هامسەرۆكەو پەژاكی 'زیلان ڤەژین'ە ئەرەیاۋناش،" جە ئەڎابیەی رابەر ئاپۆی؛ تەنیا جە ئەڎابیەو تەنیا کەسۍ نیا. جە ئەڎابیەو گەلێوەن جە ئەڎابیەو کۊشیایۍ تازەین پۍ کۊشیای ئازاڎیوازی گەلوو کوردسانی و ژەنا"و چا ڕوۆ ٤ نیسانیش پێسە سیمبلوو کۊشیای گەلوو کوردی نامۍ بەرد
هامسەرۆكەو پەژاكی "زیلان ڤەژین"ە جە دیڎارێوەنە چنی ئاژانسوو فۆراتنیوزی، جە ئەڎابیەو رابەری و یاڎوو ٢٠ەمین ساڵیاڎوو پەژاكی پیرۆز مکەرۆ و ئەرەیاۋنۆش، جە ئەڎابیەی رابەر ئاپۆی؛ جە ئەڎابیەو گەلێوە و کۊشیایۍ تازەین. جە ئەڎابیەیۆ ژەنۍ و گەلێوە ئازاڎیوازیا. پەژاكیچ سەروو خەتەو ئازاڎیی و فەلسەفەو ئازاڎیی و پارادایموو گلێرگێوە ئەخلاقی ـ سیاسی، دیموكراتیك و ئازاڎیی ژەنی و ئیكۆلۆژی رابەر ئاپۆی ئەرەمەرزیان.
دەقوو چەمپنەکۊتەکەی پی جۆرەنە:
ـ چواروو نیسانی پۍ گەلوو كوردی چ مەعنێوە میاونۆ؟
* حەفتاوپەنجەمین ساڵەو جە ئەڎابیەو رابەر ئاپۆی و ٢٠ەمین ساڵەو ئەرەمەرزناو پەژاكی جە رابەر ئاپۆی، رۆحوو ئەڎا ئۆوەیشۍ، ئازاڎیوازا و گەلا کۊششکاری، بەتایبەتی جە ژەنا و گەنجا پیرۆز مکەروو. هاموەخت ئی دووە یاڎە بەشكۆیە جە گرڎوو ئا كەسایەتی، پێکئامایا، گەلا و ئا بنەیانا کە جە ئاخێزوو "ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی" نە جە ۋەرکەوتوو كوردسانی و ئێرانینە بەشدارۍ بیۍ و قوربانیشادا پیرۆز مکەروو.
حەفتاوپەنجەمین ساڵەو جە ئەڎابیەو رابەر ئاپۆینە مژیومۍ. جە ئەڎابیەو رابەر ئاپۆی، تەنیا جە ئەڎابیەو تاكە كەسێوە نییا. جە ئەڎابیەو گەلێوەن. بە جە ئەڎابیەو رابەر ئاپۆی کۊشیایۍ ئازاڎیوازی تازەی جەكوردسانەنە دەس پنە مکەرۆ. رابەرایەتی جە ئەڎابیەیش بە یەرۍ قۆناغۍ هۊرسەنگنۆ. جە ئەڎابیەی یووەم و رابەرایەتی، جە ئەڎابیەیۍ جەستەییا كە جە ئیساتێنە تەمەنش یاوان حەفتا و پەنج ساڵۍ. دووەمین جە ئەڎابیەیش؛ سەروو بنەماو هزری و فەلسەفەو ئازاڎیی ئەرەمەرزناو پەكەكەین و یەرەم جە ئەڎابیەیش؛ سەروو بنەماو پارادایمی تازەی و پەشت قایم بەگلێرگێوە ئەخلاقی ـ سیاسی، دیموكراتیكی و ئازاڎیی ژەنۍ و ئیكۆلۆژییا.
ـ پۍ چی جە ئەڎابیەو یەرەموو رابەرایەتی ئانڎە گرنگا؟
* بە جە ئەڎابیەی یەرەمیش كە هەلوومەرجوو گۆشەگیری زینڎانوو ئیمرالینە پێکمارۆ، حۊڵوو پووچکەردەیۆ پیلانگێڵنی میان نەتەوەیی سەروو گەلوو كوردی و ژەنا و مرۆڤایەتیش دا. رابەر ئاپۆ ئی جە ئەڎابیەی یەرەمیشە پێسە بیەی و کۊشیای و مدرامانی هەرە بەقوەت نامۍ بەرد. چا یەرە قۆناغەو جە ئەڎابیەینە، بیەو گەلێوە و وڵاتێوەش خوڵقنا. پێناسەو وڵاتێوە ئازاڎیش كەرد كە وڵاتێوە ئازاڎ چنی متاوۆ بەئازاڎیی و بەئیراڎۆ بژیۋۆ و چنی متاوۆ دلۍ ژیۋایۍ ئازاڎینە بیەو ۋێش بەردەوام بکەرۆ. جە هەمان وەختیچەنە چنی متاوۆ جە ڕاو سیستمێوە دیموكراتیكی و ئازاڎیوازینە بە گرڎوو جیاوازیەكا ۋێشۆ بژیۋۆ.
