کۆنسەو سەرۆکایەتی گرڎینو کەجەکەی جە ساڵیاڎو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی ١٥و شوباتو١٩٩٩ ینە کە دژو ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدریا، بەیاننامێوە نویسیاش وەڵا کەرڎۆ. جە بەیاننامەکەنە ئامان، جە ئاکامو ئا ئەوەکۊشاینە چا ڕوۆ تا ئارۆ لوانڕاوە، دەسەبەرکەردەی ئازادیی بەڎەنی ڕابەر ئاپۆی و وەشکەردەی دەرفەتو ژیۋای دیموکراتیک و ئازادی پەی کوردی جە سەدەو ٢١ینە ، ئیساتۍ ئینا سەرو بەڼو سەرکۊتەینە. بەڵام کات و چوارچێوەکەش بە هەڵوێسو پلان پەی مجیایرە و ڕێکوستەو  ئیرادەو گەلوو کوردیوە دیاری مکریۆ. سەرو ئی بنەمایۍ داوا جە گەلەکەیما جە چوار پارچەو کوردەسانی و جبەرو وڵاتینە مکەرمۍ، پەی ئانەی بە تەمامی پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی ١٥و شوباتی جە ٢٧ـەمین ساڵەشەنە ماڕمێنە، ئەوەکۊشای شۆڕشگێڵنانەو ۋێشا وەرفراوانتەر بکەرا. بە تایبەت جوانۍ و ژەنا کوردی مشۆم سەرمەشقۍ ئی پرۆسەیە جە ئەستۆ بگێرا. پۊکەی داوا جە جوانا و ژەنا کوردی مکەرمۍ ئەوەکۊشای ۋێشا بەرز بکەراوە و چالاکییەکاشا پەرە پنە بڎا و هەتا مسۆگەر کەردەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی جە مېڎانەکانە با.

دەقو ئەرەیاوناکەو کەجەکەی پی جۆرەنە:

"بە گرڏو قینێ و تورەییماوە پیلانگێڵی مییاننەتەوەیی جە ١٥و شوباتی ١٩٩٩نە جە کەسایەتی رابەر ئاپۆی جە دژو گەلوو کوردی ئەنجام دریا و هێزە باڵادەسەکا سەرمایەداری کە بەشداری پیلانگێڵنییەکەی بێنێ جارێوە تەر شەرمەزار مکەرمێ.

گەشمەرڏاما بە دروشمو "شمە نمەتاودی ڕۆما تاریک کەردێ" پەی شەمەزارکەردەی پیلانگێڵی مییاننەتەوەیی، بێکاریگەرکەردەی و نەیاوای بە ئامانجە گڵاو و تاریکەکە جە دەورو ڕابەر ئاپۆی بیێ بازنێوە جە ئێر، بە ڕێزدارییۆ یاڏشا مکەرمێ و سەرو ڕێزیشا وەردەمەنە منامنمێرە. گەشمەرڏێما ڕۆشنای ڕێمانێ.

سڵام جە ابە٤ ئاپۆی مکەرمێ کە ٢٦ ساڵێن جە دژو پیلانگێڵی مییاننەتەوەیی و سیستەمو ئەشکەنجەو ئیمراڵی مڏرامان مکەرۆ.

هەڵمەتەو ئازادی جەهانی بە سەرمەشقایەتی دۆساما جە ١٠و تشرینو یوەمی ٢٠٢٣ بە دروشمو "پەی ڕابەر ئاپۆی ئازادی، پەی پرسو کوردی چارەسەری دیموکراتیک" دەسش پنەکەرد و وەڵێکەوت. بە ئیرادێوە شۆڕشگێڵانەو گرڏو ئا کەسا بەشداری ئی هەڵمەتەیە بێنێ، پەشتگیریی و خەباتشا کەردەن، ڕەنجشا دان و بەشداری چالاکییەککا بیێنێ سڵامشا ئاراستە مکەرمێ.

