مژارو درێژكەرڎەیۊ عمرو پەرلەمانی و حكومەتی و سەرۊكو هەرێمی بەنایاسایی چی سی ساڵە و حەر شش خولەكەو پەرلەمانینە بیەن بە كلتورێوە سەقەتی جە یاسا بەرشیە و میراسێوەن كە زوو زوو مەتاۋا دەس بەردارش با. چی درێژكەرڎەیۊ عمرو پەرلەمانینە ئانۍ کە پەرلەمانەنە عمرو ۋېشا درێژ کەرڎۊ، هەم پېسە فراكسیۆنی و هەمیچ پېسە ئەنڎام پەرلەمانی لاو گرڎو خەڵكو هەرێمەكەیماوە ئاشكرا و شاراوە نەبۍ و نییا. ئیتر بەرشیەو قەرارەکەو داڎگاو باڵای ئا كەسا شاگەشەكە مەکەرۊ کە رێكېكۊتۍ و عمرو ۋېشا درێژكەرڎۊ و ئەگەر هەر لایەنېوەیچ پنەش شاگەشكە بۊ یا بەجۆرېوەتەر بەسیاسی و دژبەهەرێمی و مافەكا گەلی بۋانۊشۊ بەقەرارەکەی نارەحەت بۊ ئانەیچ حەر موزایەدەن. موزایەدەی سیاسی جە بنەمانە پۍ خوڵە کەرڎەینە چەمو خەڵكی و هورخەڵەتناو رای گرڎی و پارېزناو مەسڵەحەتە حیزبیەكان.

بەهەر حاڵ ئامانجو درێژكەرڎەیۊ عمرو پەرلەمانی پۍ ئانەی بۍ كە پەرلەمان و كۊمیسیۊن و حەر یەرە سەرۊكایەتیەكە و هەرێمی ئاماڎەكاری پۍ هۊرچنیەی کەرا، ئاڎیچ بە فشار و هەڕەشۍ هێزە میان دەوڵەتیەكا و نەتەوەیۊگېرتەکا و نوێنەرەكەیشا عێراقەنە بۍ. ئەگەر ئانە نەبیۍ كەسشا خۊ قەناعەتش بە دیموكراسی یا هۊرچنیەی نییا و گەرەکشانە بەزەبرو هێزی رەوایەتی بەمەنەیۊ ۋېشا بڎا دەسەڵاتەنە، بەتایبەتی پەدەكە. پەدەكە هێزو چەكی باڵاتەر جە هێزو دیموكراسی و یاساکا مزانۊ، ئانەیچ چەمكێوەن خوشا پۊوە گرتەن.

بەهەرحاڵ دمابەدماو درێژكەرڎەیۊ عمرو پەرلەمانی؛ ئەشیۍ سەروكو هەرێمی رۊ و هۊرچنیەی دیاری کەرۊ و پەرلەمانیچ سەرو كاراكەرڎەیۊ كۆمیسیۆنو هۊرچنیەی  سەرجە نۊ لوایۊ پۊرە و یاگە فاڕای ئەنڎاما دەسەی باڵاو هۊرچنیەکا هەرێمی و یاساو هۊرچنیەی و پەرسو كۆتاكا كە پېسە قۊرتەو بەینو لایەنەكا بۍ چارەسەر کەرۊ و كۆمیسیۆن دەس بەئاماڎەكاریەكا پۍ هۊرچنیەی کەرۊ. بەڵام بەمەڵامەتو بۍ متمانەیی و مەسڵەحەتی حیزبیوە تا حەفتۍ چېۋەڵتەر ئا ئاماڎەکاریۍ نەکریۍ، پۊکەی پەدەكە حەفتەی وەڵین بەبۍ گۊشدای بەهامبەشی و رێككۊتەی و بەبۍ ئاماڎەبیەو سەرۊكو پەرلەمانی و بەپاڵپەشتی كورسی كۊتاكا و چن ئەنڎام پەرلەمانېوە تەرو لایەنەكا تەری بەنامۍ سەربەخۊی كۊمسیۊنو هۊرچنیەکاشا كارا کەرڎۊ و فرەینەو پەرلەمانیش بەكارئارڎ. باگېڵمۍ سەرو ئەسڵو مژارەکەی و  ئا خاڵا کە یاگۍ ناڕەزایی لایەنەكا و قەرارەکەو داڎگای فیدراڵی هەڵۋېسە کەرمۍ. خاڵە ناجۊریەکۍ بەینو لایەنەكا ئینۍ بېنۍ؛ كاراكەرڎەیۊ كۆمیسیۆنو باڵاو هۊرچنیەکا، فاڕای ئەنڎاما كۆمیسیۆنو باڵاو هۊرچنیەکا هەرێمی و ژمارەشا، كورسی كۆتاكا، سەرژمېری ئەرەنیشتا و هەرێمی و چن بازنەیی بیەو یاساو هۊرچنیەکا بۍ. بەڵام بە پاو قەرارەکەو داڎگاو باڵای فیدراڵی رەنگە تەنیا كۆمیسیۆنو باڵاو هۊرچنیکۍ عێراقی سەرپەرشتی لوایڕاوەو پرۊسەو هۊرچنیەکا کەرۊ، بەڵام ئینە مەبۊ مەڵامەتو ئا راسیەی كە پەرسە ناجۊریەکۍ چارەسەرۍ بیۍ با.

