دەسەو ۋێڕاۋەبەری کەژەکەی ئەرەیاۋناش؛ دۊڵەتو ئێرانی پۍ ئانەی ژەنا جوۋانی سەرکوت کەرۊنەو تەرسنۊشا، جە مەکتەبەکانە دورشا وزۊۋەو یانەنە بازۊشاۋە، ڕوۋەداکۍ ژەعراویکەرڎەیش ڕێکوستێنۍ.
دەسەو ۋێڕاۋەبەری کەژەکەی ئەرەیاۋناش؛ دۊڵەتو ئێرانی پۍ ئانەی ژەنا جوۋانی سەرکوت کەرۊنەو تەرسنۊشا، جە مەکتەبەکانە دورشا وزۊۋەو یانەنە بازۊشاۋە، ڕوۋەداکۍ ژەعراویکەرڎەیش ڕێکوستێنۍ و ئا سېاسەتە دوژمنکارانەو ئێرانیش ۋەران ۋەرو ژەناو گەلوو ئێرانیەنە شەرمەسار کەرڎ.
دەسەو ۋێڕاۋەبەری کەژەکەی سەبارەڎ بە ژەعراویکەرڎەو خۊنکارا کناچا جە ئێرانو ۋەرکۊتوو کورڎسانی ئەرەیاۋنێۋەش ۋەڵاو کەرڎۊ.
جە ئەرەیاۋناکەو کەژەکەینە ئامان؛" دماو ئانەی کناچۍ کورڎی ژینا ئەمېنی-ە جە ١٦ و ئەیلولو ٢٠٢٢ جە لایەنو دۊڵەتېۊ گەشمەرڎۍ کریا، جە ئێران سەرو بنەماو دروشمەو ' ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی' سەرھورڎای دەسشپنە کەرڎو ھەڵای بەشێۋەو شکڵی جېاجېا ۋەردەوامېش ھەن. جە کورڎسانو ۋەرکۊتوو ناۋەنڎی و تەمامو جەھانېۊ پەشتېۋانېۍ گۊرە چی سەرھوردایە کریا. ۋەڵۍ گرڎ چێۋێنە ئێمە سڵامو پېرۊزبایی جە ژەنا، جمیەرو ژەنا، ھێزە دیموکراسو ئازاڎیی وازەکا، ھونەرمەنڎا، ڕۊشنۋېرا، جۋانا، سېاسەڎ مەدارا، وەرزشەوانا، مکەرمۍ. کە پەشتېۋانېشا جە سەرھورداو ئاخێزو "ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی"نە کەرڎو پەشتېۋانېشا ۋنەکەرڎ.ئێمەیچ قەناعەتما ھەن کە ئێران جە ۋەڵېنگەو مرۊڤایەتېنە کولتورۍ قوڵش ھەن، ۋەڵۍ گرڎ چێۋێنە ئەگەر بتاۋۊ ژیایۍ سەرو بنەماو ئازاڎیی، داڎپەروەری، یەکسانی، دلۍ گەلانە ۋەشکەرۊ ئانە تەئسېرۍ بەقوەتش سەرو گلێرگەو ژەناو سەرانسەرو ۋەرکۊتوو ناۋەڕاسی و جەھانی بۊ".
-بەکارئارڎەو گازی ژەعراۋی حۊڵێۋەن پۍ کۊکوشېکەرڎەی
جە ئەرەیاۋناکەو دەسەو ۋێڕاۋەبەری کەژەکەینە ئاماژە پی خاڵا کریان:
دۊڵەتو ئێرانی سېاسەتو کۊمەڵایەتی ۋێش سەرو بنەماو دوژمنایەتی ۋەران ۋەر بە گەلی و ژەنا بنېاڎ نېان، چی سەردەمەنە بەشێۋێۋی دڕنڎانەو زاڵمانە جابەجێش مکەرۊ. ئی ڕەفتارۍ چنی سەرھورداکا ئی دماییە فرە زیاڎشا کەرڎەن.
