ئەنداموو کۊمیتەو زینڎانییا پاژکی نەژبیر سێرت ئەرەیاوناش: "پەی هاگابییەی جە ڕابەر ئاپۊی و زینڎانییا مشۊم چالاکیی قەوەتتەر کریۊ. مشۊم گردلایۍ وێشا پەی قۊناغوو مدرامانی تازەی و قەوەتی ئامادە کەرا".
ئەنداموو کۊمیتەو زینڎانییاو پاژکی نەژبیر سێرت جوابوو پرسیارەکاو ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF) داوە.
سێرت واتش، "پەنەوازا خاوەنداری جە ڕابەر ئاپۊی، گردوو ڕۊڵەکاو کوردی و هامڕایاما کەرمۍ، ئەگەر سەرکەوتەێوە بەدەس بۍ، جە ڕاو کۊشیای بەئیرادەوە میاوۊ ئەنجام. ئانە ئی کۊشیایە کەرۊ ئێمەنمۍ، ئێمە مەتاومۍ هومێدما بە کەسێوە بۊ یان چەمەڕوانوو کەسێوە کەرمۍ. مشۊم گەلوو کوردی، ژەنی، گەنجۍ و ڕۊشنویراو کوردی، ئانۍ بە ئیرادەو گەلی ورچنیێنۍ، پارتە سیاسییەکۍ و پارێزنەرۍ جە زووتەرین وەختنە گنا وێشا. مشۊم گردلایۍ وێشا پەی قۊناغوو مدرامانی ئامادە کەرا".
سیاسەتوو دەوڵەتوو تورکی پەی دوژمنایەتیی کوردی گرد یاگێوەنە وەڵا بییەنۊ و بەرڎەواما. شمە چەنی ئی قۊناغەیە ورسەنگندێ؟
ئەوەڵ جە کەسایەتیی هامڕایا کەمال پیر، محەمەد خەیری دورموش، عاکیف یەڵماز، عەلی چیچەک و سەکینە جانسزێنە، کە بە وێگێری زینڎاننە جە ١٤ تەمووزینە مۊرەو وێشا جە کۊشیایی ئێمە دا، گردوو هامڕایا، کە ڕاو ئادیشاشا گێرتە و گەشمەرڎۍ بیۍ، گردوو گەشمەرڎاو شۊڕشی بە وەشەویسی، ڕێز و پەنەزانایۊ یاد کەرووە و بە وەعد مدەیمێوە، کە میراتوو کۊشیایشا بیاونمۍ سەرکەوتەی. هامڕایاو زینڎانیما، کە بە نەوەشیوە چارەسەری پزیشکیشا پەی مەکریۊ و گەشمەرڎۍ با، جە کەسایەتیی هامڕا بشار یازجینە، کە بە نەوەشیوە جە زینڎانوو وانینە بۊنەو چارەسەرنەکەرڎەیشۊ گەشمەرڎە بی، هەرپاسە سەرجەموو گەشمەرڎاو شۊڕشی یاد کەرووە. سەرەوەشی جە بنەیانەو هامڕا بشاری و سەرجەموو گەلوو کوردی کەرمۍ. سەروو ئا بنەمێوە وەشەویسی و ڕێزما پەی گردوو هامڕایا و بنەیانەو گەشمەرڎا بەتایبەتی ڕابەر ئاپۊی، کە خولقنەروو گردوو بەهاکامانە و مانای ڕاسییە و ڕاسیی بەروستەی بییەی کوردی بە ژیوایۊ بەسۊوە، وزمۍ ڕووە.
