چالاکی شۆڕشگێڵنانەو هامڕا مەزڵومی، چەنی ڕۆو گەشمەردەبییەی هامڕا عەگیدی وەختو یەکانگیربییەی و بە ڕێکەوتی تارێخییچ حەفتێوشا بەینا و بە گەشنایۆکاو ئایرو نەورۆزی مانادارتەرێ با پەی تارێخو گەلو کوردی، پەوکای ڕابەر ئاپۆ ئی حەفتەشە نامێ نیا بە حەفتەو قارەمانی.
ماوەو مانگێوەن، گەلو کوردی و دۆسەکێش، کوردستاننە و بەروو وەڵاتیوە، جەژنەو نەورۆزی مەبارەک مکەرا. مانگەو ئادارو زاینی پێسەو مانگێوە پەڕ جەبۆنە و کارەساتی تارێخی، پاسەش کەردەن لاو گەلوو کوردیوە پەڕە بۆ جە مانێ و هەستی و مەعنەویەتی. چەنی پانیای دلێ مانگەو ئاداریوە بە ئەرەپڕای ێرامایش پانیشتی خێرامایش وەنە مکەرمێ، هەمان وەخت بە ٨ ئاداری جۆشوخرۆشو ژەنە ئازادیواز و ڕەنجدەرا میاوۆ بە قەلاپۆپەو کۆشیای. چەنی کۆکوشیی قامشلوی ١٢ ئاداری و کیمیاوارانو هەڵەبجەی ١٦ ئادارینە هەستو هەقسانایۆ دلێ ئینسانو کوردینە بێسنوور مبۆ. ئیتر گلێرگەو کوردسانی بە گردو ئا ڕۆح و هەست و جۆشیوە هەقەسانایۆوە، ملۆ پێوای جەژنەو نەورۆزیوە.
جەژنەو نەورۆزی و سەرو ساڵەو ٢٧٢٤ کوردیی، کە ئی ڕوە بە ئاوابییەی ناوەندو میدیای ئەکبەتانۆ دەس پەنە مکەرۆ، نەک بە ڕۆو لوای هێزەکاو ئیمپراتۆریەتو میدیای پەی نەینەوای و کەوتەی ئیمپراتۆریەتی ئاشووری. پێویسا سەرو ساڵێ کوردیێ و جەژنەو نەورۆزی و کەوتەی ئیمپراتۆریەتی زۆرداری و چەوسنەرو ئاشووری جە یۆی جیا بکریاوە، یان پێویسا حەریۆشا ماناو وێش بدریۆش پەنە و ڕۆو نەورۆزیچ پێسەو سیمبۆلێوە تێکورکێشو گردیشان بۆ.
ئەنجامو ئا ئەرەگیرکاری و زۆردارییەی کە سەرو کوردستانیوە بە درێژای ساڵانێوە دوورودرێژی کریێ،پەوکای نەورۆز و جەژن و شادییە نەتەوەییەکێ چەنی لاوازبییەیشا، هام وەخت بەرەو کاڵبییەیۆ لوێنێ. پیرەمێردی شاعیر یادش بەخێر و دەنگە زوڵاڵەکەو حەسەن زیرەکیچ جۆششا داوە بە نەورۆزی و پێسەو ڕوێوی نشتیمانی و کولتووری زیندەشا کەردۆ. هێزە سیاسییەکاو پانیشتی ساڵەکاو پەنجا و شەس و حەفتاکانە، نەتاواشا جە پیرەمێردی و حەسەن زیرەکی مانێوە زیاتەرە جە نەورۆزی بار بکەرانێ و دلێنەکەیش خاستەر پەڕ بکەراوە. پەکای موینی دماو ئەرەپڕای پانیشری ڕۆو نەورۆزی یەک ڕۆنە قەتیس کریا، کریا بە ڕۆو سەیرانی و واردەی و واردەیۆ.
