دەلال خەلیلە هامسەرۊکەو کۊنگرەی ئیسلامی دیموکراتیکی سەبارەت بە کۊنگرەی ئیسلامی دیموکراتیکی، کە سەرنیشت و وەرکەوتو سوریاینە کریۊ، قسێش پەی ئاژانسو فوراتی کەرڎۍ.

دەلال خەلیلە سەرنجەش وستە سەرو هەلومەرج و دۊخو ئا سەرڎەمەیە، کە تیشكۍ شۊڕشی وەرنیشتەنە وەڵا بییۊ و واتش:"بە سەرەورڎای شۊڕشو وەرنیشتی ڕووەدایۍ فرۍ ڕووەشا دا، فرەو هەرێمەکانە هەوڵۍ دریۍ بەها و باوڕو خەڵکی بشێونییۊ، بەتایبەت جە راو مەکتەب، دین، ویروباوڕ و کەسایەتییە ئشناسیایەکاوە هەوڵۍ دریێنۍ شۊڕشەکەی فاڕا بە شۊڕشێوە ئیسلامیی سیاسی، جە پڕۊسێوە چانەنە داعش هەرێمەکەنە سەرەش ورڎا، بییەی داعشی هەڕەشێوە گەورۍ بۍ بوو پەی سەرو گەلو وەرنیشتی، گرد لایۍ هاگادارێنی داعش هەرێمەکەنە مەکتەبەکانە وێشا ڕێکۍ وزێنۍ، بەکارئارڎەی مەکتەبەکاو هەرێمەکەی بە ماناو تەشەنەکەرڎەی ئیسلامی ڕادیکاڵی و سیاسیی بۍ، پەی ماڕای ئانەیچە گەلاو هەرێمەکەی ڕووەشا کەرڎە ویرۊکەو ئیسلامی دیموکراتیکو ڕابەر عەبدوڵا ئۊجالانی. دین کە ڕێکوستەێوە کۊمەڵایەتی، تارێخی و کولتووریین و تا ئارۊ پێچەوانە بییەنۊ بە وەڵابییەیوە داعشی هەرێمەکەنە دەسما کەرد بە ئەوەکۊڵیای وەنەو ئیسلامی دیموکراتیکی."

لە یەکێتی ئایینەکانەوە بۊ کۊنگرەی ئیسلامی دیموکراتیک

دەلال خەلیلە ئەرەیاوناش، پەی هەوەڵجاری ساڵەو ٢٠١٤ پێسە یۊبییەی ئایینەکا وێشا مەرزنانەرە و واتش:"ئێمە یوەم جار وەرنیشتوو کوردستانینە دەسما بە ڕێکوستەی کەرد، ساڵەو ٢٠٢١بە کۊنگرەو ٢، پێسە کۊنگرەو ئیسلامی دیموکراتیکی بەرڎەوامیما بە چالاکییەکا دا، پێویس بۍ ئایینو ئیسلامی بە وەرفراوانی و وردی ورسەنگنیۊ، سەدەنە ٩٠ خەڵکوو وەرنیشتی موسڵمانێنۍ، بیەی بە موسڵمانێوە زانا و هەقەتین بە ماناو ڕاوەبەرڎەی هەقەتینوو گلێرگەین، گرنگتەرین چێو پەی ئێمە ئەرەمەرزنای ئەنجوومەنوو ژەنان جە چوارچوەو کۊنگرەو ئیسلای دیموکراتیکینە، ئێمە ئی ئەنجوومەنەما بنیات نیا، جە ئەنجاموو کۊشیای دەلال خەلیلێنە سەرنجەش پەی کەشوهەواو ئا سەرڎەمەیە کێشت، کە پریشکەو شۊڕشو وەرنیشتی وەڵا بییۊ و واتش، "چەنی شۊڕشوو وەرنیشتی ڕووەداێوە فرۍ ڕووەشا دا، فرەو مەنتێقەکەینە داوا کریابۍ، کە دەس جە بەها و باوڕوو خەڵکوو مەنتێقەکەی بدریۊ". .بەتایبەت جە ڕاو مەدرەسەی و ئایینی و ویروباوەڕی و کەسایەتییە ئشناسیاوەکاوە تەمادارۍ بێنۍ شۊڕشەکەی فاڕا و کەراش بە شۊڕشێوە ئیسلامیی سیاسی، پڕۊسێوە چانەنە داعش مەنتێقەکەنە سەرەش ورڎا، بییەی داعشی هەڕەشێوە گەورۍ بۍ پەی سەرو خەڵکی... وەرنیشتی، گرد لاێوە ئاگادارۍ ئانەی بێنی، داعش مەنتێقەکەنە دەسش پەنە کەرد، مەکتەبەکانە وێشا ڕێک وست، بەدەسئارڎەی مەکتەبەکا بە ماناو تەشەنەکەرڎەی ئیسلامی ڕادیکاڵ و سیاسی بۍ مەنتێقەکەنە، تا ئینەیە ماڕا خەڵکو مەنتێقەکەی ڕووەشا کەرڎە ویرۊکەو ئیسلامی دیموکراسیی ڕابەر عەبدوڵڵا ئۊجالانی. ڕێکوزیاێوە کۊمەڵایەتی و تارێخی و کولتووری تا ئارۊ پێچەوانە بیەنۊ و چەنی وەڵابییەیوە داعشی مەنتێقەکەنە دەسما کەرد بە ئەوەکۊڵیای جە ئیسلامی دیموکراتیکی."

