١٤و مەی وەرانوەرا چەنی ٢٤و پاژەرەژی جە سەرنیشتوو کورڎسانی و ترکیەینە، ورچنیەی پەرلەمانی و سەرۊککۊماری ملۊ ڕاوە. گردوو چەمڎارەڕامیارەکا ئینۍ سەروو ئا باوەڕیوە، کە ئی ورچنییەیە بۊ بە بە خاڵۍ ئەوەفاڕیای جە ترکیەنە، کە کاریگەرییەکێش تەنیا دلۍ وێنە سنوورڎارۍ نییەنۍ. حەرپاسە مزانمۍ نزیکوو ویس ساڵێن "ئاک پارتی" بە سەرۊکایەتیی "ڕەجەب تەیب ئەرڎۊغان"ی جە ترکیەنە دەسەڵاتش گێرتەن دەس. ئی پارتە جە ئەوەڵۊ سەروو بنەماو چارەسەروو گرفتەکا ئاما سەروو دەسەڵاتی. دەوڵەتوو کەمالیستوو ترکیەی جە هەنگامەی یووەمەنە سەروو بنەماو پاکتاوکەرڎەی نەتەوە جیاوازەکا، وەشکەرڎەی دەوڵەتێوە یەکپەرچمی و یەکزوانی مەرزیارە. ڕوانگەی لایکش بۍ و گردوو حەوڵ و تەقالایەکاش، فاڕای وەڵاتێوە وەرەوتمیانی و باوەڕمەندی بۍ پەی وڵاتێوە ورنیشی و لایکی. حەر ئینەیچ پاسەش کەرڎەبۍ، کە جە لاێوە فاشیزمی چەرمە پەی پاکتاوکەرڎەی نەتەوەکای تەری بەتایوەت نەتەوەو کورڎی، قۊڵی هورماڵۊ و گلێرگەی باوەڕمەندوو ترکیەی جە وێش تارنۊنە.  

کەڵەکەبییەی ئی گرفتاو مۊبارێزەو ئازاڎیوازیی گەلوو کورڎی، بەتایویەت جە دماو ساڵەو هەشتای و نەوەدیوە قەزیۍ کورڎیش فرەتەر بەرجەسۍ کەرڎۊ و دەوڵەتەکێش یۊ دماویۊی سەرنگوون کەرڎۍ. پی جۊرە تاواش فاشیزمی چەرمەی کە ڕوانگێو لایکش بۍ و جەلاو جەهەپەیوە پێسەو پارتوو کۊماری سەرکەشی کریۍ شکس پەنە بارۊ. دماو پیلانگێڵی میاننەتەوەیی دژوو ڕابەر ئاپۊی و دەسپەنەکەرڎەی قۊناغوو ئێمرالی، پڕۊژەکاو گەلوو کورڎی پەی چارەسەری هۊمێدێوە فرەتەرشا پەی وەشکەرڎەی دۊخێوە ئاشتەوایی ئارد وەرۊ. چی سەرووبەرەنە ئەرڎۊغان کە پاشخانێوە دینییش بۍ و وێش میانڕەو نیشانە دۍ، جە زینداننە ئازاڎ کریابۍ، چەنی هامکارەکێش حەوڵشا پەی وەشکەرڎەی (پارتوو ڎادی و گەشەپەنەدای) دا و پی جۊرە جە ورچنیایەکاو ٢٠٠٢ێنە، تاواش فرەتەرینوو دەنگەکا وزۊ دەسۍ.

