ئاڵدار خەلیل: هیچ کەسێ نمەتاوۆ ڕووەکاما تاریک بکەرۆ

ئەندامو دەسەو هامسەرۆکایەتی پەیەدەی ئاڵدار خەلیل ئاماژەش پانەی دا کە پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩و تشرینو یووەمی درێژکریاوەو قڕکەردەی گەلاو هەرێمەکەین و واتش: "باڵبەسکەردەی ڕابەر ئاپۆی، باڵبەسکەردەی مرۆڤایەتییا."

دەربارەو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩و تشرینو یووەمی و کاریگەرییەکاش سەرو گەلوو کوردی و تەماموو گەلا هەرێمەکەی، ئاڵدار خەلیل ئەندامو دەسەو هامسەرۆکایەتی پەیەدەی جوابو پرسیارەکا ڕۆنامەو ڕووناهیش دێوە.

چەمپنەکۊتەکەی پی جۆرەنە:

ئامانجو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی کە سەرو ڕابەرو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی ڕاوەبەرکریا چێشا و هێزەکاو پەشتەو پیلانگێڵنییەکەی کێ بێنۍ؟

پېسە مزانمۍ جە ٩و تشرینو یووەمو ١٩٩٨ینە جە ۋەرا ۋەرو ڕابەر ئاپۆینە پیلانگێڵنیێوە مېیاننەتەوەیی دەسشپنەکریا. ئی پیلانگێڵنییە بە تەنیا دژو ڕابەر ئاپۆی نەبۍ، بەڵکم جە هەمانکاتەنە جە کەسایەتی ڕابەر ئاپۆینە پیلانگێڵنی بۍ جە دژوو گەلوو کوردی. بە شێوێوە ڕابەر ئاپۆشا بەرد پەی ئەسینای و ئاخرەکەش بی بە پرۆسەو باڵبەسکەردەی ڕابەر ئاپۆی جە ١٥و شوباتو ١٩٩٩ینە، دماتەر ڕابەر ئاپۆشا بە باڵبەسیایی ڕادەسو دۆڵەتو تورکی ئەرەگیری کەرد. سەرۆکوەزیرانو ئا کاتەو دۆڵەتو تورکی بوڵند ئەجەڤیت واتش 'نمەزانمۍ جەرایەنەکە چنینا؟' ئینەیچ ئانەی بەروزۆ کە بە شاراوەیی چڼین هێزۍ هەمووژنگەرۍ دەسشا جە پیلانگێڵنیەکەینە بیەن. دۆڵەتو تورکی تەنیا دەورو پاسەوانی گێڵنۆ. پی پیلانۍ هێزە هەژموونوازەکۍ گەرەکشا بۍ گرڎو گەلوو کوردی جە کەسایەتی رابەر ئاپۆینە دلێنە بەرا. ڕابەر ئاپۆ جە ۋەرا ۋەرو پیلانگێڵنییەکەینە هێڵێوەش کێشتە و نەتاواشا بێدەنگش بکەرا. ڕامانەکۍ ڕابەر ئاپۆی جە ئیمراڵییوە یاوۍ بە ملیۆنان کەسا، گەلوو کوردیچ جە دماو ئا پرۆسەیۆ بە جەختکەردەیۆ جە چالاکی "شمە نمەتاودۍ ڕۆو ئێمە تاریک بکەردۍ" دەورو ڕابەر ئاپۆیرە گلېرێبیێوە و بیۍ بە بازنێوە جە ئێری. ڕابەر ئاپۆیچ بە فەلسەفەو ۋێش زیاتەر گەلوو کوردیش هوشیارکەردۆ. باڵبەسکەردەو ڕابەر ئاپۆی پەی ئانەی بۍ کە دارێوەش جە وشکبیەیۆ پارێزنا و ژیۋناشۆ. ڕابەر ئاپۆ بە ئەرەمەرزنای تەڤگەری ئازادی و وەڵاکەردەیۆ هۆشمەندی و رامانەکاش گورزێوە گۆرێشا جە سیستەمو ئیساتۍ دا. هێزی تاریک و هەژمونواز ساڵەو ١٩٩٦ی گەرەکشابۍ بە ئەوەتەقایۍ رابەر ئاپۆی دلېنە بەرا. جە ۋەرا ۋەرو ئانەیچەنە گەشمەرڎە زیلانە بە چالاکیێوە فیدایی ئا هەوڵەشە پوچ کەردۆ.

