لەچوارچێوەی بڵاوكردنەوە و ئاشكرابوونی دۆسییەكانی گەندەڵیی بنەماڵەی بارزانی، ئەمجارەش دۆسیەكی تری گەندەڵی نێچیرڤان بارزانی لە رۆژنامەیەكی ئەمریكی، لە ئەمریكا و دوبەی ئاشكرا دەكرێت. رۆژنامەكە بڵاویکردووەتەوە، بارزانی زیاتر لە ٣٠٠ موڵكی بەناوی هاوڕێ و كەسوكار و بنەماڵەكەیەوە كڕیوە.

دوێنێ ٦ی نیسانی ٢٠٢٢ هەر دوو رۆژنامەنوس "زاك كۆپلین و بەسمە حەمودی"، راپۆرتێكیان سەبارەت بە بەشێك لە موڵك و ماڵەكانی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە رۆژنامەی "پرۆسپێكتی" ئەمریكیدا بڵاوكردووەتەوە، پارێزەرێك بەناوی"دان ویزەرس"، كارەكانی ئەو موڵك كڕینانەی رێكخستووە و هەر لە سەرەتای راپۆرتەكەش ئاماژەیان بەوە كردووە، كە پارێزەرەكەی شانازی بەوەوە دەكات كە دەتوانێت پارەكان نادیار بكات.

نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، لە وتارێكدا لە كانوونی یەكەمی ٢٠١٩ لە سەد رۆژەی دەستبەكاربونیدا رایگەیاند: "ئەمڕۆ كوردستان بەهێزترە، شەفافترە و ئارامترە لەو رۆژەی كە من تێیدا دەستبەكاربوم. هاوڵاتییانی خۆشەویست، بەر لە هەرشتێك، حكومەتێك، كە خزمەتی خەڵك دەكات پێویست دەكات شەفاف بێت، كارپوخت و نوێگەر بێت".

پێویستی شەفافییەت خۆی لەخۆیدا راستییە، لەگەڵ ئەوەشدا، و ئەگەر مەسرور بارزانی سەرۆك وەزیران و نێچیرڤان بارزانی سەرۆك هەرێمی كوردستان جددین، دەرفەتێكی دانسقەیی لەبەردەستە بۆ سەلماندنی راستی و دروستی ئەو راپۆرتانە. بۆ ماوەی چەند ساڵێكە مەسرور نەك تەنها هاوڵاتییەكی عێراقییە، بەڵكو نیشتەجێیەكی هەمیشەیی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكاشە. برا بچوكترەكەی، مەلا مستەفا “بابۆ” هاوڵاتییەكی ئەمریكییە. هەروەها موكسی بارزانییش هاوڵاتییەكی ئەمریكییە. نێشتەجێیان و هاوڵاتییانی ئەمریكا پێویستە لیستی باجدانیان فایل بكەن.

ئەو دوو رۆژنامەنووسە ئاماژەشیان بەوەكردوووە، شاردنەوەی سامان زۆرجار لەبەر هۆكاری نایاسایی ئەنجام دەدرێت، وەك خۆلادان لە باج و سپیكردنەوەی پارە، خۆدزینەوە لە ڕێككارە یاساییەكانی خۆدزینەوە لە باج، ئەم خزمەتە بەتایبەتی بۆ دیكتاتۆرە بیانییەكان و سیاسەتمەدارە گەندەڵەكان سەرنجڕاكێشە، كە پێویستە لە دۆزینەوەی چەند پارەیەك، كە دزیویانە خۆیان لە هاوڵاتیان بپارێزن.

ڕاپۆرتەكە ئاماژەی بەوەكردووە، "پێدەچێت یەكێك لە كڕیارەكانی ویزەرس خێزانی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستانی عێراق بێت. بنەماڵەكە حوكمی ئەم هەرێمە نیمچە سەربەخۆیەیان كردووە لە باكوری عێراق وەك پاشایەتییەكی نیمچە سەربەخۆ بۆ نەوەكان و سامانێكی زۆر لە گرێبەستە نەوتی و پەیوەندیەكان و خانووبەرەیان" كۆكردووەتەوە.

گێڕانەوەی باجەكان لەوانە نییە پەردە لەسەر هەمو شتێك هەڵماڵن، چونكە بەرپرسانی عێڕاقیی و كورد زۆربەی جار هاوكارانی نزیك و خزمەكانیان بەكاردەهێنن بۆ مامەڵەكانیان و جێبەجێكردنی كاروباری دارایییان. مەسرور وا دەردەكەوێت سەروەر پێداوی بەكاردەهێنێت، وا دادەنرێت هاوڵاتییەكی هۆڵەندییش بێت، بۆ جێبەجێكردنی كاروباری دارایی و موڵك و ماڵی لە عێڕاق. لەژێر ناوی شەفافییەتدا، كەوایە، مەسرور با دۆكیومێنتەكانی باجدانی خۆی لە دەرەوە بڵاوبكاتەوە و فەرمان دەربكات ئەندامانی خێزانەكەشی هەمان شت بكەن، هەروەها ئەوانەش كە دو- هاوڵاتینامەیان هەیە و لە حكومەتی هەرێمی كوردستاندا بەرپرسیارێتییان هەیە.