"سەرڎەمێوە ئاڵتوونەین پەی کورڎەکا"

ئاک پارتی بەرهەموو دووۍ هۊکاران: یووەم؛ پەشتگیریی زلهێزە جیهانییەکا پەی فاڕای وەرکەوتوو میانی و وەشکەرڎەی دەرفەتێوە، پەی دەسوەرڎای جە مەنتیقەکەی بۍ، سەروو بنەماو وەڵێوستەی ئیسلامی میانڕەوی جە وەرانوەروو ئیسلامی تنڎڕەوینە، کە جە لاو سازمانە تنڎڕەوە ئیسلامییەکاو پێسە ئەلقاعێدەی لوۍ ڕاوە. حەرپاسە جە لاێوە تەرۊ داواکاریی گلێرگەو ترکیەی بۍ، کە جە باروو ئابوورییوە وڕیابۍ و بێهەرمانی پەرەش سانابۍ، حەرپاسە ئا بەشەو گلێرگەی باوەڕمەندی کە جە سیاسەتە لایکەکۍ جەهەپەی مانیێبێنۍ.

ئینە سەرڎەمێوە ئاڵتوونەین بۍ پەی کورڎەکا، کە تاوا چی ژڵیویایۊیە و ناسقامگیرییە، کە وەش بییەن پەی دەسوستەی مافەکاشا پلان و پڕۊژەکێشا وەڵۍ وزا. سەرڎەمێوە بۍ کە ئاکەپە هەڵای وێش ڕێک نەوستەبۍ و پەنەوازیێوە فرەش بە کورڎەکا بۍ، تەنانەت جە فرەتەرینوو بانگەوازەکاشەنە، مەجبوور مەنەبۍ پەی ڕازیکەرڎەی کورڎەکا، باسوو قۊرتەکاو کورڎی کەرۊ و پڕۊژی وزۊ ڕووە. وەلێم چی سەرڎەمەنە بزاڤوو کورڎی بە مەڵامەتوو پلانگێڵنیی میاننەتەوەیی گورزێوە قورسش کەوتەبێنە و جە دلۍ وێشەنە تووشوو گرووپە پاکتاوکارەکا بییەبۍ، کە بە هامکاریی زلهێزەکا بەتایوەت ئەمریکا، گەرەکشا بۍ پەکەکەی پەی بەرژەوەندیی وێشا بەکار بارا و پاکتاوش کەرا. پەوکای ئا دەرفەتە کە ئامابۍ وەرۊ پا جۊرە کە پەنەوازەن ئێستفادەش چەنە نەکریا.

دەوڵەتوو ئاکەپەی تا ساڵەو ٢٠١٠ بە دەسوستەی فرەتەرین ڕێژەو پەرلەمانی، وەرەوەرەی ڕووەو پارتۍ دەسەڵاتوازی هەنگامەش نیا، حەوڵێش دۍ، بە دەسکاری جە ڕێکوزیایەکاو ئەرتەشی و ڎادی دەسەڵاتی پەی وێش قۊرخ کەرۊ. کە دماو ئی هەنگامێوە قایمکەرڎەی یاگەپاکێش هجوومەکێش سەروو گەلوو کورڎی و بزاڤوو ڕزگاریوازی فرەتەر کەرڎۍ. حەرپاسە حەوڵەکاو چارەسەری کە جە میانەو ئا ساڵانە ڕووەشا دا بێئەنجامۍ مەنێوە. پی جۊرە ئاکەپە چا سەرڎەمەنە، تاواش جمگەکاو دەسەڵاتی گێرۊ دەسوو وێش و فرەتەر نزیکوو پارتوو نەژادپەرەسوو مەهەپەی بیوە، پێسە پارتێوە ئێخوانی سەروو بنەماو ئیسلامێوە سیاسی پڕۊژە و نیوعوسمانییش وست دلۍ بەرنامەو وێشۊ. هامکاریی ئاکەپەی و مەهەپەی دماو بێئەنجامکەرڎەی حەوڵەکاو ئاشتی جە ئۊسلۊنە و شەقورڎای جە مێزەو گفتوگۊکا، دۊڵمە باخچەی جە چارەسەری دیموکراتیانە دوور کەوتۊ بە کودەتاو ١٥جوولای ٢٠١٦ی، کە کودەتێوە دەسکرڎە بۍ، گرووپە دژبەرەکێچ جە مەیڎاننە زنیێوە، بە ڕیفراندۊمی ساختە جە ساڵەو٢٠١٧یۊ و وەرفراوانکەرڎەی دەسەڵاتوو سەرۊککۊماری، ئەرڎۊغان وێش پەی مەرزنایرەی نیوعوسمانی ئامادە کەرد و حەولێش دۍ تا ساڵەو ٢٠٢٣ و ئەرەگێرتەی سنوورەکاو میساقی میللی، وێش پێسە "مسەفا کەماڵی" دووەم جاڕ بذۊنە، پی جۊرە فرەتەر پەرەش بە فاشیزمی دا و بەڕسمیی کەردش بە بنەماو سیاسەتەکاو وێش.