رابەر ئاپۆ جە یەرەمین قۆناغەو جە ئەڎابیەیشەنە ئانەش دەسنیشان كەرد و ئارۊیچ گرڎوو ژەنا كوردی، ژەنا جەهانی و گەلاو هەرێمەكەی و جەهانی سەروو ئا بنەمایۍ دەوروو رابەر ئاپۆیرە کوۍ بیێنێوە. جە قۊناغەو دووەمینوو هەڵمەتەو ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی و چارەسەری پرسوو كوردینە، مشۊم جە چواروو نیسانینە ئا هەڵمەتۍ بیاونمۍ بە قولەپۊپە و ئاستۍ گۊرە. ئانەیچ تەنیا بە کۊشیای ئازاڎیوازی و هامبەشی گەلاو جەهانی متاوۆ بیاوۆ قولەپۆپە. ئەڵبەتە پێسە گەلەكەیما جە ۋەرکەوتوو كوردسانی و گەلوو كوردی بەگرڎی جە ۋەرا ۋەر بە ئازاڎیی رابەر ئاپۆینە ۋەرپرسیاریەتیێوە گۊرەما ئینا ئستۊنە. چی قۆناغێنە مشۆم ئاكتیڤتەر و بەقوەتتەر و ۋەرفراوانتەر و بە ۋەرپرسیاریۆ بەشداری جە هەڵمەتەو ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆینە بکەرمۍ. چی روۆ جە ۋەرکەوتوو كوردسانینە ئەركوو ۋێما عال پێكناردەن و لاوازۍ بێنمۍ. گەلەكەما جە ۋەرکەوتوو كوردسانی بە گرڎوو رەنگ و جیاوازیەكاشۆ جە ژەنا و گەنجاوە گێرە، تا ڕۊشنویر، ئاكادیمیست، سیاسەتمەدار متاوا بەشداری ئی هەڵمەتۍ با تا بتاومۍ جە كەسایەتی ئازاڎیی رابەر ئاپۆینە پرسوو كوردی چارەسەر بکەرمۍ.
ـ ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی پۍ گەلوو كوردی، بەچ مەعنێوە مۍ؟
* وەختۍ ماچمۍ ئازاڎیی رابەر ئاپۆی، پا مەعنێنە كە ئێمە باس جە ئازاڎیی و بیەو ۋێما کەرمۍ. ئیمرالینە تەنیا كەسێوە بیەیش نییا؛ بەڵكم گەلێوە ئیمڕاڵینە گۆشەگیركریان. تەنیا ئیمرالینە جەنگ مەلۆڕاوە، ئارۆ جەكەسایەتی ئیمرالینە جە گرڎوو كوردسانینە جەنگ هەن. سەروو ئا بنەمایۍ پێویسا جەقۆناغی ئایندەنە پاسە پێشوازی جە ٤و نیسانی بكەرمۍ و پا جۊرە ئا پیلانگێڵنیە زەنجیرئاسۍ سەروو رابەر ئاپۆی و گەلوو كوردی ملاڕاوە، پووچۍ بکەرمێوە.
جە هەمانوەختەنە چواروو نیسانی، یاڎوو ٢٠ەمین ساڵەو ئەرەمەرزناو پارتوو ژیۋای ئازاڎیی كوردسانی"پەژاك"ییا. ئانەیچ ڕووێوە تایبەت و تازەن. پۍ ۋەرکەوتوو کورڎسانی مەعنێوە گەورێوو كۆمەڵایەتی و تاریخیش هەن. سەروو فكر و رامانوو رابەر ئاپۆی و بە سەرمەشقایەتی فرێوە جە هەڤاڵە گەشمەرڎەکاما"عاكیف، رێزان، سمكۆ، زیلان، هێمن، زاگرۆس و شیرین"ە، ئارۆ سەروو رێبازوو ئارینای و تۆڵهەڵدانی و جەنگاوەرا کۊشیای ٢٠ ساڵەیما سەروو فكر و باوەڕی رابەر ئاپۆی پیرۆز مکەرمۍ. جە ڕووۍ چانەنە گرڎوو گەلوو ۋەرکەوتوو كوردسانی، بە سەرمەشقایەتی پەژاكی و بەفكر و فەلسەفەو ئازاڎیی رابەرایەتی کۊشیای ۋێشا ڕاوەبەر کەرا.