جە یۊبییەی ئایینەکاوە پەی کۊنگرەو ئیسلامی دیموکراسی

دلال خەلیلە ئەرەیاونۊش، پەی هەوەڵ جاری ساڵەو ٢٠١٤ پێسە یۊبییەی ئایینەکا وێشا ڕێک وستەن و واتش ، "ئێمە هەوەڵ جار وەرنیشتو کوردستانینە وێما ڕێک وست، ساڵەو ٢٠٢١ چەنی کۊنگرەو ٢، پێسە کۊنگرەو ئیسلامی دیموکراتی بەرڎەوامۍ بیەییمۍ  هەرمانەکامانە، پێویسا ئایینو ئیسلامی وەرنیشتو کوردستانینە ڕێک وزیۊ". بە وردی ورسەنگنیێنۍ، سەدەنە ٩٠ خەڵکو وەرنیشتی ڕۊژاڤا موسڵمانێنۍ، ئێمە جە ئەنجاموو کۊشیای گەورەینە ئی ئەنجوومەنەما بنیات نیا. چونکوم وەختۍ گەل گرنگی بە ورسونیشتو ئایینی و ویروباوڕی مدا، جە ڕووەو تارێخییوە ژەنی چی هەرمانێنە جیا ئازیێنۍ." و چی بوارەنە دوورۍ وزیێنێوە."

ڕێککەوتەی مەدینەی بۊ بە بنەما

دەلال خەلیلە ئاماژەش پانەیە کەرد، ئادۍ سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریاینە سەبارەیت بە کۊمیتەو فەتوۍ  واتش:"ئایین بییەن بە کەرەسێوە پەی بەرژەوەندیی سیاسی، لاو گرد کەسێوە بە پاو پەیلوای وێش لەیەکش دانۊ، خەڵک وینایش پەی ئاینی فاڕیان، فتواو ئێمە چوارچوەو ویرۊکەکاو کۊنگرەو دیموکراتیکو ئیسلامی، قورئان و سوننەتو پێغەمبەریما بە بنەما ورگێرۊ، ئێمە فەتوای تازۍ وەش مەکەرمۍ، ئێمە تەماشەو تارێخی کەرمۍ و ژیوای پێغەمبەری کەرمۍ بە بنەما. فەتوۍ فرۍ سەروو گلێرگەیرە دریێنۍ، گلێرگە مزانۊ فەتواکۍ بەپاو بەرژەوەندییەکا پێسە ئامرازێوە بیێنۍ.