وەختۍ پەی مدرامانوو ١٤ تەمووزی مدیەیمۍ، متاومۍ بە دوۍ خەتۍ جیاوازۍ وینمێش. ببینین. ئا دووە خەتە جیاوازۍ و ڕاسیۍ چێشێنێ؟ ئا ڕاسییە تا ڕۊو ئارۊیچما بەجیاجیا بەرڎەواما. پێسە وەڵۍ، ئارۊیچ دەوڵەتوو تورکی فاشیستی وەروو ئانەیە درێژە بە مەنەیۊ وێش بدۊ، پاسە فکرۍ کەرۊوە، کە مشۊم ئەوەڵۊ کوردی بەیننە بەرۊ. یانۍ کۊشیای و بییەی کوردی بە ماناو سەرەورڎای و مدرامانین وەرانوەروو دەوڵەتینە. ٤١ ساڵۍ چێوەڵتەر ئانە بە قابلوو کوردی نریێرە ئانە بۍ، بە نەبییە نریێرە، مشۊم دەس جە کوردبییەی یا بییەی وێش ورگێرۊ. دەوڵەتوو تورکی پا سەپنایە سیاسەتوو تورککەرڎەی کەرۊ، بە گرد نۊعە تندوتیژی، ئەشکەنجە و فشارێوە سەروو ئینسانیەتیوە هەوڵۍ مدۊ ئانەیە بارۊ دی. وەراوەروو ئانەیچۊ خەتەو مدرامانی فرە گەورێنە و ڕاش وەرڎەموو ژیوایێوە مانادارینە کەرڎۊ.
خیانەت کە بە نکۊڵیکەرڎەی جە بییەی وێش جە وێدەسۊدای مژیوۊ، پێسە گلێرگەی کوردینە ماچا "دار پوازێش جە وێش نەبا مەقڵێشیۊ". خاس مزانیۊ کە دەوڵەتوو تورکی جە دژوو کورڎا چندین ساڵێن هەوڵۍ مدۊ، کوردی کەرۊ گژۍ یۊیرە و کەرۊشا دوژمنوو یۊترینی. ئا کەسایەتیۍ جە بڕوا و بییەی وێشا ماڵیێنێرە و بە لاوازی کەوتێنۍ دەسوو دوژمنی. ڕاسیی گردوو ستەمی و کۊیلایەتێوە دوژمنی قەبوڵکەرڎەی، سەرەکۊمنایرەی و پەی تێرکەرڎەی لەمۍ گرد هەرمانێوە کەرۍ، کوشتەی براکات مزانیۊ کە بە چە مانێوەنە. وەختۍ دوژمنایەتیێوە پێسنە ئاشکرا وەراوەروو کوردیوە بۊ و بە نەبییە بنریۊرە، ئانە بە ماناو بێویژدانیی گەورەی و نیشانۍ نائینسانیەتینە.
وەرەچەمتەرین نموونە ئارۊنە پەدەکەن؛ وەختۍ ڕابەر ئاپۊ سەرباروو گردوو نۊعە فشار و هجوومێوە ئینا دلۍ مدرامانێوە گەورەینە، گردوو بەها و ئەخلاقوو کورڎا پارێزنۊ، چەولایچۊ پەدەکە خەتەو خیانەتی بە پێشکەشکەرڎەی گردوو بەهاکا بە دوژمنوو کوردی دیاری کەرۊ.
سیاسەتوو نکۊڵیی تورکیای جە قۊرتەکاو دلێشۊ دیارا، پەرسەو کوردی، کوشتەی ژەنا، ئابووری و پەروەرڎە قۊرتۍ بنچینەیینۍ. قووڵبییەیۊ سیاسەتوو نەژادپەرسی و فاشیستی بە هامکاریی حوکومەتوو ئاکەپە-مەهەپەی جە کەسایەتیی ڕابەر ئاپۊینە جە دژوو گەلوو کوردی، ژەنا و لایەنە دیموکراتیکەکا و تەماموو گلێرگەی بەرۊ ڕاوە. سیاسەتی پێسە ڕاگێریکەرڎەی جە ئازادیی ڕابەروستەی، بە نەبییەنیایرەی ئیرادەی و نکۊڵی، سیاسەتوو گۊشەگیرکەرڎەیی گلێرگای. چی دۊخەنە تورکیا فاڕیان پەی زینڎانێوە سەرنەگیریای. ئارۊ سیاسەتوو نکۊڵیکەرڎەی و سڕیەیۊ تەنیا وەراوەروو ڕابەر ئاپۊی و کورڎاوە پەیڕەو مەکریۊ. ئارۊنە گلێرگە جە ڕاو لەلایەن دەسەڵاتی فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەیۊ کریان ئامانج. گردوو دەنگەکا کە وەراوەرش مرڎاوە کپشا کەرا و پەی زینڎانی، ئارۊنە زینڎانەکۍ پەڕۍ کریێنۍ جە ڕۊشنویرا. واچەو 'ئانەی وێش جە کوردی نزیک کەرۊوە سۊچۊ' پێسە کریان بە هەرمانە. دووۍ ورچنیەیۍ وەرڎەموو ژیواینە هەنۍ. یوەم کۊشیای دژوو فاشیزمی و ئەویچ وێتەسلیمکەرڎەی. پارێزنای و کۊشیای پەی ڕاسی جە دیارگەو ئادیشاوە تاوانا، دوژمنایەتیی دەوڵەتین. جگە جە گەلوو کوردی ئانۍ وەراوەروو نادادیوە کۊشیا و وێگێری کەرا فرە کەمێنۍ.
