سوپاى تورکیا لە ١٤ى کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ / ٢٣ی سەرماوەز دەستیکرد بە هێرشى داگیرکەری بۆ سەر برادۆست و خواکورک و لە سنوورێکى فراواندا خۆی جێگیرکردووە. سوپاى تورکیا بە هاوکاریى پەدەکە ئامادەکاریى ٣٠هەمین 'ئۆپراسیۆن لە دەرەوەى سنوور" دەکات و دەیەوێت داگیرکەرییەکى بکاتە هەمیشەیى.

هێرشى داگیرکەریى دەوڵەتى تورکیا بۆ سەر باشوورى کوردستان بەردەوامیى هەیە. دەوڵەتى تورکیا ئامادەکاریى هێرشێکى بەرفراوان دەکات بۆ سەرقەندیل. تا ئێستا سوپاى تورکیاى داگیرکەر ٢٩ جار بە ژمارەیەکى زۆرى سەرباز و چەکى جۆراجۆرى پێشکەوتووە هێرش و ئۆپراسیۆنى بۆ دەرەوەى سنوور و لە دژى پەکەکە ئەنجامداوە.

سوپاى تورکیا بە هاوکاریى بەردەوام و هەمیشەیى پارتى دیموکراتى کوردستان (پەدەکە) هێزە سەربازی و سیخوڕییەکانى لە هەموو ناوچە ستراتیژییەکانى باشوورى کوردستان بڵاوکردووەتەوە. سوپاى تورکیا بۆ شەڕ و هێرشەکانی پشت بەو بنکە و بارەگا سەربازییانە دەبەستێت، کە لە باشووردا دروستیکردوون.

کەمپەکانى تورکیا لە کوێن و بەرامبەر بە کوێ دروستکراون؟

کەمپەکانى تورکیا لە دەروازەى سنووریى خابوور بەرەو رۆژهەڵات، لە باتوفا، بامەڕنی، ئامێدی، دێرەلوک و شێلادزێ دان. ئامانج لە دروستکردنى ئەو کەمپانە بریتین لە:

* ئامانج لە دروستکردنى کەمپى باتوفا، بامەڕنی و ئامێدی بۆ کۆنترۆڵکردنى هەرێمى حەفتانین و مەتینایە و لە ئەگەری ئەنجامدانى هەر هێرشێکدا بۆ سەر ئەو هەرێمانە ئەو کەمپانە بەکار دەهێنرێن. بە کەمپی سەر سنوور لە کانی ماسی کە بەرامبەر بامەڕنی-یە هەرێمى حەفتانین گەمارۆ دراوە.

* دەیانەوێت لە رێگەى کەمپەکانى ئامێدی، دێرەلوک و شێلادزێ کە لە رۆژهەڵاتى حەفتانین و مەتینا دان، هەرێمەکانى زاپ و زاگرۆس کۆنترۆل بکەن.

*  لە ئۆپراسیۆنى ساڵی ٢٠٠٨ بۆ سەر زاپ، کە سوپاى تورکیا لەو ئۆپراسیۆنەدا تێکشکا، دەیانخواست هەرێمى چەمچۆ لە نێوان زاپ و زاگرۆسدا کۆنترۆڵ بکەن، بەڵام کۆپتەرێکى سوپاى تورکیا لەوێ خرایە خوارەوە و دەیان سەرباز کوژران، بۆیە سوپاى تورکیا ناچار بوو لەو سنوورەدا بکشێتەوە.

* دەیانەوێت بە بنکە سەربازییەکانى سەر سنوور، کە دەکەونە بەرامبەر ئەو ناوچانە چیاى حەفتانین – مەتینا – زاپ و زاگرۆس لە باکوور و باشوورەوە گەمارۆ بدەن. لە رێگەى کەمپى دێرەلوکەوە دەیانەوێت پەیوەندیى نێوان زاپ و شاخەکانى بپچڕێنن.

* لە سەر سنوورى مەتینا لە دەشتان، کاراتاش، تەپەى سۆر، شاخی محەمەدجیک و ٣ شاخی ترى ئەو سنوورەوە و لە ئاشوتێ، زاویتە، کۆپرولو، ئارۆشە و ئەلەمینە بنکەى سەربازییان دروستکردووە.

