١٢ ئەیلولو ١٩٨٠یەنە، جە تورکیا بە سەرکردایەتی ژەنەڕاڵ کەنعان ئەڤرەن-ی کودەتای سەربازی ئەنجام دریا و جە ئاکامشەنە دەستوورو بنەڕەتی وڵاتی هۆرشنیاوە کە جە ساڵەو ١٩٦١یەنە نویسیابێوە و ئەرێ کریابێ. کودەتاکە تەنها دژ بە حکومەتی نەبێ، بەڵکو جە ڕاستیەنە دژ بە سەرجەم هێزە دیمۆکرات و ئازادیوازەکان، ئازادی و دیمۆکراسی بێ بەگردی و بەتایبەتی دژایەتیکەردەی جمیەری ئاپۆیی بێ کە تازە بە تازە سەرەشهۆردابێ و بەخێرایی جە کوردستان و تورکیانە گەشەش سەندەبێ. ڕژێمە فاشیست و دژە کورد و مرۆیەکەو کەنعان ئەڤرەن-ی کودەتاکاری بەپەلە دەستش دا ڕەشبگیری و بەلێشاو ڕەوانەکەردەی ئازادیوازەکان پەی زیندانەکان و جە ماوێوی فرە کەمەنە زیندانەکێ کوردستانی و تورکیای ئاخنیێ و پەڕێ کریێ جە کەس شۆڕشگێڵەکان. هاموەخت بە شێوازێوی فرە بەبێبەزەیانە و وەحشیانە زیندانیەکێ ڕووبەڕووێ ئەشکەنجەی دەرونی و جەستەیی هەمەجۆری کریێوە تا تەسلیمێ ڕژێمو کودەتای ببانێ.
بەتایبەتی دلێ زیندانەکانو ئامەد-یەنە ئا ئەشکەنجە وەحشیانە یاوابێ ئەوپەرو وێش. زیندانو ئامەدی هەزاران کەسێش ئاخنیێ-بێنێنە کە ژمارێوی فرێشان ئەندامێ و هەوادارێ و پێشەنگێ پەکەکە-ی بێنێ کە وەرچەمتەرینێشان ‘مەزڵوم دۆغان، کەمال پیر، محەمەد خەیری دورموش، عاکیف یەلماز، عەلی چیچەک’ بێنێ.
هەر جە سەرەتاوە پەکەکە-یەکێ ئزایانە؟و وێباوەڕانە وەرەنگارێ ئەشکەنجە و ستەم و زۆرداری زیندانی بیێوە و سەرەشان پەی نەنامنارە و تەسلیمیەتشان ڕەت کەردەوە.
جە ١٩٨٢/٠٣/٢١ی یانی جە یوەم ڕۆو نەورۆز-یەنە مەزڵوم دۆغان پەی ڕووبەبەڕووبییەی فاشیزمی و یادەوکەردەی جەژنەو نەتەوەیی کوردی ئێرش نیا جەستەیشەوە و وێش سۆچنا و جەستەش کەردش بە سۆتەمەنی پەی ئەوەکەردەی ئایرو نەورۆزی کە جە ئا سەردەمەنە بە دژوارتەرین شێوە قەدەغە کریابێ.
دمایی چالاکیەو مەزڵوم دۆغان-ی، زیندانیەکێ پەکەکە-ی جە زیندانو ئامەدیەنە و بەهەماهەنگی چەنی زیندانەکێ تەرێ  کوردستانی و تورکیای، بەرنامەشان پەی ئەنجامدای چالاکی فراوانی متەرە و دەرەنجام جە ١٤و تەموزو ١٩٨٢ یەنە دەست کریا بە چالاکی مانگێرتەی تا مەردەی یان ڕۆچی مەردەی کە ئەرەمەرزنەرێ پەکەکە-ی کەمال پیر، محەمەد خەیری دورموش، عاکیف یەلماز، عەلی چیچەک’ پێشەنگیش مەکریێنە و چەندین کەسێ تەرێ چوون، ساکینە جانسز و مستەفا قەرەسو هەمان چالاکییەنە بەشدارێ بێنێ.
سەرەڕاو فشار، ئەشکەنجە و سوکایەتی و هەڕەشێ پەی بەدمایی ئاوردەی چالاکیەکەی، بەڵام چالاکگەرە مانگێرەکێ سورێ بێنێ جە درێژەدای بە چالاکییەکەیشان تا مەردەی. سەرەنجام ‘کەمال پیر دمای ٥٥ ڕوان، محەمەد خەیری دورموش دمای ٥٨ ڕوان، عاکیف یەلماز ٦٦ ڕوان، عەلی چیچەک ٦٧ ڕوان’ شەهیدێ بانێ و بە ئەی تەوەرە پەیمانێو کە دابێشان بەردشان سەر وتەسلیمبەییەشان قبوڵ نەکەرد و مدرامان تا مەدەیشان بە ڕای ڕاستینە و ژیوای جاویندانی زانان.
چالاکیەکە سەرەڕاو ئانەیە کە شکستێدای فاشیزمی و ڕژێمی کودەتاکاری بێ و ئەوەمدرای بێ وەرانوەر بە ستەم و زۆرداری و تەسلیمیەتی، هامزەمان ئەوەگێڵنای ئیرادەی، ورەی، شۆکداری و مدرامانی بێ پەی کوردی و نەتەوە بندەستەکێ و ئازادیوازێ تورکیا و ناوچەکەی. چالاکییەکە هەم جە کوردستان و تورکیانە و هەم جە جیهانەنە دەنگی گەورەش داوە و تا بەئارۆچش چەنی ببۆنە، جە سەرجەم بوارەکانە پایێوی ئەساسی مدرامان و کۆشای پەکەکە-یەن. 

