هامسەرۆکەو دەسەو ڕاوەبەری کەجەکەی بەسێ هۆزاتە رووەدای و پێشئاماکۍ رۆژەڤیش پەی کەناڵوو مەدیا خەبەری هۊرسەنگنۍ. هۊرسەنگنایەکۍ بەسێ هۆزاتۍ پی جۆرەنۍ:

هەڵمەتەو ئازاڎیی پەی رابەرایەتی، یاوان بە ئاستێوە فرە گرنگ. بە راسیچ هەم جە روو مدرامانی کۆمەڵایەتی، هەمیچ جە روو کۊشیای یاسایی، دیپلۆماتیکی، سیاسی و ئایدۆلۆژیکی ئاستێوە گرنگش بەدەسئاوردەن، بەڵام مشۊم ئێمە هەڵمەتەکۍ بیاونمۍ بە ئاستێوە فرەو بەرەو سەرتەر و باڵاتەر.

جە هەڵمەتەکېنە ئامانجی سەرەکی ئازاڎیی جەستەیی رابەرایەتیا. واتە رەخسنای هەلومەرجوو تەندروسی، سلامەتی و ئازاڎیی رابەرایەتیا. حەرپۊکەی ئینە پەنەوازش بە کۊشیایۍ ۋەرفراوانتەر و گەورەتەری هەن. ئاستوو کۊشیای هەنوکەییچ پەی ئامای دی ئا ئامانجەیە، وەسۍ نییا.

چی روۆ ئێمە فرەو وەختی هۊرسەنگنایما کەرد. هەڵبەتە کۊشیای سیاسی، دیپلۆماتیک و یاسایی گرنگا. بەتایبەتی یاسای میان نەتەوەییە چێرپا وزیۆ. تورکیا یاساکاو ۋێش پاشێل مکەرۆ. ئیمراڵینە حیچ یاسێوە جابەجێ مەکریۆ. بە تەمامی بێویژدانیێوە گەورە و بێئەخلاقی دژوو رابەرایەتی هەن. چی روۆ کۊشیای یاساییچ گرنگا. بەڵام پەی ئانەی کۊشیای یاسایی- سیاسی و دیپلۆماتیکی بیاوا ئەنجام، پەنەوازش بە کۊشیایۍ کۆمەڵایەتی فرە گۊرەی هەن. چی بوارەنە ڕاو ئەنجام هۊرگێرتەیچ، بە کۊشیای کۆمەڵایەتیرە ۋییەرۆ، ۋەروو ئانەی مشۊم ئێمە بە کۊشیای و مدرامانی کۆمەڵایەتی، فشارێوە فرە جدی وزمۍ سەروو دەوڵەتوو تورکی. حەرپاسە فشار وزمۍ سەروو ئەنجومەنوو ئەوروپای، سی پی تی و بە گرڎیی وڵاتا ئەوروپی و هێزە پیلانگێڵنەکا مشۊم ئێمە فشارێوە کۆمەڵایەتی گەورە ساز بکەرمۍ، کە جە روو سیاسی، دیپلۆماتیکی و یاساییوە بڕۍ هەنگامۍ بنیەیمۍ و فاڕیای جە سیاسەتەنە ئەنجام بڎا. 

جە ئاژەو ئیساتێنە ئەنجومەنوو ئەوروپای و سی پی تیچ هامکاری سیاسەتوو قڕکەردەو دەوڵەتوو تورکی مکەرا. هیچ هەڵوێسێوە ۋەرا ۋەر بە تورکیای مەگێرانە ۋەر. تورکیا چا مامەڵەو ئەنجومەنوو ئەوروپای و سی پی تی غیرەت هۊرگێرۆ. پۊکاتی ئیمراڵینە سیستموو گۆشەگیری و ئەشکەنجەی بەردەواما. زیاڎ جە ٣ ساڵان هیچ دیدارێوە چنی رابەرایەتی ئەنجام نەڎریان. نە پارێزنەرەکېش متاوا دیڎارس چنی ئەنجام بڎا، نە بنەیانە. بە تەمامی ڕەفتێوە نامرۆڤانەن، نائەخلاقییا. ئەنجومەنوو ئەوروپایچ پا هەڵوێستەیشە یاساکا ۋێش پاشێل مکەرۆ.

تورکیا وڵاتێوەن کە پەیماننامە میان نەتەوەیی مافەکا مرۆڤیش ئیمزا کەردەن. بەڵام تورکیا پەیماننامەی میان نەتەوەیی مافەکاو مرۆڤیش پاشێلکەردەن. تورکیا ئیساتۍ هیچ پەیماننامېوە میان نەتەوەیی بە ڕسمی مەشناسۆ، بە نەبیەی منیۊشارە. پېسە ئانەی تورکیا ئەوروپاش بە دیل گېرتەبۆ. واتە ئیتر مەگەر پەیماننامێوە پەنهان هەن، مەگەر ئا سیاسەتەی جە بارەو پەنابەراوە کاریگەری مکەرۆ سەروو ئیمراڵیچ؟ بڕۍ لایەنۍ جیاوازتەرېش هەنۍ؟ هەڵبەتە ئینسان ئانەیە بە عالی مەزانۆ.

بەڵام ئانەی موینمېش و مزانمېش ئینەنە، ئەوروپا هامکاروو تاوانۍ و ئا سیاسەتاو تورکیاین. واتە بەراسی دیلوو تورکیاین. تورکیا چېشش گەرەک بۆ کەرۊش، پا جۆرەی گەرەکشا یاسا میان نەتەوەییەکا پاشێل مکەرۆ. پی جۆرە ئەنجومەنوو ئەوروپای یاسا میان نەتەوەییەکا پاشێل مکەرۆ. سی پی تیچ یاسا میان نەتەوەییەکا پاشێل مکەرۆ. واتە ئا یاسۍ خودوو ئاڎیشا متێنێشارە، پاشێلشا مکەرا. بانۍ هامکارۍ گرڎ جۆرە تاوانێوە قڕکەردەی و نامرۆڤانەو تورکیای. ئینە مایۍ قبوڵ کەردەی نییا.

ئێمە بە کۊشیایۍ کۆمەڵایەتی، یاسایی، سیاسی و دیپلۆماتیکی زیاتەر ئەندێشەکاو رابەرایەتیما جیهانەرە وەڵۍ کەردۍ و هەڵمەتەو ئازاڎیی پەی رابەرایەتیما جە ئاستێوە گرنگەنە بە جیهانی کەردە. بەڵام مشۆم ئێمە بە تەمامی بە جیهانیش بکەرمۍ و بە سەڎان هەزارۍ، بە ملۋێنان کەسۍ، جە گەلا تەریچ مشۊم چی هەڵمەتێنە بەشداری پنە کەرمۍ و مشۊم فشارێوە فرە جدی وزمۍ سەروو وڵاتا ئەوروپای، ئەنجومەنوو ئەوروپای و ئەمریکای. پەی ئانەی گرڎ کەسێ بە سیاسەتوو ۋێشەرە ۋەرا ۋەر بە تورکیایرە بلۊوە و ناچاربکریۆ کە فاڕۊش و ئا قڕکەردەی، ئەشکەنجە و سیاسەتوو گۆشەگیریە جە ئیمراڵینە بیاونا بە دمایی. با ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی مسۆگەر بکریۆ و بێنە دی.

چی ڕوۆ بە راسیچ پەنەوازش بە کۊشیایۍ کۆمەڵایەتی هەمەلایەنەی هەن. پەی نمونەی ئێمە با بارمېش ۋەرووچەماما، پەی ۋێنەی ئیساتۍ جە ئەوروپانە بە دەیان هەزار مرۆڤۍ ۋەروو دەموو ئەنجومەنوو ئەوروپاینە، ۋەروودەم و سی پی تینە پەی چن ڕووۍ چالاکی ئەرەنیشتەی ئەنجام بڎا.. جە گرڎوو شارەکاو ئەوروپاینە کە بەراسی کورد تەماموو جیهانیرە وەڵا بیەنۆ، ئیساتۍ ژمارېوە فرە جە رەوەندی کوردی ئەوروپانە هەن، جە چوار لاو جەهانینە هەن. ئەمریکایچەنە رەوەندێوە گرنگی کوردی هەن. چنی ئانەیچە دۆسۍ بە قیمەتۍ فرێما هەنۍ. هەڵمەتەو ئازاڎیی پەی رابەر ئاپۆی و چارەسەری پەی پرسوو کوردی کە ٢٥ ساڵېن هەن، بە راسیچ دۊسۍ فرە بە قیمەتێما جە ڕاشۆ بەدەسئاردێنۍ. ئیساتۍ ئەوروپایچەنە ئێمە ئانەما جە هەڵمەتەو ئازاڎیی ١٠و تشرینی یووەمینە وینا. پەی بە جیهانیبیەی هەڵمەتەکۍ ئا دۆسێما سەرمەشقایەتیشا کەرد و دەورشا گێڵنا.

بارەش ۋەروو چەما ژمارەو دۆسەکا فرە زیاتەرۍ بیێنۍ، گلېرگەو ئەوروپایچ بەشداریش چا هەڵمەتېنە کەردەن و بە دەیان هەزار کەسۍ جە گرڎ شۊنۍ ئەوروپاینە، جەماوەرێوە سەڎان هەزار کەسی هۊرئێستێنۍ سەرووپەیا. ویرکەرۆ چانیشا دە هەزارێشا ۋەروودەموو ئەنجومەنوو ئەوروپای و سی پی تینە چالاکیێوە ئەرەنیشتەی درێژمەودا ئەنجامبڎا. بە راو من ئا وەختە ئەنجومەنوو ئەوروپای ناچار بۆ بە جۆرێ جە جۆرەکا دژوو سیاسەتوو قڕکەردەی و ئەشکەنجەو ئیمراڵی دەنگ هۊربڕا. ناچار بۆ کە سیاسەتوو ۋێش چنی تورکیای، پەیوەندییەکاش چنی تورکیای، ئا پەیوەندیە چەپەڵاشە کە سەروو بنەماو مەسڵەحەتینۍ، فاڕۆ. ۋەروو ئانەی فشاری کۆمەڵایەتی ئەوروپانە فرە کاریگەری منیۊرە. من ئانەی مزانوو.