 * یەکەى تۆپخانە بۆ هێرشەکانیان لە کەمپەکانى زاپ، لیواى ٤٩ى چەلێى سەر سنوور، لە گرێ، شکێر، سیڤری تەپە، سەرێ سێڤێ، بنکەى سەربازیى بلجان، خان تەپە، ئەرتوش، گرێن کالە، کۆردینە و عەلی شێر دا دامەزراندووە.

* لە باشوورى رۆژهەڵاتى دێرەلوک لە باشووری کوردستان لە ناوچەى بارزان، مێرگەسوور و سۆران کەمپ دروستکراون.

* لە ناوچەى سۆران بەرەو باکوور و لەسەر دەشتى هێلی سیدەکان کەمپیان هەیە. بە کەمپەکانى ئەو شوێنانە دەیانەوێت خنێرە، خواکورک و کێلەشین گەمارۆ بدەن.

* لە دیاناى سەر سنوورى ئیران، چۆمان، رانیە، سەنگەسەر و قەڵادزێ کەمپیان هەیە. ئامانجى سەرەکیى ئەو کەمپانە قەندیلە.

*  لە باکووری هەرێمى خنێرە و خواکورک، لە هەرێمی جیلۆ (جۆلەمێرگ) بنکە سەربازییەکانى ئۆرەمار و شتازنێ و لەسەر سنوورى ئاڤاشین بەرەو بێسۆسن و هەرکی، بنکە سەربازییەکانى شاخی نەرەزە، بێزەلێ و رووبارۆک، لە خواکورکیش لە شاخەکانى خاپشکێ و هارون کۆنسەرڤە دا بنکەى سەربازییان هەیە.

ئابڕووچوونەکانى دەرەوەى سنوور

دەوڵەتى تورکیا لە ساڵی ١٩٨٣ەوە لە دژى پەکەکە ئۆپراسیۆن "لە دەرەوەى سنوور" ئەنجام دەدات، بەڵام هیچیان پێنگەیشتن و هیچ ئەنجامێکى لێیان بەدەست نەهێنا. لێرەدا بۆ بیرخستنەوە باسى یەک بە یەکی ئۆپراسیۆنەکانى "دەرەوەى سنوور" دەکەین.

* یەکەم ئۆپراسیۆنى "دەرەوەى سنوور"ی دەوڵەتى تورکیا لە دواى واژۆکردنى "رێککەوتننامەى هاوکاری و ئەمنیى سنوور" لە سەردەمى کەنعان ئەڤرەن دا لەگەڵ حکومەتى بەغدا لە ساڵی ١٩٨٣ ئەنجامدرا. ئۆپراسیۆنەکە ٢٥ى ئایاری ١٩٨٣ / ٤ى جۆزەردان ئەنجامدرا و ٧ هەزار سەرباز تیایدا بەشداربوون.

* دواى ئەوەى پەکەکە لە باکووری کوردستان دەستیکرد بە چالاکیى چەکداری، لە تشرینى یەکەمی ١٩٨٤ / گەڵاڕێزان (خەزەڵوەر) دەوڵەتى تورکیا دووەم ئۆپراسیۆنی "دەرەوەى سنووری" ئەنجامدا.

 * ئۆپراسیۆنى سێیەم رۆژی ١٢ى ئابی ١٩٨٦ / ٢١ى گەلاوێژ ئەنجامدرا و هاوکات لەگەڵ پەکەکە، کەمپەکانى پەدەکەش کرانە ئامانج و ژمارەیەکى زۆر پێشمەرگە و هاووڵاتی شەهید بوون.

* ئۆپراسیۆنى "دەرەوەى سنوور" لە ساڵی ١٩٩١ بە ناوى "گسکدان – سوپورگە (Supurge)" ئەنجامدرا و تەنها ناوەکەیان بۆ مایەوە.

* هەر لەو ساڵەدا لە تشرینى یەکەمی ١٩٩١ / گەڵارێزان (خەزەڵوەر) بە پشتیوانى و هاوکاریى پەدەکە و یەنەکە ٢ ئۆپراسیۆنى تر ئەنجامدران. لە دواى ئەو ئۆپراسیۆنانە دەوڵەتى تورکیا لە خاکى باشوورى کوردستاندا دەستیکرد بە دروستکردنى کەمپی هەواڵگری و سیخوڕی.

