ئەندامەو کۆنسەو سەرۆکایەتی گرڎی کەجەکەی سۆزدار ئاڤێستا جە بەرنامێوە تایبەتی ستێرک تیڤینە هۊرسەنگنایش پەی ڕۆژەڤەکا کەرد.

*

*

سۆزدار ئاڤێستا سەرنجش وست سەرو چەمپنەکۊتەکا ئی دماییە کە چنی ڕابەر ئاپۆی کریێنۍ و دەسنیشانش کەرد هەڵوێس و نیازی ئاکەپەی ڕۊشن نییا. ئاڤێستا ئەرەیاۋناش جە دماو چەمپنەکۊتەکاوە گرڎ چێوۍ بیەن بە ڕۆژەڤ، کەچی مافەکۍ ڕابەر ئاپۆی گفتوگۆشا سەر نەکریان و واتش: "ئەر بە ڕاسی ویستو پەرەدای بە چارەسەریشا هەن، مشۊم دەمودەس شەرت و مەرجەکۍ پەی ڕابەر ئاپۆی فەراهەمۍ بکریا. مشۊم بە تەمامی گۆشەگیری لا بریۆ. مشۊم مافە کەسییەکۍ ئەمنیەت، تەندرووسی و ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی فەراهەمۍ بکریا پەی ئانەی بتاوۆ پرۆسەکەی ڕاوەبەر بکەرۆ."

تەمامو چەمپنەکۊتەکەو ئەندامەو کۆنسەو سەرۆکایەتی گرڎی کەجەکەی سۆزدار ئاڤێستۍ پی جۊرەنە:

"جە دیداری یووەمو شاندو ئیمراڵیی دەم پارتیینە جە ٢٨و کانوونو یووەمینە، شاندەکە پەیامەکۍ ڕابەر ئاپۆیشا جە حۊت خاڵێنە وەڵا کەردۆ و دماتەر شاندەکە کۊبیەیۆکێش چنی لایەنەکا دەسپنەکەردۍ. جە کۆو گلېرۊبیەکانە سەرنجۍ ئەرێنی و نەرێنیۍ بێنۍ. ئەر ئا سەرنجا هۊرگێرمۍ، ئایە بەڕاسی چا کاتەنە کۊششەکۍ ڕابەرایەتی پەی وەش بیەی چارەسەریێوە هەمیشەیی چنی هۊرسەنگیا؟ جە ئیساتێنە ئی پرۆسە چنین ملۊڕاوە و بەرەو کۊ ملۆ؟

وەڵێ ئانەی جوابو پرسیارەکێتا دەوە، گەرەکما سەرنج وسو سەرو هرووژمەکێ سەرو سەرنیشتوو وەرکەوتوو سووریای. بەڕاسی جە ئیسە هرووژمێ فرە قورسو دۆڵەتو تورکی و چەتەکاش ئینا سەرو بەنداو تشرینی.جە دەرنجامو ئا هرووژمانە چنین گەشمەردڏێ وڵاتپاریزێما هەنێ. دلێ ئا گەشمەرڏانە شانۆگەری کۆششکارما تاتەو تەیاری هەن کە پرسیارەکئ گلێرگەی بە هونەرەکەش وسێ وەرو باسی. هەرپاسە سەرمەشقە و کۆششکارە و ڕاوەبەرەو پەیەدەی مەنیجە حەیدەرە و چنیش چوار وڵاتپارێزێ تەرێما گەشمەرڏێ بیێ. بە ڕیز و پنەزانایۆ گرڏو گەشمەرڏا مڏرامانو تشرینی یاڏ مکەروە. سەرسەلامەتی جە بنەیانەو ئازایما و گرڏو گەلوو کوردی مکەرو. هیواو چارەسەری پەی زامڏارا وازونە. بەراسی ئی هرووژمە نامەردێ فرە بە دڕندانە سەرو گەلەکەیما ملۆڕاوە.وەرو چەماو جەهانیۆ دووژمنایەتی کوردا مکەرا. بڕوام جانێنە فرە بە پلانە ئی هەرمانا مکەرا. پی جۆرە گەشمەردەکێما پێسەو قارەمانی، سەرمەشق و زانسو گلێرگەینێ، یانی جە گرڏ چین و توێژەکانە سەرمەشقایەتی ئی مڏرامنەیە مکەرا. هەر پۆکەی دۆڵەتو تورکی جە تەرسەو ئی سەرمەشقایەتیە حەقە جە گەلو کوردی مکەرۆوە. بە تنی هرووژمەکا شەرمەزار مکەر و بە دووژمنی واچونە حیچ کاتێ نمەتاودێ ئیرادەو ئازادی گەلی ماڕدێنە.