مانگێرتەی تا مەردەی یان ڕۆچێ مەردەی، کە جە ۱٤و تەمووزیەنە جە زیندانو ئامەد-ی ئەنجام دریا و بەشێوازێو جە شێوازەکان زیندانەکێ تەرێ تورکیایەنە تەشەنەش کەرد، بە شەهیدبییەی پێشەنگەکان دمایسش نەئاوما و بەڵکو مدرامانی میژووییش دمارە ئاوما و بی بە شکستش پەی فاشیزمو ١٢ی ئەیلوولی و کەنعان ئڤرەن-ی کودەتاکاری.

ئامانج جە کودەتاکەو ۱۲و ئەیلوول-و ۱۹۸۰ی ئانەبێ تا جە کوردستان و تورکیایەنە بەگردیی و زیندانو ئامەدیەنە بە تایبەتی پەکەکە تەسلیم بگێریۆنە و  هیوا و ئاواتەکێ گەلی و جمیەرە ئازادیەکەیش جە بار ببریانێ، کە بە ئەرەمەرزیای پەکەکەی چەکەرەشا کەردەبێ و ڕەگێش کوێبێنێرە. بەڵام پەکەکە بە مدرامان و مانگێرتەی تامەردەی جە ۱٤ تەمووزو ۱۹۸۲ی ڕووبەڕوو کودەتاکارا و ئامانجە فاشیستیەکاشان مدراۋە و شکستش دێ و شکۆمەندانە بناغەو شۆڕشیش جە کوردستان و تورکیا و هەرێمەکەنە نیارە. پانێچە پەکەکە نەک دلێنە نەبریا، بەڵکو بەهێزتەر و فراۋانتەر بی و سنورەکێ کوردستانی و تورکیا و تەنانەت وەرکەوتی دلینیش دەربازێ کەردێ و جە ئاستی جیهانییەنە بی بە ژمارەی قورس.
جە ئاوەختەوە تا بە ئارۆ، خەبات و کۆشای ئازادی سەرو هەمان بنەماکانو مدرامانو زیندانو ئامەدی مەبریۆنەڕاوە و بێگومان ئانەیچە سەرکەوتەی و ئازادی و سەرفرازی گەلی مسۆگەر مەکەرۆنە و سەرەڕا گردو هێرشەکان، جە کوردستان دەسکەوتێ گەورێ بەدەست وزیێنێ و دەستکەوتێ تەرێچ بەدەست بۋزیانێ.
هاموەخت چالاکی تاریخی مانگێرتەی تامەردەی یان ڕۆچێ مەردەی، بی بە پەشتگیری گەورە پەی سەرهۆردای خەباتی چەکداری گەریلایی و دەسپنەکەردەی و جاڕدای ئا خەباتەیە جە ١٥و ئابو ۱۹۸٤یەنە بە ڕابەرایەتی فەرماندە عەگید-ی و ئانێچە سەرکەوتەی و دەسکەوتێ مەزنش دمارە ئامێ و ۋنەکۆشای ئازادی ئیسەیشە چنە کەوتێۋە.