* دواى ئەوەى سوپاى تورکیا گورزی قورسى لەسەر دەستى گەریلا خوارد، تورگوت ئۆزال سەرۆک کۆمارى ئەو کاتى تورکیا پەیامى "شەڕ کەم بکەنەوە"ی بۆ ئۆجالان نارد. سوپاى تورکیاش بیرى لە شتى دیکە دەکردەوە. لە ٦ ئایاری ١٩٩٢ / ١٦ى بانەمەڕ  ئۆپراسیۆنى هەشتەمى "دەرەوى سنوور" بە ناوى "سزمە (Sizma) – دزەکردن" ئەنجامدرا و بێ ئەنجام کۆتایى پێهات.

* سوپاى تورکیا لە ١٢ى تشرینى یەکەمی ١٩٩٢ / ٢٠ى رەزبەر بە بەشداریی ١٥ هەزار سەرباز، بە تانک، تۆپ، ئۆبیس، کۆپتەر و فڕۆکەى جەنگیى دەستی بە ئەنجامدانى ئۆپراسیۆنێکى تر کرد. تەنها ٢٠ رۆژ توانیى خۆى لە بەرامبەر گەریلادا رابگرێت.

* ئۆپراسیۆنێکى تری هاوشێوەى ئۆپراسیۆنەکەى پیشوو ئەنجامدرا. ئەو ئۆپراسیۆنە لە ١٠ى حوزەیرانی ١٩٩٣ / ٢٠ى جۆزەردان تاوەکو ٢٨ى کانوونی دووەمی ١٩٩٤ / ٨ى رێبەندان بەردەوام بوو.

* سوپاى تورکیا رۆژی ٦ی شوباتی ١٩٩٤ / ١٧ى رێبەندان هێرشى کردە سەر هەرێمى مەزرێ و کاریێدەری. ئەو ئۆپراسیۆنە بێ ئەنجام بوو.

* مانگى نیسان /  بانەمەڕی هەمان ساڵ لە هەمان هەرێم ئۆپراسیۆنێکى تر ئەنجامدرا و ئەو ئۆپراسیۆنەش بە هەمان چارەنووسی ئۆپراسیۆنەکەى تر رۆیشت.

* سوپاى تورکیا ساڵی ١٩٩٥ و لە دواى ئامادەکارییەکى زۆر گەورە دەستی بە هێرشێکى بەرفراوانکرد. ناوی ئەو ئۆپراسیۆن و هێرشە "چەلیک – ئاسن" بوو. دەوڵەتى تورکیا لەو کاتەدا رایگەیاند، ئەو ئۆپراسیۆنە لە دواى ئۆپراسیۆنى داگیرکردنى قوبرس گەورەترین ئۆپراسیۆنى "دەرەوەى سنوور" بووە. ئۆپراسیۆنەکە بە بەشداریى ١٣ جەنەڕاڵ، ٣٥ هەزار سەرباز لە رۆژی ٢٠ى ئاداری ١٩٩٥ / ٢٩ى رەشەمە لە حەفتانین دەستیپێکرد. پەدەکە پشتیوانیى لەو ئۆپراسیۆنە کرد و ئۆپراسیۆنەکە ماوەی ٤٥ رۆژ بەردەوام بوو.

* سوپاى تورکیا دواى ساڵێک ٢ جاری تر هێرش و ئۆپراسیۆنى ئەنجامدا. ئامانجى ئۆپراسیۆنى یەکەمی لە ٦ى ئاداری ١٩٩٦ / ١٦ى رەشەمە، هێڵی سەرحەد، حەفتانین و کێلەڕەش بوو. ئۆپراسیۆنەکەى تر ناوی "زلـلەى هەڵۆ – ئاتماجا تۆکات (Atmaca Tokat)" بوو. ئۆپراسیۆنى زلـلەى هەڵۆ هاووڵاتییانى مەدەنیى کردە ئامانج. لە کانوونی یەکەمی هەمان ساڵدا و رۆژانى کۆتایى ئەو ساڵدا سوپاى تورکیا و پەدەکە لە باشوورى کوردستان دەستیان بە ئەنجامدانى ئۆپراسیۆن کردەوە.