پێسەو ئانەی واتت جە ٢٨و کانوونو یوەمی شاندێ لوا ئیمراڵی. پرۆسەو وەڵێ دیدارەکەی جە ئارانە بێ. وەڵێ ئانەی جە ١و تشرینو یوەمی جە پەڕلەمانو تورکیاینە جە ساڵەی تازێنە دۆڵەتی باخچەلی لوا لاو گرووپو دەم پارتیو سڵامش چەنەکەردێ. چا کاتۆ مشتومڕی فرە جە کوردەسان و تورکیانە ئاما ئاراوە. دماتەر چەمپنەکەوتەو شاندو دەم پارتی چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجام دریا. ئی پرۆسێ گرڏ پەیوەسێنێ یۆیۆ. چی پرۆسەنە گفتوگۆکێ و پەیامەکێ ڕابەر ئاپۆی فرە گرنگێنێ. ڕابەر ئاپۆ جە بارودۆخو گۆشەگیری رەهاو قورسو ئیمراڵینە بە تایبەت جە دماو ساڵەو ٢٠١٥ەوە. گرڏ پەیوەنییەکێ ڕابەر ئاپۆی بڕیێبێنێ. دلێ ژوورێ تاکە کەسیینە جە زینانەنە بێ. سەرەڕاو گرڏو ئا گرژیا ئا پەیامەی ڕابەر ئاپۆ داش دلێ راو گرڏی و گەلوو کوردی و دۆساشەنە دەنگدانەوەی گۆرەش وەشکەرد. پۆکەی وینمێنە ڕابەر ئاپۆ جە ڕۆژەڤەنە چن سەروەرا. ڕابەر ئاپۆ سەرو چارەسەری پرسو کوردی و وەرکەوتوو دلێڕاسەی وردبییەیۆی فرە قوڵش بنیاد نیان. چارەسەریش پەی پرسەکا هەن. جە گرڏ ڕەهەندێوە تیرۆی، سیاسی، یاسای، کۆمەڵایەتیینە فکرەکێ وێش گەشە پنە کەردێنێ. ڕێککەوتێوە کۆمەڵایەتی مشۆم سەرو چ بنەمێوە کریۆنە، ڕابەر ئاپۆ چا پەیامە ٧ خاڵییەنە فرە بە جوانی ڕۆشنش کەردۆ. فرە بەجوانی ئەرکو پەڕلەمانی و، پارتە سیاسییەکا، دەسەڵاتداری و پارتە سیاسیەکا کە نمایندەو ئیرادەو کوردی مکەرا چنین بۆنە و چێش بکەرمێ دیاریش کەردەن. پێسەو ڕابەرو گەلوو کوردەسانی و شۆڕشو گەلوو کوردی ڕابەر ئاپۆ چێگەنە فرە بە ڕۆشنی یاگێ وێش دیاریەکەردێنە. پۆکەی ئی بابەتە بە جۆرێ گفتوگۆش سەر کریۆنە، گەلوو کوردی و دۆسا گەلوو کوردی ئەوەکۆشایێ بێهامتاشا ڕاوەبەرد و بەردەوامێنێ. ئی پرۆسە وەرو بنەماو ئی ئەوەکۆشایە ئاما ئاراوە. ئەر ئی ئەوەکۆشایە سەرکەوتوو نەبیێ و بە گرڏو جەهانینە وەڵا نەبیێ ئانە ئی پرۆسە دەس پنە نەکەرێ. ئەر ئی ئەوەکۆشایە پێسەو زلێوە وەرو دۆڵەتو تورکی قڕکەری نەکەوتێ کە بە گرڏ شێوێ جە زاناو تیرۆرین سەرو گەلوو کوردی، مڏرامان نیشانە نەدریێ ئی پرۆسە دەس پنەنەکەرێ