هەردوو رۆژنامەنووسەكە؛ ئاماژەیان بە ڕاپۆرتی ئاشكراكردنی باڵەخانەكەی مەسرور بارزانی كردووە، كە پێشتر ڕاپۆرتیان لە بارەوە بڵاوكردووەتەوە و باسی لە بەڵگەنامەكانی ویكیلیكسیش كردووە، كە تێوەگلانی ئەو بنەماڵەیەی لە گەندەڵی بڵاوكردوەتەوە.

ڕاپۆرتی رۆژنامە ئەمریكییەكە ئاشكرای كردووە، "وەك ئامۆزاكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیوەندیی بە موڵكی نهێنی دەرەوەی وڵاتەوە هەیە، بەڵام لەم حاڵەتەدا، ناوەكەی ڕاستەوخۆ لەسەر هیچ كام لە بەڵگەنامەكانی خاوەنداریەتی دەرناكەوێت. لە جیاتی ئەوە، ئەم سەرمایانە لە پشت سیستەمە ئاڵۆزەكانی متمانە و نێوەندەكان شاراوەن، كە فەرمانبەر و هاوڕێ و خێزان دەگرێتەوە".

ئامادەكارانی ڕاپۆرتەكە پەیوەندییان بە پارێزەرەكە و نوێنەرانی نێچیرڤان بارزانییەوە كردووە بۆ ئەوەی ڕوونكردنەوە بدەن لەسەر ئەو مەلەفە، بەڵام وەڵامی داواكاریەكانیان نەداونەتەوە. دەشڵێت، پێدەچێت سەرۆكی هەرێمی كوردستان پارێزكاری (شاردنەوەی خاوەندارێتی موڵك) زۆری هەبێت لە نێوان ماكلین و ڤێرجینیا و دوبەی، نزیكەی ٣٠٠ موڵكیان دیاریكردووە، كە پەیوەندیی هەیە بە خزم و هاوكارەكانیانەوە.

ئاماژەی بەوەشكردووە، شوێنەكە لە مۆتترۆم درایڤ دەست پێدەكات، ویزەرسی  پارێزەر بۆ شاردنەوەی خاوەنی چوار موڵك لە تەنیشت ئەم شەقامە هەوڵێكی زۆری داوە، كە بە كۆمەڵ بە بڕی زیاتر لە ٢٠ ملیۆن دۆلاری كڕیویەتی بۆیان. ڕوونیكردووەتەوە، كە لە سایتی موڵكداری ناوچەكە پارێزەرەكە وەك پارێزكارێك تۆمار كراوە.

ئاشكرایان كردوووە، تۆمارە كۆنەكان ناوی كەسێكی ڕاستەقینە ئاشكرا دەكەن، كە پەیوەندیی بە كڕینەكانەوە هەیە. یەكێك لە موڵكەكان لەلایەن نەبیلە مەسعود مستەفاوە گوازرایەوە، بەڵام رۆژنامەكە ناوی نەبیلەی وەك نەبیلە مستەفا هێناوە، بەڵام دەڵێت، هاوسەری نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستانە.

تۆڕێكی هاوشێوە بەشدارە لە كڕین و فرۆشتنی سامانەكانی تر لە دەوروبەری ناوچەكە. بە یارمەتیی هەمان پارێزەر، بەلایەنی كەمەوە دوو موڵكی تر، بە نرخی سێ ملیۆن دۆلار، لەلایەن پیاوێكەوە بە ناوی جەمیل سندی کڕدراوە. سەرچاوەیەكی ئاشنا بە بارزانییەكان دووپاتی كردەوە، سندی فەرمانبەری سەرۆكی هەرێم بووە و بە دڵنیاییەوە سندی كراوە بە نێوەندگیرێكی دیكە، سندی متمانەی بەخشیوە بە هەمان پارێزەر بۆ كڕینی موڵكی سێیەم بە نزیكەی یەك ملیۆن دۆلار. وەك دوایین كۆمەڵە موڵكەكانیش ئەمانە بە خزمێكی نزیكی نێچیرڤان بارزانیشەوە بەستراونەتەوە یەكێك لە براكانی ناونراوە لەسەر ئەو بەڵگەنامانەی كە موڵكەكان دەگوازنەوە بۆ ناو تراستی بلو ریج، ڕۆژنامەكە بەم شێوەیە باسی كەسەكانی دیكە دەكات.