جە تەرەفوو تورکیایچۆ، قاچۍ ئی هەڵمەتۍ تورکیایچەنە فرە گرنگېنۍ. واتە جە نەورۆز، جە هۊرچنیە دلېینەییەکا ٣١و ئادارینە دیما کە جە کوردسان و تورکیایچەنە تەرسیش ۋییەرنان. ۋەروو ئانەی ئیتر ئی دەسەڵاتدارییە فاشیستیەیچە گورزێوە فرە گۊرێش ۋەرکۊتە. دلۍ گلېرگەینە ئا رۆح، ئیرادە و غیرەت و مدرامانە بە رێژێوە فرە گرنگ ئامان ئاراوە.

ئیساتۍ جە تورکیا و سەرنیشتوو کوردسانینە مشۊم ئێمە قاچ و کۊڵەکۍ کۆمەڵایەتی ئا هەڵمەتۍ، بە شێوێوە فرە بەقوەت بەرمۍ وەڵێوە. پەی نموونەی ویر چانەی بکەرمېوە، گەلەکەما پېسە مدرامانوو وان، پېسە نەورۆزی بە سەڎان هەزار کەسا هۊربێزا سەروو پەیا، جە کوردسان، سەرنیشتوو کوردسانی و تورکیانە بەرەو ئیمراڵی ڕاپیمای بکەرا، بەرەو وەزارەتوو دادی ڕاپیمای بکەرا، بەرەو ئەنقەرە ڕاپیمای بکەرا، جە هەر شۊنێنە کە مژیۋا ئەگەر رایچشا ۋنە گیریۆ، جە گرڎ گۊرە شارەکانە بە سەڎان هەزار کەسۍ هۊربێزا سەروو پەیا، گۆشەگیری مەڕیۆ. ئازاڎیی جەستەیی رێبەرایەتی بەدی مۍ. ڕاو چارەسەری پرسوو کوردی بە راو دیموکراتیکی کریۆوە. ڕاو دیموکراتیکبیەو تورکیای مکریۆوە. ۋەروو ئانەی سەرچەمەو گرڎوو پرسەکا، سیاسەتەکاو قڕکەردەینۍ کە ئیمراڵینە پەیڕەوۍ مکریا. ئەگەر جەنگوو قڕکەردەی دژوو کوردا نەبۆ، چی مەگەر تورکیانە فاشیزم بیەیش بۆ؟ مەبۆ. ئەگەر جەنگوو قڕکەردەی دژوو کوردا نەبۆ، تورکیانە ئا گرڎ نادادپەروەریە بۆ؟ بێویژدانی بیەیش بۆ؟ پاشێلکاری یاسایی بیەیش بۆ؟ بیەیش مەبۆ.

پەی ئانەی دژوو کوردا جەنگ بکەرا، کوردا بە قڕکەردەیرا بەرا یاسایچشا هۊرگێرتێنە. ۋێش جە ۋێشەنە نادادپەروەری، بێ ویژدانی و چەپەڵی هەن. دلۍ سیاسەتینە چەپەڵی، دلۍ گلېرگەینە گەندەڵی هەن. ئیساتۍ پەی ئانەی تورکیا بە تەمامی دیموکراتیک بۆ، دادپەروەری و یاسا چەسپیۆ، سیاسەت و سیستمێوە دیموکراتیک وەڵۍ وزیۆ، مشۊم دمایی پا سیاسەتا قڕکەردەی بێنە. چەقوو ئانەیچ ئیمراڵییا. ئیمراڵینە مشۊم ئی سیستموو ئەشکەنجە-گۆشەگیریە هۊربگیریۆ. مشۊم هەلومەرجی ئازاڎیی، سلامەتی و تەندروسی رابەر ئاپۆی دەسەبەر کریۆ. چېش ڕووەمڎۆ، واتە جە تورکیانە دیموکراسی، ئازاڎیی و دادپەروەری مېنە دی.

ئیساتۍ پەیوەس پانەیچۆ کۊشیای کۆمەڵایەتی دەورێوە فرە گرنگ گێڵنۆ. ئەگەر هێزەکاو دیموکراسی تورکیایچ، گرڎوو بەشەکاو لایەنگرۍ دیموکراسی، یاسا، یەکسانی و ئازاڎیی بەشداریی جە کۊشیای ئازاڎیی کوردانە و هەڵمەتەو 'ئازادیی پەی رابەر ئاپۆی، چارەسەری پەی پرسوو کوردی' نەکەرۆ، جە چوارچێوەو پەشتیوانی و یۊبیەینە کۊشیای نەکەرا، تورکیا جە فاشیزمی رزگارش مەبۆ.

چا رووانگۆ داوام جە گەلەکەیما هەنە، ئەگەر گەلەکەما بە گیانوو وانی، شڕنەخی و نەورۆزی جە کوردسان و تورکیانە چنی هێزە دیموکراسیەکا کۊشیای کۆمەڵایەتی ئێژابکەرا ئیمراڵینە گۆشەگیری مەڕیۆ.

هەمان کۊشیایچ ئەوروپانە فرە گرنگا. ۋەروو ئانەی وڵاتاو ئەوروپای هامکارۍ ئی سیاسەتەینۍ. ئی سیستموو گۆشەگیری و ئەشکەنجەیە چی بوارەنە چایچ گرنگا. جە هەر چوارپارچەو کوردسانینە بە دڵنیاییوە ئێمە ئا هەڵمەتۍ میاونمۍ بە سەرکەوتەی.

پێوەس بە بابەتو هورچنیەیوە

هورچنیەیە وێمانەکاو ٣١ و ئاداری فرە گرنگێ بێنێ، ئینە دەرئەنجامێوی سیاسی و کۊمەڵایەتیین، کە جە هورچنیەیە دلێیەکا مویەرنۊ . حکوومەتی فاشیستی گورزێوی گەورەش وەرکەوت و لاواز بی. گەورەتەرین شارە پیشەسازییەکاو تورکیای، یاگە گێڵیارییەکێ، یانێ ئا یاگێ کە سەرمایەی نیشتمانییشا دلێنە کەڵەکە بییەن، ئیساتێ دەسشانە نەمەنێنێ. فرەش کەوت سەرو جەهەپەی. دەم پارتی-یچ شارەکاو کوردستانینە سەرکەوتەیش بەدەس ئارد.

پارتە سیاسییەکێ تەرێ، بەتایبەتی ئاکەپە، بە کرڎەوە کوردستاننە نەمەنێنێ. براوەو هورچنیەیەکا گەلو کوردین، گەلو تورکیای، کرێکاراو تورکیای، ژەنی، گەنجێ بێنێ. یانێ دیموکراسیی پی هورچنیەیە دلێیا تورکیانە سەرکەوت. داواکاریی گلێرگەی پەی دیموکراسی و ئازادی و دادپەروەری سەرکەوت. بێگومان ئینە ئەنجامێوی فرە گرنگا. ئاخرۊ ئانە حکومەتی فاشیستی بێ، کە شکسش ئارد. دۊڕیێکێ ئاکەپە و مەهەپە و حکومەتی فاشیستی ئەرگەنەکۊنی بێنێ.

ئەنجامش مبۊ بڕێ هامڕێچورشا سەنگنا، دلێنە ئەنجامش مبۊ، بەرۊ جە سیاسەتو بەرینە  ئەنجام و چەنەکەوتەیۊێش بانێ. ئانە دۊخێوی پاسنەنە، کە ئینسان نمەتاوۊنێ چانەیە بڕەمۊنە. بەدڵنیاییەوە پەیوەندیی گردلاێو چەنی دەسەڵاتێوی لاواز بی، مگنۊنە ئاستێوی جیاواز، کاریگەرییش مبۊ. وێش ئیساتێنە تورکیاوە دەسش پەنە کەرڎەن. پەی نموونەی ئیساتێ دلێ ئاکەپەینە جماێوە فرە جیددی هەن. ئیساتێ بڕێو فرێ دلێ ئاکەپەینە پەیدا بیێ و پەیوەندییەکاو ئاکەپەی و مەهەپەی موزانێ چێرو پەرسێوە، ئانێ ئا پەیوەندییا بە دروس نمەزانانێ و ماچا کە ئاکەپە بییەن مەهەپە و ئانە بییەن مایێ دۊڕنای ئاکەپەی. ڕاسیینە وەڵتەرێچ نیگەرانی بێ. بەڵام هورچنیەی بی مایێ ئانەیە ئا کەسێ ئازایانەتەر ویرەکاشا بوزانێ هەرمانە ئیساتێ مشومڕێوی چانە دلێ ئاکەپەینە هەن.

 ئەردۊغان بە ئەنقەس تا جەماوەری دەورو وێشۊ مدرنۊ، هەڵوێستێوی پا جۊرەشە گێرت، پێسەو ئانەی ڕەخنە جە وێش بگێرۊ. ئیساتێ سەرو ئانەیە فرە ڕەخنێش ونە مگێریا. ئەردۊغان  کە دیش تا مێ ئاکەپە بەرەو خاڵێوەش بەرۊ کە دلێشنە مبەرۊش. ماچۊ جگە جە من کەس نمەتاوۊ ڕەخنە وەنەو ئاکەپەی بگێرۊ. ماچۊ، ئەگەر کەسێو بۊ ڕەخنە بگێرۊ و ڕەخنە بکەرۊ، ئانە حەر مننا. جگە جە من هیچ کەسێو با ئانەیە نەکەرۊ. یانێ دیکتاتۊرا. ئەگەر ڕەخنە بگێریۊ مشۊم حەر ئاد بگێرۊش. ڕەخنەیش مشۊم وێش بکەرۊش، ئانە کاریگەری مکەرۊ سەروو گرد چیوێ و مشۊم حەر وێش بکەرۊش. ئەگەر دیموکراسی تورکیانە بچەسپییۊ، من مچەسپنووش ئیساتێ ئانە دلێ حزبەکەو وێشنە مکەرۊش. پێسە ڕاگێری چا ڕەخنە و ڕەخنەدایا مکەرۊ.