پۍ نمونەی، سزاو جە داردای، کە دڕنڎانەتەرین سزاو دژ بە مرۊڤایەتېن، ئېسە جە ئێرانەنە بېەن بە ھەرمانێۋی ئاسایی. چنی چنڎین سزۍ سەپېێرۍ تەری جبەریچۊ ژەنا کەرۊنە ئامانج، گەلۍ بۍ ئېراڎە کەرۊ. زینڎانېشا کەرۊ و سزۍ قورسێشا مڎۊنە. سزۍ دارایشا مڎۊ، بۍ ھەرمانێشا کەرۊ، چنڎین کرڎەوۍ ھامشێۋۍ جە دژوو ژەناو جوۋانا ئەنجام مڎۊنە. حەر ۋەختێۋە سەرھوردێۋەو ناڕەزایۍ بۊنە ئێرانەنە، ئێران بەسۊشۊ بە ھێزە دەرەکېەکاۋە.
جە ۋەختێنە، مەڵامەتو ئەساسی سەرھورداکا سیاسەتەکۍ ئێرانی ۋێشەنۍ. دۊڵەتو ئێرانی ئېنا قەنەعەتێۋەنە کە تا چن بە تنی و ڕەقی ۋەران ۋەر بە ژەناو گلێرگەی جوڵېۊۋە متاۋۊ ئەنجامی گۊرە بەدەس بارۊنە سەپناو دەسەڵاتو ۋێش مسۊگەر کەرۊنە. بەڵام ئا نەی کە ڕوۋە مڎۊنە چەپەوانەو ئانەی نېشانە مڎۊ. بەکارئارڎەو ئا جخۊرە سېاسەتا توڕەیی ژەناو گلێرگەی زیاتەر کەرۊنە، زیاتەریچ بۊنە مەڵامەتو سەرھوردایشا.
چی ڕوۋانە جە یاۋنەرەکانە ۋەڵاو کریاۋە، کە ھەزاران کناچۍ گەنجۍ جە مەکتەبەکاو ئێرانی و ۋەرکۆتوو کورڎسانیەنە ژەعراویۍ بېێنۍ لانی کەم ٤ کناچۍ جۋانۍ گېانشا جە دەسدان. گەلوو کورڎی خاس ئاگاڎارو ئانەین، کە چەکی کېمیاۋی ۋەڵېنگەنە چنی بەکار ئامانو چ مەعنێۋەش ھەن.
دۊڵەتو ترکی ساڵەو ١٩٣٨یەنە چەکی کېمیاۋیش جە دێرسېم بەکار ئارڎەن، ڕژێمو بەعسی جە چنڎین شارۍ و مەنتېقێنە جە پانېشتوو کورڎسانی بەکارش ئارڎەن، کە قورستەرینشا شارو ھەڵەبجەینە بەکار ئاما کە بی بەمەڵامەتو کۊکوشکەرڎەو ھەزاران کەسا. چی دماییانە دۊڵەتو فاشېستو ترکی ساڵەو ٢٠٢٢ۍ بە پاشێلکەرڎەو گرڎو یاسا مېان نەتەۋەییەکا و بە ڕەزامەنڎی ئا دامو دەزگایا، چەکی کېمېاۋی دژوو گەریلای جە زاپ و ئاڤاشینەنە بەکارمارۊنە. دەیان گەریلۍ بە مەڵامەتو ئا چەکەیۊ جە تونێلەکانە گەشمەرڎۍ بېێنۍ.
ئېسەیچ دۊڵەتو ئێرانی بە ھەمان عەقڵېەت و زیھنېەتۊ، بە پلانە دژوو ھەزاران خۊنکارا کناچا جە مەکتەبەکانە ئا گازیە بەکار مارۊ. ھەزاران خۊنکارۍ کناچۍ ژەعراویۍ بېێنۍ و فاڕیێنێۋە پۍ نەۋەشخانەکا. دۊڵەت جوابو مامۊسایاو مەکتەبەکا، کە گەرەکشانە ئا ئاژەیە ڕۊشن کەراۋە، بە بڕیەو مەعاشەکاشاو بەرکەرڎەیشا مڎۊۋە. دۊڵەت بەحېچ جۊرێۋە ۋنەکۊڵیای جە ڕوۋەداکا مەکەرۊ، ئانە بە ڕێکۊت نېا کە ئی ڕوۋەدایۍ چی مانگا دمایەینە جە گرڎو مەکتەبەکاو ئێرانیەنە ڕوۋە مڎانە. چا ئاژۊ ئا ئەنەیاوایە ۋەشبۊنە، حەرچنە دۊڵەتو ئێرانی ۋێش چا ھەلسوکۊتا دور نېشانە مڎۊو چن تاۋانکارێچ گێرۊنە، بەڵام تەنیا دۊڵەت متاۋۊ پا شێۋە پلانە پۍ ئا ھجوما بنېۊرەو ئەنجامشا بڎۊنە.