سیاسەتوو چۊکێرەئارڎەی گەلوو کورڎی، پلانەو یووەموو فاشیزموو ئاکەپە- مەهەپەی بۍ، کە ٢٠١٥نە بە هجووم سەروو شاروو جەزیرەی و سووروو ئامەدی  دەسش پەنە کەرد و بە ئەرەگێرتەی عەفرینی و سەرێکانی بەرڎەوام بی، دماتەر بە گەشمەرڎەکەرڎەی شۊڕشگێڵناو تەڤگەروو ئازاڎی و بەکارئارڎەی چەکی شیمیایی و چەکی ناوەکی، تاکتیکوو فاشیزمشا یاونا لووتە. دیمەنەکۍ ئەرگێرتەی عەفرینی و بەزیندەیی سۊچنای خەڵکوو جەزیرەی جە چێرزەمینەکانە، حەر پێسە دیمەنوو گەشمەرڎەبییەی گریلاکاو پەکەکەی، بە مەڵاماتوو بەکارئارڎەی چەکی کیمیایی و هەزاران جەنایەتۍ تەرۍ، نیشانەشا دا کە تاکە ڕاو کۊتاییئارڎەی بە فاشیزمی، کۊتاییئارڎەی پی دەسەڵاتینە.

"ورچنیەیەکۍ سەرنیشتوو کورڎسانی ڕاو کۊتاییئارڎەینۍ بە فاشیزمی"

ورچنیەیەکۍ سەرنیشتوو کورڎسانی موهێمێنۍ چوون ڕاو کۊتاییئارڎەینۍ بە فاشیزمی، کە ئارۊ کاریگەریی وێش سەروو هەرێمەکەیۊ وەش کەرڎەن. پا جۊرە کە ئاماژەش پەنە کریا سیاسەتەکاو نیوعوسمانی کە فاشیزموو ئاکەپە-مەهەپەی پەیڕەوشا کەرا زەنگێوە تەرسدارا نەک تەنیا پەی دلۍ ترکیەی بەڵکوم پەی گردوو هەرێمەکەی. ئی سیاسەتە سەروو بنەماو ئیسلامیی تنڎئاژۊی و بە هامکاریی داعشی خەریکوو پاکتاوکاریی گەلاو وەرکەوتی میانین و جە هەمان وەختنە بە ڕوانگەی دژەژن و دژەژیوگە، تەنگش بە گردوو نیروە دیموکراتەکا ور چنیەن. بە سیاسەتی ئەرەگیری کە پەیڕەوش کەرۊ، هەرێمەکەش تووشوو ناسەقامگیری کەرڎەن و ئی سیاسەتۍ نە تەنیا جە حەرچوار پارچەو کورڎسانینە کاریگەریی خرابشا بییەن، بە بایسوو کۊکوشیی گەلوو کورڎی، بەڵکوم بیێنۍ یاگۍ تەرسۍ پەی نەتەوەکای تەریچ جە سووریە، ئێران و عێراق و حەرپاسە جە ئازەربەیجاننە بیەن بە مەڵامەتوو وەشکەرڎەی ئاژاوێوە گەورۍ، بەینوو گەلوو وەرمەنی و ئازەریەکانە.  پەوکی شکسدای فاشیزموو ئاکەپە- مەهەپەی و تێکدای سیاسەتەکاو نیوعوسمانی ئەرکێوە ویژدانین پەی گردوو ئازاڎیوازا و نیروە دیموکراتیکەکا.

