هامدەردان ئامان ئەر مەنەن هۆشم.....سەڎایێ وەشەن مەیۆنە گۆشم
چمان زێڵەی زەنگ زەواری مەیۆ.............زرنگەی قافڵەکەی وەھاری مەیۆ
                                          (مەولەوی)

یونسکۆ، دیسان وەش ئامای، ھەورامانی سەربەرز موبارەکت بۆ.....

یونسکۆ: زوانی ھەورامی، پیسەو سامانێوە فەرھەنگی گەردوونی، ھەڕەشێ فۆتیایش ئینا سەرەو، مشۆ پارێزیۆ.
یونسکۆ: کەلەپۆڕ و شۆنەوار و فەرهەنگ و ژیواو خەڵکوو هەورامانی تایبەت و ڕەسەنەن و ئیژای تارێخێ و جەهانیش هەن و جە لاو یونسکۆیەو بە ڕەسمی تۆمار کریۆ و پاریزیۆ.

حکوومەتوو ھەرێمی(باشوور): مێدیا بە زوانی هەورامی مەترسین پەی "ئەمنی قەومی"!!! 

جارێوتەر یونسکۆ ، پێسەو ڕێکوزیایەو جەهانی هەورامانش کەردەو سەر و ئیجارە وستش دلێ لیستوو  پارێزنای میراتی فەرهەنگی جەهانی. یونسکۆ کە ڕێکوزیایەو جەهانی و سەر بە نەتەوەیۆگێرتەکان، بە مەخسەڎوو چەسپنای ئاشتی جەھانی، وەڵکەوتەی گردلایەنە و سەقامگیر، ڕیشەکەنکەردەی ھەژاری، دیالۆگی فەرھەنگی جە ڕاو پەروەردەی و فێرکەردەی، وەڵکەوتەی زانستی، بەھێزکەردەی پێوەنڎیەکا و زانیاری گردی، پارێزنای میراتی فەھەنگی جەھانی و ھەرپاسە پارێزنای زوانە ھەڕەشە وەنەکریایەکا و...... مەرزیانەرە و یاسا پەسەنڎکریایەکاش ڕەسمیەتی جەھانیشا ھەن.

یۆنسکۆ وەڵتەر  ھۆشداری فۆتیای زوانی ھەورامیش ڕەسمەن دا بە ویروڕای گردی جەھانی و داواش کەردە کە وەرگیری جە فۆتیای ئی زوانیە، پێسەو سامانێو فەرھەنگی گەردوونی کریۆ و ئێمکاناتوو گەشەی و وانای و پەروەردەیش پەی فەراھەم کریۆ.  بەڵام داخەکێم لایەنێ دیارێ و دەسەڵاتی پێوەنڎیدار بە زوانی ھەورامی ئاگایانە وێشا کەڕ کەرد و درێژەشا بە سیاسەتی شۆوینیستی و زوانکوشی وێشا دا و وێشا جە ئەرکی تارێخیشا وەرانوەروو زوانی ھەورامی و ھەورامانیەو دزیوە. ئی لایەنا ھەرپێسەو پەشتەوگۆش وستەی زوانی ھەورامی، ھۆشداری دڵسۆزانەو یونسکۆیچشا وست پەشتەو گۆشی و وازشا جە سیاسەتوو تاونایەو  زوانی ھەورامی نارد .  
بەڵام نە یونسکۆ کۆڵش دا و نە ھەورامی زوانەکا و نە دڵسۆزا و ئاشنایا بە زوانی ھەورامی. دڵسۆزاو زوانی ھەورامی ھەم جە ھەورامان و ھەم جە بەروو وەڵاتی بە بێ گۆشدای بە ھەڕەشێ و تۆمەتێ ناڕەوای دەسەڵاتی پێوەنڎیداری، بە پەشت بەستەی بە یاساکاو یونسکۆی و شۆراو ئوروپای و ڕێکوزیاو گەردوونی مافەکاو مرۆفی پاگێریشا سەروو مافەڕەواکاو وێشا کەرد و درێژەشا بە ئەوەگژیای شارستانی(مەدەنی) وێشا پەی یاوای بە مافەکاشا دا. ھەورامیەکا نە تەنیا جە ویرەو مافی زوانینە، بەڵکوو جە ویەرەکاتەریچەنە، پێسەو  پارێزنای کەلەپۆڕ و شۆنەوارێ تارێخیێ و میراتی فەرھەنگی، بێ وچان چالاکیێ مەدەنیەشا ئەرمانای کە ئیسە بە وەشحاڵیەوە بەرھەمەکشا وینمێ.