ئانە ھەوڵێۋەن پۍ کۊکوشکەرڎەی. ئانە ۋەڵاو بېەنۊ کە پاسدارۍ دۊڵەتی ۋێشا ئا ڕوۋەدایۍ ژەعراویکەرڎەیشا ڕێکوستێنۍ. ئا کرڎەۋۍ ژەعراویکەرڎەیە سەرو ژەنا گەنجی کە جە تاران، کرماشان، تەبرێز، سنە، ئەسفەھان و فرەو زانکۊکانە مۋانا ئەنجامدریێنۍ. بە مەعنێۋەتەر دۊڵەت ماچۊ، ئێمە گلێرگەو گەلی پارێزنمۍ، بەڵام ئەگەر ۋەران ۋەرم مرڎێۋە، ئا ۋەختە بە شێۋێۋی جېاواز کۊکوشی مکەرمۍ.
دەوڵەتوو ئێرانۍ پەی سەرکوتوو ژەنە گەنجا پیلانەو ژەعراویکەرڎەی بەکار مارۊ
پێسە زانیۊ ژەنی گەنجۍ جە زانکۊکانە سەرەوردای 'ژەنی، ژیوای، ئازاڎی'یشا جە مانگەکاوەڵینەکانە کە ئارانە بۍ، بەرد ڕاوە. پەوکای دەوڵەتوو ئێرانی وەروو ئانەی ژەنۍ گەنجۍ تەرسنۊ، جە زانکۊکانە دوورێشا وزۊوە و بەرۊشاوە کونجوو یانەی، بە مەژگی پیاسالارانەی فریودەری چەپەڵ ئا هەرمانا کەرۊ و بیەن بایسوو ئانەی هەزاران ژنی گەنجۍ ڕوانەو خەسەخانەی کریا. دیکتاتۊریەتوو ئێرانی فرە جە ئازاڎیی ژەنۍ تەرسۊ و پەسا پەنەش. وەروو ئانەی ژەنی زانۍ نەبا، نەبا داراو هەرمانۍ ، بەرەووەڵۍ نەلا و بەشڎاریی ژیوای کۊمەڵایەتی، دیموکراسی و ئازاڎی نەبا، پەنا پەی شێوازێوە دڕنڎانە، پەڕتەرس و نائینسانانەی چینەی بەرا. وێش جە وێشنە سیاسەتی سەرەکیی ئارۊیی ڕژێموو فاشیستوو مەلاکا ئانەن، کە ژەنی دایمە پێسە چینی دووەمی مەنۊوە و سەروو ئا بنەمێوە سیاسەت کەرۊ.
پەیاموو ئانەی ئینا ئارانە کە گەرەکشانە جە کەسایەتیی ژەنە گەنجانە بە گلێرگەیش بیاونا. جە بنەڕەتنە ئێراننە ئایینە جیۍ جێکۍ، گەل، کورد، بەلوچ هەڕەشێشا وەنە کریۊ، حەولۍ دریا بێدەنگۍ کریا، حەولۍ دریا سیستمێوە نەوەیی یۊدەس خولقیۊ و سیاسەتی کۊمەڵایەتیی فاشیستییانەی ئارۊیی سەپیۊ وەروو ئانەی ژەنی گەنجۍ ژەعراویۍ کریا، جەداری دریا، بە هەزاران کەسۍ گیریا و ئەشکەنجە دریا.
پێسە کەژەکەی بەتنڎی ئاسیاسەتە ئەرەگیرە و دژەئینسانانەیەو دەوڵەتوو ئێرانی شەرمەزار کەرمی.