جە ورچنیەی ١٤ ئایارینە ئانەما دی؛ کورڎەکۍ گەورەتەرین گورزوو ورچنیەیشا وەنەو ئاکەپەی شانا. ئا هەڵوێستە فرە بەنرخ و مانادارا. پیسە ئانەیە هەقە جە کوردی کەرۊوە زیاتر جە گردوەختێوە دەسش بە ورگێرتەی هەنگامەکاو کۊکوشکەرڎەیی کوردی کەرڎەن. جە گێرتەیەکاشنە جە سەرنیشتوو کوردسانینە، بۊردومانوو وەرنیشتی و شەنگال، کوشتەی وێگیرا و گەلەکەمان جە پانیشتوو کوردستانی و مەخمورنە، بە چۊڵکەرڎەی مەنتێقەکەی، بە بەکارئارڎەی چەکی کیمیاوی جە هەرێمەکاو پارێزنای مێدیاینە درێژە بە سیاسەتوو جەنگوو وێش مدۊ. دەوڵەتوو تورکی مزانۊ بە سیاسەتوو جەنگ- کۊکوشی مەتاوۊ بیاوۊ بە ئەنجام. ئارۊ جە گردوو ئا مەیدانانە کە نەریتوو مدرامانوو زینڎانیش دلێنە نیشانە دریۊ جەنگێوە دژوار هەن.
مشۊم ئانەیە خاس وینمۍ و بیاونمێش ئاستوو زانابییەی. ئێمە هەرپاسە جە ١٩ تەمووزوو ٢٠١٢ینە ساڵیادوو ئا شۊڕشەیە مەبارەک کەرمۍ، کە بە سەرمەشقایەتیی ژەناو وەرنیشتی پێک ئاما. سەرباروو گردوو هجوومەکایچ میراتوو ئا شۊڕشەو گەلاو وەرنیشتی، کە چندین ساڵێن بە ئیرادەو گەورەکەرڎەیی شۊڕشی بەراش ڕاوە، ئارۊنە پەی ژەناو دنیۍ و گلێرگەی بییەن بە ترووسکایی هومێدی. ئانە جە سایۍ خەتەو ئازادیی ژەناو ڕابەر ئاپۊین. ڕابەر ئاپۊ کە داکۊکیکار و پارێزنەروو گردوو بەهاکاو گلێرگەین، پا ڕاسییە کە خوڵقنانش جارێوە تەر بڕواو شۊڕشیش بە گردوو جیهانی و بەتایبەتی وەرنیشتی بەخشا.