بەڵام جە دۊخو ئیساتێنە ئا هەژیای و دابەشبییەیە دلێ ئاکەپەینە نمازۊ، بەڕاسییچ ئاکەپەی ملوو یۊیرە ورمشانۊ، متاویۊوە.  هامپەیمانی ئاکەپە-مەهەپەی بە تەمامەتی ئاکەپەش فاڕا پەی مەهەپەی. پەی پارتێوی پێسەو دوژمنو گلێرگەی. پەی پارتێوی ڕەگەزپەرسی. چندین ساڵێن، بەتایبەتی ٨-٩ ساڵا ئەردۊغان سەرو خەتەو مەهەپەیوە سیاسەت پەیڕەو مکەرۊ. یانێ سیاسەتەکاو مەهەپەی میاونۊ یاگێ. ئەقڵیەتو مەهەپەی و دەوڵەت باخچەلی گرد ڕوێ سەرو زوانو ئەردۊغانیوە بەرموزیۊ.

هامپەیمانیی ئاکەپە-مەهەپەی، ئاکەپەش دلێنە بەرد، فاڕاش پەی مەهەپەی و پەوکایچ دلێشنە بەرد. ئیساتێ تاویایۊێوی وەرچەم ئینا ئارانە. ئا گردە بەرزبییەیۊو پارتو یەنیدەن ڕەداهیچ سەرچەمەکەش پەی تاویایۊ دلێ ئاکەپەی مگێڵۊوە. جە قەوەتبییەی دەم پارتیچنە دورێوی وەرەچەم بێ. بەشێوی وەرەچەم ئا کوردێ جە ئاکەپەی بڕیێنێرە، لوێنێ ڕیزو دەم پارتییوە.

ئیساتێ چێوێوە چانە هەن، یانێ تاویایۊ هەن، وێش پەی وێش چندین ساڵێن سەرو نەتەوەپەرسی و نەژادپەرسییوە سیاسەت مکەرۊ. ئیتر چی ورچنیەینە وینیا کە ئانە بە زەڕێچ نمەکریۊ. پلانەو وڕنای و ورشانایۊیچ جە ٨-٩ ساڵێن بەردەواما، وڕیان و ورشنیانۊ. ئا سیاسەتە قڕکاری و فاشیستییە بەڕاسییچ مایەپووچ بییەن. فاشیزم چی ورچنیەیەنە تێک شییەن. هەڵبەتە مشۊم  ئینە بوینیۊ.  

هەڵبەتە کوردەکێچ جوابێوی قەوەتشا داوە. یانێ پاسە چەمدارییما کەرد و پاسەش چنە مزانێمێ، دەم پارتی ئیساتێ کوردستاننە و سەرتاسەرو تورکیاینە ٨٢ شارەوانییێش ئاردێنێ. ئانە سەرکەوتەێوی فرە گرنگا. هەرپاسە جە ١٣ شارانە ئەنجوومەننە پارتو یوەمین. فرە گرنگا، چا شارانە ٤ شارێشا گەورێنێ، جگە جە ئامەد، مێردین و وان، ڕحایچ شارێوی گەورەن. جە ٤ شارە گەورانە دەم پارتی جە ئەنجوومەننە بییەن بە پارتی یوەم.  

دەم پارتی کوردستاننە و تورکیانە دەنگەکێش زیادشا کەردەن. تورکیانە جیاواز نیشان مدریۊ، پێسەو پارتی چوارەمی نیشانەمدریۊ، بەڵام ڕاسیینە پاسنە نییا. تورکیانە ڕێککەوتەی شاری سەرکەوت. کوردەکێ فرە زانایانە و ستراتیژییانە دەنگو وێشا بەکار ئارد، سەرو بنەماو ماڕای دەسەڵاتی فاشیستی. بەڵام بە ڕێککەوتەی ئانەشا کەرد. کوردەکێ پەی سەروستەی دیموکراسیی کۊشیێ، هێزەکاو دیموکراسی کۊشیێ و بەڕاسی فاشیزم چایچۊ گورزی گەورەش وەرکەوت.

ئیساتێ هەڵبەت ئا ئەنجامێ فرە گرنگێنێ. سەرو ئا ئەنجاما بەدڵنیاییوە دلێ گلێرگەینە دینامیزمی وەرەچەمش ئارد کایەوە. ڕۊحو مدرامانی کۊمەڵایەتیش ئارد ئاراوە، ڕۊحو کۊشیایش ئارد کایەوە.

ئەنجامەکاو ئی ورچنیەیە فرە گرنگێنێ. مشۊم لاو هێزە دیموکراسییەکاوە، گەلاو تورکیای و گەلو کوردیوە ئینسان  ئا ئەنجاما خاس ورسەنگنۊ. بەراسییچ مشۊمن سیاسەتێو گێرمێرە وەر کە زیاتەر مبۊنە بە مڵکو گەلی و گلێرگەی.

پەی نموونەی لاو دەمپارتییچۆ ئانە فرە گرنگا. ماوە ماوە لایەنە جیاجیێکێ بڕێو ڕەخنێشا جە دەم پارتی گێرتێ. ڕاسیینە ئانێ ڕەخنێ نییەنێ یانێ ڕاسێ نییەنێ. دەم پارتی پارتێوێ تورکیاینمانا هەوەتینەکێشنە پارتێوی ئۆپۆزسیۆنی سەرەکییا، کە بەڕاسییچ کۆشیای دیموکراسی مکەرۆ، هەم کۆشیای دیموکراسی ڕادیکاڵ مکەرۆ.  ئیساتێ بە پاو  ئا ڕاسییە، دەم پارتی گرد ناوچێوی تورکیاینە بییەن بە داراو بناغێوی سیاسیی گلێرایەتی. مشۆم جە  گەورەشارەکاو تورکیاینە، جە شارەکانە، شارەکڵەکانە و دەگایەکانە گرد یاگێونە سەرێ گەلی بدۆ و وێش پەی گەلی ڕۆشن بکەرۆوە.  مشۆم وێش خۆی بە گلێرگەو تورکیای، بە گەلاو تورکیای بشناسنۆ، مشۆم کاریگەرییش سەرۆ بنیۆرە، ڕێکش بوزۆ، پلێ و ئەندام بەدەس بارۆ. ئانە فرە گرنگا. مشۆم بە جۆرێو بۆ کە ورچنیەیەکاو دماتەرینە فرەو شاراو تورکیاینە دەم پارتی شارەوانییەکا بەرۆوە و پەرلەمانتارێ ڕوانەو پەرلەمانی بکەرۆ. مشۆم چەنی گلێرگەو تورکیای بناغێوی ڕێکوزیای فرەقەوەت بخوڵقنیۆ، بناغێوی چەنی فرەو دینامیکو گلێرایەتی پەرە بە هامپەیمانی بدۆ.

ئیساتێ بەڕاسییچ چی دۆخەنە بوار پەی ئانەیە ڕەخسییان. چی بوارەنە، یانێ مشۆم زوان، شێواز و هۆشیاری و هۆشمەندیێوی ڕێکوستەی و شێوازو ئانەیە بخوڵقنییۆ، کە گردو گلێرگاو تورکیای وەردەنگ و موخاتەبش بۆ. ئینە فرە گرنگا. هەرپاسە جە  ڕووەو ڕێکوستەی و وەڵیوستەی هێزەکاو دیموکراسی و هامپەیمانیی ڕەنج و ئازادییچۆ بناغێوی گرنگ ئەرەمەرزیابێ. مشۆم  قۆناغی دماتەرنە ئانەیچە ورسەنگنیۆ. بوارو ئانەیە ئینا ئارانە. ئێمە چی ورچنیەیەنە دیما. گلێرگەو تورکیای داواو دیموکراسی مکەرۆ، بەراسییچ داواو فاڕیای مکەرۆ. فاڕیاییێوی دیموکراتیکییش گەرەکارێ، کۆماری دیموکراتیکیش گەرەکارێ. ئانە پەی ڕێکوستەی و خەباتی بوارێوی گلێرایەتی بێهامتان. مشۆم ئینسان پەی ئانەیە سەفەربەر بۆ. چێولای ئەرکێوی فرە گەورە گنۆ گەردەنو گردو هێزە دیموکراسییەکا و دەم پارتی کە سەرمەشقایەتیی هێزە دیموکراسییەکا مکەرۆ. مشۆم بە دڵنیاییەوە جوابدەرەوەو ئا چەمەڕوانیاو گەلی بانێ.

دەربارەو هێزە دیموکراسییەکا و جەهەپەی

وەڵێ چند ڕوێونە هامڕاعەباس داوێوی گرنگەش کەردە. واتش"پەنەوازا تەڤگەرەکاو ئاشتی و دیموکراسی گنا وەڵێ. ئیساتێ ئا زەمینە ڕەخسییان" ڕاسیینە ڕێک پاسنەنە.

ئیساتێنە جە ڕووەو هێزی دیموکراسیەیوە چی ورچنیەیەنە ئانەما دی. بنکێوی جڤاکی گرنگ هەن. ڕاسیینە  دلێشنە گەر هێزە دیموکراسییەکێ بە بەرنامێوی هامبەشۆ بکەوتێنی دلێ ئی ورچنیەیوە، ئا وەخت دەسکەوتی فرە گەورەتەر  دەس وزیێ.

باوڕم پاسنەنە، ئینە تەنیا هەرێمو سامانداغین. سامانداغیچ ئینا ئیسفادەش جە پارتو کرێکارو تورکیای (TÎP)ورگێرت. بێگومان ئی دەرنجامە دەسکەوتو گردو هێزە دیموکراسییەکان، بەتایبەت پێسەو دەسکەوتو دەم پارتی کەوتۆ. بەڵام بەدڵنییاییوە گەر بنکێوی هامبەشو یاواینەی و یۆبییەی بەینوو هێزەکاو دیموکراسی و چەپەکاو تورکیای بیێ، ئاوەخت بەدڵنیاییوە دەسکەوتێ مەزنتەرێ بەدەس ئێنێ، بەڕاسی تاوێنێ چندین مەنتێقێ و تا بڕێو شارێ تەرێچ تورکیانە دەس وزانێ. ئینە فرە گرنگا.

