هونەر زوانێوە تەرو بەیانکەرڎەی حەقیقەتین. هونەر جە وێشەنە ورگێرو جوانییەکاو ژیواین. هونەر شەوقدایوە هەقەتینوو گەردوونین. هونەر ڕێبازو ئەوەمەنەی و نەمریی ئینسانین. جە ڕاو هونەریوە ئینسان موازۊ وێش جە مەرڎەی و دلێنەشییەی ڕزگار کەرۊ.
جە دیای ڕابەر ئاپۊیۊ هونەر گوزارشت جە حەقیقەتوو تارێخی و زانای و باوڕی و ئیتیکی و ئیستاتیکاو حەرگلێرگێوە کەرۊ. پێسە ڕابەرما ماچۊ: "هونەر گەورەتەرین مەیڎانوو جەنگین". جەنگێوەن پەی ژیوایوە ئازاڎی و یەکسانی، جەنگێوەن پەی ئەرەمەرزنای و ئاواکەرڎەی کەسایەتێوە داراو هۊشیاری و باوڕی. چا ڕووەوە ئینسان هەستش بە جیاوازییەکاو وێش چەنی چوارڎەوریش کەرڎە، ئیتر دەسش دان هەرمانۍ هونەریۍ. پەوکای هونەر هەرمانەو ئاواکەرڎەی ئینسانین. ئینسانێوە ساعیب ویژدان و کەددار وەراوەروو گلێرگەی و ژیوگەکەیش. گەر جە دلۍ کۊشیای ٤٥ ساڵەو پەکەکەینە گوزەرێوە کەرمۍ، زەحمەت نیا کە هەست بە گرنگیی دەوروو هونەری کەرمۍ جە خولقنای کەسایەتیی شۊڕشگێڵنی و ئاواکەرڎەی کولتووری و گلێرگەی و ئینسانی تازەینە.
پەکەکە هەستش پانەیە کەرڎەن، کە حیچ شۊڕشێوە بەبۍ هونەر و شیعرە و مۊسیقا نمەبۊ بە شۊڕش، جە دیارگەو مەکتەبی ئاپۊییوە "ڕسم، مۊسیقا، پەیکەرتاشای، شانۊ و ئاواز..."پێوە با بە پێناسێوە پەی ئشناسایوە هونەری؛ وەلۍ ئینۍ پێوە مەبا بە حەقیقەتو هونەری! چونکوم مەیڎانو هونەری پانایێوە فراوانتەرش چەنی ڕاسینەو ژیوای هەن. سیاسەت پەی وێش گوزارشت وەنەو هونەری کەرۊ، جە ڕاو هونەریوە ئێمە چەنی گلێرگێوە بونیاد منیا؟ ئینە پەرسێوەنە پێویسیش بە جوابدایوە شۊڕشگێڵنانەی هەن. مەکریۊ ئینسان جە مەیڎانو هونەرینە هەرمانە کەرۊ و ساعیب کارەکتەرێوە سیاسی نەبۊ؛ مەکریۊ ئینسان وێش بە شۊڕشگێڵن بزانۊ و ساعیبو ڕۊحیەتێوە هونەرمەنڎانەی نەبۊ.
پەکەکە موازۊ جە ڕاو هونەریوە گوزارشت جە ڕاسینەو ڕۊحیەتو کوردی ئازاڎی کەرۊ. گەر سەرنجەو تارێخو کورڎا دەیمۍ موینمۍ، کە ئینسانو کوردی نمەتاوۊ بەبۍ گۊرانیۍ و مۊسیقا بژیوۊ. گرنگا جە مەیڎانو هونەرمەنڎاو وێما پەرسمۍ، چەنی متاومۍ جە ڕاو وەشکەرڎەی هونەریوە گلێرگێوە ئازاڎ بونیاد بنیەیمۍ و کۊشیەیمۍ پەیش؟ ئینە پەرسێوەنە پێویسا حەرهونەرمەنڎ و شۊڕشگێڵن و ڕۊشنویرێوە کوردی جوابش بڎۊوە. ئێمە موازمۍ جە ڕاو سیحروو هونەریوە چە نۊعە جۊرە کورڎێوە ئاوا کەرمۍ و مەرزنمێشرە و نیشانەش بدەیمێ؟ پەکەکە موازۊ جە ڕاو مەیڎانو هونەریوە چییەتی "چێشیی" کوردی نیشانەو دنیۍ بدۊ. پەوکای موزۊ ئەوەڵ جە ڕۊح و زیهنیەتو هونەرمەنڎانە فاڕیای ساز کەرۊ. جە وێشۊ نییا ڕابەر ئاپۊ ماچۊ: "هونەر باڵگێرتەیۊ ئەقڵی و ڕۊحین".
ڕابەر ئاپۊ ئا هونەرمەنڎەنە، کە زیاتەر جە پەنچا و پەنج ساڵان سەروو سەکۊو "ئەرمانگە" شانۊیۊ نمایش کەرۊ، بە ڕۊحیەتێوەزارۊڵانەوە پەی ئەرەمەرزنای ژیواێوە ئازاڎی. ئارۊنە چێروو چەواشەکەرڎەی ئایدۊلۊژیاو سیستمو سەرمایەدارینە هونەر کریان پا ئامڕازەیە، کە سەروو "لاوازکەرڎەی ئینسانی، غەریزەکاش و ئەرەگیرکەرڎەی زیهن و ڕۊحیش و دووروستەیوەش جە گلێرگەی" سەرمایە گوزاری کەرۊ. ئینە جە وەختێوەنە هونەر پێسە گردوو بەها مەعریفی و ڕۊحییەکای تەرو ئینسانی تاریخەنە لکەدریای هەقەتینوو پێویسییەکاو گلێرگەین نەک دەوڵەت و سەرمایەداری. سێبەرەو هونەری سەروو کایەکاو "کولتوور، ئەخلاق، سیاسەت، پەیوەندییە کۊمەڵایەتییەکاوە و پڕاکتیکوو ژیواینە نریۊرە". پەوکای ڕابەر ئاپۊ ماچۊ: "پەیوەندیی چەنی ژەنۍ شوبهنوو بە ئاوازێوە کە جە ئامێرێوە مۊسیقایۊ مۍ جبەر".