سیاسەتی بنچینەیی دەوڵەتوو تورکی ئارۊ زینڎانەکانە چێشا؟ سیاسەتوو دوژمنی ڕاستەوخۊ مامەڵەکەرڎەین چەنی کەسایەتیی ڕابەرایەتیما. جە ئەنجاموو ئانەینە موازیۊ، کە ئیرادەو هامڕایە وێگیرەکاما جە گردوو زینڎانەکانە ماڕا و وێشا بدا دەسۊ، ئا مامەڵەکەرڎەیە جە گردوو زینڎانەکانە پەیڕەو کریۊ. پێسە جە سەپنای سزاو دیسپلینیچنە هەستش پەنە کریۊ، کە بە قووڵکەرڎەیۊ گۊشەگیری بیاوۊ ئەنجام. بەڵام مدرامانش وەراوەروو ئا سیاسەتاوە بۍ کاریگەر کەرد. ئێمە ئا ڕاسییاو مدرامانی، کە پەی وەڵۍ ملا فرە بەڕۊشنی موینمۍ. ئینایمۍ قۊناغێوەنە، کە سیاسەتوو گۊشەگیری دژوارتەر بۊ. دوژمن جە گرد وەختێوە زیاتر هجوومەکاش پەی سەروو زینڎانەکا زیاتر کەرڎەن. ڕابەر ئاپۊ و هامڕێکێش جە زینڎاننە مدرامانی گەورە نیشانە مدا. وینمۍ کە دەوڵەتوو تورکی ئا سیاسەتا جە ساڵەو ١٩٨٠ جە زینڎانوو ئامەدینە نەتاوانش بیاونۊشا سەرکەوتەی، ئارۊنە گەرەکشا جە سەرجەموو زینڎانەکانە بیاونۊش ئەنجام.
چی چوارچوەنە گرنگا کە سەرنجە کێشوو پەی سەروو فشارەکا جە دژوو زینڎانییە سیاسییە ژەنا. هامڕا ژەنەکێما جە زینڎانەکانە جە دژوو فشاری قورسوو نەتەوەپەرسی و ڕەگەزپەرسینە وێگێری کەرا. دژوارتەرین شێوە، چەپەڵتەرین و قێزەونتەرین شێوەو باڵادەسیی پیای چێروو نامۍ دیسپلینینە ملوو هامڕا ژەنەکامارە سەپیۊ. بەدڵنیاییوە فاشیزموو تورکی کە بە شێوەو پییا هەوڵۍ مدۊ ژەنا وزۊ دلۍ دیسپلینیوە سەر مەگێرۊ. دەوڵەتوو تورکی پەی گردوو ژەنا بییەن بە زینڎان، وەلۍ ئانە زیاتر و بە شێوەی قورستەر ملوو هامڕا ژەنەکامارە سەپیۊ. گردوو کرڎەوەکا جە زینڎانەکانە بە ماناو تندوتیژیین پەی سەروو ژەنا. چێروو نامۍ فشار، سزا، دیسپلینینە سەپیۊ. تا ئەو تندوتیژییە دماییش پەنە نۍ، وەرگێرتەی تندوتیژی جبەرۊ ئەسەما بیاوۊ ئەنجام. وەروو ئانەیە هەرکەس گەرەکشا جە دژوو تندوتیژیی ژەنا کۊشیۊ، مشۊم دژوو هجووم و فشارەکاو سەروو زینڎانییە سیاسییەکا بۊ، کە جە زینڎانەکانە وێگێری کەرا و ئامانجشا فاڕای ئی سیستمەینە. بە ماناێوە تەرە موازریۊ، کە هزروو ژەنۍ ئازادۍ دەسبەسەر کریۊ، دیلگێرتەکەی تاهەتایی بۊ، هزروو ژەنۍ ئازادۍ جە ڕاو دەسەڵاتداریی پیایۊ چەوسنیۊوە. بێگومان مدرامانوو هامڕایاما وەرانوەر پی شێوازا قەوەتا، وەروو ئانەیە وەرانوەروو ئینەیۊ هەستیاری و هۊشیاریێوە بەرز هەن. مدرامان سەروو خەتەو پەکەکەی و پاژکیوە، کە جە گردوو مەیدانەکانە بە بنەما گیریۊ و پاگێرتەیرە سەروو ژیوای ئازادی و قەرارڎاری ژیوای ئازادی بە سەرمەشقایەتیی ڕابەرایەتی بەدڵنیاییوە میاونۊ سەرکەوتەی.
