کەجەکە: پەنەوازا بە ئیراڎە و پاگیریۆ خاوەنداری جە زۋانیما بکەرمۍ

کۆمیتەو پەروەردەو کەجەکەی ئاماژەش پانەیە کەرڎ کە پەنەوازا گەلوو کورڎی جە دژو هرووژمەکا دۆڵەتو تورکی جە گرڎ کات و ساتێنە بە کوردی قسۍ بکەرۆ و واتش: "پەنەوازا بە ئیراڎە و پاگیریۆ خاوەنداری جە شناسنامە و زۋانیما بکەرمۍ."

کۆمیتەو پەروەردەیی کەجەکەی پێوەس بە هرووژمەکا دۆڵەتو تورکی سەرو ئەرەمەرزیا پەروەردەییەکا زۋانی کوردی بە گرڎی و بە تایبەت هرووژمەکا چن ڕۆی ۋییەرڎەی ئەرەیاۋنێوەش وەڵا کەرڎۆ.

جە ئەرەیاۋناکەینە ئاماژە پانەی کریان کە دۆڵەتو تورکی فاشیستی قڕکەری جە گرڎو مېڎانەکا ژیۋاینە هرووژم مکەرۆ سەرو گەلوو کوردی و ئانەیچ دەسنیشانکریان کە گۆشەگیری سەختو سەرو ڕابەرو گەلوو کوردی نیشانۍ ئی هرووژمە وەحشیانەینە.

جە ئەرەیاۋناکەینە ئامان؛ "بێگومان مامەڵەکەردەی چنی ڕابەر ئاپۆی، مامەڵەکەردەین چنی گەلوو کوردی. گۆشەگیری سەرو ڕابەر ئاپۆی و هروژمەکۍ دژو بیەی، زۋانی و کلتوری ئەرەبڕیۍ نیەنۍ جە یۆترینی. ئارۆنە دۆڵەتو تورکی دژو گەلوو کوردی جەنگێوە فرەلایەن ڕاوەبەر مکەرۆ. جە ڕوو ئابووری، سیاسی، کۆمەڵایەتی، سەروازی و کولتورییوە ئینا چێرو هرووژمێوە سەختینە. سەرەڕاو گرڎو هرووژمە قورسەکا؛ ڕابەر ئاپۆ، گەریلاکاو ئازادی کورڎەسانی و گەلوو کوردی جە گرڎ شۆنێنە سەرمەشقایەتی مڎرامانێوە بێ هامتای مکەرا.

گەلوو کوردی جە ۋەرا ۋەرو گرڎ جۆرە هرووژمێوە قڕکاری و ئەرەگیرینە سەرەش نەنامنانەرە، هێزو ۋێش جە مڎرامانو ڕابەر ئاپۆی و گەریلاکا ئازادی کورڎەسانیوە هۆرگێرۆ و بە ئیراڎێوە قەوەتۆ درێژە بە ئەرەکۊشای ۋێش مڎۆ. ئانە سەڎ ساڵېن دۆڵەتو تورکی پەی دلێنەبەردەی کوردا، زۋان و کلتوری قەڎیمی هەزاران ساڵەیش، گرڎ جۆرە هرووژمێوە دژە-مرۆڤانەی پێکمارۆ. جە ئەرەمەرزنای کۆماری فاشیستیوە، گەلوو کوردی دوچارو هرووژمو قڕکەردەی گۆرەی بیەنۆ. نامۍ دەگا و شارەکا فاڕیۍ، نامەنیاو زاوڵا بە کوردی قەڎەغەکریا، قسەکەردەی بە زۋانی کوردی جە گرڎو مېڎانەکان لابریا، پۆشای جل و بەرگی کوردی جە گرڎ مېڎانێوەنە قەڎەغەکریا دژۍ گرڎ چێوێنۍ کە پەیوەندیش بە فەرهەنگو گەلوو کوردیوە بۆ. سەڎان هەزار کەسۍ جە ماواو مەسکەنو ۋێشانە دەربەدەرۍ کریۍ، کوشیۍ، ڕووبەڕو ئەشکەنجەی دڕندانەی بیێوە، بەڵام گەلوو کوردی تەسلیم نەبی و چۆکش نەڎارە. ماوەو ئی سەڎ ساڵەینە گەلوو کوردی جە دژوو گرڎ جۆرە تاونایۆ (ئەسیمیلاسیۆن)ۍ ئینا مڎرامانەنە. ماوەو ئی سەڎ ساڵەینە دۆڵەتو تورکی خجڵو ئەرەگیرکەردەی کورڎەسانیا و گەرەکشا بکەرۆش بە هینو ۋێش. بەڵام تا ئیساتۍ نەتاوانش بیاوۆ پا مەرامیشە نمەیاوۆیچ. گرڎ جارێ جە بوڵەو ۋێشۆ زیڼە مەبۆوە.

