جەمال شەریک ئەنداموو کۊمیتەی ناوەندیی پەکەکەی بارەو پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتیی 15 شوبات دژوو ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۊجالانی، چەنی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی قسێش کەردۍ.

شەریک واتش، دماو پیلانگێڵنیی ١٥ شوباتوو ١٩٩٩ کە ئەنجامنە ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۊجالان بەدیل گیریا، تا ئیساتێچ بە مدرامانوو ئیمرالی سەرمەشقایەتیی کەرۊ، بە ئیلهامبەخشی و ویرۊکەکاش شۊڕشەکانە ڕێبازوو شۊڕشی خوڵقنۊ، پەنەوازا گەلوو کوردی و دۊسەکێش گرڎ بوارێوەنە بەشداریی ئا کۊشیایە کەرا کە ڕابەر ئاپۊ سەرمەشقایەتییش کەرۊ. شەریک باسش کەرد، حەر وەروو ئینەینە ١٧و شوباتینە شاروو کۊڵنوو ئەڵمانیاینە کۊبییەیۊیۍ گەورەی جەماوەری کریۊ، فرە گرنگا و داواش وەنەو کوردستانییاو ئەورووپای کەرڎە بەشداریی کۊبییەیۊکەی کەرا.

ئەوەڵوو قسەکاشنە جەمال شەریک ئاماژەش پی بابەتەیە کەرد و واتش: "٢٥ ساڵۍ سەروو گێرتەی ڕابەر ئاپۊیرە ملۊ". ٢٥ ساڵۍ پێسە چارەکە سەدێوە ژیواین. کە پڕۊسە و وەڵێئامایە گرنگەکا گێرۊ وۍ. سڵام جە ڕابەر ئاپۊی، کە گرڎ وەختێش ئیمرالینە بە کۊشیای و مدرامانی گەورە مەزن بەرۊ سەر و گەرەکما واچوو، کە مدرامانش بییەن بە سەرچەمە و ڕێباز پەی گرڎوو ئینسانیەتی. حەرپاسە سەرەو ڕێز و حورمەتی پەی یادوو ئا گەشمەردا کۊمنوورە، کە بە دروشموو 'مەتاوا ڕۊیما تاریک کەرا'ی کە ئاویرشا وەردا وێشا.  

گۊشەگیریی ڕابەر ئاپۊی ئارۊنە یاوان قەلاپۊپە. گەرەکشانە ڕا نەدریۊ ویر و ڕانماییەکاو ڕابەر ئاپۊی بیاوۊ لاێوە. فرەو ڕابەرە شۊڕشگێڵنەکا تارێخنە کریێنۍ زیندان. ڕووبەڕووۍ فشارێوە فرە قورسی بیێنێوە.وەلۍ ئینە مەکەرۊ ئانەیە ئاستوو ڕابەر ئاپۊی. بێگومان هۊکاروو ئینەیچە ئانەنە، ئەگەر گەل سەرەنجە بە گرنگی و هۊکارەکاو گێرتەی ڕابەر ئاپۊی بدا، جە هۊکار و دەرئەنجامە جیاوازەکاو بەینیشا میاوانە. چونکوم ڕابەر ئاپۊ نەک حەر یەک وەڵاتنە سەرمەشقایەتیی کۊشیای ئازاڎی و دیموکراسی کەرۊ، بەڵکوم چانەیە زیاتەر ڕابەرێوە هەرێمیین، ئینە تایبەتمەندیی ڕابەر ئاپۊین.

چی قۊناغەنە پیسەو ڕابەرێوی جیهانی مشناسیۊ. ئینەیچیۊ جە سەبەبە گەورە بێسنوورەکاشا. وەختێو سیاسەتوو گۊشەگیری  پێسە کریۊ، حەرکەسێوە پیلانەو میاندەوڵەتیینە هامبەش بییەن و وەراوەر بە پیلانگێڵنییەکەی بێدەنگ بییەن.