نموونێوە، من نموونێوە نەرێێتا پەی بارووە. پەی نموونەی چند مانگێو لێگەرێنما پەی دێرسیمی کەرد. گفتوگۆ و چەمپەنەکەوتەیما کەرد. بە سیاسەتو هامپەیمانی ورچنیەی ێرسیمنە کریا. ئا هامپەیمانێتییە فرە خاس  دێرسیمنە نەگوزەریا. پاسە بەرمگنۆنێ هامپەیمانێتی ناوەندو دێرسیمینە کارا نەبۆ، یا کاریگەرییش کەما.دەم پارتی تاواش شارەوانیی دێرسیمی بەدەس بارۆ، بەڵام نەتاواش گرد یا فرەو ئەنجوومەنو شارەوانیی بەسدەس بارۆ. ئانە کە میاومێشنە، ئا دەسکەوتە سەرو بنەماو هامپەیمانی دەس نەوزیا.  پەی نموونەی ئا هامپەیمانێتییە نەتاواش مەنتێقەوهۆزاتی بەدەس بارۆ. جەهەپە و ئاکپارتی ئا یاگێشا بەدەس ئاردێ. گەر ئا هامپەیمانێتییە فرە بە خاسی بکریێ، ئا وەختە  نە جەهەپە و نە ئاکپارتیچ نەتاوێنێ دەسش وزانێ. جە دیای منۆ ئینە ڕەخنێوی فرە جیدیین چانیشا، ڕەخنە و ڕەخنەداێوی پێسنە مکریانێ.

سەبارەت بە کۆو تورکیایچ ئینە ڕاسا، گەر یۆبییەی هێزە دیموکراسییەکا بە بەرنامێوی هامبەشۆ لوێنێ ورچنیەیەکاوە، ئینانێ چا باوەڕەنە چندین یاگێ تەرێ دەس وزێنێ. چا شارانە کە دۆخو ژیوای قورسا تاویێ  چندین یاگێ بەدەس بارا. ئینەیچە جە ڕووەو کۆشیای جڤاکییوە پێسنەنە. وان نموونێوی چانەنە.  نموونێوی فرە گرنگا.  یۆگێرتەی و یۆبییەی بەینو هێزە دیموکراسییەکاو تورکیای و دەسێوی ئۆپۆزسیۆنو دلێ  سیستمیوە، هەڵوێستێوی تندسا وەراوەرو دەسەڵاتدارییوە نیشانە دا. دەسەڵات ناچار بە کێشیایۆ کریا. پەوکای ئیرادەو گەلی سەرکەوت. دیموکراسی سەرکەوت. جە کەسێتیی ئادیشانە ئانە جە دیموکراسیینە سەرکەوت نەک تەنیا گەلو کوردی نەبێ، بەڵکم گەلاو تورکیای و تورکیا بێ.

پەوکای گەر هێزە دیموکراسییەکاو تورکیای، هامپەیمانیی خەباتی ئازادی بەگردین و هێزە دیموکراسییەکاو کوردستانی و تورکیای، بە ڕۆحو ئادیشاوە هەرمانە بکەرانێ، بە یاواینەی هێزی دیموکراتیکیوە خەبات بکەرا و بکۆشیا. گەر بتاوانێ تەڤگەرێوی گەورەو ئاشتی و دیموکراسی بوزناێ وەڵێ، هەرپاسە  پەشتگیری جە مدرامانی و کۆشیای جڤاکیی گەورەی بکەرا و بەراش ڕاوە، بەدڵنیاییوە متاوا جە دیموکراتیکیبییەی تورکیای و دیموکراتیکیبیەی کۆماریینە دەورێوی کاریگەر بگێڵنا.

نمەتاومێ دیموکراتیکبییەی تورکیای بە تەنیا پەی جەهەپەی جیا بازمێ، نمەتاومێ پەی ڕەحمو جەهەپەی جیابازمێ. جەهەپە ئا پارتەنە کە ئی دەوڵەتە سەد ساڵەییەشە بونیات نیان. پەوکای ڕۆشنا و نە جەهەپەیچ ئایدۆلۆژییای ڕسمی مپارێزنۆ. بە پاو کۆدو ئایدۆلۆژیای مجووڵیۆوە  و سیاسەتی ئایدۆلۆژیی ڕسمی مکەرۆ. بێگومان جە ورچنیەیە وێمانەکانە جڤاکو تورکیا، گەلاو تورکیای، کورد و هێزە دیموکراسییەکێ گردیوە   پەیمانەی فرە گرنگەشا بە جەهەپەی دا. هۆکارو دەنگپنەدایچش حەر پەی ئینەیە مگێڵۆوە.  جەهەپە  پنەش واتێ جە دیموکراتیکبییەی کۆماریینە  دەوری کاریگەر مگێڵنۆ. جەخت جە ئایدۆلۆژیای ڕسمی نمەکەرمێوە و سیاسەت و کۆدی کۆماریی سەد ساڵەی مفاڕمێ.  

ئیساتێنە چەمەڕوانیی گەلاو تورکیای جە جەهەپەی فاڕای زهنیەت و فاڕای سیاسەتکەردەیشا، پەنەوازا سەرو جەهەپەیۆ ئینەی بکەرۆ، بەدڵنیاییوە مشۆم ئی دەورەیە بگێڵنۆ و جوابو ئا داوایا بدۆوە. گەر ئینەیە نەکەرۆ ئانە عومرکوڵ مبۆ.

بڕێو جە ڕاوەبەراو جەهەپەی بە تایبەت ئۆزگور ئۆزەل باسشا جە لە دیموکراتیکیبییەی کۆماری کەرد. واتشا 'بەڵی پەی کۆماری، کۆمار ئەرەمەرزیا و ئارۆ سەد ساڵێشا. یانێ ئینایمێ سەد ساڵەی دووەمینو کۆمارییوە، بەڵام نەتاوانما کۆماری دیموکراتیک بکەرمێ.' واتشا 'پی ئایدیاوە دەسما پەنە کەرد'. ئایە جە ڕاسیینە متاودێ ئی دەورەیە بگێڵندێ؟ گەر ئینەیە بکەردێ، ڕۆشنا و پەنەوازا چێش بکەردێ.

وەڵێو گرد چێوێنە  پەنەوازا جەهەپە پارادایمو وێش بفاڕۆنە و و دەسبەردارو ئایدۆلۆژیای ڕسمی بۆنە، پەنەوازا جەهەپە ئا سیاسەتە سەدساڵەییەو کۆماری ڕەت بکەرۆووە کە پەشتی بە نکۆڵیکەردەی و دلێنەبەردەی کوردی مبەسۆنێ. پەنەوازا بە شێوێوی ڕیشەیی ڕەخنەو دەوڵەت نەتەوەی بکەرۆ و ئا پراتیکا بمردنۆ، کە ئی کۆمارە سەدساڵە دژو کوردی کەردەنش. پەنەوازا جە دژو گلێرکوشییەکاو سەرو گەلو کوردیوە بمدرۆوە، دژوو گلێرکوشیی عەلەوییەکا بمدرۆوە.

تارێخی سەدساڵەو کۆماری تارێخو قڕکەردەین. ئایا جەهەپە متاوۆنێ دژو تارێخو سەدساڵەو قڕکەردەی بۆوە؟ ئایە داواو چەنەویەردەی مکەرۆ؟ ئایا بە فاڕای زهنیەت و سیاسەتەکەیش داواو چەنەویەردەی مکەرۆ؟ ئایا بە بەرنامێوی دیموکراتیکییوە وەڵێ گەلو کوردی و گەلو عەلەوی و گەلاو تورکیای مگنۆ؟  ئایا جەهەپە دژو جەنگی مدرۆوە؟ ناوەندو ئی جەنگەیە و قڕکەردەیە ئەشکەنجەو گۆشەگیریی ئیمراڵیین، ئایا جەهەپە دژو سیستمی گۆشەگیریی ئیمراڵی مدرۆوە؟ سەرچەمەو  گردو نایاساییەکا و نادادپەروەرییەکا، سیستمی گۆشەگیری و ئەشکەنجەو ئیمراڵییا. گەلۆ ئایا جەهەپە دژو ئینەیە مدرۆوە؟  خاسا هەڵوێست نیشانە مدۆ؟ جەهەپە مواچۆ داواو من دیموکراسیین، یاسام گەرەکەنە، دادپەروەریم گەرەکا. ڕۆشنا ئیمراڵی سەرچەمەو گردو نادادی و نایاساییەکان و نەبییەیی دەیموکراسیین.

چا وەختەنە پەنەوازا جەهەپە ورگێرو سیاسەتو دژو جەنگو قڕکەردەی بۆ. داراو هەڵوێستی بۆ. یاگێ باوەڕو گەلو کوردی، تورک و عەلەوی بۆ و پەشتگیرییش بکەرا. دووەسەدساڵەو بەدیموکراتیککەردەی کۆماریینە وەرپەرسبییەی گەورەش گنۆ سەروو شانەی. با حەر بواچانێ ' قەرارو ئینەیما دان و چی ڕێنە هەنگامە منیەیمێ' ئینێ گرنگ نییەنێ. یانیێ چیوەکێ تەنیا بە قسێ نمەبا.  سیاسەتو تورکیای بەتەمامی سیاسەتێوی خەڵەتنەرانە 'دیماگۆژی'ین. گردو سیاسەتمەداراو تورکیای ڕاسیینە بیێ بە خەڵەتنەرێ. چی ڕووەوە پسپۆڕێنێ. جە شێونای ڕاسییەکانە دروێ و ورخەڵەتنای مڕەخسنانێ و پراکتیکی فرە خراپ مکەرانێ. یاوێنێ بە دۆخێو حیچ کەسێو متمانێش نەمەنێنە پنەشا. نە کورد، نە عەلەویی، نە خەباتکارێ باوەڕسا پنەشا نییا. هەرپاسە گلێرگاو تورکیای و ئا کەسێچە ئینێ تورکیانە باوەڕشا پنەشا نیا. گرد کەسێو هەرمانەش گەرەکەنە، ئینەیچە پەنەوازییش بە هەنگامێ کۆنکرێتیێن. گەر جەهەپە ئی هەنگامە کۆنکرێتییێ بنێیۆ بەدڵنییایەوە کورد، کوردستان بە گردی و هێزە دیموکراسییەکێ و گەلاو تورکیای پەشتگیری وەنەو ئامای دەسەڵاتوو جەهەپەی مکەرا و پەشتیوانییش وەنە مکەرا.  