ئارۆ دۆڵەتو تورکی و دەسەڵاتداری ئاکەپە-هەمەپەی بە دروشمەو 'یەک زۋان، یەک ئاڵا، یەک میلەتی و یەک دۆڵەت'ی جمۆوە و هەوڵمڎۆ دمایی بە گرڎ دەنگ و ڕەنگەکا تەری بارۆنە. جارێوەتەر هەوڵمڎا زۋانی کوردی جە گرڎو مېڎانەکانە دوور وزاوە. بە هیچ جۆرێ وەرگەو بیەی زۋانی کوردی نمەگێرا و دژمنایەتیش مکەرا. TBMM هەڵای زۋانی کوردی پېسە 'زۋانێوە نەشناسیای و چنە نەیاواینە' پێناسە مکەرۆ. جوانۍ کوردی کە گۆرانیۍ و زەماۋنەی کوردیانۍ گێڵنا دەسبەسەرۍ مکریا، بە مەڵامەتوو ئانەی زاوڵۍ کوردی جە ڕەوزەنە بە زۋانو ئەڎێشا بە کوردی موانا، ۋنەپەرسایۆ جە مامۆسایا و شارەوانییەکا مکریۆ. سەرو جاڎەی و کۆڵانەکاوە دووۍ کەلیمۍ کوردی پەی ڕانمایی ئاموشۆو ڕەوتی نویسیێنۍ، ڕاسەوخۆ جە لایەنو چەتاکاشاوە سیاوۍ کریێوە. چی دماییەیچەنە ناوەند و کتێبخانە پەروەردەییە کوردییەکۍ دەسشا سەرەرە گیریا و بە دەیان مامۆسۍ، کارمەندۍ و کۊششکارۍ زۋانی کوردی دەسبەسەرۍ کریۍ."

پەنەوازا جە گرڎ شۆنێنە بە زۋانی کوردی قسۍ بکریۆ

کۆمیتەو پەروەردەیی کەجەکەی، جە درێژەو بەیاننامەکەیشەنە ئەرەیاۋنانش، سیاسەتەکۍ تاونایۆ دژ بە گەلوو کوردی ساڵانێوەن فرە بە تنی ملۆڕاوە و ئینەیچ وچیان: "ئاڎۍ گەرەکشانە گەلوو کوردی دلېنەبەرا. زۋان و کولتوور بیە و جەسەو مرۆڤەکان. گەلێوە کە زۋان و کولتوورو ۋێش جە دەس بڎۆ، ئەگەر نەتاوۆ بژیۋۆ و درێژە بە بیەو ۋێش بڎۆ، ئانە دلێنە مشۆ. ڕابەر ئاپۆ جە بەرگو ٥ مو پارێزنامەکاشەنە جە بەشو 'پارێزنای کوردی جە چنگەو جینۆسایدی کولتوورینە' ماچۆ: "ئامانج تاونایۆ وەشکەرڎەی کۆیلایەتیا بە میکانیزمو کار و دەسەڵاتی بە کەمتەرین قیمەت. ئانۍ ئاسمیلە مکریا شناسنامەو ۋێشا جە دەس مڎا و هێزو مڎرامانیشا جە دەس مڎا. پەروەردە مکریا پەی ئانەی کۆیلێوە بە ئیسفاڎۍ با. کۆیلەی بە ئیسفاڎە مشۆم ١٠٠٪  خزمەتو ئاغاکەیشەنە بۆ و گرڎ چێوۍ مکەرۆ پەی ئانەی لاو ئاغاکەیشۆ قبوڵ کریا بۆ. ئینسانی بێویژدان، بێ ئەخلاقۍ و نەزانەکۍ پېسە کۆیلەی مژیۋا. هیچ قەرار و کردارێوە ئازادیشا نییا. خیانەت جە شناسنامەو کۆمەڵایەتی ۋێش مکەرۆ. جیای ئانەی پېسە ئینسانی بۆ، پېسە ئاژەڵۍ هەڵسووکۆت مکەرۆ و تەنیا گرنگی بە تێر بیەیش مڎۆ."