ئاماژەی بە داتایەكی دزەكراوی موڵكداری دوبەی، كە لەلایەن سەنتەری لێكۆڵینەوەی بەرگری پێشكەوتوو كردووە، كە سالار حەكیم هاوسەری پوری كۆچكردووی نێچیرڤان بارزانی گەورەترین خاوەنی موڵكی عێراقیە لەو شارەدا ئەو بەلایەنی كەمەوە پەیوەندی بە ٢٨٨ شوقەی جیاوازی هەور بڕەوە هەیە لە شارەكەدا، كە نزیكەی شەش لە یەكەكان لە گراند، تاوەرێكی نوێی كەنار دەریا لەگەڵ حەوزێكی بێكۆتایی دایە. (كاتێك پەیوەندی پێوە كرا، حەكیم دووپاتی كردەوە، كە ئەو كەسەیە و خاوەنی ئەو موڵكانەیە، بەڵام بە پێچەوانەوە ڕەتی كردەوە لێدوان بدات).

دوو ڕۆژنامەنووسەكە دەشڵێن: قورسە نرخێكی تەواو لەسەر ئەم سامانانە دابنرێت، بەڵام بەلایەنی كەمەوە زیاتر لە ١٠٠ ملیۆن دۆلار نرخێكی باشی هەیە و دەكرێت هەموو مانگێك ملیۆنان كرێ بەرهەم بهێنێت.

وتوشیانە: زەحمەتە هۆكارێكی شەرعی بۆ حەكیم وێنا بكەین، كە خاوەنی ئەم سامانە بێت. ئەو بانكدارێكی سەركەوتوو و سەرۆكی بانكی نێودەوڵەتی ئیسلامی كوردستانە، بەڵام بەڵگەنامە داراییە گشتییەكانی بانكەكە ئاماژە بەوە ناكەن، كە قازانجیان بە بەهای ئەو پارانە بێت، تازەترین ڕاپۆرتی ساڵانەی ئەو بانكە تەنیا ئەو موڵكانەی، كە خاوەنییەتی لە ناو كوردستانی عێراق بەهای نزیكەی ١٦ ملیۆن دۆلارە نیشان دەدات.

وتوشیەتی ئەو ستراتیژانەی، كە بنەماڵەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ كەڵەكەكردنی تایبەتمەندییە نهێنیەكانی ئەمریكا بەكاریان هێناوە هەمان ئەو ئامرازانەن خەڵكانی ئۆلیگارشی ئەمریكی و ڕووسی بۆ شاردنەوەی سەروەت و سامانی خۆیان بەكاری دەهێنن.

لە بەشی كۆتایی ڕاپۆرتەكەدا ئاشكرایان كردووە، ئەو بابەتە مەترسیدارە بۆ ئەمریكا و وتوشیەتی: خۆشبەختانە، هەندێك چاكسازی لەبەردەستن بۆ قەدەغەكردنی پارێزكار (شاردنەوەی خاوەندارێتی موڵك) لە ئەمریكا.

پێشتر رۆژنامەی ئەلعالەم ئەلموقاوم بڵاویكردبوویەوە، بەم نزیكانە دۆسیەی گەندەڵییەكانی بارزانییەكان بڵاو دەكرێنەوە و راشیگەیاندبوو، دۆسیەی زۆر لەسەر گەندەڵیی بنەماڵەی بارزانی هەیە، كە بەمزوانە روون دەبنەوە. راشیگەیاندبوو، بنەماڵەی بارزانی سەرقاڵی كڕینی كۆمپانیان لە ئەوروپا و ئەمریكا كەچی نایانەوێت ناویان بڵاو ببێتەوە. بانگەشەی ئەوەشی كردبوو، سەدا ٧٠ی داهاتی حكومەتی هەرێمی  كوردستان ئەدزرێت.

ئەوانە لە کاتێکدان، رۆژنامەیەكی ئەمریكی The American respect مانگی ١٢ ساڵی ٢٠٢١یش بەهەمانشیوە بڵاویكردەوە، كە مەسرور بارزانی باڵەخانەیەكی بە زیاتر لە ١٨ ملیۆن دۆلار كڕیووە.

زاك كۆپلین رۆژنامەوانی ئەمریكی لە ژێر ناونیشانی شوێنەواری گەندەڵی لە عێراقەوە بۆ دیڵاوێر و میامی، بڵاوی كردبووە.

 لەرۆژنامەكەدا هاتبوو؛ مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان باڵەخانەی دەرمانخانەیەكی لە شاری میامی بە بەهای ١٨ ملیۆن و ٣٠٠ هەزار دۆلار كڕیووە.

رۆژنامە ئەمریكیەكە  ئاشكراشیكردووە، برایەكی سەرۆكی حكومەتی هەرێم بڕی یەك ملیار و ٢٧٠ ملیۆن دۆلاری لە ئەمریكا لە كڕین و فرۆشتنی خانوبەرەدا خستووەتە كار.

لە بریی ئەوەی مەسرور بارزانی لەسەر راستی و دروستی ئەو بەڵگانە روونكردنەوە بدات، كەچی هەر ئەو كاتە كەوتە ناوزڕاندن و هەڕەشەكردن لە خانمێکی چالاکوانی گەنج لە ئەمریکا، کە هاوسەری پەرلەمانتارێكی پێشووی كورد بوو لە پەرلەمانی عێراق.

ژ.ت