کەڵان جەم بییەن مەهشوورەت کەران

با سەیرو سەفای شاهۆ بوێران

هۆرامان کە گنۆ دلی زنجیرە کەشەکا زاگرۆسی، وەڵینگێوە تایبەت بە وېش هەن جە هەر لایەنێوە ژیاریۆ تەماشەش مکریۆ. یۆ چا تایبەتمەنیا کە گلېرگەو هۆرامانیش پنە مشناسیۆوە مەیلە ژیوگە دۆسییەکەشا، چنی سروشتی و تەمام و زینەوەرا"گیانلەبەران". ئینەیچ حەقەتینێوەن کە جە دلۍ هونەر و ئەدەبیات و هۆرامانینە بەشێوێوە فراوان ڕەنگش دانۆ. جە نموونەو گۆرانییە هۆرامیانا بەزمو "کەشەوانی؛ چنی بەزم ‌و کەڵێ پەی کەڵاما" هەن کە بە چوار ئاوازۍ جیاوازۍ وچیان!

بییەو کەڵۍ جە هۆرامانەنە وەڵینگەو گلێرگەو هۆرامانیما نیشانە مڎۆنە کە چڼە شێوە ژیارو هۆرامییەکا ئامێزان ‌و ژیوگە زەریفە بەهەشت ئاساکەیشا بییەن.

ئەدەبیات و هۆرامانینە جیاواز جە هەر جۆرە ئەدەبیاتێوە جبەرو وێش تەماشەو وردتەرین پەیوەنی ما بەین و مرۆڤی و ژیوگەیش کەردەن. کېشای وێنەو کەڵا جە بەشێوە فرەو مەڕەکا زاگرۆسینە، ئانەی نیشانە مڎۆنە کە وەرکەوتەو مرۆڤ ‌و زاگرۆسی چنی کەڵا تا ئەنازێوە فرەبییەن، بیەو چن دەقە هۆنیێوە جە بارەو ڕاوکەردەو کەڵاوە هونەرو هۆرامانینە پەی ئی ڕاسییە گێڵۆوە.

تا ئانەی کە کەسایەتیێوە پیسەو لالۆ حەمەخانی کە یۆبییەن جە سەیاڵە نامدارەکا هۆرامانی‌ و هامشان ‌و سەیاڵێوە پیسەو ئەحە ڕوشی بییەن، یۆ جە بەرشیەکاشەنە جە سەرەتاو مانگە ‌و کەڵە هەرزینە پەی دەوروبەرو کەش ‌و نوەیجەڕی ‌و ساراو هەیاتی ‌و داڵانی ‌و خوڕخوڕەی، چنی دەسەو سەیاڵا ڕەفیقیش، جە ڕوێ تەمومژاوینە کە تەمە میزەرەش پەی کەشو داڵانی‌ و نوەیجەڕی بینان، لالۆ حەمەخانی هۆرامی بە پارێز وێش میاونۆ گەلی ‌و کەڵاو پیجۆرە بە زوان ‌و هۆنیۍ ماجەراو وێش ‌و کەڵیما پەی گێڵنۆوە و ماچۆ:

 