فرەو جارا پەرسۍ چانۍ کریۊ، کە ئایا ئەگەر ئاکەپە- مەهەپە بلۊ  و جیاتیی "ئەرڎۊغانی"، "قلچدار ئۊغلۊ" بێنە سەروو دەسەڵاتی چێش ڕووە مڎۊ. حەرپاسە کە مزانمۍ "قلچدار ئۊغلۊ" سەرۊکوو جەهەپەین و ئۍ پارتەیچە پاشخانێوە خراوش سەبارەت بە کۊکوشیی گەلوو کورڎی هەن. پارتێوە سەرڎەموو ئاتاتورکین و کە هەرماننامە و وێشەنە کۊکوشیی دەرسیمی و گەلوو زیلانی و هەزاران جەنایەتۍ تەریش تۊمارۍ کەرڎێنۍ، کە پەی گەلوو کورڎی و ئازاڎیوازا مەبەخشیانۍ. بابەتی گرینگ چیگەنە بیەی پارتی چەپی سەوزی و تەڤگەروو ئازاڎیی گەلوو کورڎین جە سەرنیشتەنە، کە ئارۊ تاوانش نیروە دیمۊکراتەکا جە گردوو نەتەوەکای تەری و بەتایبەت ژەنی و جوانۍ دەوروو وێشەنە گلێر کەرۊوە و بۊ بە گەمەکەرێوە بەتوانا جە مەیڎانوو سیاسەتینە.

ئەرڎۊغان وهامپەیمانیی ئاکەپە-مەهەپەی سەرکەشیی ئی فاشیسمەیە کەرانۍ و چی ویس ساڵەنە تاوانش جمگەکاو وێش هێقم کەرۊ، کە بە کەوتەیش ئاژیە قەیراناوی جە ترکیە و هەرێمەکانە وەش بۊ، پایەگاو فاشیزمی لاوازۍ با. پا جۊرە کە پەنەوازەن مەتاوۊ سەرکەشی سیاسەتە فاشیستەکاش کەرۊ. پەوکای گرنگیی ئی ورچنیایە ئا قەیرانێنە کە وەشە بۊ و پی جۊرە دەرفەت پەی سازماندەهیی ڕێکوزیایە ئازاڎەیوازەکاو هێقمکەرڎەی گلێرگەی دیمۊکراتیک فرەتەرۍ با. گەلوو کورڎی ئارۊ جە ترکیە و وەرکوتی میانی و تەنانەت ئاستوو جیهانیەنە پاگێوە قایمەش هەنە، کە تاو سەرکەشیی نیروە دیمۊکراتەکا کەرۊ و دەرفەت پەی سڕیەیوە فاشیزمی و وەشکەرڎەی ترکیەی دیمۊکراتیکی بسازنۊ.

ئاخێزوو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی" پەی وەرکەوتی میانی بییەن بە یاگۍ هۊمێدێوە گەورەی و ئینەیچ ڕژێمە دەسەڵاتدارەکێش تەرسناینۍ و پاسەش کەرڎەن، کە فرەتەر نزیکوو یۊترینی باوە. چی ماوەنە پاسە کە مزانمۍ ترکیە و ئێران فرەو جە ناکۊکییەکێشا نیێنۍ لاوە، چەنی هەنترینی هەمکارییەکێشا هەستەرۍ کەرڎێنێوە. پەوکی ماڕای فاشیزمی و تێکدای ئی هامکارییا، هەنگامێوە گەورێنە پەی سەروستەی دیموکراسی و سڕیەیوە سیستمی پاوانوازی و پیاسالاری جە هەرێمەکەینە.