پەلامارەی ژەعراویکەرانۍ پەی سەروو یاگەکاو ژەنە گەنجا و تەلەبا و گێرتەی ئا مامۊسایا کە ئا دۊخی شەرمەزار کەرا حەرگیز مایۍ قبووڵکەرڎەی نییەنە. مشۊم دەوڵەتوو ئێرانی دەسبەرداروو ئا سیاسەتە دوژمنکارانەیەی وەرانوەروو ژەنە گەنجا هەنش بۊ. دەوڵەت مشۊم بەیەکسانی مامەڵە چەنی گەلا کەرۊ و و جیاکاری نەکەرۊ. ژەنی، گەل و ئایینە جیاجیكۍ چێولای ئا جیاکاری، نایەکسانی، فشار و ئەشکەنجەیە قبووڵ نەکەرا. کوردستان، وەرکەوتوو دلێڕاسەی،جمیەرەکاو ژەنا کە جیهاننە کۊشیا، هێزەکاو دیموکراسی و ئازاڎی هەرگیز قبووڵش مەکەرا. تا ئی سیاسەتە ئارۊییە درێژەش بۊ، ڕۊحوو ئەرەپڕای و هەڵوێسوو مدرامانی جە دژوو دەوڵەتوو ئێرانی گرڎ لاێوەنە سەر گنۊ. هەڵبەت نەک حەر مامۊسۍ، مشۊم گرڎوو بەشەکاو گلێرگەی قۊمیایەکاو ژەعراویکەرڎەی وەراوەروو ژەنە گەنجاوە قبووڵ نەکەرا، سەرەمڕ مەیدانەکەنە با. مشۊم ژەنی، گەلەکەما دلۍ وێشانە وێشا ڕێکۍ وزا و پارێزنا.
دماو ئی قۊمیایا بە وەڵێوەبییەی ژەنا ژنان هێزەکاو گەلاو و ئازاڎی و دیموکراسی مەیدانەکا بە تووڕەیی و تاسەوە زیادتەر پەڕ کەراوە، بەرڎەوام وێڕاگیرۍ با و کۊشیا.
چێوە جارێوە تەر ئەرەیاونمێش کە پێسە جمیەرەکاو ژەناو کوردی شان بە شانوو ژەنا و گەلاو ئێرانی و گەلاو کورڎسان و بەلوچستانی بیمۍ.
کۊشیای ئازاڎیی وەرکەوتوو دلێڕاسەینە و دنیانە وەڵاش کەراوە و سەرۍ گنا. پێسە جمیەروو ژەناو کوردی لە حەر شۊێنێوە دنیێنە فشار، ستەم و چەوسنایۊ بۊ مشۊم وەراوەرش مردمێوە.
پا منیەیمۍ قۊناغێوە تازەو نەورۊزەیوە. گرڎ نەورۊزێوە پەی ئێمە سەرەتایۍ تازەو ئازاڎیین. بە ماناو قووەتداین بە کۊشیای، سەرەوردای دژوو ستەمکاری و دیکتاتۊرەکان. ڕۊو ژیوایۊن. مشۊم جە نەورۊزوو ٢٠٢٣نە، گەلەکەما ئیرادەو وێش و ڕەنگەو وێش فرە بەبەقووەتی مەیدانەکانە وزۊ وەرەچەما. پانیشتوو کورڎسانینە، وەرکەوتوو کورڎسانینە، وەرنیشت و پانیشتوو کورڎسانی و گرڎ جوگرافیێوەنە کە گەلەکەماش چەنەن،مشۊم نەورۊز بە شکۊمەنڎانە مەبارەک کریۊ. مشۊم مەیدانەکاو نەورۊزی فاڕیا پەی شۊنێوە کە دلێشنە ڕۊحوو ئازاڎی و مدرامانی ئینا لووتەکێنە. سەروو ئا بنەمێوە ئێمە هەر جە ئیساتێوە نەورۊزوو ژەنا و گەلاما مەبارەک کەرمۍ.
سەروو ئا بنەمۍ جارێوە تەر ماچمۍ "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی".
ھ.ش / س.ز