بەڵام گەر جەهەپە بەڕۆشنی هەنگامێ چینێ نەنیۆ، بەرنامە و زهنیەت و سیاسەتی ستراتیژییش نەفاڕۆنێ. گەر واوەی پاڵ بدۆوە و بە ئاکەپەیوە، نموونەو قۆناغو سەردەمو کلچدارئۆغلۆی نەبۆ. پێسە مزانمێ سیاسەتو کلچدارئۆغلۆی جە زیندەئاستەیۆ دەسەڵاتداریی فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەینە ەوریوی دیاروز و کاریگەرش گێڵنا.  ئۆپۆزسیۆنبییەییش نەکەرد، نەکۆشیا. حەرچیش بواتایە ئانەیە کەرێ. ئاکەپە-مەهەپە واتشا 'وەڵات، میللەت و ساکاریا' جەهەپەیچ  لاوەمدرای و بێکاریگەربییەیش. گەر جەهەپە بەڵێش نەکەردێ، دەنگش نەدێ و ئەرێش نەکەردایێ. ئا وەخت پارێزبەندیی نەبێ. ئارۆنە سەڵاحەدین دەمیرتاش، فیگەن یوکسەکتاش، سەڵاحەدین تونجەل، گولتەن کشاناکە و بەدەیان و هەزارێ کەسێ زیندانەنە نەبێنێ. ئی چێوە جەهەپەی ئاردەنە.  

گەر جەهەپە پەشتگیرییش نەکەردێ، ئا وەختە سوریا و عێراقنە، سیاسەتی چینە عوسمانییە ئەرەگیرکارییە، چەوسنەر و قڕکەردەیە نەکەرێ.  

پەی نموونەی ئایا بەڕاسی جەهەپە یاواینەیش بەکردەوە نیشانە مدۆ؟  من ئینەیە ڕۆشن مکەرووە. پەی نموونەی ئیساتێنە ئاکەپە دماو ئی ورچنیەیە ویمانا مگنۆنە دلێ لێگەڕینێوی چامنەیوە، تا دەسەڵاتداریی وێش سەلەمنۆ. ئەوەڵ هەرمانە کە بکەرۆش قووڵکەردەیۆ و وەرفراونکەردەی جەنگی تایبەتین دژو کوردا. دووەم ئانەنە بۆ ئەوەی باشتر ئەم کارەبکەرۆ و بەردەوامی پێبدۆ ڕێکەوتنە چەنی ئۆپزسیۆن و بەتایبەتی جەهەپە. واتا پشتیوانی جەهەپە. هەربۆیە لە ئێستادا ئەردۆغان پەیامی نەرم دەدات بە ئۆزگور ئۆزەلی. هەتا ماوەیە پێش ئێستا بە بەگ و ئەفەندی ناوی دەهێنا، لە ئێستادا دەستی بە گوتاری ناوهێنانی بە ‘بەڕێز' کەردووە. دەڵێت چاوەڕوانی ئەوەیە کۆبووونەیەک چەنی ئۆزەلی بکەرۆ.  گردوو ئانیشایچ دیالۆگش سەرۆ مکەرانێ پێوەسا بە سیاسەتوو قڕکەردەی کورداوە. داواو پەشتگیریکەردەی جە جەهەپەی مکەرۆ پەی سیاسەتو قڕکەردەی کوردا.

ئەو دەستوریچە باسش مکەرانێ ئینەنە، گەرەکشانە دەستورێو پەی ئی سیستمە ئەرەگیرکەر، فاشیست و دیکتاتۆرییە بڕەخسنا ووەش بکەرانێ. پەی ئینەیچە پشتیوانیی جەهەپەیش گەرەکا. گردوو ئا یاگانە جەنگ و سیاسەتو جەنگی مکەرۆ جەهەپە بە بێدەنگی ببمەنۆوە. نەک تەنیا بێدەنگبیێوی بەڵکوم پەشتوانیی جەهەپەیچش گەرەکا. ئینە چیوێوی فرە ڕۆشنا. کلیچدارئۆغلۆ بەتەمامی ئینەش کەرد. وەروو ئانەیە ماوەو ٨/٩ ساڵان جەنگو قڕکەردەی مکەرۆ. لە تورکیانە دژو گەلو کوردی فاشیزمێوی تندو ئاکەپە، مەهەپە، ئەرگەنەکۆن و دەساڵاتداری فاشیستی هەن. چی وەختەنە جەهەپە چێش بکەرۆ؟ ئیساتێنە ئینە ئەزموونێوەن پەی جەهەپەی. ئیساتێنە گردوو چەمەکا گلێرگای دیموکراتیکی  سەرو جەهەپەینێ. وەخت و هەلێو مدۆ بە جەهەپەی. ئی قۆناغە قۆناغێوی تارێخیین. پەی جەهەپەیچ ئەزموونێوەن. قسێ ئێمەیچ پی مانێ مێ، ورچنیەیە وێمانەکێ گرنگێ بێنێ. شکسو دەسەڵاتداری فاشیستی، جەنگواز و قڕکەر پەی ئەرەمەرزنای بناغەو دیموکراتیکی فرە گرنگا. هەڵبەت پەنەوازا گرد کەسێو ئا قۆناغەیە کە هەن وەڵێمانە  فرە خاس وربسەنگنۆ.

پێوەس بە دیبلۆماسیبیەی جەنگوو ئاکەپەی و مەهەپەین

دەسەڵاتداری فاشیستی ئاکەپە و مەهەپەی ماوێوە فرە دلێنە و بەرۆ ئینا لێگەڕێنوەنە پەی پەشتیوانیی پەی سیاسەتو قڕکەردەی و دلێنەبەردەی کوردا. پی هۆکارۆ سیاسەتو دیبلۆماسیێوی سەروازی سەخت و دژوار مکریۆ. هەوڵێ مدۆنێ پەشتیوانیی دەوڵەتە میاننەتەوەییا و دەوڵەتە هەرێمییا پەیدا بکەرۆ. هەوڵێ مدۆنێ پەدەکە و هێزەکاو پانیشتو کوردستانی بەشداری چی جەنگەنە بکەرا. دیدارەکاو عێراقیش و وەڵتەرێچ واشنتۆننە حەر پەی دابینکەردەی پشتیوانینێ پەی ئی جەنگە کۆکوشییە. ماچۆیچ ملوو هەولێر.

ئی دەسەڵاتدارییە گەرەکشا پەدەکەی بە شێوێوی چالاکتەر و زیاتەر بەشداریی چی جەنگەینە بکەرۆ. گەرەکما  بواچوو، پرۆژەو 'ڕاو گەشەی' ڕێک دامێوەنە پەی عێراقی. دەڵەتو تورکی بە نامێ ڕاو گەشەیۆ درێژە بە سیاسەتی نیوعوسمانی ئەرەگیرکاری وێش مدۆنێ. بەڕاسی گەر عێراق پی پرۆژەیەو تورکیای وربخەڵەتیۆ، ئانە بەدڵنیاییوە دۆڕیان. بە دەسو وێش خزمەتوو سیاسەتی ئەرەگیرکاریی تورکیای مکەرۆ. گردو سیاسەتو تورکیای چوارچوەی ئایدۆلۆژیای ڕەگەزپەرسینە. دەرنجامەکاو سیاسەتو ڕەگەزپەرستینێ. ئینە بەتەمامی ئامانجو تورکیاینێ. ئینە نە جە قازانجو گەلاو تورکیای و نە گەلاو مەنتێقەکەینێ، نە جە ئیسفادەو دەوڵەتاو هەرێمینە. هامڕێما بانگەوازی فرەشا پەی ئینەیە کەرد. پەنەوازا عێراق پی فرت و فێڵان ورنەخەڵەتییۆ. ئامانجو تورکیا میساقی میللییا، سەپنای هەژموونگەراییەتین عێراقنە. جە کەرکووکنە هەم وێش و هەم تورکمانەکا ڕێک موزۆ. کەرکوک، تەلعفەر و موسڵ چوارچوەو سەروازی، سیاسی و ئابووریینە ئامێنێ دلێ عێراقیوە. گرد یاگێونە کۆمپانیێ بیناسازیێ و بوارەکای تەرێش ئەرەمەرزنێنێ. هەڕەشی دیجلە و فراتی وەنە مکەرۆ. پیسە  دۆخی لاوازو عێراقی قۆزۆوە و هەوڵێ مدۆ سیاسەتی  نیوعوسمانی ئەرەگیرکاری  وەش بکەرۆ.

 

گەلوو کوردی و گەریلاکۍ کوردی ۋەرەنگارش باوە. هیچ وەختۍ گەلوو کوردی سیاسەتی ئەرەگیری قڕکەر قبوڵ مەکەرۆ. تا ئیساتێچ قبوڵش نەکەردەن. گەلوو کوردی مدرامان مکەرۆ. بەڕاسی گەریلا داستانش تۊمارکەرد. کۊشیای دەگمەنش نیشانەدا. گەریلا گرڎ وەختۍ سوپاو تورکی شپرزە مکەرۆ. جە ئیسەو ئایندەیچەنە بەشێوێوە بەقوەت ۋەرنگارش بۆوە. گەریلا شکۆو گەلوو کوردی پارێزنۆ. گەریلا ئازاڎیی گەلوو کوردی پارێزنۆ. گەریلا ئازاڎیی گەلا پارێزنۆ. ئینیشا گرڎیی بە فیداکارییوە پارێزنۆ. تا ئیساتۍ کۊشیای فیداکاریش ئەنجام دان و هەر پاسەیچ مەنۆوە. بەڵام جارێتەر ماچمېشۆ پێویسا هیچ هێزێوە بە فرت و فێڵوو دەوڵەتوو تورکی گێلۍ نەوەرۆ.