مانگەو شوباتی بە تایبەتیپ ١٥و شوباتی جە تاریخو ئەوەکۆشای کوردانە ڕوێ سیاوا.  جە ڕوێ پێسەو ئارۆینە ساڵی ١٩٢٥، شۆڕشو شێخ سەعیدی بە شێوێوە خراپ دریا شناسیا و جە کەسێتی شێخ سەعید و هەڤاڵاشەنە سەرو گەلوو کوردی کۆمکوژی ئەنجام دریاا. جە ساڵو ١٩٩٩نە بە شێوێوە چەتانە و بە هامکاری و پیلانەو گڵاوەی زلهێزە باڵادەسە مییاندەوڵەتییەکا ڕادەسو دۆڵەتو قڕکەرو تورکی کریاا. بە پیلانگێڵی مییاننەتەوەیی ١٥و شوباتی کە جە دژو ڕابەر ئاپۆی ئەنجام دریا، گەرەکشا بێ قڕکەردەو گەلوو کوردی جە کەساێەتی شێخ سەعید و هەڤاڵا کە دەسشا پنەکەردەبێ واوەیش بکەراوە و بە ئەنجامش یاونانە. واتا جە ١٥و شوباتو ١٩٢٥ تاوەکو ١٥و شوباتو ١٩٩٩ ویرێوە کۆمەڵایەتی و تاریخی نەرێنی هەن. ڕابەر ئاپۆ وەرو ئینەی ١٥و شوباتی پێسەو "ڕۆو قڕکەردەو کوردا" پێناسە کەرد. حەر پۆکەی جە لایەنو تاریخو سیاسی و گلێرگەو کوردا و هەم لایەنو دیالێکتو کوردی و تورکەی ڕاش جە پڕۆسێوە تازەی گێرتێنە. چی ڕووەنە چارەنووسو گلێرگەی، سیاسی و نەتەوەی کوردی دەستنیشانکریا هەم پەیوەندی کورد و تورک کەوت سەردەمێوە تازە. جە دۆخو ئیسەینە مشۆم ئی ڕووە سیاوەیە، ئی ڕوە قڕکەرەیە بکەرمێ بە ڕۆو ئازادی و ڕزگاری.

جە تەمامو سەدەو ٢٠ینە کۆمکووژی پێسەو چارەنووسو گەلوو کوردی دیاریکرتا و هەتاوەکو ئارۆ ئی چارەنووسە سەرو گەلوو کوردی سەپیان. چنی ئی چارەنووسو قڕکەردەیە کە سەرو کوردی سەپیان، سەرو واڵەو و برایەتی کوردی و تورکی بەهەزاران ساڵێن، بە سیاسەتێوە گۆرە سیاسەتو دووژمنایەتی سەپیا. ئا پەیوەندییەو واڵە و برایەتیە کە جە جەنگو مەلازگیریۆ جە ساڵەو ١٠٧١ تا جەنگو چاناکاڵەی جە ساڵو ١٩١٥ و جەنگو ڕزگاری بەینو ساڵەکا ١٩١٩ پەی ١٩٢٢ بە سەرمەشقایەتی مستەفا کەمال کریا، دلێ یۆگێرتەی گۆرەنە وەڵێ کەوت، بەڵام بە یاساکا ١٩٢٤ سیاسەتێوە گۆرەو دووژمنایەتی سەپیا. ئا پەیوەندییەو هەزار ساڵەو واڵە و برایەتی بەینو کورد و تورکەکا ژەهراوی کریا. ڕابەر ئاپۆ جە ساڵو ١٩٧٣ی بە ئەوەکۆشای ڕزگارکەردەو گەلوو کوردی چی چارەنووسە قڕکەردەینە هەوڵمڏۆ سەرو بنەماو برایەتی گەلا پەیوەندیی واڵەو و برایەتی بەینو کورد و تورکەکا پێسەو هەزار ساڵێ چێوەڵتەر ئەرەمەرزیۆرە. سەرو بنەماو برایەتی گەلا. هەمیشە هەوڵمڏۆ ئی دەرفەتەیە سەرجەنۆ خوڵقنۆوە.