"ئاخێزوو 'ژەنی، ژیوای، ئازاڎی' ئێرادەش گێڵناوە پەی گلێرگەی"

کە بنەمێکێش جە کەژەکۍ کورڎسانیوە نریارەو سەروو بنەماو ئا فەلسەفەیە، کە ئازاڎیی ژەنۍ بنەماو ئازاڎیی گلێرگەین، جە وەرنیشتوو کورڎسانیینە تاواش بۊ بە سەرمەشقوو مۊبارزی دژوو دەسەڵاتوو پیاسالاری، کە جە داعشنە ڕەنگەش دێبێوە. پی جۊرە ئێرادەش گێڵناوە پەی گلێرگەی. پەرەسانایش جە وەرنیشتوو کورڎسانی و ئێرانی و بەجەهانیبییەیش، نیشانە مڎۊ کە گلێرگە چنڎە تامەزرۊو ئازاڎین و ڕۊڵوو ژەنا چی فاڕیای هزرینە، کە جە گلێرگنە ڕووە مڎۊ چنڎە موهێما. پا جۊرە ئارۊ شۊڕشوو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی" جیهانی بییەنۊ و یۊگێریێوە گەورەش دژوو دەسەڵاتوو پیاسالاری وەش کەرڎەن، دوژمنەکێچش کە دەسەڵاتی پاوانواز- دەوڵەتگەرای فاشیستەن، کە سەروو بنەماو دەسەڵاتی پیاسالاری گراش گێرتێنە، یۊشا گێرتەن و دژبەریی ئی شۊڕشییە کەرا.

پارتوو چەپی سەوزی، ئارۊ جە سەرنیشتوو کورڎسانی و ترکیەینە سەرمەشقبییەی ئی شۊڕشی کەرۊ، سەروو بنەماو هزر و فەلسەفەو "ژەنی ژیوای، ئازاڎی" ئامان مەیڎان و دژوو فاشیزمی بە گردوو ڕەنگەکاشۊ مدرامان کەرۊ. سەروو ئی بنەمۍ فرەتەرین وەر ئەندامۍ ژەنیش دەسنیشان کەرڎێنۍ و بەشێوە فرێچشا جوانێنۍ، حەرپاسە بە بەشدارییپەنەکەرڎەی نەتەوە جیاوازەکاو دلۍ ترکیەی و گرینگیدای بە سەربەستیی ناسنامەیی نەتەوەیی و ئایینی دەلاقێوە گەورەش ڕوەو دیمۊکراسی و ئازاڎیوە کەرڎەنۊ و بیەن بە سەنگەرێوە گەورە و هێقم دژوو فاشیزمی.

"سەرکەوتەی پارتوو چەپی سەوزی فرە گرنگا پەی پارچەکای تەروو کورڎسانی"