دەسپەنەکەردەی ڕابەر ئاپۆی بە کۆشیای پەی ئازادیی کوردسانی ڕۆو نەورۆزو ١٩٧٣ کەنارو بەنداوو چووبووکو ئەنقەرەینە، ڕۆو نەورۆزی بی بە ساحیبو مانایێوە تازێ. پەوکای موینمێ گردو هەڵمەتە و چالاکییەکاو ڕابەر ئاپۆی مگنانێ ڕۆو نەورۆزیوە، دماین پەیامی تارێخیچش پەی ئاشتی و چارەسەری دیموکراتییانە پەی پەرسەو کوردی جە نەورۆزو ٢٠١٣ بێ. جە گرد لاێوە خاستەر هامڕا مەزڵوم دۆغان جە ماناو نەورۆزی یاوابێنە، پەوکای چالاکییە تارێخیەکەش وستەبێ ڕۆو نەورۆزو ١٩٨٢، کونجو زیندانو ئامەدینە، بە دروشمو، مدرامان ژیواین و تەسلیمیەت مەردەین، پا چالاکییە سەردەمێوە تازەش کۆشیای ئازادیی گەلو کوردستانینە دەس پەنە کەرد. ئیتر چالاکیی هامڕا مەزڵومی سەلەمنێش، کە دەوڵەتی ئەرەگیرکەرو تورکیای پێسەو گەورەتەرین دوژمنی و ئەرەگیرکەری کوردستاننە، نەتاوۆ بە وستەی زیندانو شۆڕشگێڵنا گوڕ و بڵێسەو ئایرو شۆڕشی مرکنۆراوە. ڕۆو نەورۆزیچ کە جەژنەی دێرینەو کوردانە و بە ئایر مەبارەکە کریۆ، ئادیچ ڕۆو نەورۆزینە چالاکییەکەو وێش کەردش، پەوکای دماتەر زەکیە ئالکانە و ڕەهشان دەمیڕاڵ و ڕۆناهی و بێریڤانەیچ هەمان نەریتشا پەرە پەنە دا، ئیتر بە چالاکیی مەزڵوم دۆغانی نەورۆز جە ڕوێوە کەلتوری و نەریتی و باوو کوردەواریوە، مانای سیاسییە و نەتەوەیەیش سەربارە کریا، ئیتر گەلو کوردستانی چەنی پۆشتەی جلوبەرگی نەتەوەیی و گۆرانییا و ورپڕای وێش، هەمان وەخت پەیامە سیاسی و نەتەوەیی و دیموکراتییەکایچش پێشکەش مکەرۆ.
کۆشیای ئازادیی گەلو کوردستانی، بە هەڵمەتە یۆ دماو یوەکاش، گردو ئا کۆتوبەنداشە پڕچنێ، کە ئەرەگیرکەرێ پەیشا نیابێرە. پەوکای قەڵەمبازێوە تارێخیینە ١٥و ئابو ١٩٨٤ دەسش بە جەنگی چەکداریی کەرد، پەی بەدەسئاردەی ماف و ئازادییەکاش. ئا گەلە کە ئەرەگیرکەرو تورکیای واچێ وستەنم دلێ قەبرێوی کۆنکرێتیێوە سەرو کەشو ئاگریوە و ئیتر جارێوە تەر کیتر زیندە نمەبۆوە، ئا گەلە بە سەرمەشقایەتیی هامڕا عەگید (مەعسوم قۆرقماز)ی دەسش بە جەنگی چەکداریی کەردەبێ، نامێ وێش نیابێ هێزو ڕزگاریی کوردستانی. چەنی وەڵێکەوتەی جەنگی چەکداری ئیتر ئەرتەشی ڕزگاریوازو گەلو کوردستانی هەرمانەکێش وستێ سەرو شانەیش و پەرەش بە کۆشیای گەریلای دا، چونکوم هێزو گەریلای تەنیا پێسەو هێزێوی ملیشیای کوردی نەبێ، بەڵکوم ئەرتەشێوی شۆڕشگێڵنی گەریلایی بێ، پەوکای ئشیا بەپاو ئینەیە نامێ نریێ.
بەداخۆ ڕووەبەڕووەبییەیۆێوەنە بەرەبەیانو ٢٨-٣-١٩٨٦ هامڕا عەگید فەرمانداری گردینو ئەرتەشی ڕزگاریوازو گەلو کوردستانی(ئارگەکە)، هەرێمو بۆتانی کەشو گابارینە گەشمەردە بی. چەنی ئانەی زەرەرێوی گەورە بێ پەی شۆڕشو کوردستانی و هێزو گەریلای، لایێوە تەریچۆ ڕۆحو هەقسانایۆ و گوڕو کۆشیایش قەوەتتەر کەرد. دماو گەشمەردەبییەی هامڕا عەگیدی، ئیتر حیچ هێزێوە ک نەتاوێ گەلو کوردی و هێزە شۆڕشگێڵنەکەیش بە ڕابەرایەتیی پەکەکەی کۆشیاینە سەرد بکەرۆوە.