پیلانگێڵی مییاننەتەوەی ١٥و شوباتی جە دژو ئەوەکۆشای ڕابەر ئاپۆی کە گەرەکش بێ گەلوو کوردی جە چارەنووسو قڕکەردەی و پەیوەندی کوردی و تورکەکا جە سیاسەتو دووژمنایەتی ڕزگار بکەرح، لواڕاوە. ئینەیچ پێسەو پیلانێوە جە دژو ڕەنجو شۆڕشگێڵی و تاریخیا سەرو بنەماو برایەتی گەلا کە پەیوەندی بەینو کورد و تورکەکا مکەرۆ بە ڕۆژەڤو لواڕاوە. ئامانجو بنەڕەتی ئی پیلانگێڵنییە مییاننەتەوەییە کە دلێ چوارچێوەو بەرژەوەندیە هێزە باڵادەسەکا سەرمایەدارەکا بە سەرمەشقایەتی ئەمریکای پێک ئاما، ئانە بێ کە جارێوە تەر چارەنووسو کوردا کەرا قڕکەرەدەی و پەیوەندییەکێ کوردی و تورکی گێڵناوە پەی ساڵەکا جەنگی. چونکە ئا دەرفەتەی ڕابەر ئاپۆ هورشگێرۆنە سەرو چارەنووسو گەلوو کوردی کاریگەریش هەن. حەر پۆکەی بارودۆخو ڕابەر ئاپۆی و ئا پلانا جە دژش، جە گرڏ لێوە کاریگەری سەرو واقیعو گەلوو کوردی و گلێرگەو  تورکیای مکەرۆ. بە شێوێوە دژوار پەیوەندییەکا کوردی و تورکی دیاری مکەرۆ. ئانەی کە ئینەیە خاس مزانۆ، ئانە  هێزەکێ سەرمایەداری و باڵادەسەکانێ کە ئی پیلانگێڵنییە مییاننەتەوەییەشا بەرد ڕاوە. بە زانابییەی ئی پیلانگێڵنییەسا ئەنجامدا. وەرو ئینەی جە ١٥و شوباتو ١٩٩٩ بە اێشێلکەردەو تەمامو یاسا مییاننەتەوەییەک، بە شێوێوە کۆنەپارێزنەرانە ڕابەر ئاپۆی بڕفانانە، ڕادەسو دۆڵەتو تورکیش مکەرا. ئامانجو ئایشا ئانە بێ کە کورد و تورکی وسا دلێ جەنگو مەنەی و نەمەنەی.

کاتێ هەردووی گەلێ بە بەردەوامی جە دژو یۆی جەنگ مکەرا، پلانەو هەژموونگەرایی سەدەی جابەجێ کەرێنێ.

کاتێ ڕابەر ئاپۆ، جە فڕۆکەخانەو نایرۆبی جە کینیا پێسەو ئانەی بڕفانانەش سوارو فڕۆکەیشا کەرد، زاناش کە ڕووبەڕوو پیلانگێڵنیێ گۆرەی بییەنۆ و هەوڵش دا ئی پیلانگێڵنییە هێزە کاپیتالیسمە (سەرمایەدار) و هەژموونوازە مییاندۆڵەتییەکا پووچەڵ بکەرۆ. ئا قسێ کە جە فڕۆکەخانەکەنە سەرۆکو گرڏی مەهەپەی دۆڵەتو باخچەلی باسش مکەرۆ، چی فڕۆکەنە کەردش. ئا بە وەرپرسیارەتیێ ڕزگارکەردەو گەلەکەیش چی چارەنووسە دژوارەنە و ڕزگارکەردەو پەیوەندییەکا کوردی و تورکی جە ژەهراوی بییەو سەد ساڵەی جووڵایاوە. دماو پیلانگێڵنییەکەی، گرڏ چمەڕاو ئانەی بینێ کە گەل گنۆنە دلێ جەنگێوە وناوی و مەنەی و نەمەنەی، ڕابەر ئاپۆ ستراتیژش فاڕاو و پەرەش بە دیموکراسی دا و گرڏ کەسێش وست دلێ سەرسوڕمانێوە گۆرەیۆ. سەرو بنەماو برایەتی گەلا ستراتیژیێوە تازە کۆمارو دیموکراتی پەرەش پنەدریا. سەرو بنەماو واڵە و برایەتی گەلا پارادایمێوە تازەش وەڵێ وست.