جەمال شەریک واتش، کە هامکاریی هێزە دەسەڵاتدارەکا چەنی  دەوڵەتوو تورکی یۊن جە سەرەکییەکانی ئەم بێدەنگییە و درێژەی بە قسەکانی دا و واتش: "ڕاسیینە ئینە  بێدەنگی نییا. چونکوم هەڵوێست دژوو گۊشەگیریی ڕەهاو سەروو ڕابەر ئاپۊی بە ماناو بێدەنگی نییەنە. بەپێچەوانەوە  چانەیە زیاتەر ملۊ و بە ماناو وەرپەرسبییەی هەقەتینین جە گۊشەگیریی ڕەهاو سەروو ڕابەر ئاپۊی. یاگۍ ئیساتێشا چاگەوە سەرچەمە گێرۊ. وەختێو باسوو پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی کریۊ، پەنەوازا چانەیە بیاومێنە کێنۍ ئانۍ کە دەسشا چا پیلانگێڵنییەینە هەن و پیلانەکۍ تەنیا بە دەسەڵاتێوە سنووردار مەمەنۊ".

'ئا دەسەڵاتۍ بەشدارێنۍ پیلانگێڵنیییەکەینە، وەرپەرسێنۍ جە گۊشەگیرییەکەیچنە'.

جەمال شەریک واتش، هجووموو جەنگی دەروونیی دژوو ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۊجالان زیاتەر بییەن و واتش: " ٦ ئایاروو ١٩٩٦ دیمەشقنە سەروو ئی بنەمۍ کرڎەوێوە تیرۊرستیی کریا، کە بێئەنجام بێ". ئی هجوومۍ دماو ساڵەو ١٩٩٦ پی لاوە هەمیشە بەرڎەوامۍ بیێنۍ. هەوڵ دریا ڕابەر ئاپۊ وزیۊ چێروو  فشارێوە فرەیۊ. چی فشارەنە هەردووە هێزۍ میاندەوڵەتیۍ و دلێیۍ بەشدارۍ بێنۍ، تەنانەت سەرۊکوو میسری حوسن موبارەک بەشدارییش کەرد.

ڕژێموو سوریای گەمارۊ دریا و داواش وەنە کریا، فشار وزۊ سەروو ڕابەر ئاپۊی. دماجار جە ڕوەکاو وەڵۍ ٩ تشرینوو یوەمی، فەرماندەو ئاوەختوو هێزە زەمینییەکا، ئاتیلا ئاتەش، لوا سنووروو هاتای، ڕاستەوخۊ هەڕەشێش گێرتەی سوریایش کەردۍ. پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی سەروو ئەو بنەمێوە کریا، وەختێو ئینسان بەوردی ورسەنگنای و شیکەرڎەیۊ پەی ڕووەدایەکا کەرۊ، خاستەر میاوۊنە کە چی ڕابەر ئاپۊ چێروو گۊشەگیریی ڕەھاینە مازیۊوە و هێزە میاندەوڵەتییەکێچ بیێنۍ بە شەریک چی هەرمانێنە.

جە پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتیینە دژوو ڕابەر ئاپۊی و پەکەکەی و گەلی وەڵاتپارێزنوو کوردستانی، هێز و هامکاراو خەیانەتکارییچ وێشا نیشانە دا. چانەیچ گرنگتەر، ئانۍ بە حیچ نۊعۍ نکۊڵیی جە دەوروو وێشا ش نەکەرڎەن. پێسە چەنی ساڵەو ١٩٩٢ دەوڵەتوو تورکی و پەدەکە، هێزە جیاوازە کوردییەکۍ گەرەکشابۍ ئا ئەنجامەیە دەس وزا، هەمان ئەکتەرەکۍ پیلانگێڵنیی ٩ی تشرینوو یوەمی بەشدارییشا کەرد. ڕێککەوتەی واشنتۊنی جە ١٧ ئەیلوولوو ١٩٩٨ ئی ڕاسییەشە ڕۊشنتەر کەردۊ".

جەمال شەریک بە ئاماژە پانەیە، کە جەنگی جیهانیی یەرەم مەوداو وێش فراوانتەر کەرۊ و تندوتیژییەکاش  زیاتەرۍ کەرۊ و واتش: "جەنگوو غەززەی فاڕیان پەی جەنگێوە، کە کریۊ بواچمۍ وەڵاتاو وەرکەوتوو دلێڕاسەی بەتەمامی بەشدارییشا دلێنە کەرڎەن. بێگومان هێزەکاو سەرمایەی جیهانی وەرپەرسێنۍ چی هەرمانۍ یانۍ هێزوو پیلانگێڵنینۍ. پەوکای مەکریۊ گۊشەگیریی ڕەهاو سەروو ڕابەر ئاپۊی جیاواز چی پیلانا ورسەنگنیۊ.  