جە ماوەو ئی ١٠ ساڵە دمینەینە بە بەردەوامی تیرۆرکەردەی سەرو گەلوو کوردی و دۆساشا ڕاوەبەر مکەرا. جە ئیسە نامێ ئی پرۆسەیە منیانە. جە ئیسەنە دەسەڵاتداری ماچۆنە، تورکیێوە دوور جە تیرۆری. هەڤاڵێ تەرێچ ئینەشا باسکەرد. حیچ کەسێ پێسەو ئێمە جە وەراوەرو دۆڵەتو تورکینە پرۆسە و قۆناغێوە دوور جە تیرۆریش گەرەک نەبییەن. وەرو ئانەی جە گرڏی زیاتەر بە مەڵامەتو تیرۆرو دۆڵەتو تورکی زەرەرمەندێ بیێنمێ. گرڏ مزانا کە دۆڵەتو تورکی چن تیرۆرش سەرماوە ڕاوەبەر کەردەن. سەدێوەن  جە کوردەسانەنە  تیرۆرێوە فرە ئەنجامڏۆنە. یانی گەر تیرۆرزمو دۆڵەتو تورکی نەبیێ ڕەنگە ئیساتێ پەنەوازش بە پرۆسێوە پی جۆرەیە جە تنوتیژی نەبیێ. بە ماێنوە تەر گەر تیرۆرو دۆڵەتو تورکی ئەپاسە فرە نەبیێ ئانە ڕەنگە ئەوەکۆشای ئازادی گەلوو کوردی پەنەوازیش بە چەک هورگێرتەی نەبیێ. چی یاوا ئی ئاستە؟ سەرەتاو بەرکەوتەیشەنە ئی جمییەرە چەکش هورنەگێرت. تنوتیژی نەکەرێ. چکۆو ئی پرۆسەینە پاسەشکەرد کە گەلوو کوردی وەرگری جە وێش بکەرۆنە؟  یانی ئا چەکەی هەرشگێرت چەکو وێپارێزنای بێ. جە دژو کەسی تەری چەکش هورنەگێرتەن. پەی لواسەرو و ئەرەگیر کەردەو خاکو کەسی تەری چەکش هورنەگێرتەن. بە پێچەوانۆ سەرو گەلوو کوردی ئەرەگیری بییەن. قڕکەردەی و تاڵانکاری لوان ڕاوە. گرڏ جۆرە ستەمێ کریێ. وەرو ئینەی تەڤگەرو ئازادی ناچاربی پەی وەرگری چەک هورگێرۆنە. چارۆیشەنە ئینا هەوڵداینە پەی وەڵکەوتەو پرۆسێوە چارەسەری. ئینە ٤٠ ساڵێن ڕابەر ئاپۆ چی هێڵەنە ئەوەکۆشایش دەسپنەکەردەن. گەر سەرنج دەیمێ ڕەنج و هەڵوێسو ڕابەر ئاپۆی، ئانە ڕابەر ئاپۆ جەماوەو ئی ٤٠ ساڵەینە کە جەنگش چنە بییەن، گرڏ کاتێ شۆنەو چارەسەرییرە گێڵان. پەی نموونەی ساڵەو ١٩٩٣نە ئاکاتەی سەرۆککۆمارو تورکیای تورگوت ئۆزەل بێ. ئا سەردەمە بە ناوبژیکارێ سیاسەتمەدارو کوردی مام جەلال پرۆسێوەش دەسپنەکەرد. جە پرۆسەو ١٩٩٣نە ڕابەر ئاپۆ خاوەنو هێزو قەراردای بێ. باوەڕش بە وێش بێ. وەروئانەی دۆڵەت چارەسەریش گەرەک نەبێ تورگوت ئۆزەل کوژیا. پرۆسەکە شکستش ئارد. وەرو ئانەی ڕابەر ئابۆ ئا پرۆسەیە هورسەنگنۆنە، دەستنیشانش مکەرۆ کە پرۆسەکەش بە جاسی هورگێرتەن، واتش، 'پەی گرڏ ڕێوە ئامادەنا. گەلەکەما و دۆسەکاما ڕابەر ئاپۆشا پێسەو موخاتەبێ هورگێرت. ڕابەر ئاپۆیچ وەرئانەی ئی پرسەیە چارەسەر بکەرۆ، گرڏ هێزێوە وێش سەفەربەری کەرد و گەرەکش بێ  پرۆسەکەی سەرو سۆنە. ڕابەر ئاپۆ پلانێوەش پێشکەش کەرد و واتش، 'لودێ چنی پارتە سیاسیەکا گلێرێ بیدێ و پەشتیوانی پرۆسەکەی هورگێرتێ.' ئەنجام دریا و بڕێ بەیاننامێ ئەرێنیێ ئامێ ئاراوە. بەڵام جە بوارو هەنگام نییای حیچ هەنگامێوە نەبریان. هەنگامەی سەرەتای چێشا کە مشۆم نریۆنە؟ ڕابەر ئاپۆ واتش، 'بوارم دەیدێ جەنگ و ئاڵۆزییەکا مدرونە و متاونە هەلومەرجو جەنگی فاڕو بە هەلومەرجی یاسای و سیاسی. پەی ئانەی ئینە بێ ئاراوە پەنەوازا پەڕلەمان دەورو وێش گێڵنۆنە. پەی نموونەی مشۆم پەی ئانەی سەرو ئی ٧ خاڵا مدرانە مشۆم جە پەڕلەمانەنە کۆمیسیۆنێوە مەرزیۆرە. مشۆم کۆمیسیۆنێوە خاوەن پێوەر و دەورگێڵنۆنە. مشۆم کۆمیسیۆنێ وەش کریۆنە. بەڵام گفتوگۆیێ جا شێوەیەجۆرە بییەش نییا. گفتوگۆیش بۆنە تەنیا جە ئاستی قسەکەردەینە. بە تایبەت جە چاپەمەنی جەنگی تایبەتۆ پەرە پینەیە مڏرانە. 'ئایا پەکەکە دەمودەس چەک منیۆرە جە ئیسەنە؟' ئی مشتومڕە مکەرا و زوانێوە ژەهراوی بەکارمارانە.پی جۆرە هرووژم مکەرا. بە پڕوپاگەندێوە کە بە فەرمانگەو جەنگی تایبەتی ئامادە کریان، گەرەکشانە ئی پرۆسەیە سیاو بکەرا و جەبارش بەرانە. بڕێ لایەنێ گەرەکشانە پرۆسەکە سەرکوت بکەرا. ئی کەسێ سەرو جەنگی مژیوانە و فرەترین دووژمنایەتی گەلا مکەرا. پی جۆرە درێژە بە وێشا مرانە. بڕێ کەسێ کە گەرەکشا نیا چارەسەری وەڵێ گنۆنە ئا کەسا بەکارمارانە. جە دژو  ئینشا مشۆم پەرە بە ئەوەکۆشای کاریگەر دریۆنە. گفتوگۆ سەرو گرڏ چێوێ مکەرا، کەچی مافو گفتوگۆ ی مەرانە ڕابەر ئاپۆی. گەر بە ڕاسی گەرەکشانە پرۆسەکەی وەڵێ وسا، مشۆم دەمودەس شەرت و مەرجەکا ڕابەر ئاپۆی فەراهەم بکەرا و گۆشەگیری لا بەرانە. ڕابەر ئاپۆ مشۆم تاوۆنە جە بارودۆخێ ئازاد، ئاسایش و تەندروسی خاسەنە بۆنە. مشۆم بارودۆخێوە جو ئارانە بۆ تا ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە بەشداری پرۆسەکەی بۆنە. یانی مشۆم ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە چنی ڕۆنامەوانا ڕوانگە و فکری وێش وەڵا بلەرۆوە. مشۆم بارودۆخو ڕابەر ئاپۆی خاس کریۆنە تا ئانەی تاوۆنە وتارەو وێس پێشکەشو ڕاو گرڏی بکەرۆ. یانی ڕابەر ئاپۆ حیچ چێوێ نەمەنەن نواچۆش. موخاتەبو ئی پرسەیە ڕابەر ئاپۆن، کەچی ڕابەر ئاپۆ ئینا چێرو گۆشەگیریینە. پۆکەی ئی پرۆسە تەنیا سەرو گفتوگۆکەردەی ملۆڕاوە. بە پاو چوارچێوەو دەسەڵاتداری ئیسەی، بە تایبەت ئاکەپە چی بابەتەنە ڕۆشن نییا و هەڵوێسەکێس گوماناوییێنێ. شاندەکەیچ واتش، دۆڵەت هەڵای ڕۆشن نییا.
پەی ئانەی ڕۆشنێ با چی بابەتەنە و پەرە بە چارەسەری دانە، مشۆم بارودۆخو ڕابەر ئاپۆی سەرڕاس کریۆوە، زوانشا ڕاس بکەراوەو و ڕێز نیشانەدا. پەی ئانەی ئی پرۆسە یاوۆنە بە ئەنجام مشۆم بە جددی نزیکێ باوە. چونکە حیچ دەرنجامێوە نییا جە قسەکەردەینە و خزمەتو چارەسەری نمەکەرا. مشۆم جەدژو ئینیشا ئەوەکۆشای گۆرە بەراڕاوە. مشۆم گرڏ یاگێنە هرووژمەکێ دۆڵەتو تورکی مدرنانە. بە تایبەت سەرو ڕۆنامەوانا کە باڵبەسێکریانە، گرڏو ئا هرووژما سەرو گەریلای، سەر وەرنیشتی مدرنانە. مشۆم دەمودەس گۆشەگیری لا بریۆنە. پارێزەر و بنەیانەکی گرڏ حەفتێوە تاوانە دیدار چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجام دانە. جە ئیسەنە پەی ئازادی رابەر ئاپۆی هەڵمەتێوە ملۆراوە. ئینە داواو گەلین. دیسان بڕێ کەسێ و لایەنێ نامەشا پەی کۆنسەو ئەورووپای گیانانۆ و داواشا کەردەن تا ڕابەر ئاپۆ بە شێوێ ئازادی بەشداری پرۆسەکەی بۆنە. هەڵبەتە مشۆم گرڏو ئی ئەوەکۆشایە بەردەوام بۆنە. هەڵمەتەو ئازادی ڕابەر ئاپۆی جە ساڵەو دووەمەو ئەوەکۆشاینە. بڕێ دەرنجامێش بەدەسئاردێنێ، بەڵام گەر سستی جە ئەوەکۆشاینە برمانۆ ئانە دەرنجامێوە خاس نمەبۆنە. بە پێچەوانۆ مشۆم فرە زیاتەر ئەوەکۆشای بلۆڕاوە و کاریگەری درووس بکەرۆ. پەی ئانەی ناچار بە هەنگام نییا کریۆنە. مشۆم ئی هەڵمەتێ وەرفراوانتەر و بەهێزتەر کریۆنە.