بەڵێ دۆڵەتو تورکی ئەرەگیری گەرەکشا گەلوو کوردی دلێنە بەرۆ. پەی ئینەیچ پەنا پەی گرڎ شێوازێوە گڵیاوی بەرۆنە. پەی ئانەی بە ئاسانی خاکو کورڎەسانی ئەرەگیر بکەرۆ و کۆمکوژی و ڕەگەزپەرسی ئەنجام بڎۆ، ماچۆ 'کورد براو ئێمەن'. پەی شارایۆ کردەوە ڕەگەزپەرسیەکاش بەردەوام بەشێوێوە بێ ئەخلاقانە نامۍ ئەحمەدی خانی و فەقیی تەیرانی بەکاربەرانە. جە ۋەرا ۋەرو سیاسەتی زۆردارینە پەنەوازا بە ئیراڎە و مڎرامانۆ پەی شناسنامە و زۋانو ۋێما ئەرەکۊشای بکەرمۍ. زۋانی کوردی و ۋەنای بە زۋانی کوردی بکەرا بە ناوەندو ئەرەکۊشای. بە پارېزنای زۋان و کولتوور و شوناسیما ئاڵاو ئەرەکۊشای بەرز بکەرمێوە. ئەگەر ئێمە گەرکما نیا بە تاونایۆ دلێنە بشمۍ، ئانە مشۆم دژو تاونایۆ مردمێوە، ئەرەکۊشای بەرز بکەرمێوە و زاوڵەکاما بە زۋان، ژیۋای و کولتووری کوردی پەروەردە بکەرمۍ. پەنەوازا گەلەکەما زۋان، کولتوور و ئاینڎەو ۋێش پارێزنۆ. پېسە چنی گەلەکەما جە دروشمەکاشەنە ماچۆ، زۋانما بیەی ئێمەن، پۊکەی مشۆم خاوەنداری جە بیەو ۋێما بکەرمۍ. ئێمە ڕا نمەڎەیمۍ کەس هەڕەشۍ جە بیەیما بکەرۆ.

بە ڕازە، ئاواز و ئەدەبی کوردی فاشیزمی دلێنە بەرمۍ

پەنەوازا گرڎو ڕۆشنۋیرا، ئاکادیمیسا، نوویسەرا، وڵاتپارێزنا و هێزە دیموکراتیکەکاو کورڎةسانی و تورکیای خاوەنداری جە زۋان و کولتووری کوردی بکەرا. خاوەنداری کەردەی جە زۋانی و کولتووری کوردی بە بەکار ئارڎەی زۋانی کوردی جە گرڎو بوارەکا ژیۋاینە بەدی مۍ. ئەگەر جە گرڎ یانێنە بە زۋانی کوردی قسۍ بکریۆ، ئەگەر جە گرڎو دەگا و جاڎە، شار و کارگە، ئەنجومەن و شارەوانی، زانشتگە و گرڎو ۋەننگەکانە، جە بازاڕ و دوکان و قاوەخانە، بەرنامە و تەلەفزیۆن و ڕادوێنەنە بە زۋانی کوردی قسۍ بکریۆ، دمایی بە فاشیزم، ئەرەگیری و کۆمکوژی مارمێنە. ئێمە بە ڕازە و داستان و ئاوازی کوردی فاشیزمی هۆرشێونمۍ. ئێمە دەسەڵاتو فاشیزمو تورکی ماڕمێنە، کە گەرەکشا بە چەمکو کوردایەتی جە گرڎ بوارێنە کوردی دلېنە بەرۆ. فاشیزمو ئاکەپە-مەهەپەی جە زۋانی کوردی متەرسۆ. مزانا تا زۋانی کوردی بیەیش بۆ نمەتاوا ئیراڎەو کوردی بماڕا. هەتا کورد بە زۋانو ۋێش قسۍ نەکەرۆ و بە زۋانو ئەڎێش پەروەردە نەوینۆ، نمەتاوۆ کوردی دلێنە بڎۆ. زۋان ڕێخە و بیەو کوردین. ئاڎۍ گەرەکشانە ئی ڕۆحیە دلۍ کوردانە دلێنە بەرا. ئاڎۍ جە ڕۆحو کوردی ئازاڎیی متەرسا. پەنەوازا گەلوو کوردی بەشێوێوە قەوەتتەر و فراوانتەر پەی پارېزنای و وەڵێوستەی زۋانی کوردی درێژە بە ئەرەکۊشای ۋێش بڎۆ. گرڎ هەرمانۍ بە کوردی بکریۆ و هەرپاسە جە گرڎ شۆنێنە بە زۋانی کوردی قسۍ بکریۆ."