فەرماندە فازل پەیتان (ئەحمەد شەکەر) جە هەرێموو پەیتانی جەئەدۍ بییەن، کە وڵاتپارێزیی کورڎسانی چا هەرێمەنە فرە بەقووەتا. "فازل پەیتان" جە دەگاو "چالشکانی" مەنتێقەو سلۊپیی شڕنەخ-ینە پەیدا بییەن. هەلومەرجی فرە دژوارنە دلۍ ڕیزەکاو گەریلاینە پەی ماوێوە فرەی جەنگش کەرڎەن. جە ئەورووپانە لوا کاروانی گەشمەرڎاوە.

ئەنداموو کۊمیتەو ڕاوەبەریی پەکەکەی و فەرماندەو قەرارگەو ناوەندی پارێزنای گەلی (نەپەگە) موراد قەرەیلان باسوو ژیوای و کۊشیای گەشمەرڎە "فازل پەیتانی"یش کەرد، ورسەنگناکەی قەرەیلان-ی پێسنەن".

"عەلەمەو گەشمەرڎا بە شۊکیایی مازمێوە"

بە ڕێز و پەنەزانایۊ یاڎوو فەرماندەی بەنرخ "فازل پەیتان"ی کەرووە و وەرڎەموو یاڎوو ئاڎینە سەرە کۊمنوورە. ئا قەرارە بە گەشمەرڎاما دان، ئەوەخواش کەرمێوە دەکەینەوە و نمازمۍ چەکوو ئاڎیشا گنۊ سەروو زەمینی و عەلەمەکێشا بە شۊکیایۊ مازمێوە.

ئایدۊلۊژیا و فەلسەفەو ڕابەر ئاپۊی دلۍ تاکوو کوردینە بەئیراڎەبییەی، گیانبازی و یارایۍ گەورەش ساز کەرد

گلێرگەو گەلوو کوردینە و جە جوگرافیاو کورڎسانینە، فرەتەرین فشار، تندوتیژی و و ستەم بییەن. وەراوەروو ئانەیچنە ئەوەشدا دلۍ تاکی کوردینە تا ئاستێوە فرە یارای و گیانبازی بییەن، وەلێچەنی ئانەیچ تەرسی و مەڕیایچ بیینۍ. ئا ئایدۊلۊژی و فەلسەفەو ڕابەر ئاپۊیە کە کورڎساننە ئاما ئاراوە، چەنی ئا کەسایەتییاو کوردی وەختۍ یۊش گێرت، جە ئینسانی کوردی، گەنجاو کوردی، کناچۍ و کوڕاو کوردینە بەئیراڎەبییەی، گیانبازی و یارایۍ گەورەش ساز کەرد. ئەو ڕاسییە زیاڎتەر پەی هەرێموو پەیتانی ڕاسا. جە تارێخشنە جوامێری و ئازایەتی بییەن، وەختێوە گەنجاو پەیتانی جە ڕاو ویری و ورڎۊبییەی و ئایدۊلۊژیاو "ڕابەر ئاپۊ"یۊ دنیاشا ئشناسا، بە ئیراڎەبییەی و یارایۍ فرە بەقوووەتۊ ئاما ئاراوە و بە دەیان فەرماندۍ ئازۍ و گیانبازێچ دلۍ خەڵکوو پەیتانیوە ئامۍ  دلۍ ڕیزەکاو کۊشایۊ. دلێشانە هامڕا فازیل پێسە سەرمەشقۍ بۍ. ساڵەو ١٩٨٨ کە ئاڎ عومرش ٢٠ ساڵۍ بۍ، وەختوو ئانەیش بۍ کە بلۊ سەروازیی بەزۊروو سوپاو تورکی، وەلێم جیای ئانەی مۍ و بۊ بە سەروازوو کورڎسانی، جە ناخوو دڵیشۊ بەشدار بۊ و حەر زوو جە ساڵەو ١٩٨٩ینە بۊ بە فەرماندەو یەکینەی و جە هەلومەرجۍ دژوارنە بە قەراروو وێش، چەنەئامایی وێس بەقووەت کەرۊ و ساڵەو ٩٣ێنە بە مەبەسوو پەروەرڎەی ملۊ لاو ڕابەر ئاپۊی. ڕابەر ئاپۊ چا پەروەرڎەش کەرۊنە و حەر چا ساڵینە گێڵۊوە پەی پەیتانی.

