یۆ چا حەنەرا کە سەرەو لەیەکەوەدەرا و پەیجۆرکارەکاش ماسنان و وەردەنگ بە ئەژنەویایش وڕ بۆ،هەوازیوی ئاسمانی،دەنگیوی ئاهوورایی و چریکیوی ڕەسەن بە نامۆ سیاوچەمانەن کە ئارۆ ئینا هەوازێوی ئاسمانی سەراوچیری فەوتیایەنە.
چی دنیا پان و پۆڕەنە دانسقەن ئا نەتەوە کە بە حەنەرێوی نەژناسیۆ.وەشیش ئانا چانە هەورامان دوێ یەرێ حەنەرا دەورە دان!یۆ جە یۆی پیت دارتەرێ!.
یۆ چا حەنەرا کە سەرەو لەیەکەوەدەرا و پەیجۆرکارەکاش ماسنان و وەردەنگ بە ئەژنەویایش وڕ بۆ،هەوازیوی ئاسمانی،دەنگیوی ئاهوورایی و چریکیوی ڕەسەن بە نامۆ سیاوچەمانەن.دەنگێو کە ویەردٚێو بە بارەسەی کەش سەربەرزەکاو نیشینگەو ژیرلا، ژیری و نەبەزیای خەڵکیوی فامدار و ئاوەزداری گێڵنۆوە پەی وەردەنگیش،سەخڵەتی ژیوەنی هەورامیەکا و ئامێتەی بیەیشا چنی سەخڵەتی وەڵاتی گێڵنۆوە.ڕازەو ویان و وەشەویسی کۆمەڵگاو هەورامانی مارۆ وەروو چەماو گۆشگیری.
حەشاش چنە مەکریۆ ئەژناسە کەردٚەی هەورامانی بێ ئەژناسە کەردٚەی سیاوچەمانەی هەرمانێوە سەقەتەنە چوونکەتی سیاوچەمانە وێش ویەرینێوا،وێش وەشکەروو نەتەوێویا.
تا ئیسە دڵسۆچنێ بیێنێ تووڵەڕاو سیاوچەمانەیشا گێرتێنەنە وەر تا خاس وشکناش و بزانا ئا هەوازە ئاسمانیە چکۆوە ئامان؟جە کام دەنگیەوە گیریان و چن دەنگێش چنە بیێنێوە؟ بەڵام متاوی واچی هیچ کەس نەتاوانش یاوگەکەیش پەڕەپۆس پێکۆ. ئازیزێچ بیێنێ گەرەکشا بیەن تێکەڵوو مووسیقایش کەرا و وەروو گەورەیی سیاوچەمانەی سەرنەکەوتێنێ.
نوونگەو نویستەی وتارەکەی نەک ئینێ بەڵکووم خەتەروو دلێنە شیای و فەوتیای ئا هەوازە ئاسمانیەنە.ئەگەر بەی و سیاوچەمانە فەوتیۆ بەشێو جە لاشەو هەورامانی پەی هەتاهەتای نەوەش گنۆ.
پەرسێوە کە چێگەنە مەی وەرەوە ئانێنە کە وەروو چێشی سیاوچەمانە کە لای کەمەوە پەنجا ساڵێ چیەو وەڵێ تەوەن بنەڕەتوو یانەو فەرهەنگوو هەورامانی بیەن و جۆغرافیای فەرهەنگی وەڵاتیش گێرتەنەرە چەنی ئیسە خەریکا فەوتیۆ؟!
بە ویرم چننێ نوونگێ گلێرێ بیێنێوە تا سیاوچەمانە پێسە کز و گیرواردٚە کۆنجێڵەو بێ کەسیشەنە کزووڵەش کەردٚەن کە وارەنە یوە یوەی مارووشا؛
۱_جەهانی بیەی و گۆش نەدٚا پنەی:
چیویوی ئەوەنەشاریان جەهانی بیەی پاڵوو ئا قازانجا بیێنێش پەی ئەوەژیونای و ژووژەوە کەردٚەی فەرهەنگه گولالە و کەم هازەکا وەرێژێچش بیێنێ و یۆشا ئەوەتاویای، نقم و سەرنگم بیەی فەرهەنگە کەم هازەکا دلێ فەرهەنگە گەورەکا بیەن چەنی؟ جەهانی بیەی و یاونەرە کۆمەڵایەتیەکا پێسە ئینستاگرام و فەیس بووکی کەردٚەنشا کارەیو ئا هۆنەرە وەرنیشتەنە وێش مرمانۆ بە تەشک و دیامانیوی ژیرانە وێش خزنۆنە ویروو پرزە تازەپنەیاواکا و بە نوونگەو قەوەتیش مەژگشانە هۆرگیریۆ،هەروەرەنە یاگێو هۆنەری وێمانەی زێڵیشانە گێرۆ.
۲_نەمەنای سیاوچەمانەواچە دەنگ وەش و زانەکا:
نەواچیا دیارا ئەگەر گۆرانیەواچێ و هۆنەرمەندێ وەڵاتیوی شارەزای و دەنگ وەشێ با خەڵکوو ئا یاگێچە فرەتەر ملا پێوای هۆنەرەکەیشاوە و واشیش پەی کەراوە پەی نموونەی ئەگەر هەوازەو مامۆ هەیدٚەر نۆدشی،ئەحمەدٚوو نازارێ بیارەیی،مامۆ ئەلی نەوسوودٚی، حەمەجافروو حەمێ نۆدشی،ڕەشەغۆڵاموو ئەحمەدٚئاوای،عۆسمان کێمنەیی،حەمەحسەین کێمنەیی،جەمیل نەوسوودٚی و…..مەنەیا حەتم ئاژەو ئارۆ گۆرانیێ هەورامیێ پێسە نەبێ و ئەوپەڕوو هازێنە بێ و خەڵکیچ پێسە چاوەڵێ پاڵپشتیش کەرێ و نازێ بێ هاز گنۆ.
