موچیۆ ئەگەر بڕیایرەی بەئازار بۆ، یانێ پەیوەندییەکە هەقەتینا. ئەگەر سەرتاپات ئێش و ئازار بۆ، ئی پەیوەندییەیە چەنی مشناسنی. ئەگەر چا سەیارە سۆتەنە گیان و ڕۆحت پارچە پارچە بۆ و نیش چۆوە بتکۆ... ئەگەر جە ڕووەدای و گردەوو ئەزموونەکاتەنە یاگەدەسش بۆ،تۆ نمەتاوی وێناو نەبییەش بکەری. من نمەتاوو و گەرەکیچ نییەن ئینەیە بکەروو.

قسەکێ مگیریانە گڵویم، چەمێم پەڕێبانە هەڵسی.مزانوو شۆڕشگێڵنەکێ ئێشی مفاڕا پەی تووڕەیی، جیای چەقایرەی ئازارەکێ شۆنەو سەبەبکەیشەرە مگێڵانە. وەختێ ڕۆلەو گەلیوە ڕووبەڕوو کۆکوشیی مبۆوە، ناچارەنی جە ماناو گەشمەردەبییەی بیاوینە. شۆڕشگێڵنی ئانەنە، عەشق و خەمگینی و تەرسە تایبەتەکات، بکەری بە دەسەجەمعی و کۆمەڵایەتی. وەلێ ئی جارە گەرەکم بێ ئێشوو جەدەسدای گوڵستانێ ئاستوو ژەناو وەرکەوتوو کوردسانینە ئەزموون بکەروو.

ویرما گوڵستانە باسوو ئانەیە کەرێ وەختێ خەباتکاروو ڕۆژنیوزی مەردەبێ شۆڕش مسەفا، مەرسایمەکەشەنە ئامادێ بێ. هامسەرەو شۆڕشی بە گرەوایوە باوشیشکەردە پۆرە و گرەوا، ئێشەکەش کاریگەرییش جە گرد لاێوە کەردەبێ، گوڵستانە وەسفوو دۆخوو سنوورێ کەرێ، هەم بە ماناو نیشانەدای ئازارەکێ واتەبێش:" بڕێو کەسێ نمەتاوا ئازارەکاشا ئەزموون بکەرا". ئا ڕوە تا وێرەگا بارەو ئەزمووننەکەردەی ئازارەکاوە دوایمێ. کەس ناتوانن ئازارەکانیشیان ئەزموون بکەن". ئەو ڕۆژە تا ئێوارە دەربارەی ئەزمووننەکردنی ئازارەکانمان ئێمە شایەتحاڵێ گەشمەردەبییەی چندین گەنجا بێنمێ کە وەرمێ و خەیاڵێ دمایینامێشا بێنێ،کە شایسێ ژیوای بێنێ، ئێمە گەرەکمابێ دنیێ سەروو خیانەتکارا و بکوشاو دوژمنیرە بوڕنمێ، وەلێ ئێمە دلێ کۆشیاینە بێنمێ کۆشیای موازۆ وەنەما چەنیئازارەکا هوربکەرمێ و مدرامان بکەرمێ. پێسەو ئاتاکان ماهیر واچێ "جەنگ و کۆشیای پاسە سەختێنێ هۆشما نییەن سەروو ئازارەکاماوە بمدرمێ هۆششا وەنە بکەرمێوە". ویرێ جە ئینیشا گردی مکەرووە و گەرەکمەن چی ئێش و ئازەرینە نوقمە نەبوو و وێم ڕزگار بکەروو، وەلێ چونکوم یاگێ ئادێ فرە گەورێ بێ، ئا هاڵیگاییشە پێسەو چاڵێوە سیاوێ مکێشۆم پەی دلێ ئازارێو.

چند ڕوێن هامرێم موازانە باسش بکەروونە و سەرش بنویسوونە، هەمان هەستوو وەختوو گەشمەردەبییەی ناگیهانێ سەرمرە زاڵا. واتەی و نویستەی ئێشش هەن، نەنویستەیچ ناهەقییا. وەراوەروو ئا کەسە نامەرد و خیانەتکاراوە ئادەشا کوشتە، نویستەی و دوای هامڕایەکاش وەرپەرسییا. مشۆم زارۆڵێ و گەنجێ کوردسانی بشناساش،بزانا کە کێ بکەرا بە نموونەی باڵاو وێشا. مشۆم ماناو وەڵاتپارێزنی و دۆستایەتی و شۆڕشگێڵنی ژیوای ئا هامڕایاوە فێرێ بانە ، مشۆم بانە بە قارەمانێ ئادیشا. مشۆم ژەنی بزانا، هامڕایی چندە ئینسانی جوان و شکۆمەند و گەورە وەش مکەرۆ، بزانا پەیوەندیی چینە ژیوای مانادار مکەرۆ، بەڵام ئاخۆ چی ئێش و برینە سەختەینە متاوو حەقوو ئی نویستەیە بدەو؟

