پەرلەمانتاراو پارتوو یەکسانی و دیموکراسی گەلا (دەم پارتی) پەی ئانەی گۆشەگیری سەروو رابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی هۊرگیریۆ و بنەیانە و پارێزنەراش بتاوا سەردایش بکەرا، جە ٧و کانوونوو یووەم و ٢٠٢٣ ێنە سەردای لوجنەو ئەوەکۊڵیای مافەکاو مرۆڤوو پەرلەمانیش کەرڎەبۍ. ڕاوەبەرایەتی گرڎیی زینڎانەکا سەر بە وەزارەتوو داڎی جوواب و ئا سەرۋنەدایشە دابێوە و بانگەشەو ئانەیش کەرڎەبۍ کە عەبدوڵا ئۆجالان کە ٣٨ مانگێن هیچ هەواڵ و زانیاریێوە جە بارەشۆ ۋەرڎەس نییا 'ئیسفاڎە جە مافەکاش مکەرۆ و گۆشەگیر نەکریان'.

پارێزنەراو نوسینگەو یاسایی سەڎەی جە بارەو جوابەکەیۆ پەیوەس بە گۆشەگیریی ئەرەیاۋنێوەش وەڵاکەردۆ. نوسینگەکە چا ئەرەیاۋناینە باسش چانەی کەرڎەبۍ، " جە سەرۋنەدای و داواکاری پەرلەمانتارە بەڕێزەکانە  پەرەئەسایەکۍ ساڵەو ٢٠١١ ی و زانیاری هۊرنەگێرتەی ٣٨ مانگەی پرسیارەشا جە بارۆ کریابۍ، بەڵام جە جوابەکەو وەزارەتینە هۊرسەنگنایەکۍ بە ساڵەو ٢٠٢٣ سنووردارکریێنۍ.

سزاکۍ دیسپلینی کە ساڵەو ٢٠٢٣ ێنە سەپیێنۍ و ئانە وزیان ڕووە کە ۋەروو ئا سزایا دیڎار چنی بنەیانەکا ڕاشا ۋنە گیریێنە، بەڵام ئا سزۍ ۋەروو چێشی سەپیێنۍ، پەی چێشی یەرۍ مانگۍ جارێ بە شێوەو سوڕی بەرڎەوامی (١٥و ئاداروو ٢٠٢٣، ٢٦و حوزەیرانوو ٢٠٢٣ و ٢٧و ئەیلوول و ٢٠٢٣) سەپیێنۍ و پەیچێشی پرۆسەو داڎگایی سەپناو سزای دیسپلینی جە پارێزنەرا شاریانۆ و پنەشا مە وچیۆ ".

پارێزنەرا ئاماژەشا پانەیچ کەرڎەن کە جگە جە هەر یەرە سزاکەو دیسپلینی، سزای دیسپلینی تەریچ جە ٢٨و کانونوو یووەم و ٢٠٢٣ ێنە سەپیان، بەڵام جە جوابەکەو وەزارەتوو داڎینە ئاماژە پانەی نەکریان.

'٣ ساڵێن هیچ کەسۍ مەتاوۆ بلۆ ئیمراڵی'

نوسینگەکە جە بەرڎەوامی ئەرەیاۋناکەیشەنە باسش چانەی کەرڎەن، "جە جوابەکەو وەزارەتوو داڎینە ئامان، "پەی ئانەی باس جە گۆشەگیری بکریۆ، مشۊم پەیوەندی زینڎانی چنی پارێزنەری، بنەیانەی و زینڎانیا تەری بە تەمامی پڕچیابۆ'. وەزارەتەکە حۊڵ مڎۆ دماین سنوورەکاو گۆشەگیری دیاری بکەرۆ. جە ساڵەو ٢٠٢٣ېنە یەک پارێزنەر و ئەندامێوە بنەیانەکا نەتاوانشا بلا ئیمراڵی، بە هەمان شێوە جە ساڵەو ٢٠٢٢ ێنە و حەرپاسە جە ساڵەو ٢٠٢٤ینە ئانە بەرڎەواما.

*بەڕێز ئۆجالان جە ٢٧و تەمووزوو ٢٠١١ی، جە ساڵەو ٢٠١٩ (٢ۍ ئایاروو ٢٠١٩، ٢٢ ئایاروو ٢٠١٩، ١٢و حوزەیرانوو ٢٠١٩، ١٨و حوزەیرانوو ٢٠١٩ ی و دماین جاریچ ٧و ئابوو ٢٠١٩)ی جگە چا پەنج دیڎارا چنی پارێزنەراش، نزیکەو ١٣ ساڵان یەک دیڎاری تەرش چنی پارێزنەراش نەبیەن. جە ٦ی تشرینی یووەمیۆ جگە جە پەنج دیڎارا چنی بنەیانەکەیش (١١و ئەیلولوو ٢٠١٦، ١٢و کانوونوو دووەموو ٢٠١٩ی، ٥و حوزەیرانوو ٢٠١٩ی، ١٢و ئابوو ٢٠١٩ ی و دماجاریچ ٣ۍ ئاداروو ٢٠٢٠) ڕا جە گرڎوو دیڎارەکاش چنی بنەیانەکەیش گیریان.