بە پێچەوانەو ڕوانگەی وەرتەسکوو پارچەگەرایی کە بەرڎەوام حەوڵێش دێنۍ سەبارەت پا سیاسەتا، کە جە بەشەکاو تەرینە ملۊ ڕاوە وێش دوور گێرۊنەو سیاسەتوو (من کارم سەروو کەسیوە نییەن با ئادێچ کارشا سەروو منۊ نەبۊ) بەرۊ ڕاوە. تێکدای فاشیزمی ڕاسەوڕاس گاریگەرییش سەروو سیاسەتوو دەوڵەتە ئێرگێرییەکاوە منیۊرە، بەتایوەت ئا سیاسەتە دژبەرا و ئەرگریایا، کە جە وەرنیشت و پانیشتوو کورڎسانینە ملا ڕاوە. ئارۊ گەورەترەین دژمەنکاری دژوو وەرنیشتین نەک دەسەڵاتی ناوەندی عێراقی کەرۊنەش، بەڵکوم سیاسەتە فاشیستییانەکا و ئاکەپە-مەهەپەینۍ، کە بەرڎەوام بە هجوومەکاشا حەوڵۍ مڎا، وێڕاوەبەریی سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریەی لاواز کەرا و دەرفەت نەدا بە گەشەسانای سیستەموو پێوەرەژیوای نەتەوەکا. جە پانیشتوو کورڎسانی بە بەهانۍ بیەی گەریلایەکاو پەکەکەی هجوومێوە فراوانش کەرڎەن سەروو پانیشتی و فرە یاگێش گێرتێنێرە، ڕوانە بە تەیرەی بێتەیارەوان و تەیارەی جەنگی خەڵکی مەدەنی گەشمەرڎۍ کەرۊ، ژیوگەو پانیشتیش تاڵان کەرڎەن. دەوڵەتوو ئاکەپەی تەنیا وێش ئی هەرمانۍ مەکەرۊ، پی سیاسەتەیشە و بە مەبەسوو یاوای بە مەرزەکاو میساقوو میللی و پەرەپەنەدای بە سیاسەتی ئەرەگێری بە هامکاریی پەدەکەی و فرەو پارت و ڕێکوزیایەکا سەر بە ئیخوانی، پانیشتش وستەن چێروو ڕکێفوو وێش و پی جۊرە وەر جە گەشەسانای دیمۊکراسی و سەقامگیری هەرێمی گێرۊ. حەرپاسە کە مزانمۍ بە لکەبەسە ئابوورییەکاش جە بواروو وزەینە و جە هەمان کاتەنە پەشتگیری جە پەدەکەی، حەوڵێش دێنۍ چەنی پانیشتی پێسەو پارێزگێوە جە پارێزگایەکاو وێش مامەڵە کەرۊ. مێڕیای فاشیزموو ئاکەپە- مەهەپە بە ماناو لاوازبییەی خەتەو بەکرێگیریاین جە کورڎساننە. پەوکای وەڵینگە و کۊشش دژوو دەسەڵاتداری و دماییئارڎەی بە گەندەڵی ڕاوەبەری و خانەوادەگەریی و دووەئیدارەیی، بۍ دماییئارڎەی بە ئەرەگێری پانیشتی جە لاو دەوڵەتە ئەرەگێرەکاوە سەر مەگنۊ. چوون پا جۊرە کە گردما مزانمۍ جە پانیشتەنە دەسەڵات و ڕاوەبەری جە جبەرۊ ئاڕاستە کریۊ و ئا دەسەڵاتەیچە، کە سەروو پایاوە مەنەن جە بەرۊ هامکارییش کریۊ، پەوکی سەبارەت بە ناڕەزاییەکاو گەلی حیچ دەربایس نییەن.

"بیێنۍ بە ناوەندوو ڎسپۊتیزمۍ دینی و پیاسالاری"