*جەماوەو پڕۆسەو ٢٠١٥نە دیسان هەوڵدای پەی ئێزتەیۆ چارەسەری ئەنجامدریا. جە ٢٧و شوباتینە بەیاننامێوە بەرشی. هەرچنە یاگێ ئەردۆغانی چاکە بێ، بەڵام واتش حیچ زانیارییێ چا بارۆ نییا و هورشێوناوە. ئیسە بێگومان جمەیەرەی بەردەوام ئەرەیاونۆش که گەلوو کوردی جە گرڏ کاتێ به هێزتەر و ئاماده تەرا. بەڵام دەستور و یاسێ تازێ چن گرنگ بۆنە پەی ئانەی جارێوە تەر چێوێ چا جۆرە واوەی نەبۆوە، پەی ئانەی جارێوە تەر کەس تێکیش نەرۆنە؟ چنین هەر کەسێ چنین تاوۆنە جابارۆ دەس بە هەوڵدای بکەرۆ؟
پێسەو تەڤگەرو ئازادی، نوێنەر و موخاتەبو ئێمە ڕابەر ئاپۆن. ڕابەر ئاپۆ جە هەڵوێسو وێشەنە ئینەش نیشانەدان. واتش من ئامادەنا. ئیسە بەیاننامێوە کە جە ٧ خاڵا پێکئامان. بەڵام گەرەکمانە زیاتەر سەرنجمان سەرو ئانەی بۆ کە چن ئامادەن و پەنەوازا چێش بکەرۆ. جە ٢٨و شوباتو ٢٠١٥ دۆلما باخچەلی قسێش کەردێ. شاندەکە چاکاتەنە هەدەپە بێ. پێسەو ئانەی چانە بێ هەر کەسێ واچێ پرۆسەو ئیسەی بەرەو چارەسەری ملۆنە. هەرپاسە متمانەش بەخشا. بەڵام ئەردۆغان تەنیا ویر جە بەرژەوەندی حزبەکەو وێش کەرێوە. ئیسە گرنگا چن جەبوارو چارەسەرینە قسێ مکەرۆ. بە پاو گریمانە و کاتی قسێ مکەرۆ، بەڵام هەڵای جە ڕووەو دەروونییۆ قەناعەتو وێش نیشانە نەران. هەڵای توانا ڕیسک کەردەیش نییا. ئەر چی تەنیا ڕیسک کەردەی چارەسەری نییا. ئەر ئی کێشە سەد ساڵینە چارەسەر بکەرۆ، ئا کاتە متاوۆنە بۆ بە ڕاوەبەرێوە هەرێمێ گۆرەی. ئەر ئاشتییێ بەنرخ و شکۆمەندانە بەینو گەلوو کوردی و تورکیای بەدی بێ، تورکیا و کوردەسان بۆ بە ئەستێرێوە درەوشیا جە وەرکەوتوو دلێڕاسەینە. پەی ئینەیش بنەمێوە بییەیش هەن پۆکەی متاوۆنە کەرۆش. تەڤگەرو ئازادی قەد پەی گەلا تورکیای نیازێوە خراپش نییا. سەرەڕاو ئا تنوتیژیا کە سەرو گەلەکەیمارە ئامان، تەڤگەرو ئازادی بەردەوام پێسەو جمیەرێوە گەلی و مییاننەتەوەیی دەورش بییەن.

 پۆکەی جە ئیسەنە جارێوە تەر پاسە بەرگنۆنە ئەردۆغان جەبەرژەوەنی وێشەنە هورسوییۆنە بەمەبەسو واوەی هورچنیای. چن حەفتێوە چێوەڵتەر جە گلێرۆبییەی گروپو حیزبەکەیشەنە وتارێوەش پێشکەش کەرد. لوا ئامەد و وتارێوەش پێشکەش کەردە. جەڕووەو تاریخیۆ بڕێ چێوێشا سەرو گەلو کوردی و تورکیای باس کەرد. دماتەر لوێ ئورفا و جە ڕاو ئیبراهیم تاتلیساسیۆ کاندیدبییەیش پەی سەرۆکایەتیی وڵاتی واوەی ئەرەیاونا. ئاڏ ئنە بەرژوەنیوازا. ئنە ویر جە وێش مکەرۆوە. ئینەیچ بۆ بە مەڵامەتو ئانەی دلێ گەڵینە و ڕاو گرڏی نادڵنیایی دروس بۆنە. ئینەیش نیشاندەرو ئانەین کە چن ئامادێ با پەی پرۆسەکەی. ڕوانە ڕاپرسی ئەنجام مڏرانە، زانۆنە دەنگش چن بەرز بووەتەوەبییەنۆ یان وەستەنەرە. پەی نموونەی پرۆسەکێ وەڵتەرێش کەردێ قوربانی دەسەڵاتی و بەرژوەندی وێش. ئاماژەش پانەیە کەرد، ساڵەو ٢٠١٥ نموونێوەن. ئینجارە ماچۆنە من دەسوورم دان و هەمێکم هەرمانەش سەر مکەرا. پەنەوازا ڕۆشنش بکەرمێ، چونکە ئی دەستوورە ئاڏ باسش مکەرۆ جە مەشکو گەلینە پرسیارە دروسە مکەرۆ. ئایا دەسوور چارەسەرکەردەو پرسەکەیش دان یان جە ڕاو کوشتەی وکۆمکوژیی گەرەکشا ئەنجام هورگێرۆنە؟ ئایا ئانەی ئیسە سەرو گەلو سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریایرە مێ پەیوەندیش نی دەسوورەیۆ هەن؟ بە مانێوەتەرە، فکر، ویرکەردەیۆ و کردار مشۆم یۆ بانە. ئەر ویرۆکەو کۆمکوژی بۆنە، ئانە عەقڵیەتیشچ هەمان چێوا. تا ئیسە حیچ چێوێ ڕۆشن جە پرۆسەکەینە دیار نییا. هامکات چێنە ناکۆکییەکێ فرێنێ.