* سوپاى تورکیا لەگەڵ تێپەڕینى کات ژمارەى سەربازەکانى زیاد دەکرد و تەکنەلۆژیاى سەربازیى پێشکەوتوتری بەکاردەهێنا. یەکەم ئۆپراسیۆنى لە ساڵی ١٩٩٧ بە ناوی "چەکوش – باڵیۆز" ئەنجامدا. ئۆپراسیۆنەکە لە ١٤ى ئایاری ١٩٩٧ / ١٤ى بانەمەڕ دەستیپێکرد و ئەمجارە ٥٠ هەزار سەرباز بەشدارییان لە ئۆپراسیۆنەکەدا پێکرابوو. دواى ئەوە ٢ کۆپتەری سوپاى تورکیا خرانە خوارەوە و فەرماندەکانى ئۆپراسیۆنەکە کوژران، ئۆپراسیۆنەکە کۆتایى پیهات.

* دەوڵەتى تورکیا ئەو ئەنجامەى کە لە ئۆپراسیۆنى چەکوش چاوەڕیى دەکرد بە دەستینەهێنا. بۆیە دیسانەوە مانگى ئەیلولی هەمان ساڵ بە ١٠٠ تانک و ١٠ هەزار سەرباز دەستی بە ئۆپراسیۆنێکى ترى "دەرەوەى سنوور" کردەوە. ئەو ئۆپراسیۆنە کە پەدەکەش تیایدا بەشدار بوو ناوى لێدانى چەکوش بوو. ئەو ئۆپراسیۆنەش بەهەمان چارەنووسى ئۆپراسیۆنى چەکوش رۆیشت. دواى ئەو ئۆپراسیۆنە دەوڵەتى تورکیا ناوەندى هەواڵگری و سیخوڕیى خۆى لە زاخۆ کردەوە و لە زۆر ناوچەى تر تانک و تۆپ و چەکى قورسى جێگیرکرد. بە تایبەتى لە باتوفا، کانی ماسی، بامەڕنی و شێلادزێ و ژمارەیەک زۆریش سەرباز برانە ئەو شوێنانە.

* سوپاى تورکیا بەهاری ساڵی ١٩٩٨ بە ٤٠ هەزار سەربازەوە ئۆپراسیۆنێکى ترى بە ناوی "موراد" لە ناو خاکى باشووری کوردستاندا ئەنجامدا، بەڵام سەرکەوتنى بەدەستنەهێنا.

* سوپاى تورکیا لە ساڵی ١٩٩٩ و بۆ ٢٤هەمین جار دەستیکردەوە بە ئەنجامدانى ئۆپراسیۆنى "دەرەوەى سنوور". ئەو ئۆپراسیۆنە ناوی "ساندویچ – بابۆڵە" بوو، بەڵام ئەنجامى ئەو ئۆپراسیۆنەش هاوشێوەى ئۆپراسیۆنەکانى پێشتر بوو.

* سوپاى تورکیا لەگەڵ پارتى دیموکراتى کوردستان (پەدەکە) لە ٤ى ئایاری ٢٠٠٠ / ١٥ی بانەمەڕ لە حەفتانین دەستیکرد بە ئەنجامدانى ئۆپراسیۆن، بەڵام لە دواى ٤ رۆژ ناچار بە کشانەوە کرا.

* سوپاى تورکیا ٢٥هەمین ئۆپراسیۆنى "دەرەوەى سنوور"ی لە کانوونی یەکەمی ٢٠٠٧ / بەفرانبار بە پشتیوانیى هێزى ئاسمانى ئەنجامدا، بەڵام بێ ئەنجام بوو.

* رۆژی ٢١ى شوباتی ٢٠٠٨ / ٢ى رەشەمە ئۆپراسیۆنێکى بە ناوى "خۆر" دەستپێکرد. یاشار بویوک ئانت سەرۆک ئەرکانى زۆر تامى ئۆپراسیۆنەکەى نەکرد. لەو ئۆپراسیۆنەدا هێرشکرایە سەر زاپ، بەڵام بە بەرخۆدانێکى گەورە بەرەنگاریى سوپاى تورکیا کرا. دەیان سەربازى تورکیا کوژران و کۆپتەرێکیان خرایە خوارەوە. سوپاى تورکیا ناچار بوو رۆژی ٢٩ى شوبات / ١٠ى رەشەمە خۆى بە زۆر دەرباز بکات و بکشێتەوە.