وەختۍ ملی شۊنیشەرە موینی بە نامۍ دینیوە ئینسانەکۍ پێسە کۊیلەی مامەڵەشا چنی کریان، بە نامۍ بەهەشتیوە، دین شێونیۊ و پەی سیاوۊکەرڎەی هەستو ئینسانەکا گلێرگە بە ڕاو فەتوۍ مەژگشا شۊریانۊ.  پیمانێوە تەری ئەساسیی کۊنگرەو ئیسلامی دیموکراتیک ئانەن کە ڕێکوستەیوە وێش بۊ بە پاو ڕێککەوتەی مەدینەی. ئامانجی سەرەکیما واوەی یاوناییاگۍ ڕێککەوتەینامەو مەدینەین، کە ٤٧ خاڵێش چەنەنۍ.  چونکوم جە ڕێککەوتەی مەدینەینە یەکڕیزی و یۊبییەی گلێرگەی، برایەتیی گەلا و یۊگێرتەی ئایینی و ویروباوەڕەکا دەس پەنە کەرۊ، وەلۍ فەتواکاو ئی سەرڎەمەیە دژوو گلێرگەی ڕێکوستەیشا پەی کریۊ.  ورڎە ورڎە بە پاو فەتواکا دینێوە تازەشا وەش کەرڎەن، کۊشیای ئێمە دژوو ئایینێوەن، کە پێچەوانە کریانوە، بەیاگەیاونای کۊنگرەی ئیسلامی دیمۊکراتیکین.

بنیاتنیای گلێرگێوە تازەی بە پەروەرڎێوە ئایینی هەقەتینین

دەلال خەلیلە ئاماژەش پانەیە دا، کۊمیتەو پەروەرڎەی جە پەیوەندییشانە چەنی هەردووە مەکتەبا و زانکۊکا واتشا: "پەروەرڎەو ئیسلامی دیموکراتیکی دلۍ وانەکاو پەروەرڎەینە مدریاوە، پۊلوو یەکیوە مەوە تا پۊلو نۊی بنەڕەتی، وانەو ئایینی مەکتەبەکانە وچیۊوە. بەتایبەتی ڕەوتو تارێخو ئیسلامی ، ئایین و ویروباوڕەکۍ ئەوەکۊڵیایشا سەرۊ کریۊ.  

جە وانگەکا و کولیەکاو وەرنیشتینە زانیاریی ئایینیما هەن، جگە ئانەی پۊلوو فەلسەفەی و شەریعەتی وچیاوە،  بەرڎەوام چەنی پیا ئاینییا و مامۊسایاو مەکتەبەکا ئینایمۍ دیالۊگەنە چونکوم  ئانۍ موخاتەبەو خەڵکی کەرا مەلۍ و خەتیبێنۍ. مەلۍ و خەتیبۍ ئەنەیاوۍ بە ماناو وەشکەرڎەی گلێرگێوە ئەنەیاواینۍ، ئا وتارۍ کە مدریا ئانۍ نییەنۍ کە ئاماژە بە نەریتەکا کەرا، بەڵکوم ئانێنی کە یەکسانیی جێندەریی دلێنە بەرا، سەرنجە پەی یاگی ژەنۍ گلێرگەنە کێشا، ڕاسیی بنەیانەی ڕۊشن کەراوە کێشە کۊمەڵایەتییەکا ورسەنگنا، یا چارەسەر پەی نەوەشییە کۊمەڵایەتییەکا موێزاوە."

 ئایینێوە دژوو دەسەڵاتداری، جەنگ و زوڵما

دەلال خەلیلە درێژەو قسەکاشنە واتش، ئەکادیمیای چوار ساڵەشا دماییش ئامان، ئیساتۍ بە ئۊنلاین وانۍ ماچاوە، مەکتەبشا منبج، ڕەقە، سرینێنە هەن و قامیشلۊنە خەریکێنۍ وەش کەرا.

دەلال خەلیلە ئاخرو قسەکاشنە واتش، ئایننەکانە ژەنی فرەتەرین سەختیی کێشا، ئانە کە ئێنە فرەتەرین سەختییش جەنی کێشمۍ ئانەن، کە ژەنی بۍ پەرسکەرڎەی پەنەشا مشۊم چارەنویسیشا قەبووڵ کەرا، بە کۊنگرەو ئیسلامی دیموکراتیکی گەرکمانە دمایی پینەیە بارمێ". جە چوارچوە ئایینێوە هەقەتینینە مشۊم ئەوەڵ ژەنی ڕێکۍ وزیا، ئینجا ئاینێوە دژوو دەسەڵاتی، دەوڵەتی، هەژموونی، زوڵمی و جەنگی مەرزنارە، ئی ئاینە ئایینو خودو پێغەمبەرین."