ڕابەر ئاپۆ چنین ڕاش جە مەرامو پیلانگێلنییەکەی گێرت؟

جە دماو ساڵەو ٢٠٠٠یوە ڕابەر ئاپۆ پارێزنامەکێش نویستێوە و گەلوو کوردی و ۋەرکۆتوو مېیامینیش هۆشیارۍ کەردێوە، پۊکەی تا مۍ گۆشەگیری سەرو رابەر ئاپۆی سەختتەر بۆنە، پەی ئانەی ڕا جە کاریگەری ڕامانەکاو ڕابەر ئاپۆی بگیریۆ جە وەڵاوبیەیشۆ بە جەهانەرە. ڕابەر ئاپۆ سەرمەشقو چارەسەری پشێوییەکا ۋەرکۆتوو مېیامینیا. شۆڕشو ۋەرنیشتی بەرهەمو ڕامانەکاو ڕابەر ئاپۆیا. ڕابەر ئاپۆ بە نویستەیۆ پارێزنامەکاش، سەرنج و فەلسەفەکەیشۆ پیلانگێڵنیش پوچ کەردۆ. هەرپۊکەی ڕابە ئاپۆ ماچۆ؛ "پارێزنامەکێم هەر شۆنێنە با، منیچ ئینانی چا" سەختکەردەی گۆشەگیری بەردەوامی پیلانگێڵنیا. ڕابەر ئاپۆ بە پنەیاۋنای و پەروەردەکەردەی چڼین سەرمەشقا بی بە مەڵامەتوو سەرکۊتەی شۆڕشو ۋەرنیشتی، پۊکەی شۆڕشو ۋەرنیشتی بە ڕامانەکاو ڕابەر ئاپۆی سەرکۆت.

-پەی سەرکۊتەی هەڵمەتەو ئازادی پەنەوازا چێش بکریۆ و گلېرگە چێش بکەرۆ؟ -پەیامی دماین سەرو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەی چێشا؟

جە سەرەتاو ئەرەمەرزناو تەڤگەری ئازادیینە گەلا تەری فرە ئاشنۍ نەبێنۍ بە ڕابەر ئاپۆی، بەڵام دماو ۋەنایۆی و ئاشنابیەی بە پارێزنامەکا خاوەنداریشا جە ڕابەر ئاپۆی کەرد و پەی ئانەیچ جە دماو دیلگێرتەی ڕابەر ئاپۆی، ئەلەفتەریا فۆرتولاکی بە ڕەچەڵەک یونانی چالاکی فیدایش کەرڎ. وە چڼین چالاکیۍ فیدایۍ تەرۍ بۊنەو ڕابەر ئاپۆیۆ پێکئامۍ.

داوام جە گەلا چێردەسەی ئانەنە کە خەبات بکەرا. گرڎوو ئا هێزا شەرمەزار مکەرو، کە دەسشا جە پیلانگێڵنییەکەینە بۍ. ڕامانەکۍ ڕابەر ئاپۆی پەی گرڎو گەلا چېردەسەین پۊکەی پەنەوازا جە دەورو رامانەکا ڕابەر ئاپۆیرە کوۍ بیمێوە. پەنەوازا ئەرەمەرزیا مېیاننەتەوەییەکۍ پېسە سی پی تی و دادگاو مافو مرۆڤو ئەوروپای ئەرکو ۋێشا جابەجێ بکەرا و بێدەنگۍ نەبا. دۆڵەتو تورکی گرڎو یاسا نەتەوەیی و مېیاننەتەوەییەکا پاشێل مکەرۆ و ئا ئەرەمەرزیێچە ئینۍ بێدەنگینە. پۊکەی پەنەوازا بە ئەرکو ۋێشا هۆربێزا، چونکی ئازادی ڕابەر ئاپۆی ئازادی مرۆڤایەتییا.

دیسان پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩و تشرینو یووەم و ١٩٩٨ شەرمەزار مکەرو و گەشمەرڎا "شمە نمەتاودۍ ڕۆو ئێمە تاریک بکەردۍ" بە ڕێزۆ یاڎۍ مکەرووە و قەولو بەرزکەردەیۆ شۆڵە چراوەو سەرکۊتەی مڎەیمۍ.