ئێمە پێسەو گەلو کوردی، پێسەو تەڤگەرو ئازادی، قسێ جمیەرەکەیما ڕحشنێنێ. جمیەرەرکەما پێسەو پەکەکە ی و کەجەکەی جا بارۆ قسێش کەردێنێ. ئەرەیاویا، ئێمە ڕابەر ئاپۆی پێسەو موخاتەبو ئی پرسەیە وینمێنە. تەماشەو ئاڏشا کەردێ دژایەتی ڕابەر ئاپۆی مکەرا، ئاڏێ وەڵتەر ئەم ئی پڕۆسەشا هورشێونانۆ. جە ٢٧و تشرینو دووەمیۆ وەرکەوتوو دلێڕاسەی فاڕییای فرەش سەرەرە ئامان، بەتایبەت وڕاو ڕژێمو سوریای جە ٨و کانوونو یوەمی. فرێ جە دەسەڵاتە هەژموونوازەکا ناوچەکەی بە هامسەنگی جیاوازۆ نزیکێ باوە. کورد جەناوچەکەنە ئەکتەرێوە سەرەکییا جە هاوسەنگیەکانە. چی دماییا هەڵوێسو جمیەرەکەیما بە ڕۆشنی جە بەرنامەو هەڤاڵ جومعەینە ئاما ئاراوە. کورد بێ بەدیل نییا. کورد کوردێوە بێ چارەسەر نییا. یان ٤٠ ساڵێن جا بارۆ ئەوەکۆشای مکەرا. ئاڏێ خاوەنو ئەزموونێوە ٥٢ساڵەینێ جە هێڵەو ڕابەر ئاپۆی. گرڏما خاس مزانمێ کە چکۆوە تا کوکە ئامێنێ. پەنەوازا گرڏ کەسێ ئینەیە زانۆنە. کورد و تەڤگەرو ئازادی قەد گەرەکشا نەبێ چەک هورگێرانە. پەکەکە جە ساڵەکا ١٩٨٠نە جە زینانو ئامەدینە بێ. کەماڵەکێ، مەزڵوما، عەلی، ئاکیف و ساراکا دەسشا بە مانگێرتەی کەرد، ستەم و چەوەسیای جە حەقشا کریێ، ئایا چەکشا هورگێرتەبێ؟ ساڵەو ١٩٨٠ بێ بەڵام بە تنوتیژییێ بێوێنە هرووژمشا کەرد سەرشا و مافەکێشا پاشێل کەردێ. گرڏشا کۆمکوژ کەردی. گەلوو کوردی پەی پارێزناو  وێش مەجبوور بی چەک هورگێرۆنە.

سەرو ئی بنەمێ گەرەکشانە ڕێوە پەی بەدەس ئاردەو چارەسەری بێزاوە، پۆکەی پەنەوازا وێشا ڕاس بکەراوە و بە جددیتەرۆ جە دۆخەکەی نزیکێ باوە. ئینەیچ بە هەڕەشێ و ڕەشبگیری و قسێ تنێ مەکریۆ. گەلوو کوردی بێزارا چی چێوا، ئی زوانە ٤٠ ساڵێن بەکار مێنە. ٤٠ ساڵێن بی جۆرە بەردەوامێنێ، پەنەواز نیا هەر جارێ کە هەنگامێ بەرەو وەڵێ نریا یەکسەر دەس بی هەڕەشا کریۆنە. ئی هەڕەشێ حیچ ئیسفادێوەش پەی کەسی نییا. تەڤگەرو ئازادی و ڕابەر ئاپۆ بە دروسی پێسەو وێش پرۆسەو ئیسەی واناوە. ئاڏێ حیچ جیاوازییەشا گەرەک نییا. چی هەنگامە تایبەتانە هەوڵ دریۆنە یۆبییەی گەلا بەرەو وەڵێ بلۆنە. جەهەمان کاتەنە گەرەکشانە تورکیای دیموکراتیزە کەرانە و بەرەو وەڵێ بلۆنە. ڕابەر ئاپۆ جە  ٧خاڵانە بە ڕۆشنی باسش چانەیە کەردەن
دیموکراتیزەکەردەو تورکیای بە بنەما هورگیریۆنە. دیموکراتیکبییەو تورکیای بەنا بە دانپۆرە نییای کوردیۆ. بە جابەجێکەردەو مافو کوردیۆ کریۆ. جە چوارچێوەو مافوو گەلی چێردەس کریۆ. جە فاڕییای و فاڕیای کۆمارینە کریۆ. ١٠٠ ساڵێن ئی کۆمارە جە نکۆڵیکەردەی کوردی بەردەواما. یوەم چێو کە مشۆم وەرەو ڕوو ئی هەرمانا بۆوە کە وەڵتەر کریان. بەردەوام بییەی بە هەمان عەقڵیەت ئیسفادەش پەی کەسی نییا. بە واتێوە تەر مەتاویۆ چی ڕووە ئەنجامێوە بەدەس بارۆنە. پێسەو تەڤگەری ئازادی هەڵوێسو ئێمە ڕۆشنا. بێگومان جمییەرە و گەلوو کوردی پەی ئازادی ئەوەکۆشای مکەرا. بەڵام ئەر واچمێنە حیچ چێوێ نەوتریان، گرڏ چێوێ وچیان بەتاڵا، ئانەیچ ڕاس نییا. پەنەوازا گەلیش ئینەی وینۆنە. بێگومان ساڵەی تازێ ئینا ئارانە، هەم چبەرۆ پەیوەندیش هەن، هەم دلێنە ئیساڵ تاوۆنە بۆ بەساڵێ پەی چارەسەری و جە گرڏ ڕوێوە ساڵەی سەرکەوتێ پەی گردیما. چونکە ڕابەر ئاپۆ دەرفەتێوە گۆرێش بە ئێمە بەخشێنە. خاوەنداری کەردەی گەلی جە ڕابەر ئاپۆی و بە موخاتەب گێرتەی، واتە ڕوانگێوە ئەرێنییا، بەڵام مشۆم سەرو ئی بنەمێ گرڏ بۆشایییێ پەڕ کریۆوە. وەڵێ ئینەی، ڕابەر ئاپۆ واتش: "ئەر گەرەکتانە من دەور گێڵنونو، مشۆم فاڕییای جە دەسوورینە دەس پنە بکەرۆ، یانی مشۆم جە لایەنی یاسایینە دەرفەت ڕەخسنریۆ کە منیش تاونو دلێشەنە دەور گێڵنونە. دۆڵەتو باخچەلی تەلەفۆنش کەرد و داواش چنەکەردانی بەو پەرلەمان و قسێ نکەرو. پەی ئانەی جەلایەنو پەرلەمانیۆ پەسەن کریۆنە، مشۆم پەرلەمان جا بارۆ دەس بە هەوڵدای بکەرۆ  و یاسایێ بەرکەرۆنە. ئایا ڕابەر ئاپۆ متاوۆنە جە حەوزێ بێ ئاوەنە مەلێ کەرۆنە؟ سەرەتا مشۆم حەوزەکە پەڕ کریۆنە ئاوی.