نیشتەبیم مەل‌و مات‌و پەریشان

کۆتۆنۆ ویرم وێردەی ساڵان

بەیالی جوانی من خەیاڵم کەرد

زەمانە ڕیشەی جەرگم بەر ئاورد

من ئارەزوم کەرد بلوە ئەو وەتەن

تیرکەرو سەیری ئەو ساراو چەمەن

ڕوێ جە ڕووا چەنی ڕەفیقا

ڕوو وە خوڕخوڕە بە عەسمی سەیران

پێچاو پێچێم کەرد جادەو ژاڵانەی

تیرکەردم سەیری ئەو تاق‌و بانەی

چین چین مدرابی چنور بە پۆل پۆل

تک تک مەتکی وەرواوان وە گۆل

لواوە وە سەر کۆ شای شاهانی کۆ

داش دەماغ مەوە تیکەڵ هەزار بۆ

داش دەماغ مەوە سۆزەی هەوای سۆز

سەیرانی شەوبۆ و هەم چنورم کەرد

چا ڕوومنیا سەرچاڵ سەحراو چەمەنا

ئیسە سەیرانگای سەفای کەڵ ڕەما

چا کۆتا پاریز تەوەناو تەوەن

من تاقیبم کەرد گەوەناو گەوەن

دیم کەڵێ مدران جە سیبەری کۆ

سەر ساڵ گریدان هەشدەر تاکو نۆ

 تووک هەر بەوینەی مەخمەڵی کاشان

 خاڵ وینەی زوخاو ڕیش کەردەن پەخشان

جارجار بەنازۆ میو وەلاوە

ماچی ئەسپی جام مدران وەپاوە

چەم بەیسی شکڵ چون حەوسی کەوسەر

چەنەش دیاربی هەزار چانەوەر

هەناسەی وەشبۆ چە دەم کەڵانەن

چەویش وەشتەر بۆ کامەت گوڵانەن

پەنچەی خەتاکار میڵدا دماوە

فەنەری پیچ پیچ نەمدرا پاوە

ورشدا فیشەک داش وەدەم میڵۆ

واتش حازرەن میڵە مەگیڵۆ

میڵ هەرزەی سەرچڵ شیتی بەڵ کردار

ناکەس بە پەلە فیشەک بەرد هومار

واتش دەی سەیاڵ وەختی بازییەن

وەختی عەجەلەو تیر ئەنازییەن

قۆناخ دام وەشان پەنچە سەر ماشە

قەرەوڵم گیرد وە عەزمی لاشە

پەنچە نیمەکیش هەناسەم قەد کەرد

دوکەڵ وەدەم لوول تیر کەمانەش کەرد

دماو پیکیاو کەڵەی، وەختێو کە سەیاڵ ملۆ سەرو لاشەی وناڵین‌ و کەڵەی؛ کەڵە پەڕ بە چەمە زەریفەکاش میۆ سەیاڵیرەو گنۆ قسی‌و هەرپیسە واچی گەرەکشا ڕەخنەو سەیاڵی کەرۆو ماچۆ:

کەڵ ئاما زوان واتش فەریاد ڕەس

پیکانیش بە تیر بن دەساو بن دەس

دەگ سەیاڵ غەزەب وارۆ ئەو بانت

کام زەرەرم دان باخ و بوسانت

کام موساحیمێم پەی تۆ ئیجاد کەرد

جە کام مڵکی تۆ وێردا بە گوزەر

من پەی ویم گیڵام چا کویسانا

ویم ئەشاردەوە جە هەر بێگانێ

پەنچەت دا ماشە پیکانیت بە تیر

ڕێزۆ سەر پەنچەت چون گەڵای هەنچیر

من بێ خەم پاڵمدا وە بەردەوە

ئجیام ناشییەن ویم نەشاردەوە

چون هیچ ناشیێ نەکەریم شیکار

ویڵش کەرینی بن دارەو بن دار

نەزانام کۆنە سەیاڵی زووەن

تاقیبم کەرۆ تەوەناو تەوەن

چیگەنە کەڵە یاو ئەوجو توڕەیش جە سەیاڵی‌ و پیجۆرە دریژە میۆ بە ڕەخنەکەیش

دەگ تفەنگ لوولەت بڕیزۆنە خاک

کردار وینەی وەرگ سیفەت چون سوحاک

دەگ میڵت مەڕیۆ ورنەرۆ کەمان

بێ ئیعتیباربی جەلای سەیاڵان

بێ ڕەحم پەنچەت نیا سەرماشە

تەپاو تلەی من کەردو تەماشە

قەسەم بە گرەی شاخی کەمانم

بێ واڵە بڕیام جە ڕەفیقانم

سۆسەن تۆ شاهید چنور تۆ قازی

بێواڵە سەیاڵ کەرد تیرە ئەنازی

شاخ کەرو قەڵەم چەقنوش وە هونا

منویسووش تاریخ بیڵە خاتوونا

شاخ کەرو قوڵنگە ورکەن و چەنەش

وەسیەت نامەو ویم منویسو وەنەش

کەڵان کەڵ ڕەمان وەسیەت نامەبۆ

هەتا وەرەتاو زەرد نەبۆ جە کۆ

تاڵیڵەی مەغریب نەڵۆ ئەو بانە

هیچ کەڵێ بەرنێ جا کەڵەلانە!