گەریلا جە ۋەرا ۋەروو ئی هجوومانە مدرامانی فیداکارانە مکەرۆ. بەڵام پەنەوازەن گەلەکەما جە ۋەرا ۋەروو ئی هجوومانە ناڕازیبیەی ۋێش نیشانە بڎۆ. پانیشت ئەرەگیر مکریۆ. پەدەکە هەرێمێوە گۊرەش پەی ئەرەگیری تورکی کەردەنۆ. کەچی باسوو ستاتۆی مکەرۆ. ستاتۆو چېشی؟ ۋێش جە ۋێشەنە دەوڵەتوو تورکی ستاتۆ نمازۆوە. پێویسا گلېرگەو پانیشتی جە ۋەرا ۋەروو ئینەینە مرداوە. جە پانیشتەنە کەسانۍ شکۊمەنڎۍ هەنۍ. دژوو ئی سیاسەتەو تورکیای مردێوە، پەدەکەی هامکاروو تورکی، گرڎوو ئا کەسا کوشۆ. پەی نمونەی چن ڕووۍ چېوەڵتەر برادۆستەنە وڵاتپاریزی حورمەتدار سەرەوەر کوشیا. وەڵتەریچ بادینانەنە چنڎین وڵاتپارێزۍ بەحورمەتېما کوشیۍ. جە گرڎ شۊنێنە کوشتاروو بۊردوومان مکەرۆ. پەی ئانەی دەگاکۍ چۊڵۍ با بەتەمامی هجووموو سەروو دەگایەکا مکەرۆ. پۊکاتی پەنەوازا گەلەکەما دژوو ئینیشا هەڵوێسش بۊ و بێدەنگ نەبۆ. گەر سەڎان هەزارکەسۍ پانیشتەنە هەڵوێس برمانا، مەگەر دەوڵەتوو تورکی متاوۆ پانیشتەنە بۆردوومان بکەرۆ؟ مەگەر متاوۆ مەدەنیۍ کوشۆ؟ مەگەر متاوۆ ئی کارا بکەرۆ؟ نا مەتاوۆ! وەختۍ ماچمۍ پەدەکە ئینا دلۍ ئی قڕکەردانە، گەر حزبەکۍ تەرۍ هەڵوێس نیشانە بڎا، مەگەر پەدەکە متاوۆ چی کاراشە بەردەوام بۆ؟ ئایە ئینەی ئەنجام مڎۆ؟ نا مەتاوۆ کەرۊش.

داوام جە گەلەکەیما ئانێنە دژوو ئی ئەرەگیریا بێدەنگۍ نەبا و هەڵوێس نیشانە بڎا. تورک ۋەرا ۋەروو پانیشتینە ئەنفالی دووەم پێکمارۆ. بانگەواز مکەروو جە ۋەرا ۋەروو ئی کردەوانە و سیاسەتانە هەڵوێس نیشانە بڎا و مرداوە.

پەیوەس بە واتەو کەژەکەی

کۆردیناسیۆنوو کەژەکەی چی قۆناغۍ دمایینە ئەرەیاۋنېوە گرنگش بۍ. بانگەوازوو ئانەیش کەرد کە ۋێپارێزنای بە بنەما گێرا و داواو ۋێڕێکوستەیش جە ژەنا کەرد. جە حەقەتینەنە سەرانسەروو جەهانینە سیاسەتوو قڕکەردەی و تنووتیژی فرە دژوو ژەنا هەن. بە تایبەت تورکیانە. بەرکۊتەن ڕێژەو تنووتیژی دژ بە ژەنا تورکیانە سەڎەنە ١٤٠٠ پەی ١٥٠٠ زیاتەر بیەن. هەم تنووتیژی دەوڵەتی و هەم پیایا ۋەرا ۋەر بە ژەنا زیاڎشکەردەن.

جە جیهانێوەنە کە جەنگ وەڵۍ گنۆ، تنووتیژی و فاشیزم پەرە مسانۆ، مەکریۆ ئینسان ۋیر جە حیچ چێوۍ تەری نەکەرۊوە. دوژمنایەتی دژوو ژەنا و ڕەگەز پەرەسی میاوۊ بە بەرزتەرین ئاست. قوربانی گرڎوو جەنگەکا فرەتەر ژەنینۍ. ئیساتۍ فرەو وڵاتانە دەسەڵاتدارا فاشیستی ڕاوەبەرێنۍ. سیستمی سەرمایەداری، ئیمپریالیستی و سیستەمی مۆدێرنیتەو سەرمایەداری، کۊتێنۍ قەیرانە و ئاژاوێوە گەورۍ. ئینەیچ بە ماناو جەنگی، ملەملانێ و تنووتیژی مۍ و جە ئاکاموو ئا سیاسەتایچەنە تنووتیژی دژوو ژەنا پەرە مسانۆ. حەرپاسە مەبۆ ژەنی ۋەرا ۋەر پا سیستەمەیەو پیاسالاری بێدەنگۍ با. جە گرڎ شۊنێنە دلۍ بنەیانەینە، جاڎەکانە، کارگەکانە ژەنی کوشیا. جە تەرەفوو هامژینەکاشاوە، وەشەسیاکاشاوە، هامڕایاشاوە، تاتە و برایاشاوە کوشییا. ژەنی بەردەوام جە تەرەفوو کولتووری دماکۊتەو ڕەگەزپەرەسیوە ئینۍ چېروو هجوومېوە دەروونینە. پێویسا تنووتیژی دژوو ژەنا نەک تەنیا پېسە تنووتیژی جەستەیی چەمش چنەکریۆ، بەڵکوو تنووتیژی دەروونی قورس ۋەرا ۋەر بە ژەنا کریۆ. ئینە خراپتەرین تنووتیژییا. جە ئاکاموو تنووتیژی جەستەیینە ئینسان گیان جە دەس مڎۆ. بەڵام ئینسانەکۍ بەمەڵامەتوو تنووتیژیی دەروونی و جەنگی تایبەتی سەرەمڕەیۆ بە هەزاران جارۍ کوشییا. ئینە سیاسەتوو فاشیستیانەو ئا دەوڵەتانە کە ڕاسەوخۆ ۋێشا جە ڕاو پیایاوە بەروزا. جە کەسایەتی پیاینە، پیاسالاری، ڕەگەزپەرەسی و عەقڵیەتی باڵادەسی و ئەنەیاوای خراپ خوڵقیۆ و قووڵتەرش مکەرۊوە. پی جۊرە ڕەگەزپەرەسی کۆمەڵایەتی وەڵۍ گنۆ. ئاڎۍ تنووتیژی دژوو ژەنا پېسە چارەسەرێکی دەروونی بەکار مارا. پی کارە قیزەوناشا کە سەروو ژەناشەرە مارا قەناعەت بە ۋێشا مارا.

جە حەقەتینەنە مەبۆ ژەنی دژوو دەوڵەت و پیاسالاری بێدەنگۍ با. چانەینە ئی پیا تاتە بۆ، هامسەر، وەشەسیا یا برا بۆ، گرنگ نییا کێن. پێویسا ژەنی جە گرڎ شۊنێنە ئاستوو ۋێشا بەرز بکەراوە. پێویسا ژەنی ۋێشا بەڕێکوستەی بکەرا. ژەنا بە ڕێکوستەکریای گەورەتەرین هێزشا هەن. ۋێپارێزنای ژەنا پەیوەسا بە ڕێکوستە بیەیشاوە. ئەگەر ژەنی ڕێکوستەیشا نەبۆ تواناو ۋێپارێزنایسا مەبۆ.

ئەگەر ژەنی ۋێپارێزنای ۋێشا وەڵۍ نەوزا بەردەوام کوشیا. ڕابەر ئاپۆ ئاماژەش پانەی کەردەن، هیچ جیاوازیێوە جە بەینوو یانەی تایبەتی و یانەی گرڎینینە نییا. ژەنی بێ ئیرادە و بێ هێزۍ بەردەوام ڕووبەڕوو دەستدرێژی باوە. یانەی تایبەت و گرڎیی ئی حەقەتینیە مەفاڕۆ. ئایا کریۆ جەهانێوەنە عاشق بی کە پیۍ فرەتەرین دوژمنایەتی دژوو ژەنا مکەرا و جنسیەتش فرەن؟ ئایا ژەنی متاوۆ عاشقوو پیێوە بۆ کە دوژمنایەتی ژەنۍ بکەرۆ و ژەنی پېسە کۆیلەی و خزمەتکاروو ۋێش بوینۆ؟ ئینە وەشەسیاین؟ ئینە هیچ پەیوەندیېوەش بە وەشەسیایۆ نیا. بەڵکم ژیۋای دلېشانە گوم کریام.

حەرپاسە ڕابەرایەتی ئەرەیاۋنانش؛ جە شۊنێنە شۊنەو عەشقیرە مەگێڵدۍ کە ژیۋای چنەشەنە جە دەس شیەن. چونکی چا عەشق نییا. عەشق مەردەن، عەشق کوشییان. ئەگەر گەرەکتا عەشقی ڕزگار بکەری، مشۊم عەشقی وەش بکەری، ئەگەر گەرەکت بۆ عاشق بی، سەرەتا مشۊم ژیۋای ڕزگار بکەری. شمە ژیۋایۍ وەش کەردۍ کە وەشتا بسیۆ، پیێوە وەش کەردۍ کە وةستا بسیۆ. پیای ئازاڎ، پیێوە کە ژەنی یەکسان و ئازاڎ موینۆ، قەرار پەی پەیوەندی و ژیۋایۍ ئازاڎی و یەکسانی و دیموکراسی چنی ژەنۍ مڎۆ،' ژیۋای چنی ئینەی، ژیۋای چنی ژەنېوە ئازاڎۍ و پیێوە ئازاڎیی، متاوۆ تەنیا ژیۋایۍ ئازاڎ بۆ، ژیۋایۍ سەروو بنەماو ئەخلاقی ئازاڎی و گلېرگەی سیاسی، بنەماو ئەخلاقی و ئینسانی سیاسی کریۆ بیەیش بۆ.