* بەڕێز وەیسی ئاکتاش و حامیلی یڵدرم و عومەر خەیری کۆنار چا وەختۆن کە بریێنێ ئیمرالی زیاتەر جە ٩ ساڵان دیدارشا چەنی پارێزنەرەکاشا نیا. ساڵەو 2015 یوە بەڕێز وەیسی ئاکتاش و کۆنار تەنیا 3 جارێ تاوانشا چەمشا بە بنەیانەکەیشا بگنۆ، بەڕێز حامیلی یڵدرم تەنیا 2 جارێ تاوانش چەمش بە بنەیانەکەیش بگنۆنێ، چاولای داواکارییەکەشا پەی دیداری قبووڵ نەکریان.

*جگە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکا 27 نیسانو 2020 و 25و ئادارو 2021، هیچ پەیوەندیێوی تەر، نەبیەن ماوەو 38 مانگان بە بەرڎەوامی داواو دیداری جە ئیمرالی و داڎوەری مکریۆ، بەڵام تا ئیساتێ هیچ جوابێو نەدریانۆ.

*  ٢٥و ئادارو ٢٠٢١یوە کە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکە نیمەنە بڕیان، هیچ زانیاریێوەشا لاوە نیا.

'ئازادکەرڎەی وەیسی ئاکتاشی مردنیان'

گرنگتەر  جە گردی، سەرەڕاو ئانەیە حوکمی ٣٠ ساڵەو بەڕێز وەیسی ئاکتاشی جە ٢٨و نیسانو ٢٠٢٤ینە تەمامیان، بەڵام بە قەرارێوی ئیداری یا هەڕەمەکی ئازاد نەکریان. ڕۆو ٢ێ ئایارو ٢٠٢٤، تانێما وەنەو قەرارو خەتەو چەمداری و ئیدارەو ئیمرالی دا پەی ئازادکەرڎەی ئاکتاشی پەی ماوەو ساڵێوە دما وزیا و ورنەگیریا. حەرچندە ئێمە داواو  ئانەیما کەردێنە، کە نموونێوی جە قەرارەکەیما پنە بدریۆ، بەڵام ئی داواکارییە داڎگاو تاوانەکاو یەرەمو شارو بورسای ورنەگێرت.  

 ماددەی ٥٩و یاساو ژمارە ٥٢٧٥ سەردای پارێزنەری زینداننە بە گردین پەسەند مکەرۆ. تەنانەت وەختێوە قەراروو داڎوەرو سزادای کۆبییەیوە پارێزنەر و زیندانیا زینداننە قەدەغە مکەرۆ، بە پاو ئی قەرارەیە نمەتاویۆ ڕاگێریی وەنەو ورگێرتەی نموونێو جە فایلەکەی بکریۆ. تاکە سەبەبوو ئی هەرمانێ ئانەنە کە بەرێز ئاکتاش و ئیمرالی بێ پارێزنەر مەنانێوە. پێسە وەختێو "ڕانمایی یاسایی" تازە، مکیانییۆ، ئۆرگانەکاو یاسانیایرەیش وەنە هاگادارێ نمەکریانێوە. ئینە ئاستێوی تازەو پراکتیکو یاساو ئیمرالییا. سەرڎەمێوەنە کە گفتوگۆکاو دەستووری بەرڎەوامێنێ، موینمێ دەستووری تازە ئیمرالینە نمەیاونیۆ یاگێ. حەرپاسە جە ماددەو ٥٩و یاساکێنە بە ژمارە ٥٢٧٥ مافو پارێزنەری بە تەمامی قەدەغە نمەکەرۆ، تەنیا جە بڕێو مەرجێنە  سنووردارش مکەرۆ. بەڵام داڎگاکاو بەیاگەیاونای بە شێویوە میاونیا یاگێ، کە بەڕێز ئۆجالان و مۆکلەکاش چی یاسێ بێبەشێ بانێ.

زیاتەر جە ٣ ساڵان جە حیچ زانیاریێوە ئیمرالییوە نامان، بە شێوێوی بەرڎەوام گۆشەگیری نا ئینسانانەن. ئیساتی ڕۆشنا کە ڕژێمو زاڵمی و ئاوارتەی جە ئیمرالیینە نمەتاوۆ بکریۆ. داوا وەنەو وەزارەتی و دەسەڵاتی داڎوەری ئیمرالی مکەرمێ دمایی پا هەلومەرجە غەڵەتە ڕەهایە بارانێ، کە بەروو سیستموو یاسایی ئیساتێوەن، دمایی پا قەرارا بارا کە ئازادیی بەرا دلێنە، پەی سەرۆکایەتیی مەجلیسی، ئەنداماو مافو ئینسانی کۆمیسیۆنو کۆڵیایوە و پەرلەمانتارا و ڕای گردین و داواکارێنمێ وەراوەروو ئی مەسەلێوە هەستیارێ بانێ و پەی دیموکراسی و ئایندێوی ئارامی دمایی پا هەرمانا."