کەجەکە شێخ سەعید و هامڕێکێشش یادێ کەردێوە

هامسەرۆکایەتیی کۆنسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی، شێخ سەعید و هامڕێکێشش یادێ کەردێوە و داواش وەنەو گەلوو کوردی، گەلا و هێزە ئازادیوازەکا کەردە، کە دژوو دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپەی قڕکەری و ڕەگەزپەرستی، کۆشیای هامبەش فراوان بکەرا.

هامسەرۆکایەتی کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی بە بۆنەو ساڵوەگێڵوو  قەنارەدای شێخ سەعیدی و هامدۆزاشنە، ئەرەیاوناێوی نویسیاش وەڵا کەردۆ.  

ئەرەیاونایەکەو هامسەرۆکایەتیی کۆنسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی ئینەنە:  

" ٢٩و حوزەیرانو ١٩٢٥ شێخ سەعید و هامڕێکێش دەوڵەتوو تورکی دێ قەنارە، قەنارەدای شێخ سەعیدی و هامڕایاش یاگێوی قووڵەی چانێش دڵوو گەلوو کوردستانینە جیا ئاستێنە، کە حیچ وەختێ ویر نمەشۆ و گرد وەختێو یاد مکریۆوە. پێسەو تەڤگەروو ئازادی کوردی، ساڵوەگێڵوو قەنارەدایشانە جارێوی تەر یادشا مکەرمێوە، حەر پا بۆنەوە گردوو گەشمەرداو شۆڕشی و دیموکراسی بە پەنەزانایوە یاد مکەرمێوە و ئاستشانە سەرە مکۆمنمێرە. وەعدما ئەوەخوای مکەرمێوە، کە ئامانجەکاشا بارمێ دی.

قەنارەدای شێخ سەعید و هامڕایاو دۆزەکەیشەنە، دەرنجاموو زهنیەتوو نکۆڵیکەردەی وەنەو کوردا، چەنی ئەرەمەرزنای کۆماری نکۆڵی جە بییەی گەلوو کوردی کریا، ئا وەعدێ کە بە گەلوو کوردی دریێ نەیاونیێ یاگێ و گەلوو کوردی جە مافە دیموکراتیکییەکاش بێبەش کریا. گەلوو کوردی ناڕەزاییش بەروست  وەراوەروو ئا نکۆڵیکەردەی و ناحەقیەییەینە وەراوەرش کریێ. پا سەبەبە ئا کۆشیایەو شێخ سەعیدی ڕەوایەتییش دێ پەنە تارێخوو کوردستانینە یاگێوە گرنگەش هەنە. هەڵوێست و کۆشیای گەلوو کوردی دژوو نکۆڵیکەردەی و قڕکاریی دەوڵەتی وێش بەروست. ئی قۆناغە گرنگا، وەروو ئانەیە مدرامانوو گەلوو کوردی دژوو نکۆڵیکەردەی و هەڵوێستە ئازادیوازەکاو ئادیشا بەرموزۆنە، هەم کارەکتەروو دەوڵەتوو تورکی و ڕێبازەکاش وەراوەروو گەلوو کوردینە ئاشکرا کەردێ. ئەرەمەرزنای زهنیەتی و سیاسەتی سەروو بنەماو قڕکەردەی و کوردا، بە سەرکوتکەردەی تەڤگەروو شێخ سەعیدی و قەنارەدای سەرمەشقەکاو جمیەرەکەی ەسش پەنە کەرد و ئی قۆناغە سیاسییەو نکۆڵیکەردەی جە کوردی تا ئیساتێچ بەردەواما. دەوڵەتوو تورکی بە کۆکوشی و قەنارەدای پەناش پەی سەرکوتکەردەی سەرەوردای کوردی بەردە و سەروو ئی بنەمێوە قۆناغێوی تازەو قڕکەردەی کوردستانەنە دەسش پەنە کەرد. دماو ئا تارێخەیوە کوردستانەنە قۆناغێوی قڕکەردەی کوردستانەنە و لای سەریی گردیشاوە ئاگری، دەرسیم و زیلانە و گرد یاگیوە وەڵاتینە قڕکەردەی کریا. وەروو ئینەینە ڕابەر ئاپۆ، ڕێبازوو نزیکبییەیوە دەوڵەتوو تورکی وەراوەروو سەرەوردای شێخ سەعیدینە پێسەو تارێخوو دەسپەنەکەردەی قۆناغوو قڕکەردەی دژوو کوردانە مشناسۆ. یوەمین یاسا و میکانیزموو قڕکەردەی چی قۆناغەوە ئەرەمەرزیا و یاونیا یاگێ. دمایی پیسەو پیلانەو ئیسلاحاتوو شەرقی (ڕێفۆرموو وەرکەوتی) ڕسمیی کریا. ئی پلانێ تاکە دەستووری هەقەتین و نەفاڕیاو دەوڵەتوو تورکینە. گردوو یاسا و میکانیزمەکای تەری، کە ددمایی نویسیێنیوە سەروو بنەماو خزمەتکەردەی شکەردەی پلانەو ئیسلاحاتی شەرقی بێ، کە قڕکەردەی کوردان. تورکیانە دا تاکە یاساێوە کە میاونیۆ یاگێ، یاساو قڕکەردەی کوردانە.