چاوبرسێتیى لەبننەهاتووى خیانەت

پارتى دیموکراتى کوردستان (پەدەکە) و بارزانى بۆ بەرژەوەندیى بنەماڵەکەى خۆیان دەست بۆ هەموو کارێک دەبەن. لە دژى رێکخستن و حیزبە کوردییەکان لەگەڵ دەوڵەتەکانى تورکیا، ئێران و عێراق رێککەوتنى کردووە و بە خیانەتەکانى بووەتە لاپەڕەیەکى رەش و تاریک لە مێژووى کورد دا. جۆری نۆکەری و خیانەتەکانى بەپێى هەر سەردەم و قۆناغێک نوێ دەکاتەوە و تەمەنى خۆی درێژ دەکاتەوە. چەند نمونەیەک لە خیانەتە گەورەکانیان کە هەرگیز مرۆڤ ناتوانێت لە یادیان بکات دەخەینەڕوو.

* گەورەترین زیان و گورز لەلایەن بارزانییەوە لە کوردى رۆژهەڵات دراوە. ئەو زیانەش ئەوەبوو، کە لە ساڵی ١٩٦٨ سولەیمان موعینى یەکێک لە سەرکردە و فەرماندەکانى پێشمەرگەى حیزبى دیموکراتى کوردستانى ئێران-یان کوشت و تەرمەکەیان رادەستى ئێران کردەوە. باوکی سولەیمان موعینی وەزیرى ناوخۆى کۆمارى کوردستان بوو لە مەهاباد. ئێستاش سیامەند موعینى کوڕی سولەیمان موعینى هاوسەرۆکى پارتى ژیانى ئازادى کوردستان (پەژاک)ە.

* فایەق بوجاق سکرتێری پارتى دیموکراتى کوردستانی تورکیا ساڵی ١٩٦٠ لەبارەى ئامانجەکانى دامەزراندنى حیزبەکەیەوە نامەیەکى بۆ پەدەکە نارد. سەرنجڕاکێشە فایەق بوجاق لە دواى نامەکەى لەلایەن دەوڵەتى تورکیاوە کوژرا. دواى بوجاق، سەعید ئەلچى بوو بە سکرتێری پارتى دیموکراتى کوردستانى تورکیا. ئەلچی ٣١ى ئایاری ١٩٧١ / ١٠ى جۆزەردان لە گوندى قومری لە سنوورى زاخۆ کوژرا. ئەو رووداوەیان کرد بەسەر دکتۆر شڤان و حەسەن یاکمش و حیکمەت بولوت تەکین و ئەو کەسانە کە هاوڕێى سەعید ئەلچی بوون، لەلایەن پەدەکەوە دەستگیرکران و رۆژی ٢٦ى تشرینى دووەمی ١٩٧١ لەلایەن دەزگاى هەواڵگریى نەتەوەیى تورکیا (میت)ەوە لە زیندانى رایاتی پەدەکە لە گیلالای (Gîlalay) کوژرا.

* دواى ئەوەى پەدەکە لە ساڵی ١٩٧٥ لە بەرامبەر رژێمى بەعسی عێراق ئاشبەتاڵى راگەیاند و ئاڵاى خۆبەدەستەوەدانى بەرزکردەوە، رێکخستنەکانى وەک کۆمەڵە، بزووتنەوەى سۆسیالیست وهێڵى گشتى بە پێشەنگایەتیى ئیبراهیم ئەحمەد، جەلال تاڵەبانی، نەوشیروان مستەفا و عەلی عەسکەری لە دەوری یەک کۆبوونەوە و یەکێتیى نیشتمانیى کوردستان (یەنەکە)یان دامەزراند. عەلی عەسکەرى کە هەوڵى دەدا هێزەکانى و هاوکارییەکانى لە سوریاوە بە رێگاى باکوورى کوردستاندا بگوێزێتەوە بۆ باشوورى کوردستان، لە ناوچەى ئەلکێى شرنەخ (لەو کاتەدا ئەلکێ سەر بە جۆلەمێرگ (هەکاری) بوو و رووداوەکە بە رووداوى هەکاری دەناسرێت) لەلایەن پەدەکەوە چاودێریکران. پەدەکە و میت لە ئەلکێ نزیکەى ٧٠٠ پێشمەرگەى یەنەکە-یان کوشت. دواى ئەوەى عەلی عەسکەرى دەستگیرکرا، باسی ئەوە دەکرێت کە بارزانى وتویەتى "فەرماندەى گەورە دەبێت چەکى گەورە بکوژرێت" و عەلی عەسکەریى بە مووشەک (ئاڕ پى جی) کوشتووە.