'جە ڕووەو فکریوە سڕیەیۊ و کوشتەی بە بنەما گیریۊ'
ئەرەیاونیان کە جە زینداننە چێروو نامەکاو 'بەرنامەو خاسسازی'، 'لوجنەو چەمداری' کرڎەوەو سەپنای تازە هەن، ئا سیستمە چەنی بریۊ ڕاوە؟
دوژمن بە نامۍ تازێوە پلانە وڕنەرەکاش بەرۊ ڕاوە، خەتێوەش ویەرنا. ئینەیچ ئاستێوە تەروو کۊکوشیین. ئینەیە شوبهنمۍ بە پلانەو ئیسڵاحاتوو شەرقی (خاسسازیی وەرکەوتی). گەرەکشانە پێسە سزاش بدا. گەرەکشانە کوشتەی دەروونی بەرا ڕاوە، نەک جەسەیی. بەرنامەو چاکسازی پەی وێش ئاماژەو سیاسەتوو تاونایۊن. ئینسانەکا جە ئازادیی ویرکەرڎەیۊ بێبەش کەرۊ، پێسە تاوانباری و خراپەکاری مدۊشا قەڵەم بە نامۍ "چاکسازی"یوە هەوڵۍ مدۊ، بڕۊشارە جە ویرۊکەرڎەی. چەنی ئانەیچە هەوڵی دریا، کە پیمانەکا و بەها و ئەخلاقوو گلێرگەی وەزنیۊرە و سووک کریا و قووڵکەرڎەیۊ کۊکوشی بە ئەنجام بیاویۊ. وەراوەروو ئانەینە ڕابەر ئاپۊ و هامڕێکێما زینداننە کۊشیای وەرەچەموو ئیرادەی پەیڕەو کەرا. چێروو نامۍ 'لوجنەو چەمداری' جەڕاسینە دەسێوە دادگای، کە دەسەڵاتی بێسنوورش هەن دروس کریان. جە ڕاو پاشێلکاریی هەڕەمەکیوە، زینداننە هەوڵۍ مدا، هامڕایاما جە ئشناسنامەو وێگێری دوورۍ وزاوە و زەنگۊڵێشا پەنە بدارە. وەختێوە کە 'لوجنەو چەمداری و کرڎەوەکێشا قەبوڵۍ مەکریا، سزاو دیسپلینی و فاڕای پەی ئا زیندانە تازا کە کریێنێوە، بیێنۍ بە کارتوو هەڕەشەکەرڎەی. زیندانەکاو ئێسی جە تازەتەرین شێوەشانە هامشێوەو تابووتی و دارمەیتینۍ. زیندانییە سیاسییەکۍ، کە چا زیندانانە گیریێنۍ جە گردوو ڕاسییەکاو گلێرگەی بڕیێنێرە، زیاتر ڕووبەڕووۍ فشاری کریاوە و جە کۊلۊنیالیزمی زیاتەر چێروو سیستموو فشاری و ئەشکەنجەینە تندۍ کریێنۍ. بنەڕەتنە جە ڕاو زیندانوو ئێسیوە هەوڵۍ دریا، وڕیایرەی ودلینەبەرڎەی هزری بریۊ ڕاوە. گرد سیاسەتێوە کە دوژمن زیندانەکانە بەگردی پەیڕەوش کەرۊ، جە گۊشەگیری سەر ڕابەر ئاپۊینە ئەربڕیا نییا. ئا دۊخە یاواینەی خاسش گەرەکا. ئیمراڵینە قووڵ بۊوە و ملوو کوردسانیرە و تورکیایرە مۍ..[n1]
'مشۊم خاستەر هاگاداری جە مدرامانوو زیندانەکانە کریۊ'
جە ڕووەو هاگاداری جە مدرامانوو زیندانەکاوە جبەرۊ متاویۊ چێش کریۊ، لەم بوارەنە کەموکوڵییەکۍ کامێنێ؟
بەڕاسی جبەرۊ فرەو چێوا هەنۍ، کە کریا. مەتاومۍ واچمۍ هیچ چێوە نەکریان، بەڕێژەیی و پچڕ پچڕ کریۊ. وەلۍ جە ڕووەو پارێزنای مدرامانوو زیندانیوە وەراوەروو فشاری و هجوومەکاوە، دۊڵەمەندیی ڕێبازی، چالاکیی تێر و تەسەل و کاریگەر، گونجیا و شیا لاوازییش هەن. وەروو ئانەیە تا ئیساتۍ خەبات پەی قەبووڵکەرڎەی و ئارڎەیوەرووباسوو کێشەکا پەیڕەوۍ نەکریێنۍ، کەموکوڵی هەن. مشۊم گردوو بنەیانەو زیندانیاما، بنەیانەو گەشمەردا و ئەدایاو ئاشتی جە ڕۊی دیاریکریانە بە سەرمەشقایەتیی ئەدایاو شەممەی گرد حەفتێوە تا سەرنجە پەی بابەتێوە کێشا، بەتایبەتی دۊخوو ڕابەر ئاپۊی دژوو گردوو نۊعە ستەم و ئەرەگیرییەکا دژە ئینسانیەتیەتی کە زیندانەکانە کوۍ باوە.