*بەڵێ شمەیچ باستا جە هێزو گەلوو کوردی کەرد. جەهەمان کاتەنە لێوە هەوڵدای هەن، بەڵام کردەوێ خەڵەتێش هەنێ کە چنی زوانی چارەسەری نمەگونجیۆ. نموونەو ئینەیچ هرووژمەکێ سەرو سەرنئپیشتوو و وەرکەوتوو سوریاینێ کە بەردەوام گەل کریۆنە ئامانج جە بەنداو تشرینینە. ئی بەربەرییە وەڵو چەما جەهانیۆ ئەنجام مڏریۆنە. گەرەکمانە شمە دڕندەیی دۆڵەتو تورکی جە دژو گەلی و هەوڵو ئەرەگیری و مڏرامانو گەلی کە بە شێوێ بێوێنە ملۆڕاوە؟
جارێوەتەر بەڕێزدارییۆ سڵام جە مڏرامانو گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای مکەرو. جە کەسایەتی گەشمەرڏا مڏرامانو تشرینینە بەمنەتدارییۆ گرڏو گەشمەرڏا ئازادی یاڏ مارووە. هرووژمەکێ پەی سەرو سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای جیاوازێ نیەنێ جا هرووژمانێ کە داعش کە بە دڕندەییۆ جە کۆبانی و شنگاڵەنە ئەنجامش دێنێ. ئارۆیچ وینمێنە هەمان بەربەرییەتی جە بەنداو تشرینی، وەرچەمو گرڏو جەهانیۆ وەراوەرو گەلەکەیما کریۆنە. پەی مردناو ئی هرووژما و دابینکەردەو پەنەوازییەکا، یۆ چا جێوا کە پەنەوازو گرڏو گەلا ناوچەکەین بەنداوو تشرینین. ئاوی و کارەبا و پەنەوازی ڕوانە چا بەنداوەنە دابینە کریۆنە. بە هرووژم کەردەی سەرو بەنداوەکەی، داوا جە گەلی کریۆنە ڕووبەڕووو کۆمکوژییەکا باوە. گەل گرڏو چین و توێژەکا ژیوای، بە ژەنی و زاڕۆڵێ و تەمەندارێ، گەرەکشانە چا سەردانە جە ئیشکگیریی و پارێزناو بەنداوەکەی بکەرانە. جە دژشا هرووژمی بێ ئەخلاقی ئەنجام مڏریۆنە. گەل کاتو سەرداینە کریۆنە ئامانج. گەرەکشانە ئیرادەو گەلی بەکەرامەتی ماڕانە. جارێوەتەر بەڕۆشنی تشرینەنەئانە بەرکەوت کە حیچ هێزێ نمەتاو ئیرادەو گەلێوە بەڕێکوزتەی ماڕۆنە. ئیرادەو گەلێوە بەڕێکوستەی جە گرڏ هێزێ گۆرەتەرا. پەی نموونەی سەرەتا تاتەو تایار و گەلەکەیما چا، چێشا وات؟ واتشا ئێمە جە مەردەی گۆرەتەرێنمێ، ئاڏێ شکستشا بە مەردەی ئاردەن.

ئی گەلە قەرارو وێش پەی ئازادی دان، ئی گەلە تەرسی و مەردەیشا ویەرنان. چ هێزێوە متاوۆنە ئی گەلەیە ماڕۆنە؟ هەرچنە مزانانە بی جۆرە مەتاو ئی گەلەیە شکس پنە بارا، بەڵام درێژە بە کۆمکوژی مڏرانە و ڕاو گرڏی جابارۆ بێدەنگا. بەڕواڵەت ئەردۆغان سەرۆک کۆمارو فاشیزی پەی بەرقەراری ئێربەسی جە غەززەنە نێوەندگیری مکەرۆ. جیاوازی گەلوو فەلەستینی و گەلوو چنی گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای چێشا؟ دیارا دەسەڵاتێ جە سوریانە ئامان سەرودەوری.

گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای وەرچەموو تەحریر شامینە کوژیانە، بەڵام سەرەڕاو ئانەی، تەحریر شام پەیوەندییەکێش چنی ئەردۆغانی بەردەوامێنێ و حیچ کاردانەوێشا نیشانە نەران. واتە پی جۆرە کریۆ یۆبییەی دروس بکەرا؟ ئایا متاوانە یۆبییەی بەینو گەلوو تورکیای پارێزنا؟ یانەی چینە فرەترین جیاکاری مکەرۆ، عەقڵیەتو ئاڏیشان.
جە وەراوەرو ئینەینە مڏرامانو گەلی فرە گرنگا. پێسەو قەڵغانی مرۆڤ ملۆ ئاکە و پارێزگاری جە خاکەکەیشا مکەرا و گەرەکشا نییا ئاوارێ بانە و خاوەنداری جە دەستکەوتەکاشا مکەرا. بەڕاسی جەنگی شۆڕشگێڵی گەلیشا دەسپنەکەردەن، سەرمەشقو قارەمانیشا بەرهەم ئاردەن. گەل پەی ئازادی ئەوکۆشۆنە و ملا چا دەس بە ئیشکگیریی مکەرا. بەسەدان هەزار کەسێ بەشداری پرسەو گەشمەرڏا بیێنێ. ئیرادێوە دیاری کریان. قەولشا بە گەشمەرڏاشا دان. بەنداوەکەشا کەرد بەنداو گەشمەرڏا. ئینە فرە گرنگا. گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای بە کردەوە وێنێوە سوریاو دیموکراتیکی نمایش مکەرا. یان ئینە سەرگنۆنە، یان عەقڵیەتو داعش جارێوەتەر سەرگنۆنە. پەی ئانەی عەقڵیەتو داعشی دیسان دەسەڵات نەگێرۆنە دەس و کارەساتێوەتەر جە ناوچەکەنە ڕووەنەرۆنە، هەر چنین گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای جە دەورو جەنگاوەرەکاشا گلێرێبێنێوە، هێزەکێ (قەسەدە) و جەنگاوەرا یەپەگە-یەپەژەی و هێزە سەروازییەکاشا دەسشا بە ئەوەکۆشای کەردەن، بەهەمان شێوە مشۆم بەشەکا تەرێ کوردەسانی پەشتیوانی و خاوەنداری بکەرا.

چی بوارەنە کەموکوڕی و کەم هەرمانی هەن. سەرنیشتوو کوردەسانی سەرەتا بەڕاسی چالاکی گرنگش ئەنجامدا. بەڵام ئینێ تێرکەرێ نییەنێ. پەنەوازا زیاتەر بە ڕۆحی سەفەربەرییۆ پەشتیوانیەکاشا بەرز بکەراوە و گرڏ سەرو ئی بنەمێ گلێرێ باوە و ئەوەکۆشای وێشا زیاتەر بکەرا. چەتەکێ دۆڵەتو تورکی گەرەکشانە بە تەقنایۆ ئا بەنداوەی گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای تووشو کارەساتێوە گۆرەی بکەراوە. پۆکەی مشۆم کوردێ جە گرڏ یاگێنە ئەرەپڕا و دژو ئینەی مرداوە و جە هەر یاگێنە 
گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای مەبۆ بەتەنیا مەناوە. هێزو هامپەیمانی مییاندەوڵەتی ئیناچا، ڕوانە قسێ مکەرا. بەڵام وەرو چەماو ئاڏیشا ئی گەلەیە کوژانە. نمەتاوا هەرێمەکەی ڕووەو دۆڵەتو تورکی و چەتەکاش قەدەغە بکەرۆ. متاوا کەراش هەرێمێوە تایبەت و ئاسمانەکەیش قەدەغە بکەرا. دۆڵەتو تورکی و چەتەکاش نمەتاوا جە وەراوەرو جەنگاوەرەکاما مرداوە،پۆکەی جە ئاسمانەکاوە هرووژمێ مکەرا سەرو گەلی. ئی هێزێ مشۆم ئەرکو وێشا جابەجێ بکەرا. چاکە ١٢هەزار گەشمەردێ پەی ئازادیی دریێنێ. گرد قارەمانیەتی گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای فرە خاس مزانا.

بێدەنگی جە وەراوەرو بەرژەوەندییەکا وێسا هەرمانێوە ئەخلاقی و ئینسانی نییا، هەرپاسە ویژدانیش نییا. لێوە دۆڵەتو تورکی، هەوڵمڏۆنە سوریای دابەش کەرۆنە و لێوەتەریچ ماچۆنە سوریایێ دیموکراسیما گەرەکا. سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای بەڕاسی یاگێ شکۆمەندی و ئازادیین. هەڵوێسی ئازادی ئینەن. ژەنێ کۆششکارێ ئینێنێ. کۆنگرەو ستار، هەرپاسە ئەنجومەنو ژەنا زەنۆبیا، خاوەنو ژەنا ڕێکوزتەینمێ. هێزەکێ پارێزناو یەپەژەی و هێزو وێپارێزنای ژەنا یاگێ شکۆمەندانەیشا هەنە. ئێمە ڕێز چی هەڵوێسەیە گێرمێنە. ئینە تەنیا پەیوەس نپبە سەر نیشتوو و وەرکەوتوو سوریای نییا. بەڵکووم بە نامێ گرڏو مرۆڤایەتییۆ چاکە مڏرامان بەرا ڕاوە، پەی ئازادی گرڏو ژەنا مڏرامان مکەرا.

ئەر عەقڵیەتی گڵاو سەرکەوت کەس ئاسایش مەپارێزنۆ. پۆکەی مشۆم بەهێزۆ پەشتیوانی جە مدرامانو گەلا سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سوریای کریۆنە، بەتایبەت گەلەکەما جە تەمەنی ٧ هەتا ٧٠ ساڵ، مڏرامان مکەرا، هونەرمەندێ و ئەکتەرەکێ وەرەنگارو هرووژمەکا باوە، بەڕاسی جە تاریخو شۆڕشەکانە چێوی چانە دەگمەنا. کەسێ پێسەو تاتەو تەیار و هەڤاڵا مەنیجە، موزەفەر و کەرەم گرڏشا گەشمەرڏێ کریی. گەل هەڵا تەرمو گەشمەرڏەکاسا سەرو زەمینیۆ هورنەگێرتێنێ، کە جارێوە تەر هرووژمشا کریاوە سەر و دیسان گەشمەردێ و زامڏارێش چنەکەوتێ. گەل جە وەراوەرو ئی هرووژمانە هەڵوێسی موبارەک گێرانە وەر. بی هەڵوێسە موبارەکاوە بە دڵنیاییۆ ئازادێ بانە.