ڕابەر ئاپۆ پی هەڵوێسە تاریخیەیش، هەڵوێسێوە تاریخیش نیشانە دا کە نە دۊڵەتو تورکی و نە هێزە پیلانگێڵنە مېیان دۊڵەتیەکۍ چەمەڕێش نەبێنۍ ، حسابو ئانەیشا نەکەردەبۍ و حەجگیز وەڵێوینایش نەکەرێنۍ. ڕابەر ئاپۆ، پارادایمەکەش کە پەشتی بە برایەتی گەلا بینۆنە سەرو بنەماو ستراتیجو کۆماری دیموکراتی، ڕۆ دماو ڕۆی پەرەش پنەدا و چەمکو نەتەوەی دیموکراتیکیش خوڵقنا. چارەسەری بنەڕەتی کە ڕابەر ئاپۆ هەم پەی کێشەو کوردی ١٠٠ ساڵەی و هەم پەی ژیۋای هامبەشی سەرو بنەماو برایەتی گەلا دیۆ، نەتەوەی دیموکراتا. چارەسەرو دۊڵەتی و دیموکراسییا کە ئینۍ پێوەرە.

سیستەمو سەرمایەداری سەدەو ٢٠ ی کوردش پېسە گەلێوە بەحورمەتی و خاوەن زۋانی، کەلتوور و ئشناسنامەی قبوڵ نەکەرد. دۊڵەتە هەژموونوازە سەرمایەدارەکۍ هەمان سەدە، جوغرافیاو کوردەسانیشا سەرو بنەماو بەرژەوەندییە ئیمپریالیستییەکا ۋێشا تاڵان کەرد و بە چەمچنۆکیۍ گۊرۆ سەرچەمە دۊڵەمەڼنەکۍ سەروزەمینی و چێرو زەمینیشا دلۍ ۋێشانە بەش کەرڎ. ئا گەلەی کە سەرشۆ مژیۋۆ، پارچە پارچەشا کەرڎ. پەی ئانەی سەروەری نەتەوەیی دۊڵەتو تورکی وەش بۆ، گۊرەتەرین پارچەو کوردەسانیشا دا پنە. دۊڵەتو تورکی دژو (یۊبیەی کۆمارە سۆسیالیستەکا سۆڤیەت)ی بە دەورو پاسەوانی ئەرکدار کریا.

دۊڵەتو تورکی ئەرەگیری ۋێش پېسە خاوەنو گۊرەتەرین بەشی وینا، سەرو بنەماو ئی پەیمانناما نزیکەو ١٠٠ ساڵان ستراتیجو کوردی بەرۆڕاوە کە سیاسەتێوە کۆمکوژی سیستەماتیکا. ئینە سیاسەتو نکۆڵی و دلېنەبەردەیا. جە قۆناغەو ئیساتێنە، ئی سیاسەتو دلېنەبەردەی و کۆمکوژییە ئیتر شکسش ئارڎەن. هەر حکومەتێوە کە پەی ڕاوەبەردەی دۊڵەتو تورکی مۍ سەرو دەسەڵاتی، گرڎشا کۊتێنۍ ملەملانۍ ئانەی کە قەرارو کۆمکوژی دژو کوردا، تنتەر جا بەجۍ بکەرا.