یووەمین جە ئاڎابیەی جە ۋەرکەوتوو كوردسانینە كە سەروو فكر و فەلسەفەو رابەرایەتی ئاما ئاراوە، ئەرەمەرزناو پەژاكی بۍ كە ٢٠ ساڵەو ۋێش وییەرنا. جە ئەڎابیەی دووەمیچ بە ئاخێزوو ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی دەسش پنەکەرد. ئاخێزوو ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی جە ئەڎابیەیۍ تازە بۍ. ئاخێزوو ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی كە سەرمەشقایەتی گەلەكەیما، گەلاو ئازاڎیوازی، گەلا ئێرانی بەگرڎیی لوواڕاوە گەردوونی بۍ و فەلسەفەو رابەر ئاپۆیچش چنی ۋێش گەردوونی كەرد.
ـ ئەرك و وەرپەرسیی گەلەكەیما و ئازادیوازا وەراوەرو ئازادی ڕابەر ئاپۆی چەنی مویندێ؟
* پێویسا قۆناغی تازەنە گردو ئا ئەرك و وەرپەرسبییەیا کە مگنانێ سەرو شاناما پێسەو پەژاك و ئانەیچ گنۆ گەردەنو گەلی و بەتایبەتی بە سەرمەشقایەتیی گردو گەلاو ئێرانی بەرەو كوردستانێوی وێڕاوەبەر و ئێرانێوی دیموكراتیك هەنگامە بنیەیمێ. هەڵبەتە ساڵەی تازێ كە پەژاك پا منیۆ ویس و یوەمین ساڵەو ئەرەمەرزیای وێش، بە سەرمەشقایەتیێوی قەوەتتەر مبۆ جە قۆناغی تازەنە، ئەرك و وەرپەرسیی وێما بیاونمێ. لاێوی تەرۆ چی ویس ساڵەو عومرو پارتەكەیمانە گەشمەردێوی فرێما پێشكەشو ڕاو ئازادیی گەلی كەردێ. پەژاك ژمارێوی فرێ كادرێ سەرمەشقێش جە کناچا و کوڕاو وەرکەوتو كوردستانینە یاونێ پەنە. ئا سەرمەشقێ، كۆشیای و قوربانیشا دا و سەرو ئا نرخ و دەسکەوتا سەرو دەساو گەشمەرداوە بونیادێ نریێنێ، شۆڕشو ژەنی، ژیوای، ئازادیینە دا گەشمەردێ فرێما پێشكەشێ كەردێ. گەلەكەما و بەتایبەتی ئەدێ قوربانیی فرەشا دا. هەڵبەتە ئا قوربانیێ تەنیا بە كۆشیای و بەردەوامیدای بە ڕا و ڕێبازو ئا گەشمەردا، قەرەبوو مکریاوە. بە سەركەوتەی دەستكەوتەكا، بە شێوێوی كە گلێرگەكەما بیاوۆ ئیرادێوی جە بییەی و سیستمێوی دیموكراتیك، بیاوۆ ئا ئاستە، كە ئا زەخت و فشارێ سەرو ئیرادە و وەڵاتیماوە مسەپیانێ، پووچەڵێ بكەرۆوە و كۆشیای بەرز بکەرۆوە متاوۆ بێوە جواب پەی ونێ و خولیا و هومێدەکاو گەشمەردا.
جە كۆشیای ئاپۆیینە هیچ قوربانیێوی، بێ جواب مەمەنۆوە. حەرقوربانیێویچ بە جەنگكەردەی و كۆشیای چەكداری مەبەسمێوە. جە قۆناغێوەی فرە هەستیار و تارێخیرە مویەرمێ. كۆشیایما سەرو بنەماو خەتەو سیاسەتی دیموكراتیكی، خەتەو یەرەمی مکریۆ. ڕا و ڕێبازی فرە و دۆڵەمەندما پەی كۆشیای وەرکەوتو كوردستانینە ئینا وەرو دەسانە.