*بە نزیکبییەیۆ مانگەو شوباتی کە بە دیل گێرتەی ڕابەرایەتی ملۆنە ٢٧ئەمین ساڵش، گەرەکمانە جارێوە تەر سەرەنج وسمێ سەرو ئی بابەتەی. هەرچن ئیسە پرۆسێوە دەسش پنەکەردەن، بەڵام ڕابەرایەتی هەڵای جە گۆشەگیری تن و سەپنریان. پەنەوازا چێش کریۆنە وەر ئانەی ئی ئەوەکۆشایە کە یاوان ئی قۆناغە و جە سەرکەوتەت نزیک بییەنۆ، یاوۆنە ئامانجەکەیش و ئامانجی سەرەکی کە ئازادی جەسەیی ڕابەرایەتیا، پەیامو دمایتا چا بارۆ چێشا؟

بەڵێ بەرەو ١٥و شوبات ملێ، ساڵڕۆو پیلانگێڵناو مییاننەتەوەیین کە جە ١٥و شوباتو ١٩٩٩ دەسش پنەکەردەن و ئیسە ٢٦ساڵێش ویەرنان. ڕابەر ئاپۆ ٢٦ ساڵێن، جە دوورگێوەنە جە بارودۆخێوە فرە قورسەنە زیانا کریان.

بەمەڵامەتو ئی بەدیل گێرتەیە و پیلانگێڵنییە ئانەن گەلو کوردی وتورکی ڕووبەڕووو جەنگێوە ١٠٠ساڵەی بکەراوە، هەرپاسە چا کاتەنە ڕابەر ئاپۆئەرەیاوناش کە ئامانجو ئی پیلانگێڵنییە کێشتە گەلوو کوردی و تورکیا پەی دلێ جەنگی ١٠٠ ساڵەی. پیلانگێڵنییەکە هامکاتا چنی ١٠٠ئەمین ساڵڕۆو ئەرەپڕاو شێخ سەعید و هاوەڵاش. بامەڵامەتۆ بە ڕێزداریی و متمانە یاد بەرز گیرونو. ڕێک ئانە ١٠٠ ساڵێن گەلو کوردی بە شێواز و ڕێبازی جۆراوجۆر پەی ئازادی وێش ئەوکۆشۆنە. پەکەکە و جمیەرەو ئازاد سەرو ئی بنەمێ وەلێ کەوتێ. کۆمارو تورکیای ١٠٠ ساڵێن بییەیش هەن، ١٠٠ساڵێن بەهەمان جۆر گەلوو کوردی پەی یاوای بەئازادی ئەوەکۆشای مکەرۆ. ئی یاڏە تایبەتمەندییێ جیاوازتەرش هەن. چی پرۆسەیەنە ڕابەر ئاپۆ ئینا مێڏانەکەنە. پێسەو گەلوو کوردی، دۆسا گەلوو کوردی، گرڏ هێزە دیموکراتیک و ئازادیوازەکا، ژەنی، جوانێ، ژەنێ جوانێ و گرڏو چین و توێژەکا گلێرگەی، پەنەوازا ئی ١٥و شوباتەیە یاونانە لوتکەو ئەوەکۆشای و دەستپێکو ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی. ئینە فرە گرنگا. مشۆم ڕوە تاریکەکا ڕۆشنێ کریا. شێواز و ڕێبازەکێ ڕابەر ئاپۆی یۆنێ. واتە کاتێ هیوا نەمەن، هیوا خوڵقنۆنە وپەرەش پنەمڏۆنە. یان کاتێ واچۆنە حیچ نەمەن، ئا دەرفەتە گۆرەیە خوڵقنۆنە. ئینەن ڕێباز و شێوەو ڕابەر ئاپۆی کە ئارۆ سەرکەوتەی گۆرەس شۆنەو وێشەرە ئاردەن.

پەی ئینەی ئامادەکاری و چالاکیی وەرفراوانێ کریێنێ، وەڵتەر پلانەش پەی نریانەرە. جە ئەوروپانە ساڵانە ڕاپیمای درێژمەودا جەلایەنو جوانا و ئینترناسیوناڵی سەرمەشقەکاوە ئەنجام مڏرایانە. ٢٦کەسێ جە ٢٦ شاراوە پەی ماوەو ٢٦ ڕوا بەردەوامی بە ڕاپیمای مڏرانە. هەر جە ئیسۆ سڵام وێم  ئاراسەو ئا چالاکا مکەرو. ئی چالاکی هەمە جۆرێ گرنگینێ. پەی ئازادکەردەو ڕابەر ئاپۆی پەنەوازا گرڏ پەشتیوانی هەڵمەتەو ئازادی بکەرا و زیاتەر ئەوەکۆشای بکەرا و دەورو وێشا گێڵنا. هەرپاسە ئاڏێ سەرمەشقایەتی مکەرا، پەنەوازا جە ئیسۆ جە گرڏ بوارەکانە ئامادەکاری بکەرمێ و چالاکیێ جیاوازێ ئەنجام دەیمێ. بێگومان ئامانجەکێ پیلانگێڵنیەکێ بە شێوێ وەرفراوان هورسەنگنایشا پەی کریان، هەر پۆکەی مشۆم جە دژو پیلانگێڵی سەرێ گنمێ. ئاڏێ گەرەکشا بێ ئی ١٠٠ساڵەیە کەرانە سەدەو کۆمکوژی گرڏو مرۆڤەکا. بەڵام به پێچەوانەو ئاڏشا ڕابەر ئاپۆ گەرەکشا کەرۆش سەدێوە سەرکەوتەی و ئاسایش پەی گەلا و دلێشەنە حەفلەو ئازادیی پەی گرڏو مرۆڤایەتی و ژەنا بلۆڕاوە. سەرو ئی بنەمێ ماچونە ئی پرۆسە متاوۆنە لێکەوتی گۆرێ شۆنەو وێشەرە بارۆ، پۆکەی داوا جە گرڏی مکەرو دەورو وێشا چی پرۆسەنە گێڵنا و هەتا دمایی ژەنی و جوانێ سەمەشقایەتی بکەرا."