ئیساتۍ ژیۋای جە دەس شییەن، عەشق نەمەنەن. وروژنای و وەشەسیای و خولیاو ژیۋای نەمەنەن. پەیوەندی و عەشق و سۆز چی ژیۋاینە نەمەنەن.

بەڕاسی مەیاوونە پەی چێشێ ئی ژەنۍ هامسەرگیری مکەرا. هامسەرگیری چنی بکوژەکەیشا مکەرا و بەرەو مەردەی ملا. من ڕووۍ ئەڎێوەم تیڤینە دییە و فرە موعجیبەش بییا. کناچەکېش تازە هامسەرگیریش کەردەبۍ و هامسەرەکەش کناچەکێش کوشتۍ بۍ. جلۍ وەیوی کناچەکېش ئاردۍ و بەنزینش دلېڕاسەو جاڎەکەینە مت و ئێرش ۋەردێنە. جلۍ وەیویش دەسۆ بێنۍ داوا جە ژەنە گەنجەکا کەرۍ و واچۍ هامسەرگیری مەکەردۍ، ئەگەر هامسەرگیریت کەرد، پی جۊرە دمایت پنە مۍ. و واچۍ جە چارەنوویسوو کناچەکېمۆ فێرۍ بیدۍ. پۊکەی پێویسا سەرەتا ژەنی پەی ڕزگارکەردەو ژیۋایشا کۊشیای بکەرا. نە بەڕاسی ژیۋایۍ مەنەن، نە پیێوە هەن پەی ژیۋای.

پێویسا چی ڕووانگۆ ژەنی ئاستی هۆشیاری ۋێشا بەرز بکەراوە، بە ئیرادەوە ۋێشا بەقوەت بکەرا، کۊشیای بکەرا و ژیۋای ۋێشا ڕزگار بکەرا. پێویسا پەی ئانەی بە ئازاڎیی بژیومۍ سیستمێوە و ژیۋایۍ ئازاڎ، یەکسان و دیموکراسی خوڵقنمۍ، ئەگەرنا جە گرڎوو بوارەکانە ڕووبەڕوو هجوومی باوە.

بێگومان ڕووەداکەو شڕناخی گرنگا. پەی نمونەی دەسدرێژی تاریخۍ درێژش کوردسانەنە هەن. دەنگوو گلېرگەی هەڵای نەیاوابۍ گۊشوو ئا هێزە تایبەتەیە و پۆلیس و سەروازا. ئیساتۍ ئەندامێوە هێزە تایبەتەکا، ئەفسەرێوە پۆلیس، دەستدرێژی سێکسیش پەی سەروو ژەنێوە کەردەن. خەڵکوو شرناخی، گەنجەکێشا، هورئێستۍ و ئا بۍ ڕەوشتەشا سزا دا. وةسڵەی کوشتێشا! بەڕاسی دەرزۍ تاریخی بۍ. ئینە پێویسا گرڎ شۊنێنە ڕووە بڎۆ. کەسێوە چێوۍ بە ژەنۍ، کناچێوە، زاوڵێوە بواچۆ؟ بە نیەتۍ خراپۆ تەماشەشا بکەرۆ، کردەوێوە پا جۊرە خراپ بکەرۆ؛ مەبۆ مافوو ژیۋایش پنە بڎریۆ. ئینە هەڵوێسێوە فرە گرنگا. پێویسا گرڎ شۊنێنە پەرەش پنە بڎریۆ. پۊکاتی پێویسا ژەنی جە گرڎ شۊنێنە ڕێکوستەی ۋێشا بنیاڎ بنیا و وەرگیری جە ۋێشا بکەرا.

سەرهۊرداو ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی تەنیا پی جۊرە متاوۆ بە ئەنجام بیاوۆ. ئینە تەنیا ڕانە پەی ئەنجامدایش. بە مەعنێوەتەر ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی بە ڕێکوستەی، وەڵێکۊتەی ۋێپارێزی، کۊشیای، وەشکەردەو ژیۋای و سیستمێوە ئازاڎ و دیموکراتیک متاوۆ بۆ بە بنەماو ژیۋای و ئی سەرهۊردایە متاوۆ سەر گنۆ.

گەنجۍ مشۆم بەشدارۍ ئی مدرامانەیە با

جە نەورۆز و هۊرچنیە دلېینەییەکا ٣١و ئادارینە، کە ئیرادەو وانی دەسش سەرەرە گیریا، حەرپاسە بەرکۊتەو ئیرادەو گەنجا جە شرناخ، جولەمێرگ، ئێلح، ڕوحا، گرڎ شۊنۍ کوردسانی و تورکیاینە، مدرامان و سەرهۊردای وەش بی. ئینە فرە ماناڎار بۍ. چی ڕوۆ مبارەکبایی جە گەنجا مکەروو. دەوروو گەنجا هامشانوو ژەنا فرە گرنگ بۍ جە سەرکۊتەی مدرامانوو وانینە. ئێمە مزانمۍ کە جۆلەمېرگ و شرناخ و بۆتانەنە پێگېوە فرە بەقوەت و کۊشیای گەنجا دژوو ئی دەس سەرەرەگێرتەی و ئەرەگیریە هەن. ئێمە بە چەما ۋێما دیما. سوپێوە پاسە بە قوەتە جە گەنجا سەرنیشتوو کوردسانی و شارەکا تورکیەینە پێکئامان.

بەڕاسی گەنجۍ دینامیکتەرین هێزوو گلېرگەینۍ. پېسە وچیۆ گەنجی و ئازاڎیی. واتە شادەمارەکا ۋنۍ جە دەمارەکاشەنە هێزا. سۆزدارا، زینڎەن، وزە دارا و غیرەتییا. ئینۍ گرڎ جە تایبەتمەندیەکا گەنجانۍ. گرڎما پا گەنجیەتیەرە ۋییەردێنمۍ. ئینۍ فرە گرنگېنۍ.

ئینە داینەمۆو کۊشیاین. هیواو ئازاڎییا. گەنجۍ ئایندەو ئازاڎینۍ. گەرەنتی ئایندەی چنی ۋێشا مارا. متاوو ئینەی پەی گەنجا واچوو. گەنجۍ گرڎ شۊنێنە مشۊم فرە بە جدیی بەشداری کۊشیای ئازاڎیی با. هەرکەسێ متاوۆ بۍ پەی کەشی مشۊم بۍ کەش. ژەنا و گەنجا بە نیشاندای ئیرادە و هەڵوێسوو ۋێشا پېسە مدرامانوو زاپ و ماتینای دژوو ئی دوژمنە ئەرەگیرە مرۆڤکوژەیە، مشۊم بەشدارۍ کۊشیای با و بەشداری چی مدرامانەنە بکەرا. گەنجۍ هەر شۊنێنە با متاوا بە عالی ۋەرگیری جە وڵاتەکەیشا بکەرا. مشۊم هەر دەسێوە کە دژوو زاوڵا و ژەنا و پیرەکا و گەلەکەیما بە گرڎیی درێژ مکریۆ ماڕاش. پێویسا بە تنی دژوو ئی دوژمنە ئەرەگیر و مرۆڤکوژیە گژیا. ئەگەر گەنجۍ ئینەی نەکەرا کێ کەرۊش؟ ئینە ئەرکوو گەنجان.

ئی حکومەتە سیاسەتوو کۆمکوشی کۆمەڵایەتی و کولتووری و حەرپاسە کۆمکوشی ئابووری و ژیۋگەیی بە شێوازی جۆراوجۆر سەروو گەلەکەیمارە بەرۆ ڕاوە. پەی نموونەی مادەی هۆشبەر سیاسەتوو دلېنەبەردەیا ۋەرا ۋەر بە گەنجا. جە گرڎ شۊنۍ کوردسانینە، بازرگانی مادەی هۆشبەری مکریۆ. گرڎوو پۆلیس و سەروازەکاش بازرگانی بە مادەی هۆشبەریوە مکەرا. پی جۊرە بڕۍ مەلۍ و ۋەرپرسۍ حکومەتی ئیسفاڎەش چنە کەرا. کوردسانەنە زاوڵۍ کوردی، تەنانەت ئانۍ کە هەڵای گەنجېنۍ بە مادەی هۆشبەر فێرۍ کریێنۍ. حۊڵمڎا گەنجا معتادوو ماددە هۆشبەرەکا بکەرا و جە کۊشیای، بەها، کولتوور و گلېرگەییەکا ۋێشا دوورشا وزاوە. ئیرادەو گەنجا ماڕا، مشۊم دژوو مادەی هۆشبەری، لەشورەشی، دەسدرێژی، کۆچبەریی مردمېوە.

پەی نمونەی مشۊم بەجۆرێوە بۆ کە پۆلیسێوە، سەروازێوە، ئەرکدارێوە جەنگی تایبەتی، بازرگانێوە مادەی هۆشبەری نەیارۆ جە هیچ جاڎێوە کوردسانینە مادەی هۆشبەر ورەشۆ. پێویسا گەنجا گرڎوو جاڎەکا کوردسانی جە بازرگانا مادەی هۆشبەری و هێزی تایبەتی پاک بکەراوە. ناچارێنمۍ دژوو ئی کردەوا کۊشیای بکەرمۍ. گەنجۍ مشۊم ۋێشا ڕێکوزا. پێویس مەکەرۆ کەس ئەمرە ملوو گەنجارە بکەرۆ. بەڕاسی گەنجەکېما سیاسیتەرین گەنجاو دنیێنۍ.

 گرڎ شۊنێنە متاوا بە ئاسانی ۋێشا بەڕێکوستەی بکەرا. متاوا کۆمیتە و مەجلیس وەش بکەرا، حەرپاسە یەکېوە ۋەرگری وەش بکەرا و جە گلېرگەو کوردا و ژەنا خاوەنداریی بکەرا. متاوا گرڎوو جاڎە و شار و شارۆچکڵەکا کوردسانی چی جەنگە تایبەت و دەروونیا پاک بکەراوە. من باوەڕیم هەن گەنجۍ متاوا ئا کاریە بکەرا و گەرەکمانە ئەنجامش بڎا.