جە ملەملانۍ ئەرەگیری و قڕکارینە، حکومەتۍ فرۍ ئامێنۍ وەڵێوە بەڵام حیچ کامشا سەرکۊتۍ نەبێنۍ، گرڎ جارۍ جە ۋەرا ۋەرو ئەرەپڕای و مڎرامانوو کوردانە شکسشا ئارڎەن. ئەر حکومەتو ئاکەپەی سەرنجو ۋێش ۋەرا ۋەر بە کوردا سەرو بنەماو دیموکراسی نەفاڕیۆ، ئاڎیچ هەمان چارەنوویسش بۆ. ۋەرو ئانەی جە ملەملانۍ دژمنایەتی دژو کوردانە، تنتەرین حکومەتو ئاکەپەی بۍ. بی بە حکومەتێوە کە فرەتەرین دژمنایەتی دژو کوردا دلۍ تورکیای و جە جبەرو تورکیاینە ڕاوەبەر کەرڎ. حکومەتو ئاکەپەی پەی جابەجێکەردەی سیاسەتو کۆمکوژی، سنوور نمەشناسۆ. دژمنایەتی حکومەتو ئاکەپەی دژو کوردا، تەنیا دلۍ سنوورەکا تورکیاینە نەمەنەنۆ. هرووژمە ئەرەگیری و کۆمکوژیەکۍ، وەڵاوۍ بیۍ پەی هەر شۊنێوە کە کوردش چنە مژیوۆ.

دۆزو ڕابەر ئاپۆی، دۆزو سەدەین و چارەسەرییەکەیچش چارەسەری سەدەین. چارەسەری دۆزێوە چامنە تاریخی کە مۆرەو ۋێش جە تاریخی دان، بێگومان بەبێ ئەوەکۊشای شۆڕشگێڵنی مومکین نییا. بەڵام مشۆم زەمینەی سیاسی و یاساییەکۍ ئەوەکۊشای شۆڕشگێڵنیچ، فرە بە بەهێزی هۊرسەنگیۆ. جە قۆناغەو ئیساتێنە، بەپاو یاسای مېیاندەوڵەتی بۆ پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی هەلومەرجی پەنەواز بڕەخسیۆ. سزێوە کە سەرو ڕابەرایەتیمارە سەپیێنە، بەپاو یاسای مېیاندەوڵەتی ئیتر حوکمو ۋێش تەمام کەردەن. دماجار جە گلېرۊبیەو کۆمیتەو وەزیرا ئەنجومەنو ئەورووپاینە جە ساڵۊو ٢٠٢٤ـینە، حەقەتینەکە دڎانش نریا پۊرە. بەڵام پەی ئانەی جە پراکتیکەنە بڕۍ تەر کوردا سەرقاڵ بکەرا، "سیاسەتش پەی کاتی جیائاست" ئامان جابەجێکەردەی. حکومەتو ئاکەپەی ئیساتۍ هەوڵ مڎۆ چی سیاسەتەو کۆنسەو ئەورووپای ئیسفاڎە بکەرۆ.

دماین جار چەمپنەکۊتەیۍ جە مابەینو ڕابەر ئاپۆی و شاندو دەم پارتینە ئەنجام دریا. دیسان حکومەت داوا جە ڕابەرایەتیما مکەرۆ کە چەک بنریۆرە و ڕێکوستەکەی هۊرشێویۆوە. بەڵام حیچ فاڕیایۍ گولانەیچ جە هەلومەرجو ژیوای ڕابەر ئاپۆینە نمەکریۆ. پەی جوابدایۆ ئی داواکارییا جە ڕابەرایەتی و جمېیەرەکەیما مکریا، سەرەتا مشۆم هەلومەرجو هەرمانکەردەی ئازادی، ئەرەیاۋنای ئازادی و ژیاۋای ئازادی پەی ڕابەر ئاپۆی بڕەخسیۆ.

