هامسەرۊکایەتیی کۊنسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی جە قسێوەشنە سەبارەت بە کارەساتوو کانگاو ئاڵتوونوو سیانوروو مەنتێقەو ئیلیچوو ئەرزینجانی ئەرەیاوناش، پەنەوازا تورکیا جە عەقڵییەتوو دژەسروشتی و دژایەتیی ئینسانی ڕزگارش بۊ.
کەجەکە بە ئاماژەدای پانەیە، کە دۊخوو ئیلیچ جارێوە تەر نیشانەش مدۊ، کە چندە پەنەوازا وەرگێریی عەقڵیەتوو ئاکەپە-مەهەپەی باوە و واتش: "تورکیا مشۊم چی عەقڵیەتە قازانجواز و تاڵانچی و زەڕپەرسییە کە دوژمنایەتیین چەنی سروشتی و دژوو ئینسانین زووتەرین وەختنە ڕزگارش بۊ. گردوو چینە کۊمەڵایەتییەکا، هێزە دیموکراتیکەکا، ئیکۊلۊژیستۍ و گردوو ئانیشا بەها بە ئینسانی، گلێرگەی و سروشتی مدا، مشۊم هەڵوێستێوە جیدییشا وەراوەروو ئی عەقڵیەتەینە بۊ. پەنەوازا تورکیا و کوردستان چی عەقڵیەتەیە ڕزگارشا بۊ و سروشت ئازاد بۊ و ژیوای دیمۊکراتیک بۍ ئاراوە.
بەیاننامەو هامسەرۊکایەتیی کۊنسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی ئینەن:
"مەنتێقەو ئیلیچوو ئەرزینجانینە بۊنەو کەننەجمەو زەمینیوە و تەقایوە بۊرییەکاوە ٩ کرێکارۍ کانەکا چێروو زەمینینە گیرشا وارد و تەماموو مەنتێقەکەی ڕووبەڕوو کارەساتێوە فرە قورسی بیۊ". جە ئاکاموو عەقڵیەتوو ئەرەگیرکاری و بەرژوەندیوازی، دۊخێوە فرە جیددی و تەرسدار ئامان ئاراوە. نەک تەنیا ژیوای ٩ کرێکارا کە چێروو زەمینینە گیرشا وارڎەبێ، بەڵکوم جوگرافیا و ئیکۊسیستەمێوە فراوانیچ بۊنەو کاریگەریی ماددە کیمیایی و ژەعراوییەکاوە کەوتۍ تەرسیوە، ئانە کە ڕووە مدۊ چێرنۊبیلێوە تەماما.
حکومەتوو ئاکەپە – مەهەپەینە عەقڵیەتوو دوژمنایەتیی سروشتی پەرەش سانان
پێسە مزانیۊ چی ساڵاو دماینە گێڵای شۊنەو ئاڵتوونی سیانورینە فرەو یاگەکاو جیهانینە قەدەغە کریان و کانەکۍ وزیێنێرە، سەبەبەکەیچش دلێنەشییەی ئیکۊلۊژیین کە بۊنەو سیانوریوە وەش بۊ. ماددە کیمیاوییە ژەعراوییەکۍ تەرسێوە گەورێنۍ پەی سەروو ژیوای، سروشت، خاک، ئاوۍ و ڕووەکی و گردوو زیندەوەرەکا. ئی ئەنجامۍ فرە ڕووەدایانە ئەزموونۍ کریێنێ. تورکیانە هەمان ڕووەدای تاقیۍ کریێنێوە. حیچ یاگێوە جیهانینە پێسە تورکیای کارەساتی چانە بۊنەو کانی و ماددە کیمیاوییە ژەعراویەکاوە ڕووە بدۊ نییا. سەدان جارۍ بۊنەو کانەکاوە کارەساتۍ گەورێڕووەشا دا، هەزاران کرێکارۍ مەرڎێ، سروشت و ئیکۊسیستم زەرەرێو فرەشا وەرکەوتەن و ژیوگەیچ دلێنە بریان. بەتایبەت بۊنەو حکومەتوو ئاکەپەیۊ، تورکیا فرەو جارا ڕووبەڕوو ئا کارەساتا بیەنۊ، چونکوم حکوومەتوو ئاکەپەی سیاسەتێوەش سەروو بنەماو ئینسان، گلێرگەی و سروشتی نەنیانرە، بەڵکوم سیاسەتوو ئەرەگیرکاری و وێرانکەرڎەی بە ئامانجوو قازانج و دەسکەوتی زیاتەری کەرۊ. ئی عەقڵیەت و سیاسەتە دوژمنکارانە بە هامپەیمانی و ڕاوەبەرڎەی ئاکەپە-مەهەپەی زیاتەر پەرەش سانان، دۊخوو ئیلیچی، دما نموونەشا.