بەداخۆ، حەرچندە سەد ساڵێ سەروو ئی ڕوودایەرە ویەردەن، کەچی دەوڵەتوو تورکی سەروو زهنیەتوو  داگیرکاری و قڕکاری بەردەواما. سەروو دەسوو دەوڵەتیوە ئی سیاسەتەو داگیرکارییە بەردەوامییش مدریۆ پەنە. ئارۆیچەنە دەسەڵاتداری فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی نوێنەرایەتیی سیاسەتوو داگیرکاری مکەرۆ و بەرۆنەش ڕاوە.  دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپەی جە سەدساڵەو دووەموو کۆمارینە، ئانەش بەروست، کە تەڤگەروو ئازادی کوردی دلێنە بەرانە و ئامانجشا قڕکەردەی کوردان، بییەی کوردی بەرا دلێنە  پی ئامانجەوە پەنا پەی هجوومی وەرفراوانی، داگیرکاری و کۆکوشی مبەرۆنە. گۆشەگیریی ڕەهاو سەروو ڕابەر ئاپۆی، هجووم سەروو گەلی و تەڤگەروو ئازادیی، هجوومە داگیرکارییەکێ سەروو وەرنیشتی، ئیرادەو بڕیایرەی گەلی بە سیاسەتەکاو دەسملەرەگێرتەی شارەوانییەکان و ڕاوەبەردەی جەنگی تایبەتیش وابەسەو ئی ئامانجەیە کەردێنێ. بەڵام مدرامانی وەرفراوان و تارێخش دژوو فاشیزموو ئاکەپە-مەهەپەی بەروست  و ڕاگێرییش چی ئامانجەو فاشیستا گێرت. گەلوو کوردی پی هەڵوێستەو وێشۆ هەقەو شێخ سەعیدەکا، سەید ڕەزاکا و قازی محەمەدەکاش کەردۆ و مکەرۆ. بێگومان دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپە دەسبەردارێ ئی ئامانجاشا نمەبانێ، وەلێ وەراوەروو مدرامان و کۆشیای فرەلایەنوو گەلوو کوردسانینە مەڕیێنێ. نامێشا زڕیێنە و کەوتێنێ دۆخێوە کە ئیتر نمەتاوا وێشا بگێرا. گەلەکەما، کرێکارێ و ڕەنجدەرێ، ژەنی و گردوو هێزەکاو دیموکراتیکی، سۆسیالیستێ و ئازادیپارێزنێ متاوانە کۆشیای هامبەش و یۆگێرتە بەرانە ڕاوە و دمایی بە دەسەڵاتداری فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی بارانە و ڕا پەی بۆ کوردستانێوی ئازادی و تورکیاێوی دیموکراتیکی بکەرانێوە. دروستتەرین پەیوەندی بە یادکەردەیۆ شێخ سەعیدی درێژەداین پی کۆشیایە و بە سەرکەوتەی دماییش پەنە باریۆ. سەروو ئی بنەمێوە، جارێوی تەر شێخ سەعیدی و هامڕایاش یادێ مکەرمێوە و داوا وەنەو گرد کەسێو مکەرمێ، بەتایبەت گەلوو کوردی، کە دژوو دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپەی قەیوم-دەسملەرەگێری، قڕکەر، ڕەگەزپەرسی، دوژمنوو ئازادی و دیموکراسی،کۆشیای قەوەت بکەرا."