ئەگەر گەل سەرنجە بدا، دماو ئانەیە ١٥ شوباتوو ١٩٩٩ ڕابەر ئاپۊ گیریا، ١١ ئەیلوولوو ٢٠٠١، هجووم کریا سەروو تاوەرە دووەییەکاو نیویۊرکی. ڕوەکاو دمایینە بۊنەو ئی هجووماوە بە سەروازی دەسوزیا ئەفغانستانی و عێراقی. بە گۊشەگیریی ڕابەر ئاپۊ و هجوومە گڵیاوەکاو سەروو پەکەکەی و گەریلاکاو ئازاڎیی کوردستانی و گەلی وەڵاتپارێزنوو کوردستانی، جەنگی یەرەموو جیهانین.

" سەرانسەروو جیهانینە دژوو گۊشەگیری چالاکییەکۍ گەورەتەرۍ باوە"

شەریک بە ئاماژە پانەیە، کە ماوەو ٢٥ ساڵی ویەرڎەینە هێزە پیلانگێڵنەکۍ نەتاوانشا بە ئامانجوو وێشا بیاوا واتش: "نەتاوانشا دمایی بە پەکەکەی بارا". ڕابەر ئاپۊ ڕاش نەدا بە مدرامانوو وێش پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی  بیاوۊ ئامانجوو وێش. هەرپاسە پەکەکە سەروو ئا ڕێوە لوا، کە ڕابەر ئاپۊ بنیاتش نیێنە و دەسکەوتۍ گەورێش بەدەس ئاردۍ. ڕابەر ئاپۊ پا پارادایمەیە کە پەرەش پەنە دان، بە شناسنامەو ڕابەروو گەلوو کوردستانی، پێسە ڕابەروو جیهانی و گەلا و ئینسانیەتی لاو گەلاوە ورگیریان. گرڎ یاگێوە جیهانیوە دەنگ بەرز کریۊوە، وێنیشانەدای و هەڵمەتە دژوو گۊشەگیریی ڕەهاو سەروو ڕابەر ئاپۊی کریۊ.. گەلوو کوردی بە ڕوانە دژوو پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتیمەیدانەکانە مەنێوە. ئەنجاموو هجوومەکاو پۊلیسینە، خەڵکێوە فرە مەردۍ. بێگومان چا پڕۊسەنە کەسانێوە بێنۍ، کە یاگۍ و هەڵوێستی جیاوازنە بێنۍ، پەدەکە فرە بەڕۊشنی هەڵوێستوو وێش بەروست و دژایەتیی وێش پەی ڕابەر ئاپۊی و پەکەکەی ئەرەیاونا.

'پەدەکە دماو پیلانگێڵنیی هجوومش کەرد سەروو گەریلای'

شەریک واتیچش، کە پەنەوازا گرڎ کەس ئاشنۍ با بە پەخشەکاو پەدەکەی، کە پەیوەندییەکاش ڕاو بێتەلیوە نامۍ کارۊخی بەکار مارا و مەبۊ ویر بشاوە و پەنەوازا گرڎوو کوردی خاس ئینەیە بزانا.  هجوومەکاو پەدەکەی تەنیا پێسە سنووردارۍ نییەنۍ. هجوومۍ تەرێشا دژوو گەریلاکا دەس پەنە کەردۍ. وەختێو شۊنەو ڕێوەرە گێڵۍ پەی هجووموو سەروو گەریلاکا، پا زانیارییا جە ڕاو سیخوڕەکاشۊ دەسش وستێبێنۍ، چالاکیی سیخوڕی و هەواڵگێرییشا هەرێموو گەریلاکانە پەرە پەنە دا. جگە چانەیچە بە ڕێکوستەی چەتەکا بنەو چەمداریی ڕاوەبەری عەزیز وەیسیینە دهۊک-زاخۊ ڕێکوزیابۍ، پەی ئامادەکاریی هجوومەکۍ بەکار ئێنۍ.  