ئیلێچنە ئاشکرا بی کە ئاکەپە-مەهەپە چندە هەرێمی و نیشتمانیین
ئەوەڵ مشۊم ئانەیە بزانمۍ کە کارەساتەکاو دەسوو ئینسانی بەتایبەتی ڕووەدای کانەکا نەک تەنیا زەرەر بە ئینسانی میاونا، بەڵکوم گیانوو ئینسانیچ وزا تەرسیوە. هەزاران، سەدان هەزار جۊرۍ ڕووەکۍ و ئاژەڵۍ تووشوو نەوەشیی با، زیندەوەرە ورڎەکاو دلۍ خاکیچ مەمەنا، خاک پیس بۊ و ئاویچ، زەرەری گەورە بە ئیکۊسیستمی میاوۊ. پێسە ژیوای ئینسانی ژیوای سروشتیچ کاریگەریی نەرێیێش سەرۊ وەش بۊ. پەوکای تەنیا گرنگیدای بە ژیوای ئینسانی و کاردایوە کەم تا فرە بەپاو ژمارەو مەرڎەیەکا وەسۍ نیا. بێگومان ژیوای ئینسانی بەنرخا. وەلۍ مزانمۍ ئینسان بەشێوەن جە سروشتی. ئینسان مشۊم بییەیش چەنی سروشتی بپارێزنۊ. حیچ کام جە ئێمە بەبۍ سروشتی نمەتاومۍ بژیومێ. هەوا، ئاو، خاک، ئیکۊسیستم تەمام سەرچەمەو گردوو زیندەوەران. سروشت ئەداو گردیمانە، ئا ئەدۍ کە بە زیندەیی مازۊماوە. ئەگەر سروشتی پیس کەرمێ، زەرەش پەنە بیاونمۍ و دلێشنە بەرمێ، چارەنویسما دیارە دلێنەشییەن. پەنەوازا پا جۊرە دیای و عەقڵیەتۊ مامەڵە چەنی ژیوای و سروشتی کەرمێ. وەلۍ بەداخۊ حکومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی بە حیچ شێوێوە گرنگی بە ژیوای و سروشتوو ئینسانی مەدۊ و تەنیا گرنگی بە زەڕی، کرۍ و قازانجی ماددی مدۊ. تورکیا بەتەمامی دریان دەسوو کۊمپانیاکا، مافیاکا، قازانجوازا و سەرمایەدارەکاوە. حەرپاسە چەنیشا هامبەشێنێ. پێوە کوردستانی و تورکیا پەی بەرژوەندییەکاشا بەکار مارا، سروشتی کۊکوش کەرا و ئیکۊسیستمی دلێنە بەرا. سروشت و ژیوای گەلوو کوردستانی و تورکیای بۊنەو ئادیشاوە ڕووبەڕوو یانەوێرانیی گەورەی بییەنۊ. ئەڵغامۍ شنیێ، ماددە کیمیاوییە ژەعراوییەکێ، بڕیەیوە دارسانەکا، وەشکەرڎەی وێستگەو کارەباو ئاوۍ و بەنداوی گرد یاگێونە بە غەڵەتی "هەرێمی و نیشتمانی" کە هیتلەر و مۊسۊلینی فاشیست بانگەشەش پەی کەرێنێ، حکومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی هەوڵۍ پەرڎەپۊشکەرڎەی تاوانەکاش مدۊ. ساڵانێوەن گلێرگاو تورکیای خەڵەتنا و بێدەنگێشا کەرا. بەداخۊ پاسە ئۊپۊزسیۊن تورکیانە حیچ جیاوازیێوەش چەنی حکوومەتی نییا و چێروو کاریگەریی ئایدۊلۊژیای ناسیۊنالیستیینە، ڕووەو درواو حکوومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی ئاشکرا مەبۊ و ڕاسییەکەش بەڕۊشنی پەی بۊ ڕای گردینی دیار مەبۊ. هێزەکاو دیموکراسییچ وەسۍ نییەنێ، مەتاوا بە ئیرادێوە هامبەشۊ هەڵوێستی ڕادیکاڵیشا بۊ، مەتاو ئی عەقڵیەتە وێپەرەس، زەڕوەر، دژە سروشت و دژە ئینسانی ئاشکرا کەرا و مردنا. پەوکای ئی ڕووەدایۍ تورکیانە ڕووەشا نەدان، حکوومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی گرد یاگێنە ئی قسە بێمانایا بەکار مارا پێسە ئانەی هەرمانۍ تازۍ و خاسە بۊ و وێش جە کاردایۊ کۊمەڵایەتییەکا دوور گێرۊ. وەلۍ جە ئیلیچیچنە بەرکەوت کە ئاکەپە-مەهەپە چندە دلێی و نیشتمانیین. ئایا ئانۍ نیشتمان و میللەتەکەشا وەش گەرەکا پاسە ورسونیشت کەرا؟ ژیوای ئا کرێکارا چێروو زەمینینە گیرشا وارڎەن، ئا کاریگەرییە کیمیاییۍ کە سەدان هەزار ئاژەڵۍ و ڕووەکۍ کەوتێنێ، پیسبییەی بەحروو فوراتتی، تەرسەکاو سەروو حەوزوو بەحروو دلێڕاسەی، گردوو ئینیشا جارێوە تەر بە ڕۊشنیی سەلەمنەروو عەقڵیەتوو حکوومەتوو ئاکەپە-مەهەپەین.