ـ دۆخو ئیساتێ وەرکەوتو كوردستانی و ئێرانی چنی مویندێ؟
* ئینایمێ قۆناغێونە كە گەل جە سیاسەتو قەنارەو ڕژێمی تووڕە و ناڕازیین. باوڕما چانەن كە گەلەكەما متاوۆ ئا سیستمەیە بفاڕۆ و دیموكراتیكی پەیڕەو بكەرۆن. بە ڕێبازو وێش و بەهامبەشی و یۆگێرتەی وێش چنی گەلا و بەتایبەتی بە سەرمەشقایەتیی ژەنا و گەنجا متاوۆ ئانەیە بەئەنجام بیاونۆ؛ چونكوم پێسە شۆڕشو، ژەنی، ژیوای، ئازادی و پێسەو پەژاكی كە عومرو ویس ساڵەو وێشنە و عومرێوە چانەنە کە عومرو كەسێوی گەنجین. عومرێوەنە كە قەرار مدۆ و بە قوە و وزێوە گەورەتەر پەی وەڵێ هەنگامە منیۆ. وەرو ئانەیچە چی قۆناغەنە بە قەراری تازەو و ئیرادێوی گەورەتەر و هومێد و باوڕێوی گەورەتەر هەنگامە منیۆ. پەژاك قۆناغێوی تازەنە و ساڵەو ٢٧٢٤ینە متاوۆ پەی فرەو هومێد و چەمەڕاییەكاو گەلی و سەركەوتەی شۆڕشی جواب بۆ.
هەڵبەت پێسەو گەلو كوردی ساعیبێ چانسێوی فرە گەورەینمێ، ساعیبێ دەرفەتێوی گەورەینمێ و هومێد و باوەڕما جە گرد وەختێو گەورەتەر و قەوەتتەرا؛ چونكوم كۆشیاکەیما بە گەردوونی و كۆمەڵایەتی بییەن و ئینایمێ چا باوڕنە، كە سەرو ئا ئیرادەیۆ پەی وەڵێ هەنگامە بنیەیمێ. گردو گەلاو جیهانی هەستشا بە دۆزەكەیما كەردەن و هۆشیارێ بیێنێ. گەلو كوردی و دۆسێما و گەلاو جیهانی پەشتیوانیی ئی دۆز و كۆشیایە مکەرا. ئانەیچ پا مانێ، كە كۆشیای ئێمە، كۆشیای گەلان. كۆشیای گەلی ئازادیوازین. پەوکای گەلو وەرکەوتو كوردستانی و ئێرانی، باوەڕشا هەن كە ئەگەر كۆشیای گەلو كوردی سەرگنۆ، كۆشیای گەلاو ئێرانیچ هەمان چێو.
پێسەو گەلو كورد و پەژاكی و ژەنایچ باوڕما هەن، كۆشیای ئێمە یۆگێرتەن و بە یۆگێرتەیی میاوۆ سەركەوتەی. گەرەنتیی سەركەوتەی هەرشۆڕشێویچ بە گەرەنتی كۆشیای هامبەشو گەلاوە بەسیانۆ. پەوکای چی قۆناغەنە پێسەو گەلی هەم ساعیب چانس و ڕابەرێوی، پێسەو ڕابەر ئاپۆینمێ و داراو پارادایمێوی تازەین، كە پەی جیهانی بییەن بە یاگێ هێمای و هومێدی و باوڕی، كە گردو گەلا دەورشنە کوێنێ. هەڵبەتە پی وەهار و تازەییوە، كە گەل بە هەیەجان و جۆشۆ خێرامایشا وەنەو نەورۆزو ئێساڵی كەرد، ڕۆحێوی تازە وەروو ئی ساڵێرە كریا. مشۆ بە ڕۆحی نەورۆزی، خێرامای وەنەو چوارو نیسانیچ بکەرمێ. ئێمە لەوباوەڕەداین كە گەل لەهەڵمەتی ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ، هەموو بەرپرسیاریەتی خۆی كە وەك بوون ئازادی خۆی تێدا دەبینێت بەشدار دەبێت و ئەرك و بەرپرسیاریەتی خۆمان پێكدێنن. وەك پەژاكیش بەسەرمەشقایەتی سیاسەتی دیموكراتیك و پرۆژەی نەتەوەی دیموكراتیك، لەكوردستانەوە بەرەو ئێرانێكی دیموكراتیك هەنگاو دەنین. لەسەر ئەساسی رێباز و شێوازی نوێ، بەتایبەتی وەك ئەو ژنان و گەنجانە سەرمەشقایەتی ئەو شۆڕشە دەكەن لەرۆژهەڵات و ئێران دەگەیەن بەسەركەوتن و بەسەركەوتنیش شۆڕش دەڕازێنینەوە. جارێكی تر لەدایكبوونی رێبەر ئاپۆ و بیستەمین ساڵیادی دامەزراندنی پەژاك لەهەموو بنەماڵە و كەس و كاری شەهیدان و دایكان و گەلەكەمان پیرۆز دەكەین.