* ساڵی ١٩٩٢ و کاتێک باشووری کوردستان لە دژى رژێمى سەدام ڕاپەڕی، پەدەکە لە کاتى راپەڕیندا دەستیکرد بە تۆمەتبارکردنى یەنەکە، دواى ئەوە لەکاتى دروستکردنى ئیدارەدا دەستیکرد بە تۆمەتبارکردنی پەکەکە. پەدەکە کە تا دوا ساتەکان بەشداریى راپەڕینى نەکرد، دواى ئەوەى ئاسمانی ناوچەکە لەلایەن هاوپەیمانى نێودەوڵەتى و لە پرۆسەى چەکوشى ئامادە دا بەڕووى رژێمى سەدامدا داخرا، کەوتە جموجوڵ. ئەوانەى سەرەتا چوونە هەولێر و ئەو شارەیان رزگارکرد پێشمەرگەکانى یەنەکە بوون و کۆسرەت رەسوڵ عەلی فەرماندەیى دەکردن. هەر چۆن پەدەکە لەمساڵانەى دوایدا لە شەنگال رایکرد (هەڵهاتنە گەورەکەى ٣ی ئابی ٢٠١٤ / ١٢ى گەلاوێژ لە شەنگال) و داواى لە پەکەکەش دەکرد لە شەنگال بچێتە دەرەوە، ئەو کاتەش داواى لە یەنەکە دەکرد، کە هەولێر چۆڵ بکات. لەبەر ئەوەى ئەو داوایەى پەدەکە لەلایەن یەنەکەوە قبوڵ نەکرا، پەدەکە لە ٣١ى ئابی ١٩٩٦ / ١٠ى خەرمانان تانک و سوپاى سەدامى  بانگهێشتى داگیرکردنى هەولێر کرد.

دوژمنایەتی بەرامبەر بە پەکەکە

پەدەکە بە خیانەت و نۆکەری دەجوڵێتەوە. دواى ئەوەى پەکەکە دروستبوو، بەپێى ئەو تایبەتمەندییەى خۆى دەستیکرد بە دوژمنایەتیکردنى پەکەکە. پەدەکە ساڵی ١٩٨٣ لە شام (دیمەشق) لەگەڵ پەکەکە رێککەوتنێکى بە ناوی "پێوەرەکانى پشتیوانی و هاوکاریى نێوان پەکەکە و پەدەکە" واژۆکرد، بەڵام دواتر دەرکەوت بۆ ئەوەى نرخ و بەهای خیانەتەکەى خۆی و ئەو پارەیەى وەریدەگرێت زیاتر بکات، ئەو رێککەوتنەى واژۆ کردووە. چەند نمونەیەک لە دوژمنایەتیەکانى پەدەکە بەرامبەر بە پەکەکە.

  * مەسعود بارزانى سەرۆکى گشتیى پەدەکە ساڵی ١٩٨٥ لە شام لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجالان کۆبوویەوە و داوایکرد، پەکەکە دەستبەرداری قۆناغى ١٥ى ئاب (دەستپێکردنى چالاکیى چەکداریى پەکەکە لە دژى دەوڵەتى تورکیاى داگیرکەر لە ١٥ى ئابی ١٩٨٤ / ٢٤ى گەلاوێژ) ببێت.