پەنەوازا زووتەرین وەختنە جە عەقڵیەتوو دوژمنایەتیی سروشتینە ڕزگارما بۊ
کەننەجمەو زەمینی، ژەعراویبییەی کانوو ئاڵتوونی ئیلیچنە کارەساتێوە هەقەتینا، کە هەڵای ڕاددەو ئا کارەساتەیە ئاشکرا نەکریان. ئینە چێرنۊبیلوو ئاکەپە-مەهەپەین. حکوومەت و میدیاکێش چێروو قۊرخکاریی وێشانە ڕاددەو تەرسەکۍ شاراوە. کێشەکە تەنیا پێسە کرێکاراو چێروو زەمینی گیرشا وارڎەن نیشانە مدریۊ. پەی پەرڎەپۊشکەرڎەی تاوانە گەورەکاشا بە ڕزگارکەرڎەی کرێکارا هەوڵۍ پەڕکەرڎەیۊ و لادای ڕاسییەکا مدا. ڕاسیینە حیچ خەم و هەستێوەشا پەی ژیوای کرێکارا نییا. گردما پێوە سۊما و ئاماسرەنە بوومەلەرزەکەو ٦ شوباتیما دی، کە ئاکەپە – مەهەپە بە گولانەتەرین شێوە گرنگیی بە کرێکارا و گەلی مەدا. پەوکای ئانە میدیای سەرەکیی نیشانەش مدۊ، شێونای تەمامەتیی ڕاسییەکان، چالاکییەکە پەی شارتەیۊ تاوانەکاشانە. چێنە دۊخێوە فرە جیددی هەن. گێرا ماددە کیمیاوییە ژەحراوییەکۍ تێکەڵۍ بە ئاوەو فوراتی با و حەوزوو میزۊپۊتامیای گنۊ تەرسێوە گەورەێوە. نەک حەر ئەرزینجان و ئیلیچ، بەڵکوم تەماموو میزۊپۊتامیای ئینا تەرسیینە. پێسە مزانیۊ بەحروو فوراتی چەنی دیجلەی حەوزوو بەحروو دلێڕاسەی وەش کەرا و مجیا دلۍ کەنداووو فارسی و یاوا دەریا. ژەعراویبییەی بەحروو فوراتی پا مانێنە، کە ئینسان، ڕووەک، ئاژەڵ، خاک، ئاوی و بوونەوەرە گولانەکۍ گردوو ئا مەنتێقانە تەرسیشا سەرنە. ئێمە ڕووبەڕووۍ دلێنەبەرڎەیۍ ژیوگەییی گەورەی بیێنمێوە. بە بۊنەو ئی ڕووەدایاوە، بەتندی عەقڵیەتی قازانجوازوو ئاکەپە – مەهەپەی شەرمەزار کەرمێ، کە دوژمنایەتیی گەلی، گلێرگەی و سروشتی کەرۊ. حکوومەتوو ئاکەپە – مەهەپەی ڕوانە زیاتەر و زیاتەر جوگرافیا و سروشتوو تورکیای و کوردستانی دلێنە بەرۊ. ئا دۊخە ئیلیچنە ڕووەش دێنە، جارێوە تەر نیشانەش دا، کە جەنگوو ئێمە دژوو عەقڵیەتوو ئاکەپە-مەهەپەی چندە پەنەوازا و ڕاستکەرەوەن. تورکیا پەنەوازا زووتەرین وەختنە عەقڵییەتی قازانجواز، تاڵانچی و دوژمنایەتیی سروشتی و ئینسانی ڕزگارش بۊ. گردوو چینە کۊمەڵایەتییەکا، هێزە دیموکراتیک، ئیکۊلۊژیستا و گردوو ئانیشا بەهاو ئینسانی، گلێرگەی و سروشتی مزانا، مشۊم هەڵوێستێوە جیددی وەراوەروو ئی عەقڵیەتەو ئاکەپەی و مەهەپەی نیشانە بدا. پەنەوازا تورکیا و کوردستان چی عەقڵیەتەیە ڕزگارشا بۊ و سروشت ئازاد کریۊ و ژیوای دیموکراتیک بنیات بنریۊ".