یونسکۆ ئی جارە جە 44مین کۆنیشتوو کۆمیتەو میراتی فەرهەنگی کە ڕۆ 2021.07.27ی جا شاروو فۆجیۆی جە وەڵاتوو چینی لوا ڕاوە، هەورامانش پێسەو مەحاڵیو بە تایبەتمەندیێ وێشەو وست دلێ لیستوو پارێزنای کەلەپۆڕ و میراتی فەرهەنگی جەهانی و بەڕەسمی تۆمارش کەرد.  
یونسکۆ جە بەیاننامەکەشەنە ئیشارە کەرۆ بە تایبەتمەندی تارێخی، فەرھەنگی، شیوازو ژیوای، دەس ڕەنگینی هەورامیەکا و بیناسازی پلێکانی و  سرووشت و کەش‌وهەوای وەشو ھەورامانی، و بە خەڵکێوی ڕەسەن جە وەڵاتوو وێشەنە مڎۆش قەڵەم، کە ویەردێوی ھەزاران ساڵەش ھەن. دیارەن یونسکۆ ئی تۆمارکەردەی تارێخیشە بە پاو ئا بەڵگەنامە بەھیزا کەردەن کە بە ساڵان  پەیجۆری و ھەرمانەش سەرەو کەردێنێ و چە کۆتایینە پەسەنڎش کەردێنێ. دەسوەشی چا دڵسۆزا کەرمێ کە بێ وچان بەڵگێشا گلێری کەردیوە و چی ڕاینە مانیایی فرەشا کێشت و ھەورامانشا یاونا ئی ڕوە تارێخیە کە ئیسە وینمێش و ئی شانازیشا پەی خەڵکوو ھەورامانی تۆمار کەرد. 

ئی ھەرمانێ یونسکۆیە جە دەنگ و ڕەنگ یاونەرە گردیەکانە بە شێوازێو وەروەڵاو و ئەرێنی و پەڕ جە شانازی پەی ھەورامانی دەنگش داوە و بی بە ھۆکاروو ئانەینە کە گردلایەنێو، تەنانەت ناحەزاو ھەورامانی، دەنگوو ھەورامیەکا بژنەوا و وێچشا بیاوە دەنگێ. یاگێ سەرنجینە کە هەر ئا نا‌حەزە دەسەڵاتدارا،  کە دەیان ساڵێن سیاسەتوو  تاونایەو(ئاسیمیلاسیۆن) هەورامانی و زوانی هەورامیشا بە کردەوە پەێڕەو کەردەن، بەرگشا فاڕا و ئیجارە بە شێوازێوتەر بەرێ کەوتێ و وێشا کەرد براگەورە و ئی شانازیشا کەرد هینەو وێشا و هەوڵوو داگیرکەردەی ئی ڕەسەنیەت و دەوڵەمەنڎیە فەرهەنگیەو  هەورامانیشا دا. 