۳_پاڵپشتی نەکەردٚەی هیچ دەسەڵاتێوی:
هەر هۆنەرێو گەرەکش بۆ مەنۆوە و ترۆقەنە بۆ مشیۆم حکوومەتێو یام تاقمێوی دەسەڵات دار پەشتیش گێرا،ئەرەنیای ئاکادیمی هۆنەری،خۆڵک کەردٚەی مامۆسا دیارەکا و ئەرەنیای فێرگای تایبەی و پەروەرنای زانشتی نۆمسەکا و هەرپاسە تۆمار کەردٚەی دەنگ و ڕەنگوو بەزمە ڕەسەنەکا. بەداخەوە سیاوچەمانە نەتەنیا هیچ دەسەڵاتێو پاڵپشتیش مەکەرۆ بەڵکووم فرەو یاگانە متاوی واچی حەزیچ کەرا زووتەر دلێنە بشۆ.
۴_بێ مۆبالاتی پرزێ تازەپنەیاوای هەورامانی:
مشیۆم میراتوو هەر وەڵاتیوی بە دەستینەو پرزەکاش هۆرگیریۆ،پارێزیۆ و دریۆ دەسوو نەوێ دماڕۆ ئا نیشتگایە،سیاوچەمانە تا ئیسە پارێزیان یانێو پرزێ وەڵێ ئێمە بە بەینەت و شانازیەوە ئی هەوازە ژیرانەشا پارێزنان و یاونانشا دەسوو ئێمەمانا،ئێمەیچ مشیۆم بنیەیمێش سەروو چەماماوە و پارێزنمێش و بسپارمێش بە تخمانێ شۆنۆ وێما.
۵_ناشارەزایی فرەو گۆرانیەواچەکا جە ئەوەواتەی سیاوچەمانەینە:
گردٚ سیاوچەمانەواچێو متاڤۆ گۆرانیەواچ بۆ بەڵام هەر گۆرانیەواچێو مەتاڤۆ سیاوچەمانە واچ بۆ،واتەی سیاوچەمانەی زانشتیوی تەمام و بینێوە هەرەقەتینەش گەرەکەنە و گردٚ کەس مەتاڤۆ سیاوچەمانە واچ بۆ،ئینە بیەن نوونگیوی کاریگەر کە واتەی و چڕیای سیاوچەمانەی گلێرە هۆنەریەکانە فرە کەم بۆوە.ئارۆ هەورامانی سیاوچەمانەواچش فرە کەما مەر ئا هۆنەرمەندە چنەئاما و زانە کە شەوەش دای بۆ دەموو ڕۆیەوە و تاوابۆش فێروو قەمچ و پێچەکاو سیاوچەمانەی بۆ.
۶_ واتەی سیاوچەمانەی بە دەسوو ناهەورامیەکا:
بەداخەوە وەروو نەرم ونیانی و مەکینی سیاوچەمانەی هۆنەرمەندە ناهەورامیەکێ چوونکەتی وەردەنگێشا وەششا مەی سیاوچەمانە و وردٚەبەزمی هەورامی بە نەزانی و ناشارەزایی ماچاشاوە و ئینە بۆ هۆکاروو سەقەت بیەی سیاوچەمانەی
ئارۆ بەداخەوە فرەتەر جە گردٚ وەختیوی سیاوچەمانە ئینا سەراوچیری فەوتیایەنە.هیچ دوورش پەی مەلدێ چی دوێ یەرە ساڵەنە یەکسەر فەوتیۆ.شناسنامەو هەورامانی و هەورامی زوانەکا سیاوچەمانەن و نەبیەیش وەرێژیوی قەرەبوو نەکریان پەی فەرهەنگوو هەورامانی بە گردٚی و هۆنەروو هەورامانی بەتایبەتی.
ئیجا داوا جە هۆنەرمەندە ئازیزە هەورامی زوانەکا کەروو چینەیە فرەتەر بلا شۆنۆ ئی هەوازە ئاهوورایەرە.بەرە هۆنەریەکاشانە حەتم سیاوچەمانە واچاوە هەڵبەت بە پارێزنای ڕەسەنایەتی بەزمەکاشەوە تا ئا خەتەرە ئینا بێخوو گۆشوو هۆنەروو هەورامانیەوە دوور گنۆوە و ئێتر دیسانەوە تخوونش نەگنۆوە.
داوا جە حەزپنەکەراو هۆنەروو هەورامانیچ کەروو زۆر بارا پەی گۆرانیەواچەکا بەرە هۆنەریەکاشانە سیاوچەمانە واچا و سیاوچەمانە کەرا بە بنەڕەتوو گۆرانیێ هەورامیێ و بیاوناشا لا سیاوچەمانەواچ هۆنەرمەندا.
هەرپاسە داوا جە ئەنجۆمەنە ئەدەبیەکا کەروو فرەتەر لا کەراوە لاو سیاوچەمانەی،قەدٚیمی فەرماڤۆ؛زەرەر هەر یاگێوە وەرش گیری هەر قازانجا.
با چینەیە زیادٚتەر دێر نەبۆ،سەباڕۆ ئێتر دێرا هەر ئارۆوە چۆڵێ هەرمانا هۆرکەرمێ و هەر یۆ یاگێ وێمانە نازمێ ڕێخە فەرهەنگیەکێما وشکێ با و دەسمانە بشا.
ئۆمید حەبیبی، شاروو نۆدشەی۲۸وو کۆپڕوو۱۴۰۰ی
پاوەپرێس