دۆستایەتیی قووڵ

دۆستایەتی و ڕەفاقەتێوە قووڵم چەنی گوڵستانێ بێ، هیچ ساتێوە ژیوایشهالیی نەبێ جە جۆش و هەستی جوانی. دلێ ژەنانە دۆسایەتیی قووڵ،ڕەنجیوە فرەش گەرەکەن. گوڵستانێوە فێرەو ئا دۆسایەتییە بیانێ. پا چیوا کە جۆشۆ فێرە بیا، مانا بە پەیوەندیی ڕەفاقەتی بەخشێ، ڕاو دۆسایەتیی قووڵوو ژەنا پەڕ زەحمەتین. بەردەوام ژیوای ئی پەیوەندییا موزۆنە وەردەموو تاقیکەردەیۆوە، ژەنبییەی نەریتی، پیاسالاری و پەیوەندییەکاو دەسەڵاتی، ئی پەیوەندییا تاقی مکەراوە، ، بێگومان دماکەوتەیی دلێیی وێجما تاقیێ مکەرۆوە. نیایرەی پەیوەندیی سرووشتی، پەنەوازییش بە ئەنەیاوای و کۆشیای و ڕێزی و وەشەسیاین. ئەگەر سەربگنۆ و ئی پەیوەندییە بسازیۆ، هەست و فکر و هەڵوێستەکاما ڕاسێ مکەرۆوە، ئێمە سەرکەوتانە ئا ئەزموونەما کەرد، بەڵام بەفرەیی بەرهەموو ئادێ بێ، چونکوم ئادە جامێوە بێ، کە دلێشنە هەقیقەتوو وێما دیما. جە خاکەڕایی ئادێنە، ئینسان وێش پاک کەرێوە، جە هەستوو دەسەڵاتداری وێش ڕزگار کەرێ، جە ئینسانبییەی نزیک بێوە. ئینە تەنیا هەستوو من نەبێ، هەرکەسیوە پەیوەندییش چەنی گوڵستانێ بییەبۆ، بەقووڵیی ئی هەستەیە ئەزموون کەرێ.

وەختیو کە ئشناسام، تازە پەیوەندییم بە خەباتوو چاپەمەنیوە کەردەبێ، وەختێ ئەداو هەرمانەکێش دی تەرسانێ، تا بەیانی گۆشم وتار و ڕیپۆرتاژاوە بێ کە کەرێشا بە نویستەی، ئەگەر وەرمیچش ئامێ هەنگامەکاش بەجیددی کەرێ.کیبۆردەکەی ئندە زوو بەکار ئارێ کە پەنەوازییش بە ئامێروو تۆمارکەردەی دەنگی نەبێ. ڕەفێقێوە بە سوبعەتۆ پەنە واتێبێ:" ئندە دسەرێع منویسۆ، خەریکا ئا چیوێ کە مەیانە مەژگمرە بنویسۆشا". سەرەمڕ هەرمانە کەرێ تا پەنجەکێش بێهێزێ بێنێ، وەختێ دییەم واتم " فێروو نویسەتەی بە دە پەنجێ نمەبوو". فرە خوا.

پەیوەندیییش چەنی هامڕایاش

هامڕایی لاشۆ بابەتێوە سەرکی بێ. چونکە بەوەفێ بێ، هامرێکێش زیندانەنە یا ئەورووپا، کەشنە یا شار، بە نامە یا یاداشت و نویستەی، پەرسێ پەیشا، نامکەێچش هەستی جوانش بەروزێنێ.

ئەمانەتە هەرە مەبارەکەکێش، ئا یاداشت و نامە و ویرەوەرییە گولانێ بێنێ کە ڕەفێقەکاشۆ پەیش ئێنێ، بە وریاییو ەپارێزنێشا. حەرکەس ناڕەحەتی و ناوەشیێوەش بیێ،لوێ لاش و چێش جە دەسش ئامی پەیش کەرێ، مەیل و داوێ شەخسیێش نەبێنێ. زانیاری دێ بە هامڕایەکاش و واچێ" بگێڵدێ، بپەرسدێ". وەراوەروو ناهەقی و نادادییەکاوە تووڕێ بێ، بەڵام هەرگیز تووڕەییەکەش نەبێ بە قینی و کینە، وەراوەروو ئا هەڵوێستانە کە ئێشش دێنێ، ئەنەیاوای نیشانە دێ، پەوکای هەرکەس ناهەقییش وەراوەرۆ کەردێ، شەرم گێرێشرە.