ئەدایاو ئاشتی چندین ساڵێن بە هومێدێوە گەورەوە کۊشیا، ئانە نموونێوەن پەی چەنەفێربییەی. پەی وێستەیۊ جەنازەو ڕۊڵەکاشا و سزادای تاوانبارا چندین ساڵێن ئێشکگری کەرا. هیچ کەس هومێدش سەروو دەوڵەتی و یاساو تورکی فاشیستی ورنەچنیەن. سەرباروو گردوو ئاستەنگ و فشارەکاو ئەدایاو شەممەی مزانا کە پەی ڕۊشنکەرڎەیۊ، ئا ڕاسییا پێویسشا بە مدرامانی و کۊشیاین و پی هۊشیارییوە وێگێری کەرا. مشۊم بنەیانەو زیندانییاچما هەوڵێوە چینە بدا، چی مەکریۊ! مسۊم بنەیانەو زیندانییاما و گەلوو کوردی هاگاشا جە ڕابەریشا و گردوو ڕۊڵەکاشا بۊ. مشۊم ئێمە نازمۍ ئانەش سەررە بشۊ. گردڕوۍ جەنازۍ زیندانەکاوە مزیارە، هامڕا نەوەشەکێما دەرمان و چارەسەرشا مەدا، ئەدا و تاتێما بۊنەو نەوەشی و تەمەنیوە دۊخۍ دژوارنە ژیوا. وەختێوە ماچمۍ 'بۍ سەرۊکی ژیوای مەبۊ' ئ وەختە مشۊم ئینەیە کەرمۍ بە هەرمانە ڕابەر ئاپۊی و گردوو ڕۊڵەکاما و هامڕایە کورڎەکاما بپارێزنمۍ. ئانە کە مشۊم ئی ئی کۊشیایە کەرۊ ئێمەنمۍ، مەتاومۍ چەمەڕوانۍ بیمۍ یا بە هومێدوو ئانەیۊ بیمۍ کە وێش وەش بۊ، جە بواروو یاسێچۊ قۊرتۍ فرە جیددێۍ هەنۍ، چا کەسایچەنە بە ئیرادەو گەلی ورچنیێنۍ، جە پارێزنەرا و ئەرەیونایچنە کەموکوڵیۍ وەرچەمۍ هەنۍ. وەلۍ فرەو چێوا هەنۍ کە مشۊم کریا، چی ڕووەوە مشۊم وەراوەروو گۊشەگیریوە سیستماتیک و کرڎەوەی هەڕەمەکی وەرپەرسبییەی نیشانە بدریۊ.
چڕیەی و داواکاریی ئێمە ئانەن، کە مشۊم گەلوو کوردی، ژەنی، گەنجۍ و ڕۊشنویراو کوردی ئانۍ بە ئیرادەو گەلی ورێچنیێنۍ، پارتە سیاسییەکۍ و پاڕێزنەرۍ جە زووترین وەختنە گناوە وۍ. ئا وەرپەرسبییەیە مرۊییە، ویژدانی و ئەخلاقییە. سەروو بنەماو ئانەیە با گردما وێما پەی قۊناغێوە مدرامانی تازەی قەوەتتەر ئامادە کەرمۍ.