چالاکی و قەڵەمبازە شۆڕشگێڵنییەکێ حەرچەندە بە کاریگەر و تارێخیێچ با، بەڵام پەی ئانەی ماناشا بەردەوامە بۆ و وەختیێ نەبا، پێویسا زیاتەر دلێنەشا پەڕ بکریۆوە و با بە سیمبۆڵو کۆشیای، چالاکیی شۆڕشگێڵنانەو هامڕا مەزڵومی زیندانو ئامەدینە، چەنی ڕۆو گەشمەردەبیەی هامڕا عەگیدی وەختێ بیێ بە یۆ، بەڕێککەوتیچ بەینشانە حەفتێوە هەن، پەوکای ڕابەر ئاپۆی نامێ نیا حەفتەو قارەمانی.
دماو ٤٢ ساڵا جە چالاکیی هامڕا مەزڵومی و ٣٨ ساڵا ملوو گەشمەردەبییەی سەرفارماندارو ئارگەکەی هامڕا عەگیدی، ئێساڵ ئایرو نەورۆزی گەشتەرو جەماوەرییانەتەر بێ. بە هەمان شێوە مزانیی ئێساڵو گەریلای مانادارتەر و خولقنەرتەر بێ. بە دەیان ملوێن کوردێ کوردستاننە و بەرو وەڵاتیوە بەهامبەشی چەنی دۆساشا پێوە نەورۆزشا مەبارەک کەرد، مزانیی گەریلایچ پەی دەسوستەی چەکودژە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی و وستەیرەی ١٥ یشا ماوەو ساڵێوەنە دا، زیاتەر ڕۆحو هەقسانایۆ و مدرامانو نەورۆزیش قەوەتتەر کەرد. پێسەو چەنی هامڕا عەگید چالاکییەکەو گەشمەردە مەزڵومیش پەڕمانا کەرد، بە هەمان شێوە ئێساڵ فەرمانداریەتی گردینو هێزەکاو پارێزنای گەلی بەمزانییەکەیش ئاستو نەورۆزیش یاونا قەلاپۆپە.
دەوڵەتی ئەرەگیرکەرو تورکیای بەهامبەشی چەنی پەدەکەی وێشا ئامادە مکەرانێ تا دماو ورچنییە هەرێمییەکاو تورکیای ئۆپەراسیۆنێوی ئەرەگیرکەری پانیشت و وەنیشتنە بکەرا، ئینێ هەوڵێنە تا دەوڵەتو عێراقی و یەنەکە ڕازیێ با، یانێ ڕژێمو تورکیای ئەرەگیرکەری گرد چیوێو مکەرۆ تا تەڤگەرو ئازادیی کوردستانی مەیدانی سیاسی و لەشکریینە بێکاریگەر بکەرۆ. ڕژێمو ئەکەپە – مەهەپەی گردو ساختەکاری و فڕوفێڵێوە مکەران، تا گەلو کوردی هیچ یۆ جە گەورە شارەوانییەکا نەبەرۆوە، پەوکای ڕێککەوتەیش چەنی حیزبولکۆنترا و پەدەکەی کەردەن، تا دەنگو کوردی موسڵمانی و کوردی کلاسیکی لاو وێشارە بکێشا، هەمان وەخت جەنگێوی دەروونی مکەران، گوایا چەنی دەوڵەتو عێراقی ڕێککەوتەیشا کەردەن و پێوە ئۆپەراسیۆنو سەروو سنووری مکەرانێ دژو گەریلای ئازادو کوردستانی.
ئا حاسە کۆشیای ئازادی کوردستانی یاوانش پنە، جانەیە بەرشییەن کە بتاویۆ سەرکوت بکریۆ و دلێنە ببریۆ، گێرا بتاوانێ تا یاگێوە ڕا وەنەو سەرکەوتەیەکاش بگێرانێ، بەڵام ئانەیچ وەختیین، چونکوم پێسەو نەورۆزی بەرکەوت ملوێنا ئینسانێ پێوە پابەندبییەی وێشا بە ڕێبازو ڕابەر ئاپۆی و سەرمەشقایەتیی پەکەکەیۆ نیشانە دا، یانێ گەلو کوردستانی و ڕابەر ئاپۆ و پەکەکە، پێسەو گۆشتی و پێشەی پێوە لکێنێ، هیچ هێزێوە نمەتاوۆ جیاشا بکەرۆوە. ئینەیچە پاسە مکەرۆ پیلانەکاو ئەرەگیراکەرا و نۆکەراشا مەڕیۆ و گەلو کوردستانی و هێزە ئازادیوازەکەش مزانیی ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی و سەرفرازیی یەکجارەکیی کوردستانی ئەرەبیاونا.