پەدەکە دماو ٩ تشرینوو یوەموو ١٩٩٨، چەتە دژە چەتەکاش پەی هجوومکەرڎەی سەروو سەنگەرەکاو گەریلای ئامادە کەردۍ. ڕاسیینە ئی هجووماو پەدەکەیە بەشێوە بێنۍ جە پیلانێوە میاندەوڵەتیۍ. بە هجوومەکاشا دەورشا گێڵنا. هجوومەکەو گاری  ١٣ تشرینوو یوەموو ١٩٩٨ نموونەو ئی ڕاسییە بۍ. دلێشنە ١٤ هامڕێما بە نامەکاو نێرگز (ناجا سلێمان)، ڕوکەن عەگید (موسا یوسف)، چەرکەز هێلین (نەرمین ئاکوش)، چیا زێباری (مەهمەت ڕەشید)، بێریتان دەڤریم (فیگەن بایرام)، زنارین جودی (بەسۍ کارتال) شەهرازۊل عەفرین، ڕەنگین ڕەوشەن، چیاگەر، شەڕڤان شۊڕش، مەهاباد گۊیی، پیر، جاندا کۊبانی،  گەشمەردۍ بیۍ. دماتەر ئی هجوومۍ بەرڎەوامۍ بیۍ.

هجوومەکەو ١٣ ئایاروو ١٩٩٩ دژوو گەریلاو مەتینای پێسە هجووموو گارۍ بۍ. هێزەکاو پەدەکە دیسان چەتە بەکرێگیریێکێشا بەکار ئاردۍ و هجوومشا کەرد سەروو گەریلاکا و ئەنجامنە گەریلێکۍ، بە نامەکاو سینان ئامەد (مورات دەمیرهان)، عەگید پارتزان (مەهمەت بەدیر) و ڕۊژبین سەرحەد (سادگول ئۊکمەن)یشا گەشمەردۍ کەردۍ.  پێسە پەدەکە جارێوە تەر نیشانەش دا کە بەشێن جە پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی. ئارۊیچ بەڕۊشنی دەوروو وێش نیشانە مدۊ. ئیساتۍ ئێمە ئینایمۍ ساڵیادی تازەو پیلانگێڵنیی 15 شوباتینە، پەدەکە بەرڎەوام قسەوباس و هجوومەکاش ڕەت کەرۊوە و ئینەیچ نموونێوە وەرەچەما. پەوکای وەختوو قسەکەرڎەینە سەروو پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی، پەنەوازا دەوروو پیلانگێڵنا و پەدەکەی لە پیلانگێڵنییەکەینە وینیۊ.

ئەگەر ڕابەر ئاپۊ چێروو گۊشەگیریینە بۊ و پەکەکە بەرڎەوام چێروو ر هجوومینە بۊ، ئیتر پەدەکە متاوۊ دەورش بۊ. بەرڎەوام داوا وەنەو زلهێزە سەرمایەدارەکا کەرۊ. ئیسەیچ سەروو ئی بابەتەیە پاگێرۊرە، پەنەوازا گرڎلاێوە خاس بزانا، کە یۊ جە کەسە سەرەکی و وەرپەرسەکان جە گۊشەگیریی ڕابەر ئاپۊ پەدەکەن و بە پاو ئی ڕاسییە نزیکۍ بیدێوە.  

ڕابەر ئاپۊ مدرامانێوە گەورە نیشانە مدۊ و پەنەوازا ئێمە شایستەو مدرامانوو ڕابەر ئاپۊی بیمۍ و پا پیمانا نزیکۍ بیمێوە. ئینەیچ بە ماناو فراوانکەرڎەی کۊشیای مۍ جە ڕاو جەنگوو گەریلای و ئەرەپڕای گرڎینیوە کریۊ. گەلوو کوردی و دۊسێشا بە پەشتیوانیی جە کۊشانی ڕابەر ئاپۊی بەرڎەوامۍ با چالاکییەکاشانە.