جە ڕووەو فکریوە سڕیەیۊ و کوشتەی بە بنەما گیریۊ'
ئەرەیاونیان کە جە زینداننە چێروو نامەکاو 'بەرنامەو خاسسازی'، 'لوجنەو چەمداری' کرڎەوەو سەپنای تازە هەن، ئا سیستمە چەنی بریۊ ڕاوە؟
دوژمن بە نامۍ تازێوە پلانە وڕنەرەکاش بەرۊ ڕاوە، خەتێوەش ویەرنا. ئینەیچ ئاستێوە تەروو کۊکوشیین. ئینەیە شوبهنمۍ بە پلانەو ئیسڵاحاتوو شەرقی (خاسسازیی وەرکەوتی). گەرەکشانە پێسە سزاش بدا. گەرەکشانە کوشتەی دەروونی بەرا ڕاوە، نەک جەسەیی. بەرنامەو چاکسازی پەی وێش ئاماژەو سیاسەتوو تاونایۊن. ئینسانەکا جە ئازادیی ویرکەرڎەیۊ بێبەش کەرۊ، پێسە تاوانباری و خراپەکاری مدۊشا قەڵەم بە نامۍ "چاکسازی"یوە هەوڵۍ مدۊ، بڕۊشارە جە ویرۊکەرڎەی. چەنی ئانەیچە هەوڵی دریا، کە پیمانەکا و بەها و ئەخلاقوو گلێرگەی وەزنیۊرە و سووک کریا و قووڵکەرڎەیۊ کۊکوشی بە ئەنجام بیاویۊ. وەراوەروو ئانەینە ڕابەر ئاپۊ و هامڕێکێما زینداننە کۊشیای وەرەچەموو ئیرادەی پەیڕەو کەرا. چێروو نامۍ 'لوجنەو چەمداری' جەڕاسینە دەسێوە دادگای، کە دەسەڵاتی بێسنوورش هەن دروس کریان. جە ڕاو پاشێلکاریی هەڕەمەکیوە، زینداننە هەوڵۍ مدا، هامڕایاما جە ئشناسنامەو وێگێری دوورۍ وزاوە و زەنگۊڵێشا پەنە بدارە. وەختێوە کە 'لوجنەو چەمداری و کرڎەوەکێشا قەبوڵۍ مەکریا، سزاو دیسپلینی و فاڕای پەی ئا زیندانە تازا کە کریێنێوە، بیێنۍ بە کارتوو هەڕەشەکەرڎەی. زیندانەکاو ئێسی جە تازەتەرین شێوەشانە هامشێوەو تابووتی و دارمەیتینۍ. زیندانییە سیاسییەکۍ، کە چا زیندانانە گیریێنۍ جە گردوو ڕاسییەکاو گلێرگەی بڕیێنێرە، زیاتر ڕووبەڕووۍ فشاری کریاوە و جە کۊلۊنیالیزمی زیاتەر چێروو سیستموو فشاری و ئەشکەنجەینە تندۍ کریێنۍ. بنەڕەتنە جە ڕاو زیندانوو ئێسیوە هەوڵۍ دریا، وڕیایرەی ودلینەبەرڎەی هزری بریۊ ڕاوە. گرد سیاسەتێوە کە دوژمن زیندانەکانە بەگردی پەیڕەوش کەرۊ، جە گۊشەگیری سەر ڕابەر ئاپۊینە ئەربڕیا نییا. ئا دۊخە یاواینەی خاسش گەرەکا. ئیمراڵینە قووڵ بۊوە و ملوو کوردسانیرە و تورکیایرە مۍ..[n1]
'مشۊم خاستەر هاگاداری جە مدرامانوو زیندانەکانە کریۊ'
جە ڕووەو هاگاداری جە مدرامانوو زیندانەکاوە جبەرۊ متاویۊ چێش کریۊ، لەم بوارەنە کەموکوڵییەکۍ کامێنێ؟
بەڕاسی جبەرۊ فرەو چێوا هەنۍ، کە کریا. مەتاومۍ واچمۍ هیچ چێوە نەکریان، بەڕێژەیی و پچڕ پچڕ کریۊ. وەلۍ جە ڕووەو پارێزنای مدرامانوو زیندانیوە وەراوەروو فشاری و هجوومەکاوە، دۊڵەمەندیی ڕێبازی، چالاکیی تێر و تەسەل و کاریگەر، گونجیا و شیا لاوازییش هەن. وەروو ئانەیە تا ئیساتۍ خەبات پەی قەبووڵکەرڎەی و ئارڎەیوەرووباسوو کێشەکا پەیڕەوۍ نەکریێنۍ، کەموکوڵی هەن. مشۊم گردوو بنەیانەو زیندانیاما، بنەیانەو گەشمەردا و ئەدایاو ئاشتی جە ڕۊی دیاریکریانە بە سەرمەشقایەتیی ئەدایاو شەممەی گرد حەفتێوە تا سەرنجە پەی بابەتێوە کێشا، بەتایبەتی دۊخوو ڕابەر ئاپۊی دژوو گردوو نۊعە ستەم و ئەرەگیرییەکا دژە ئینسانیەتیەتی کە زیندانەکانە کوۍ باوە.