* پەدەکە داواى لە ٢ عەشیرەت و خێڵى نزیک لە خۆى لە پارێزگاى وان و جۆلەمێرگ کرد، کە لە دژى پەکەکە ببن بە جەردەوان و جاش. ١٧ى ئابی ١٩٨٥ / ٢٦ى گەلاوێژ یەکێک لە فەرماندەکانى ئارتەشى رزگاریى گەلی کوردستان (ئارگەکە) بە ناوی حامید ئاڤجی-یان کوشت. تەرمەکەشیان رادەستى بنکەى سەربازیى تورکیا لەو ناوچەیەدا کرد.

 * ئەو رێککەوتنە، کە ساڵی ١٩٨٣ پەدەکە لەگەڵ پەکەکە واژۆى کردبوو، پەدەکە یەکلایەنە لە مانگى ئایاری ١٩٨٧ دا هەڵیوەشاندەوە. بارزانى لەو کاتەدا رایگەیاندبوو "لە ئێستا بە دواوەوە نابێت و رێگا پێدراو نییە کە پەکەکە لە ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى ئێمەدا بن".

* بەرپرسانى پەدەکە لە ٧ى تەمووزی ١٩٩١ / ١٦ی پووشپەڕ، یانى ئەو رۆژەى کە وەدات ئایدن سەرۆکى ئامەدی پارتى رەنجى گەل (هەپ) کوژرا، سەردانی خەیرى کۆزاکچۆ ئۆغڵو والیى هەرێمى بارى نائاسایى لە تورکیا (نوێنەری دەوڵەتى تورکیا لە هەموو ناوچەکانى باکووری کوردستان، کە لەو کاتەدا بە باکووری کوردستان دەوترا ناوچەى بارى نائاسایى) کرد. هاوکات نوێنەرایەتیى پەدەکە لە ئەنقەرە کرایەوە و دەوڵەتى تورکیا پاسپۆرتى دیپلۆماتیکى دا بە مەسعود بارزانى.

* دواى ساڵێک، تیرۆرکردن و کوشتنى کەسایەتی و رۆشنبیران و وڵاتپارێزان دەستیپێکرد. ٢٧ى حوزەیرانى ١٩٩٢ / ٦ى پووشپەڕ سدیق عومەر کەسایەتیى سیاسیی ناسراوى بادینان و دواتر عەلی شابان پێشەنگى وڵاتپارێزى لە ئامێدی و حوسێن ئاغای سورچی سەرۆک عەشیرەتى سورچى لەلایەن پەدەکەوە کوژران. هۆکار و لایەنی هاوبەشى کوشتنى ئەو کەسایەتییانە ئەوە بوو، کە دۆست و نزیکى پەکەکە و عەبدوڵا ئۆجالان بوون.

* پەدەکە لە زۆربەى ٢٨ ئۆپراسیۆنەکەى "دەرەوەى سنوور"ی دەوڵەتى تورکیا لە دژى پەکەکە بەشدار بووە. پەدەکە گەورەترین خیانەتى ٢ رۆژ پێش ئۆپراسیۆنى "باڵیۆز – چەکوش" لە دژى پەکەکە ئەنجامدا. هێزەکانى پەدەکە رۆژی ١٦ی ئایاری ١٩٩٧ / ٢٦ی بانەمەڕ هەڵیانکوتایە سەر رێکخراوەکان و نەخۆشخانەى هەولێر کە زیاتر لە ٨٠ گەریلاى بریندارى پەکەکەی تیادا بوو و ئەو گەریلا بریندارانەیان کوشت. زۆربەى ئەو گەریلایانەى کوژران لە گۆڕێکى بە کۆمەڵدا کران بە ژێر گڵەوە و بەسەر زۆربەى گۆڕەکانیشدا رێگاى قیریان دروستکرد.