ئی چەمپنەکەوتە و داواکارییا هەم جە ڕاو گرڏی تورکیای و هەم جە کوردەسانەنە چمەڕای جۆراوجۆرشا وەشکەردەن. بەڵام جە لێوەتەرۆ حکومەتو ئاکەپە ڕوانە هرووژم مکەرۆ سەر هەرێمەکا پاراستنو مەدیای، پانیشتوو و گەلەکەما جە وەرنیشت، سەرو بنەماو دلێنەبەردەی ئی هرووژمە قڕکەرییا بە گرڏو شێوازە قورسەکاشۆ بەردەوامێنه. گرڏ ڕوێ هاموڵاتی مەدەنی، ژەنی و زاڕۆڵێ گەشمەرڏێ کریا. هونەرمەندا کوردی، ڕۆنامەنووسا و سیاسەتمەدارا مکەرا ئامانج. دیسان هرووژمە سیاسییە قڕکەرییەکا جە باکوور و تورکیاچ بەردەوامێنێ. نییارەو قەیوومی پەی سەرو شارەوانییەکا گەلی بەردەواما. ئینێ گرڏو ناڕاستگۆیی ئاکەپەی وسانە وەرچەم. هەر کەسێ ئینا چەمەڕایینە، مشۆم سەرەتا داوا جە حکومەتو ئاکەپەی بکەرۆ کە بە ڕاستگۆیانە هەڵوێس بکەرۆ و پەی وەڵکەوتێوە چانەی، کردەوێوە بەهێز پێشکەش بکەرۆ.

پێسەو ئەنجامی؛ ئیتر هەم پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی و هەم جە سەدەو ٢١ـنە پەی ئانەی کورد جە جەهانەنە پەی وێشا مەیدانێوە ژیوای دیموکراتی و ئازاد کەراوە، دەرفەت هەن. بەڵام ئانەی کە کات و زەمینەو ئانەی دیاری مکەرۆ، هەڵوێسو کوردا بە پیلان، ڕێکوزتەی و ئیرادەین. پەی ئانەی پیلانگێڵی مییاندۆڵەتی ١٥ـی شووبات، جە ساڵەو ٢٧ـیدا بە تەمامەتی تێک بشۆ، داوا جە گەلەکەیما جە گرڏو پارچەکا کوردەسانی و ئانێ چبەرو وڵاتی مژیوا مکەرمێ کە ئەوەکۆشای شۆڕشگێڵی و وڵاتپارێزی گۆرەتەر بکەرا. جە سەرەتانە ژەنی و جوانێ کوردی خاوەنو وەرپرسیارەتیێنێ کە سەرمەشقایەتی ئی قۆناغەیە بکەرا. سەرو ئی بنەمێ داوا جە گرڏو ژەنا و جوانا کوردی مکەرمێ کە هەتا ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی دەستەبەر بانە، ڕێکوزتەی گۆرەتەر بکەرا، چالاکییەکا زیا بکەرا و ئیرادەو وێشا بەهێزتەر بکەرا.

جەماوەو ئی ٢٦ ساڵەینە کە سەرو پیلانگێڵی مییاندەوڵەتینە ویەردەن، دۆسا گەلوو کوردی زیاشا کەردەن. هەم جە گەلا وەرکەوتوو دلێڕاسەی و هەم جە گەلا ئەورووپای، ئەمریکاو لاتینی، ئاسیا، ئەفریقا و یاگەکێ تەری جەهانی پەیوەندی فرە بەنرخ و واتادارما جە دۆساما و واڵەو-برایەتی چنی گەلان پەرە پنەدان و ئی پەیوەندییێ گرڏ ڕوێ زیاتەر پەرە مسانانە. وەرو ئانەی پەیوەندی واڵەو-برایەتی و ئاشتی یۆگێرتەی دیموکراتیکی کە ڕابەر ئاپۆ گەرەکشا دلێ گەلانە، پەی ئانەی مرۆڤایەتی وەڵکەوتەوازی جەهانی دەس بە خوڵقناو بەهاو دیموکراتی و ئازادیوازی بکەرۆ.  ە ساڵەو ٢٧ـی پیلانگێڵی مییادۆڵەتینە، ڕابەر ئاپۆ هەوڵ مڏۆ کە واڵەو-برایەتی گەلا و یۆبییەی دیموکراتیکی پەرە پنە دۆنە. چی چوارچێوەنە داوا جە گرڏ کەسێ مکەرمێ کە زیاتەر پەشگیری ڕابەر ئاپۆی بکەرا، پەشتگیری چارەسەرو دیموکراتیکی بکەرا و پەی ئازادیی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی زیاتەر هەوڵ بڎانە."