ئەدایاو ئاشتی چندین ساڵێن بە هومێدێوە گەورەوە کۊشیا، ئانە نموونێوەن پەی چەنەفێربییەی. پەی وێستەیۊ جەنازەو ڕۊڵەکاشا و سزادای تاوانبارا چندین ساڵێن ئێشکگری کەرا. هیچ کەس هومێدش سەروو دەوڵەتی و یاساو تورکی فاشیستی ورنەچنیەن. سەرباروو گردوو ئاستەنگ و فشارەکاو ئەدایاو شەممەی مزانا کە پەی ڕۊشنکەرڎەیۊ، ئا ڕاسییا پێویسشا بە مدرامانی و کۊشیاین و پی هۊشیارییوە وێگێری کەرا. مشۊم بنەیانەو زیندانییاچما هەوڵێوە چینە بدا، چی مەکریۊ! مسۊم بنەیانەو زیندانییاما و گەلوو کوردی هاگاشا جە ڕابەریشا و گردوو ڕۊڵەکاشا بۊ. مشۊم ئێمە نازمۍ ئانەش سەررە بشۊ. گردڕوۍ جەنازۍ زیندانەکاوە مزیارە، هامڕا نەوەشەکێما دەرمان و چارەسەرشا مەدا، ئەدا و تاتێما بۊنەو نەوەشی و تەمەنیوە دۊخۍ دژوارنە ژیوا. وەختێوە ماچمۍ 'بۍ سەرۊکی ژیوای مەبۊ' ئ وەختە مشۊم ئینەیە کەرمۍ بە هەرمانە ڕابەر ئاپۊی و گردوو ڕۊڵەکاما و هامڕایە کورڎەکاما بپارێزنمۍ. ئانە کە مشۊم ئی ئی کۊشیایە کەرۊ ئێمەنمۍ، مەتاومۍ چەمەڕوانۍ بیمۍ یا بە هومێدوو ئانەیۊ بیمۍ کە وێش وەش بۊ، جە بواروو یاسێچۊ قۊرتۍ فرە جیددێۍ هەنۍ، چا کەسایچەنە بە ئیرادەو گەلی ورچنیێنۍ، جە پارێزنەرا و ئەرەیونایچنە کەموکوڵیۍ وەرچەمۍ هەنۍ. وەلۍ فرەو چێوا هەنۍ کە مشۊم کریا، چی ڕووەوە مشۊم وەراوەروو گۊشەگیریوە سیستماتیک و کرڎەوەی هەڕەمەکی وەرپەرسبییەی نیشانە بدریۊ.
چڕیەی و داواکاریی ئێمە ئانەن، کە مشۊم گەلوو کوردی، ژەنی، گەنجۍ و ڕۊشنویراو کوردی ئانۍ بە ئیرادەو گەلی ورێچنیێنۍ، پارتە سیاسییەکۍ و پاڕێزنەرۍ جە زووترین وەختنە گناوە وۍ. ئا وەرپەرسبییەیە مرۊییە، ویژدانی و ئەخلاقییە. سەروو بنەماو ئانەیە با گردما وێما پەی قۊناغێوە مدرامانی تازەی قەوەتتەر ئامادە کەرمۍ.
س.ز