دوژمنایەتیکردنى رۆژئاواى کوردستان

لە دواى ئەوەى لە سوریا شەڕی ناوخۆیى دەستیپێکرد، پەدەکە ئەمجارە رووی کردە کوردانى رۆژئاوا. ٢ى کانوونی دووەمی ٢٠١٢ / ١٢ى بەفرانبار لەگەڵ زۆربەى حیزبە کوردییەکانى رۆژئاواى کوردستان کۆبوونەوەیەکى ئەنجامدا، بەڵام پارتى یەکێتیى دیموکراتیک (پەیەدە)ی بانگهێشتى ئەو کۆبوونەوەیە نەکرد. لە ئەنجامى ئەو کۆبوونەوەیەدا بەرپرسانى پەدەکە رایانگەیاند "پەیەدە وەک دەوڵەت باخچەلی دژایەتیى کوردان دەکات"، بەڵام کاتێک شۆڕشی ١٩ى تەمووزی ٢٠١٢ / ٢٩ى پووشپەڕ بە پێشەنگایەتیى پەیەدە دەستیپێکرد، دژایەتییەکانى لە گەمارۆى سیاسییەوە کرد بە گەمارۆدانی ئابووری و جەستەیى و هێرشى سەربازی. لەبەر ئەوەى ئەو دژایەتیکردنانە لەم چەند ساڵەدا ئەنجامدراون و زۆریان بەسەردا تێنەپەڕیوە، تەنها باسى چەند نمونەیەکیان دەکەین.

* ئەو گروپانەى سوپاى ئازادى سوریا کە سەرەتا هێرشیان کردە سەر رۆژئاوا، گروپى چەتەکانى نەوەى سەڵاحەدین ئەیوبی، نەوەى مستەفا بارزانى و ئازادی-یان لە ناودابوو، کە کلکی پارتى دیموکراتى کوردستان (پەدەکە) بوون لە سوریا.

* دواى ئەوەى چەتەکانى قاعیدە لە ٢ى کانوونی دووەمی ٢٠١٣ / ١٣ى بەفرانبار هێرشیان کردە سەر رۆژئاوا، پەدەکە دەروازەى سنووریى سێمێلکای بە رووی کوردانى رۆژئاواى کوردستاندا داخست. عەلی عەونى ئەندامى سەرکردایەتیى پەدەکە لە ١٠ى ئابی ٢٠١٣ / ١٩ى گەلاوێژ رایگەیاند "با پەیەدە بۆ خۆى دەروازەیەکى ترى سنوورى بکاتەوە".

* کاتێک تورکیا دەستیکرد بە هەڵکەندنى خەندەق لەسەر سنوورى رۆژئاوا، پەدەکەش لە سنوورەکانى خۆی لەگەڵ رۆژئاواى کوردستان دەستیکرد بە هەڵکەندنى خەندەق. ئەحمەد داود ئۆغڵو وەزیرى دەرەوەى ئەو کاتى تورکیا لە ١٢ى تشرینى دووەمی ٢٠١٣ / گەڵاڕێزان (خەزەڵوەر) وتى "خۆبەڕێوەبەری شتێک نییە کە بەشێوەیەکى یەکلایەنە رابگەیەنرێت". مەسعود بارزانى سەرۆکى پەدەکە ٢ رۆژ دواى ئەو لێدوانەى وەزیرى دەرەوەى تورکیا وتى "ئەوەى لە رۆژئاوا روودەدات شۆڕش نییە، پەیەدە زوڵم لە گەل دەکات. ئەسەد بۆ خۆى لە رۆژئاوایە".

* دواتر رێگا نەدرا ساڵح موسلیم هاوسەرۆکى پەیەدە لە هەولێرەوە بڕوات بۆ ئەوروپا. بە ناوى پەدەکەوە راگەیاندراوێک لەو بارەیەوە بڵاوکراوە و تیایدا هاتبوو "ساڵح موسلیم دەتوانێت لە شام (دیمەشق)ەوە بڕوات بۆ دەرەوە".

* پەدەکە لە ١١ى شوباتی ٢٠١٤ / ٢٢ى رێبەندان بە ناوى سەرۆکایەتیى هەرێمى کوردستانەوە راگەیاندراوێکى بڵاوکردەوە و تیایدا هاتبوو، ئەو خۆبەڕێوەبەرییەی لە رۆژئاواى کوردستان راگەیاندراوە، قبوڵی ناکەن.

* پەدەکە بەرامبەر بە داگیرکردنى عەفرین بێدەنگ بوو. گروپەکانى سەر بە ئەنجوومەنى نیشتمانیى کوردی سوریا (ئەنەکەسە)، کە کلکى پەدەکەن، بەشدارى هێرشە داگیرکارییەکانى سەر عەفرین بوون.

ر.م

بەشی یەکەمی بابەتەکە