بەڵام خەڵکوو هەورامانی خاس مزانۆ، کە ئێنی هەر ئا وەرگانێ، کە ئیسە دلێ پۆسوو مەێنە بەرێ مگنا. ئێنێ هەر ئا تاقمانێ کە جە ماوەو  سی(30) ساڵێ دەسەڵاتداریشانە زاڕۆڵێ هەورامانیشا جە وانای و پەروەردەی بە زوانی ئەڎایی وێشا بێبەشێ کەردێنێ، بە گردی خەڵکوو ھەورامانیشا جە بەکارئاردەی زوانەکەیش جە وەڵاتوو وێشەنە بێبەش کەردەن و بەزۆر زوانوو وێشا سەپنان سەروو خەڵکوو هەورامانیرە. ئینیشا تەنانەت نمازا جە مزگیەکاو هەورامانینە بە زوانی هەورامی خۆتبە دریۆ. دلێ زیاتەر جە 1200 مێدیای(دەنگ و ڕەنگ و نویسیای) چا هەرێمەنە ئیجازە بە یەک مێدیای سەربەوێ هەورامی نەدریان و بیەی هەر مێدیایە سەربەوێ هەورامیشا بە (مەترسی بۆ ئەمنی قەومی) زانان و ڕاگێریشا چەنە کەردەن.

ئیسە کە دەوڵەمەنڎی فەرھەنگی و زوانی، ڕەسەنیەت و تایبەتمەندی ژیوای سەرنجکێشو ھەورامانی جە ئاستوو دنیاینە دەنگش دانەو و یۆنسکۆ بە ئاشکرا ئامەن سەروو خەتی و پەشتیوانیش چەنە کەرۆ، ئێڎێشایچ ئامێنێ بەر و ھەلپەرستانە کەوتێنی وەرو قافڵەی و  گەرەکشانە دەس گێرا سەروو ئی شانازیەو خەڵکوو ھەورامانیەرە. ئاڎێ بێشەرمانە و ناشیانە دەسوەشی جە یونسکۆی کەرا پەی ئەرک و هەرمانیە کە وێشا سی ساڵێن  نە تەنیا بە یاگێش نمارا، بەڵکوو دژایەتیچش کەرا. ئینە وێش هەر پاشێلکەردەی یاساکاو یونسکۆین کە ئیسە درۆزنانە و بێشەرمانە دەسوەشیش وەنە کەرا.  ئی "یەک بان و دوێ هەوای" یانی چێش؟

بەڵام یونسکۆ چەوپەڕوو دنیایوە ئامان و هەورامان و ئێژایی فەرهەنگ و زوان و ویەردەو گلێرگەو هەورامانیش ئێستەنەو، بە ىەڵگەوە ئێژایش سەلەمنان، بە ڕەسمی و بە ئاشکرا جە گلیرەوبیەی گردی وێشەنە پەشتیوانیش  چەنە کەرۆ. ئی هەرمانێ یونسکۆیە بیەنە بە سەبەبو بەرزبیەیەو ئێژایی فەرهەنگی و زوانی هەورامانی و شانازیەو سەرنجکێشش جە ئاستوو دنیاینە پەی هەورامانی خۆلقنان. ئی هەلپەرستا ئیتر نمەتاوا دژایەتی یونسکۆی و یاگێ بەرزەو هەورامانی کەرا. پەوکەی دەسەپاچێ بیەنێ و ناشیانە دەسوەشێ یونسکۆی کەرا، پەی ئینەی جە قافڵەکەی جیا نەمەنا و ئەگەر پەیچشا کریۆ، با بە سەرقافڵە.  
 
وەڵینا واتەن: دەسێو کە نەتاوی ماڕێش، مشۆ ماچش کەری!! ئینە ڕێک حەکایەتەو ئی تاقمە هەلپەرستانە. جە ڕاسیەنە مشیایا یونسکۆ سی(30) ساڵێ چیوەڵتەر دەس وەشیش چێڎێشا کەردایا ئەگەر لانی کەم وانای و پەروەدە بە زوانی ھەورامیشا پەی زاڕۆڵاو ھەورامانی دابین کەردایا و لایەشا کەردایاوە لاو فەرھەنگە دەوڵەمەنڎەکەو ھەورامانیرە کە ئیسە یونسکۆ بە سەروەت و سامانێوە جەھانی و بە مڵکوو تەماموو مرۆڤایەتیش مزانۆ. 

موختار کەریمی - ئاڵمان