جە ئارۆنە ئاکەپە و مەهەپە درێژە پنەدەرێ فاشیزمی و ڕژێمە کودەتاکارەکەو کەنعان ئەڤرەن-یەنێ و ئاڎێ دژ بە گەلانو کوردستانی و تورکیای و وەرکەوتی دلینی کودەتای فاشستانەشان ئەنجام دانەوە. 
ئەردۆغان و دەستە و تاقمە چەتەگەریەکەش بەباشی جە بارودۆخەکەی حاڵیێنێ و خاس مزانانێ کە جە کوردستان و تورکیا و ناوچەکەنە تەنها ئاستەنگی سەرو ڕێشان و ئامانجە نەگریسەکانش، کوردی ئازاد و پەکەکە و ڕێبازەکەو ١٤و حوزەیرانیەن، هەر پەوکەی جە هەر چواربەشێ کوردستانی و تورکیا و ناوچەکە و جیهانەنە سەرجەم هێرشەکێش دژ بە کوردی ئازادی و پەکەکە-یەنێ. بەڵام سەرجەم ئاماژەکێ بە ئا ئاڕاستەنێ، کە گەل و جمیەرە ئازادیۋازەکەش بە ڕێبەرایەتی و پێشەنگی ڕێبەر ئاپۆی و پەکەکە-ی، جارێوتەر چوون ١٤و تەموزی  ڕووبەڕووێشان مدرێوە و چەمەڕایی هەن هەر چەنی شکست بە کودەتاو ۱۹۸۰ی و کەنعان ئەڤرەن-ی و دەستە و تاقمەکەیش دریا، هەرپاسێچە شکست بە کودەتاو ئاکەپە و مەهەپە-ی و ئەردۆغانی و دەستە و تاقمە چەتەگەریەکەیش بدریۆنە و تەخت و تاجەو دەسەڵاتداریش خاپور بکریۆن.

شارەزێ سیاسیێ دەستنیشانش مکەرانێ: مدرامان و کۆشای و ڕۆچێ مەردەی جە
١٤و تەموزو ساڵەو ١٩٨٢نە جە زیندانو ئامەد-ی، بی بەهۆرچەرخیایێوی تاریخی و دڕش بە شەوەزەنگو فاشیزمیدا و هاموەخت شناسنامە، ئیرادە، وێباوەڕی و وەرەش بە کوردی و گەلە بندەستەکێ تورکیا و هەرێمەکەی بەخشاوە و هوای پەژمەردەشان چەکەرەش کەردەوەوگەشیاوە و بی بە بناغەی ئەساسی پەی کۆشای پەکەکە-ی و ئازادیوازانو ناوچەکەی و تا بە ئارۆچ درێژ بیەنەوە و جە ئیسەنە هەم جە بواری سەربازی، سیاسیی  و دبۆماسییەنە تەنگش بە بە ڕژێمەکەو ئەردۆغانی و دەوڵەتە کۆنەپارێزەکان هۆرچنیەن و ڕۆحێەتو مدرامانەکەی ئارۆ جە سەرجەم مەیدانەکانو کۆشایەنە هەر جە هەرێمەکێ پارێزنای مەدیایەوە بگێرە تا کوجیێ و کۆڵانێ و شەقامەکێ کوردستانی و هەندەرانی ڕەنگش دانەوە و ئامادەییش هەن و زینڎەن و ڕۆبەڕۆچ ئا ڕۆحیەتە فراوانتەر مبۆنەوە.

ئارۆچ چوون سەردەمو زیندانو ئامەد-ی، ئەردۆغانی دەستەبراو کەنعان ئەڤرەنی فاشیستی، هیچ گۆشار و ئەشکەنجە و هێرش و چەکێ نەمەنەدەن دژ بە درێژەپنەدەرانو مدرمانو زیندانو ئامەدی بەکارش نەبەرۆنە، تەنانەت کارش یاوان ئاگە کە وەانوەر بە گەریلای چەکی کیمیایی قەدەغەکریا و بۆمبی ئەتۆمی تاکتیکی بەکارباوەرۆنە. هاموەخت هامپەیمانی و سازش نەمەندەن چەنی دەوڵەتانو دنیای نەکەرۆش کە دماییشان سازش یاداشتمانە شەرمئاوەرەکەشەن چەنی سوید، فنلەند و ناتۆی. سەرەڕاو سەرجەم ئانیشاچە جمیەرو ئازادی کوردی کە گەوهەر و دلێئاخنەکەش جە ڕۆحیەتو مدرامانو ئامەدی و کۆشای ڕابەر ئاپۆی و مدرامانە ٢٢ ساڵییەکەش جە ئیمراڵی سەرچەمەش گێرەتەن، شکستنەدریان و هێقم هێقم و پابەرجا مدران.