سەروو ئا بنەمۍ ١٠ تشرینوو یوەموو ٢٠٢٣ بە ئەرەیاونیاو دۊساو گەلوو کوردی ئەورووپانە هەڵمەتێوە دەسش پەنە کەرد. ئینەیچە هەنگامێوە سەرەکییەنە. هەڵمەتەکۍ بە دروشموو "ئازاڎیی پەی ڕابەر ئاپۊی، چارەسەری سیاسی پەی پەرسەو کوردی" دەسش پەنە کەرد. ئی هەڵمەتۍ ئارۊ گرڎ بەشێوە جیهانینە کاریگەریی وێش نیشانە مدۊ. وێنیشاندای کریۊ، کۊنفڕانس بەسیۊ، ئەرەیاونای و ڕاپیمایۍ کریا. ئینە کۊشیاێوەن ئینسانیەت بواروو سیاسەتی دیموکراتیکینە، پلاتفۊرمی دیموکراسیینە بەرەو وەڵێش بەرۊ. سەرەڕاو ئینەیچە گەلوو سەرنیشتوو کوردستانی ڕوانە بەرڎەوامێنۍ جە چالاکییەکاشا. گرڎ ڕوۍ چالاکۍ گرڎ لاێوەنە 'ڕاپیمای ئازاڎی'ی کەرا. پێسە جارێوە تەر ئا دروۍ، کە ئەگەر ڕابەر ئاپۊ گۊشەگیر بۊ ئی کۊشایە'دماییش مۍ، مایەپووچ کریاوە. ئارۊ ویر و فکرەکاو ڕابەر ئاپۊی جە گرڎ وەختێوە زیاتەر وەڵۍ بیێنێوە، کاریگەرییشا زیاتەر بییەن. ئینەیچ پەی وێش ئانەیە بەروزۊ، کە گەل چەنی مشۊم دژوو پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی مدرۊ. زیندانییاو دلۍ زیندانەکا بە مانگێرتەی جە وارڎەی دژوو گۊشەگیری ناڕەزایەتی بەروزا و کەسوکاروو زیندانییا بە چالاکییەکاشا ناڕەزایەتیەکاشا نیشانە مدا. ئێمە وەرڎەموو واقیعێوە چانەینە هەنمۍ. هەرپاسە چالاکیی گەریلاکا جە ئاستێوە فرە بەرزنە کریۊ. جەنگێوە گەورە و کاریگەر دژوو سوپاێوە، کە بە هامکاریی ناتۊی بۊمبی ئەتۊمی تاکتیکی و گازی کیمیاوی وەراوەروو گەریلاکاو ئازاڎیی بەکار مارۊ، کریۊ. دەوڵەتی داگیرکەروو تورکی بە گورزی قورس و چەواشەکارییەکاش ئاشکرا کەرۊ. چالاکیی ساریا و ڕووکەنۍ مێرسیننە و چالاکیی ئەرداڵی و ڕۊژهاتی ئەنقەرەنە ماناش تارێخییەنە. ئایا ئینۍ گرڎ وەسێنێ؟ بێگومان نا. ساڵەو ٢٥ پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتیینە پەنەوازا پا ئەنەیاوایۊ مامەڵە کەرمۍ و زیاتەر کۊشیەیمۍ. ئینە هەرمانەو ئێمەنە.

'پەنەوازا گرڎ کەسێوە بەشداری چا جەمۊبییەی کۊڵنینە کەرۊ'

ڕوەکاو دمایینە و  ١٧ شوباتو ٢٠٢٤ شاروو کۊڵنوو ئەڵمانیاینە جەمۊبییەێوە کریۊ، ئینە نیشانەس مدۊ کە چەنی خێرامای ونەو پرۊسێوە چانەیە کریۊ. پەوکای پەنەوازا گرڎ لێوە وەرپەرسۍ با چا جەمۊبییەیە بەشداری کەرا و گرڎلایۍ هاگادار کەراوە. گرڎوو کورداو ئەورووپای، دۊساو کوردا، هەرکەسێوە وێش بە شۊڕشگێڵن، دیموکرات، سۊسیالیست مزانۊ، مشۊ بەشداروو ئی جەمۊبییەیە بۊ. ئەڵمانی، فەڕەنسی، ئیتاڵی، ئیسپانی، یۊنانی، گرڎوو ئەرەنیشتاو ئەوروپای پەنەوازا بەشدارۍ با. پەنەوازا بەشداریێوە خاس بۊ، تا ڕۊشن نیشانەو هێزە پیلانگێڵنەکا بدریۊ، کە ئا پیلانگێڵنییە چە ئەنجامێوەش پەیشا بەرهەم ئارڎەن. جە ٢٥ساڵەو پیلانگێڵنیینە سڵام جە مدرامانی گەورەو ڕابەر ئاپۊی کەروو و بە ڕێزۊ وەرڎەموو قامەتی بەرزوو گرڎوو هامرایانە و کەسایەتیی ئا گەشمەردانە واتشا 'مەتاودۍ ڕۊیما تاریک کەردێ' سەرەو ڕێزی نامنوورە ".