تورکیە حەز بە پەرەدای بە جەنگوو بەینوو ئیسرائیلی و حەماسی مکەرۆ

بە ڕۊشنی بەرکۊت کە تورکیە جە سەرەتاو جەنگوو ئیسرائیلی و حەماسینە ئینا پەشتەو هجوومەکا حەماسیوە. پلانەو خەتەو وزەی جە هندستانۆ پەی ئیسرائیلی، چایچۆ جە یۆنانۆ پەی ئەوروپای بلۆ کە ئی پلانۍ پی جۊرە پووچە کریاوە. جە هەمان وەختەنە ئیسرائیل وردە وردە پەیوەندییەکێش چنی وڵاتا عەرەبی خاستەر کەردۍ. بڕۍ ئیتیفاقیێش کەردۍ. حکوومەتوو تورکیای چی مژاریە فرە قەڵس بی.

ئێران تا مۍ چ جە ڕوانگەو زلهێزە میان دەوڵەتییەکا و چ جە ڕوانگەو ئەمریکایۆ جە ئاستوو هێزە چارەنووسسازەکا مەحاڵەکېنە زیاتەر بەقوەت بۆ. بەشێوەتەروو ئا خەتۍ جە ڕاو ئیسرائیلیوە پێکمۍ. پی ملەملانا ڕاو خەتەو وزەی فاڕیایش سەرەرە ئاما. ئا خەتۍ داهاتۍ ئابووری فرە پەی ئیسرائیل ڕەخسنۍ و دەسەڵاتی زیاتەرش پنەبەخشۍ. حەرپاسە پێگەو ژیۆپۆلەتیکی و ژیۆستراتیژی تورکیای گنۍ کەنارۆ. دەوڵەت نەتەوەی فاشیستوو تورکی، ئینەش پنە قبووڵ نەکریا و جە ڕاو حەماسیۆ دەسوەردایش ئاژەکەنە کەرد.

ئیساتۍ دەوروو هاندەرۍ جە فراوانکەردەی ئی جەنگەینە گێڵنۆ. تەماشەو چاپەمەنی تورکیای بکەردۍ، دەوڵەتوو تورکی بەڕاسی حۊڵ مڎۆ جەنگ جە بەینوو ئیسرائیلی و ئێرانینە دەسپنەکەرۆ. نوزەو جەنگی بەرز مکەرۊوە. ٢٤ سەعاتەو شەو و ڕۊینە، بەردەوام ئەرەیاۋنای وروژنای سەبارەت بە جەنگی وەڵا مکەرۊوە.

ئاڎۍ حەز بە فراوانبیەو جەنگی مکەرا. ئێران پی جەنگەیە لاواز بۆ. چونکی ئێرانی پېسە تەرەفوو ۋەرا ۋەروو ۋێشا موینا. حەرپاسە ئێران زلهێزێوە هەژموونوازو هەرێمەکەین.

هەژموونوو ئێرانیچ قبوڵ مەکەرۆ. حەرپاسە دژایەتی تاریخیچ بەینشانە هەن، چەولایچۆ هەژموونوو ئیسرائیلی مەنتیقەکەنە قبووڵ مەکەرۆ. پێگەو ژیۆپۆلەتیکی دەوڵەتوو تورکی ئینا چێروو تەرسێنە. چی ڕوانگۆ گەرەکشا ئیسرائیلی و ئێرانی لاواز بکەرۆ. ئەجۊشەنە بە لاوازکەردەی ئا هێزا ئیمکانێوە تەر پەی ۋێش کەرۊوە. ۋەروو ئانەی وڵاتێوە ناتۆیا، ئەجۊشەنە ناتۆ و ئەمریکا بۆشایی هەرێمەکەی بە تورکیەی پەڕ مکەراوە.

جە لېوەتەرۆ ئەجۊشەنە ئەمریکا پێویسا سەرنجوو ۋێش وزۆ سەروو ۋەرکەوتوو زەریاو ئارامی و ۋەرکەوتوو دلېڕاسەی. وا مزانۆ ئا بۆشاییە پەڕمکەرۊوە کە ئەمریکا مەنتیقەکەنە وەشش کەردەن و چنیش هامپەیمانی وةش مکەرۆ. بەڵام ئەگەر جەنگۍ ڕووەبڎۊ و بڵاو وەڵابۆوە متاوۆ هجوومە کۆمکوشییەکا ئیسرائیلی وه پېسە نموونەی به کار بارۆ و به ئاسانی ۋەراۋەروو کوردی جە پانیشت، سوریا، سەرنیشتوو سوریای و ۋەرنیشتی دەس بە کۆمکوشیی بکەرۆ.

ئاڎ حیساب مکەرۆ کە هەمان سیاسەتی قەفقازەنە پەیڕەو مکەرۆ. ئێران حۊڵ مڎۆ چنی ئەرمەنستانی جە قەفقازۆ ڕاڕەوۍ بکەرۊوە. سەروو جاڎە و سردەو زەنگازوریۆ ڕاڕەوۍ وەش بکریۆ. ئیساتۍ گەرەکشا چاوە چنی ئی وڵاتا تورکیا خەتێوە وزەی پەرەپنە بڎۆ. چنی ڕووسیای و کۆماروو تورکیای و ئازەربایجانی ئینا حۊڵێوە هامشێوەنە.

دەوڵەتوو تورکی شۊنەو ڕێوە یاگەگیرێرە گێڵۆ. ئی پڕۆژەو ڕاو گەشەپنەداو بەغڎایە بەشێوەن چانەی. هەر ۋەروو ئینەیچەنە کە تورکیا گەرەکشا پەرە بە جەنگی بڎریۆ و دەورێوە فرە عال گێڵنۆ.

نە ئێران و نە ئیسرائیل نیەنۍ ئاژێوەنە کە وەرگەو جەنگێوە سەرانسەری گێرا

ئێران پی حەقەتینیە ئاگاڎارا. ئێرانیچ نیا پێگېوە بەقوەتەنە. ساڵانێوەن گەمارۆ ئابوورییەکۍ دژ بە ئێرانی وزیێنۍ ڕووە. گەمارۆو ئابووری، گەمارۆو چەکی، دیپلۆماسی، بە مانێوەتەر ئینا چێروو گەمارۆی فرەلایەنینە. واتە قەیرانێوە ئابووری جددیە بە ۋێشۆ موینۆ. جە ڕوو ئابوورییوە ئینا ئاژێوە خراپەنە. حەرپاسە ئۆپۆزسیۆن ساڵانێوە فرەن جە ئێرانەنە بێ کاریگەرا. دژایەتی کۆمەڵایەتی فرە بەقوەت بیەن. ناڕەزاییەکۍ فرێنۍ. ئاڎۍ حکومەتێوە دیموکراسیشا گەرەکا. گەلوو ئێرانی، سیاسەتێوە دیموکراسی و چاکسازییشا گەرەکا. چی ساڵا دماینە سەرهۊرداو ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی داوێوە فرە جددیە بۍ پەی فاڕیای و دیموکراسی. پۊکەی بێمتمانەیی و ناڕەزایەتی ۋەرا ۋەر بە حکوومەتوو ئیساتۍ ئینا ئارانە. فشاری کۆمەڵایەتیچ هەن. کەواتە ئێران چی ئاژەنە گەرەکش نیا جەنگ وەش بۆ. پۊکاتی بە وریاییوە نزیک بۆوە. ئاڎ چنی ۋەرفراوانبیەو جەنگی نییا.

جە حەقەتینەنە جە بەینوو ئیسرائیلی و ئێرانینە ئاژەو جەنگی سەردی هەن. ئاژەو ۋەریۆکەوتەی هەن. بەڵام گەرەکشانیا چی قۆناغێنە فاڕاش پەی جەنگێوە کراوەی و ۋەرفراوانی. چی مژارەنە مامەڵێوە پی جۆرە بە وریاییوە هەن. ئیسرائیل و ئەمریکا سیاسەتێوە پەی لاوازکەردەی ئێرانی بەرا ڕاوە. جەنگیچ پېسە بەشێوە چا سیاسەتیە بەرا ڕاوە. ئاژێوە پا جۆرە هەن.

بەڵام ئیساتۍ تورکیا گەرەکسا چانەی زیاتەر بۆو وەڵا بۊوە. ۋەروو ئانەی وەڵتەر ئاماژەم پنەدا، هیواش سەر هۊرچنیەن. پا جۆرە ویر مکەرۆوە کە مەسڵەحەتش ئینا چینەینە. ۋەروو ئانەی پی جۆرە دەورێوە خراپ گێڵنۆ.

بەڵام ئێمە پېسە جمیەری، جمیەرێوەنمۍ دژوو جەنگی، ئا کۊشیایچە کە بەرمێش ڕاوە بەراسی ۋێپارێزناین. وەڵابیەیۆ و تەشەنەسانای جەنگی نیا مەسڵەحەتوو کوردینە و پەی مەسڵەحەتوو گەلا هەرێمەکەی بە دروسش مەوینمۍ. ۋەروو ئانەی جەنگ زەرەر بە گەلی میاونۆ. ئی گەلە بەراسی ئیتر جە ۋنۍ بێزار بیەن، ۋنێوە فرۍ مجیا. ئی خاکە جە ۋنۍ سېر بیەن. حەرپۊکەی ئێمە دژوو جەنگینمۍ. گرڎ شۊنێنە ستراتیجوو ئێمە پەی دیموکراسی، چارەسەرکەردەی قۊرتەکان بە پاو هۆشمەندی دیموکراتیکی، کۆنفیدڕاڵی. چارەسەری قۊرتەکا سەروو بنەماو دیموکراتیکی، بە ڕاو ئەرەنیشتەی سیاسی دیموکراتیکی بۆ. جەنگ جگە پەی ئیمپریالیستی، قڕکەری و کۆلۆنیالیستەکا ئیسفاڎەش پەی گەلا نییا. ئێمەیچ جمیەروو گەلینمۍ. حەرپۊکەی دژوو جەنگینمۍ. هەڵوێسو ئێمە پی جۆرەنە.