 مەعەل ئەسەف رۊشنۋیرۍ و خەموەرۍ گەلی و گلېرگەی و سیاسیەكۍ و یاساشناسۍ سەرو پارتەکارە بەشۍ بیېنۍ و ئانەی بەبۍ لایەنی مەنەنۊ ژمارەشا فرە كەما و ئینسان متاۋۊ بەئەژمارەو پەنجەكا دەسی بژمارۊشا. ئی کەسېچە بەمەڵامەتو نەبیەی یەک قسەیشاو ۋۍ بە رێکنەوستەکەرڎەیشا، مەبا بە هێزو فشاری پۍ سەرو دەسەڵاتی و دەسەڵاتیچ بە تەرس و تۊقنای ئا دەنگە پەرتەوازا كپ مکەرۊ. حەرچنڎە ئینسان مەتاۋۊ حۊلەکا ئا كەسایەتیا بەنەبیەی ئەژمار کەرۊ. بەڵام بەمەڵامەتو ئا كەم و كوڕیاوە کە باسما کەرڎۍ كاریگەریېوە ئەوتۊشا نە سەرو دەسەڵاتی و نە سەرو ئاراسەكەرڎەو گلېرگەی مەبۊ.

پېسە کەسېوە كە ۋېم بەخەموەرو مافە رەواكا گەلی و گلېرگەی و ژەنا و جوۋانا مزانو؛ هەس بەموزایەدېوە گۊرەی مکەرو چی قەرارەنە پۊکەی پېسە ئەركێوە گومانەكۍ ۋېم سەرو مژارە گرنگ و چارەنۋیسسازەكا چنی چین و توێژە جیاوازەكا گلېرگەکەیم بخەمە وزو ۋەرو باسی. ئەگەر قەرارەکە پەی موزایەدەی و پەرڎەپۊش کەرڎەی و كپ کەرڎەی ئەسڵو مژارەکەی بۊ ئانە بێگومان  گەل زەرەرمەنڎی سەرەكی بۊ و پرۊسەو دەساودەس کەرڎةی دەسەڵاتی و هۊرچنیەی فۆرماڵیتۍ با. مەبۊ خوڵە کریۊ چەمو خەڵکی. دەرگیری یاسایی ۋەرو هەرمانۍ نایاسایۍ كێشەكا قووڵ و عمرو دەسەڵاتی درێژ و گەلی بۍ باوەڕتەر و یانە ۋێرانتەر مکەرۊ.

 گەل ئینا چکۊو قەرارەکەو داڎگای فیدراڵینە؟!!

تەماشەکەرڎۍ قەرارەکەو داڎگای راسا بەرگێوە یاساییش ۋەرو نایاسایی بیەو قەرارېوەرە کەرڎەن، نزیكبیەیۊ پاسە بەتەمامی سیاسیین و قازانجو گەلی و مەسڵەحەتو گەلی و پرۊسەو دیموكراسی بیە و بە ئەرەمەرزیا بیەی نمۍ، ئەزموونو سی ساڵا جە حكومەتی و "دەسەڵاڎداری" هەرێمو كورڎسانی ئانەش پۍ گەلی ڕۊشن کەرڎەنۊ كە قەرارە سیاسیەكۍ تەنیا خزمەتو دەسەڵاتینە و پارېزناو مەسڵەحەتەکا ئاڎیشانە بیەن. پۊکەیچ چی مژارەیچەنە مشۊ نە زوو شاگەشكۍ بیمۍ و نە زویچ بە حەماسەتۊ تەماشەو مژارەکا کەرمۍ. مشۊ زیاتەر جە نەواخن و قەرارەکەی وردۍ بیمېوە و ئانەی ژڵېۋنمۍ كە ئی قەرارە چنۍ ئینا قازانجو گەلی و گلېرگەینە. ئەگەر قەرار بۊ تەنیا بە مەڵامەتو ئا قەرارەو داڎگای باڵایوە، كۆمسیۆنو هۊرچنیەکا ناوەنڎی لۋای ڕاوەو پرۊسەكەی گېرۊنە ئەستۊ و ناجۊریەکا تەری چېرو پەردەو قەرارەکەینە شارۊوە ئانە زەرەرمەندی یوۋەمو قەرارەکەی گەل بۊ و ئانەیچش قازانج مکەرۊ بە پلەی یوۋەم پەدەكەن و دماتەر پارتەکۍ تەری. بەتایبەتی ئەگەر بەیاسا قەڎیمیەکۍ هەرێمی هۊرچنیەکەی ڕاوەبەرکەرا  كە سیستەمێوە یەك بازنەییا و پەرسو كۆتاكایچ پېسە ۋېش مەنۊوە یاخوڎ ئا سەرژمېریە بەپاو ئەژمارەكا بەغڎای بۊ یا هەرێم، قەرارەکە و نەواخنە ئەساسیەكەش فاڕیۊ. بەڵام ئەگەر بەپاو یاساو هۊرچنیەی ناوەنڎی بۊ و پەرسو فرەبازنەیی و ژمارەو سەرژمېریەکەی و پەرسو كورسی كۆتاكا یەكلایی کریابۊوە ئانە چېۋۍ تەرا و ئا قەوانەی من دانم ۋنە، پوچ بۊوە، مشۊ گەل و گلېرگە چی مژارەنە وشیارۍ با، و بەموزایەدەی سیاسی پارتەکا تاوۍ شاگەشكۍ و تاوۍ پېسە هۊرە ترېشقەو وەهاری هۊرنەشا.

هـ. ش