سیاسەتی نیوعوسمانی کە تێکەڵ بە سیاسەتوو تورانچێتی بییەن، سەروو بنەماو پانتۊرکیوە بەرڎەوام کەرۊ و ئامانجەش وەشکەرڎەی وەڵاتێوە گەورەی تورانین. ئی سیاسەتە دەوڵەتگەران کە ئامانجەش پاکتاوکەرڎەی نەتەواکای تەرین جە جۊغرافیاێنە، کە پەنەش ماچا تورکستان. پەوکای فرە یاگۍ تەرسێن و بۊ بە مەڵامەتوو ئاژاوێوە فرەتەری. حەرپاسە کە مزانمۍ جە ئێراننە و بەتایبەت جە وەرکەتوو کورڎسانینە، بەشێوە فرۍ ئازەریۍ و تورکۍ ژیوا، کە فرە یاگێنە ئی نەتەوۍ تێکەڵۍ بیێنۍ چەنی یۊی و مەرزێوە دیارشا نییەن. پانتۊرکیزم بە پەشتگیریی مەهەپەی و ئاکەپەی حەوڵۍ مڎۊ گرووپە تنڎڕەوەکاو سازمانی بذۊ، پێسە ناکۊکیی بەینوو کورڎی و ئازەری قووڵ کەرۊوە، نموونەش ئا چڕیەی دروشمە نژادپەرەسییا جە ئێستادیۊموو تەبرێزی حەر پاسە ساڵەو پاری بەئاسانی دەمەقڕەو دووۍ کەسە ئاساییا ئازەری و کورڎی جە نەغەدەنە، بی بە مەڵامەتوو جەنگی بەینوو ئازەریەکا و کورڎەکانە. دلۍ ئاخێزوو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی"ینە پا درووشمۍ کە جە تەورێزەنە پەی یۊگێرتەی کورڎی و ئازەری دریا، تاواش دەرفەتێوە خاس پەی یۊوەژیوای نەتەوەکا وەش کریۊ، وەلێم دماتەر هەم نەتەوەپەرەسی کورد و هەم پانتۊرکیزم، کە حەردووۍ جە یەک سەرچەمەنە ئاوی وەراوە؛ پانتۊرکیزم جە لاو فاشیزموو ئاکەپە – مەهەپەیۊ هانی دریۊ و نەتەوەپەرەسی کورڎیچ جە لاو هامکارەکەیش یانی پەدەکەیۊ پەرەش پەنە مدریۊ، حەوڵۍ پەی قووڵبیەیۊ ئا ناکۊکییا کەرا، کە ئینەیچ چەنی فەلسەفەو ئاخێزوو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی" مەونیۊوە و دژبەرا. مێڕیای فاشیزمی جە تۊرکیەنە کاریگەریی ڕاسەوڕاسش هەن سەروو وەرکوتوو کورڎسانی و پەرەسانای نیروە دیمۊکراتەکا جە حەردووە بەرەنە؛ هەم کورد و هەمیچ ئازەری.

کۊماروو ئیسلامیی ئێرانی و ڕژیموو ئاکەپە- مەهەپەی جە وەرکوتی میانی بیێنۍ بە ناوەندوو ڎسپۊتیزمۍ دینی و پیاسالاری، هەردووی ئەلاحەددە دژەژەنی و دژەدمۊکراسیێنۍ، کە جە چوارچوەو سیستموو سەرمایەدارینە یاگێشا گێرتێنە. با ئانەی وێشا دژبەروو ئی سیستەمی نیشانە مڎا، وەلێم بە شێوازێوە تەر سەروو نامۍ دینی هەمان سیستەم بەرا ڕاوە. حەرپاسە جە وەرانوەروو یۊوەژیوایۊ دیموکراتییانە و نەتەوەکا و ئاینەکا لەمپەرۍ گەورێنۍ، جە هەمان وەختنە هەردووی دژەژەنێنۍ و بە نامۍ دینیوە فرەتەرین قۊرتۍ پەی ئازاڎی ژەنا وەشکەرا. ئی دووە ڕژێمی بیێنۍ بە گەرورەتەرین پاڵپەشت پەی یۊترینی و پەی ئا گرووپ و سازمانە تنڎڕەوا، کە جە چوارچووە و فاشیزمی دینی و نەتەوەیینە هەرمانە کەرا. لاوازبییەی حەریۊ چینیشا هەنگامێوە گەورێنە پەی وازکەرڎەی دەروازێوە، کە وەرکەتی میانی ڕووەو دیمۊکراسی بەرۊ. پارتوو سەوزوو چەپی سەروو بنەماو فەلسەفەو یوەژیوای گەلا و  پەرە پەنەدای بە دیموکراسی و ژیوگەپارێزی، بارێوە گرانش وستەن سەروو ملوو وێش و بییەن بە بەرڎەواموو ئاخێزوو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی".

س.ز