عەشقوو وەڵاتی

گوڵستانە وڵاتەکەیش پێسەو باخچەو وڵا وینێ، کتومت پیسەو نامێ وێش. عاشقە و تەوەنێ و خاکی و ولا و مانگێ و واران و گەڵا ڕێزایەکاو دارەکاش بێ. پېسە باخچەو گوڵا موێنۍ، کتومت پېسە نامۍ ۋێش. عاشقەو تەوەنۍ و خاکی و گوڵا و تیشکەو مانگۍ و ۋارانی و گەڵاو دارەکا وڵاتەکەیش بۍ. عاشقەو تاریخی و جوگرافیاو چوارپارچەو کورڎەسانی بۍ. فرە حەزش جە هۆرپڕای بۍ. زەریف هۆرپڕۍ. جە هۆرپڕای چەپینە پېسە واچی باڵۍ گێرۍ و وەشیێنە فڕۍ. حەز بە پیاسەو چێرو ۋارانی کەرۍ. ڕۆمانتیکە بۍ؛ مەعنا دۍ بە تیشکەو مانگۍ و گوڵ و گەڵاو داری زەردو پایزی. زانۍ و باوەڕیش پاسە بۍ، ئەگەر ئینسان بزانۆ چنی تەماشە بکەرۆ، ئانە متاوۆ چنی زەریفیەکا ئی خاکیە پشکدارە بۆ. بێگومان ئینە وڵاتپارێزییا. ئاگاڎارەو زەریفی وڵاتەکەیش بۍ، مەعنا مبەخشۆ بە تاریخی و جوگرافیاکەیش، بۆنەشۆ ئەرەکۆشۍ. عاشقەو گرڎ پارچێوە کورڎەسانی بۍ. جە کام شار و کام پارچەنە خەباتس کەردەبیۍ، فێرو چاندی و زۋانو ئا یاگۍ بۍ، هەوڵ دۍ پەیوەندی قەوەت چنی کەسا واگەی بنیۆرە. پۊکەی هەم کرمانجییەکەیش وەڵۍ وزۍ، هەم فێرو سۆرانی بۍ. ئا وڵاتپارێزییەی جە بنەیانەکەیشۆ هۊرشگېرت، چنی ئایدۆلۆجیاو ئازاڎیی ژەنۍ یۆش وست و پی جۆرە کەسایەتی ۋێش بنیاڎنیا.

ۋێبیەی واتە سەوزبیەی سەرو جەوهەرو ۋێت، گوڵستانە دڵسۆزەو ڕیشەو ۋێش بۍ. پۊکەی گێڵۍ شۊنەو زانای ڕازەو ماما سوریانییەکێشەرە کە جە کۆمکوژینە ڕزگارش بی، وە قەومەکێش جە شارو قامیشلۆو ۋەرنیشتوو کورڎەسانینە دیێوە. پەی ئاماڎەکەردەی هەواڵی سەرو شۆڕشی لوا پەی ئا خاکیە، بەڵام جە بنەیانە سوریانییەکەیشۆ گۆشش جە ڕازەو مامێش بۍ.

بە سادەبیەی و دڵسۆزیییەکەیش، هەمڕێوە زەریفەو زاوڵا بۍ. شیرینی پەی زاوڵەکا جانتاکەشەنە هۆرگێرۍ،  ملەوانی و مورۍ کەرۍ بە سەوقاتی پەیشا. هەمڕۍ گەمەکەرڎەو زاوڵا بۍ. زاوڵۍ درك پی وەشەسیایە سادەیشە کەرێنۍ و نزیکێش بێنێوە. وەختۍ ۋەرنیشتەنە بەرەشییە، جە عامودانە ئایە (٤ ساڵ)ۍ بەقیمەتتەرین سەوقاتی ۋێش بەخا بە گوڵستانۍ. ئا وەیوڵۍ هەڵای ئینا پاڵ و یاگەکێشەنە. چا گەڕەکێنە چنەشەنە ژیۋۍ، چا یاگێنە هەرمانە کەرۍ، چنی زاوڵا و بەتەمەنا عیلاقێوە قەوەتش ئەرەمەرزنا. بۍ بە هامکارەو ئا ژەنا کە چنیشا هەرمانە کەرۍ، گۆش جە گرفتەکاشا گێرۍ، ڕاشا پنە نیشانە دۍ.

وەختۍ هەوڵمڎەو ئینەی بنوویس و بەردەوام گۆش دارو جە گۆرانیێوە قەڎیمیۍ کە ماوۍ چێوەڵتەر گوڵستانۍ پەیش کیاستێبێنا...

Nikarim dûr bifirim

Ava deryan bibirim

Li ser lat û zinaran

Sitranê xwe biqêrim

Destên me wê bibin bask

Em ê bifirin herin

Welatê xwe vegerin

Welatê xweş û bihuşt

Dibînim xewnê şeva

Hesreta li ber çava

Dixwazim te bibînim

Welatê gulşîlana

پېسە گۆرانییەکۍ ماچۆ، ئەی هەمڕێم، بە حەسرەتو دیڎاریت جە سەرزەمینی بەهەشتینە خواحافیزیت ۋنە مکەرمۍ. جە ویرەت نمەکەرمۍ، نمازمۍ ویرەما بشیۆ. نە قەڵەمەکەت، نە کامێرەکەت، نە هیواکات سەرو زەمینیۆ جیانمازمۍ...