مەتر بەمەتروو هەرێموو پەیتانی ئشناسۍ و بەڵەڎ بێ

هەڤاڵ فازڵ جە هەرێمی پەیتان-ینە مەنەبێوە و گرڎوو جوگرافیاکەیش مەتر بەمەتر ئشناسی و بەڵەڎ بۍ. ساڵەو ٩٤ دوژمن هجوومێوە قورسش کەرد سەروو پەیتانی، هەڤاڵ فازل فەرماندەوو تابووری گێڵەکی بۍ، ماوەو ٤٥ ڕوا وەرگێرییش کەرد و دماتەر سەروو قەراروو جمیەری کێشیاوە و بەبۍ ئانەی زەرەرۍ گیانیی چانەش بۊ. جمیەر چێشش واتۍ ئانەی بە بنەما گێرۍ و پاسە مامەڵە کەرۍ.

جەنگنە فرەو جارا کەموکوڵیۍ و غەڵەتۍ ڕووە مڎا، بۊنەو ئانەیچۊ چەنەپەرسایۊ مۍ ئاراوە، جە پراتیکوو هامڕا فازیلینە بە درێژایی ٢٨ ساڵا جەنگی، ڕەنگا بڕێوە ڕەخنێش جەنە گیریێبا وەلێم حەرگیز چەنەش نەپەرسیانۊ، چونکوم حەوڵۍ دۍ پەڕاوپەڕ و بەتەمامەتی هەرمانەکاش پۊڕنۍ.

ساڵی ٢٠٠٦ی ڕێکوستەی قەرارش دا سەنگەری چێرزەمینی پەرە پەنە بدۊ، ئا وەختە هامڕا فازل جە زاپ-نە فەرماندە بۍ، بەڕاسی بڕێوە سەرشۊ مرڎا، نەک پێسە ئێساتۍ و پێسە تونێلۍ، بەڵکوم سەنگەروو چێروو زەمینی، یانۍ هەگەرەکوم فەرماندێوە تەر بیۍ، پا ڕاددەو بەجیددییەتۊ ورش نەگێرۍ، حەر پەوکای دیتا ساڵەو ٢٠٠٨ی و دماو ئانەی جە ٢١وو شوباتینە دوژمن کتوپڕ هجوومش کەرد سەروو زاپی، جە سەیەو ئامادەکارییەکاو هامڕا فازلیوە کە وێش فەرماندەو ئا مدرامانی بۍ، دەوڵەتوو تورکی خراپ مەڕیا و شکسۍ گەورەش تووش ئاما. دەنگوو ئا شکسە گەورەیە دلۍ سیستموو تورکیاینە فاڕیایۍ گەورەش دماوە بۍ، چینوو سەرواز و ژەنەڕاڵەکا تووشوو شکسی بیۍ.

جارێوە تەر و ئا وەختە کە دەوڵەتاو تورکیای، سووریای و ئێرانی ڕێککەوتەیۍ چەپەڵشا دژوو کوردی ئیمزا کەرد و تەرسەو هجوومی پەی سەروو قەندیلی ئارانە بۍ، هامڕا فازڵ پەی فەرماندەیی قەندیلی دەسنیشان کریا و ساڵەو ٢٠١١ی هجووموو دەوڵەتوو ئێرانی پەی سەروو قەندیلی دەسش پەنە کەرد، بڕۍ جارۍ مرڎۍ، بەڵام بەگرڎی دووۍ مانگێش خواینا. جارێوە تەر چا ئامادەکارییەکاو هامڕا فازلی و ئا سیستمە کە چا وەشش کەرڎەبۍ، جە وەراوەروو هجوومەکاو دەوڵەتوو ئێرانینە بی بە قۊرت و وەربەس، چەنی ئاڎیچ هامڕا سمکۊ بۍ، فەرماندەو یەرەکەی، یانۍ ئاڎۍ هەردوی پێوەرە مدرامانشا یاونا قەلاپۊپە، بەتایبەتی تەپەو جاسوسانی بۍ، ئێران حەرچیێوەش کەرد، هێزە تایبەتەکێش جە تارانۊ ئارڎۍ و گرڎ نۊعە تەکنەلۊژیاێوەش بەکار ئارد نەتاواش گێرۊش. دماتەر مرڎا، یەنەکە و پەدەکەش کەرڎۍ میانجیکەر و جەنگ مرڎا. ئا سیستموو سەنگەرا هێزەکاو ئێرانیش تووشوو شۊکی کەرڎێبێنۍ. هەڤاڵ فازل سەروازێوە بۍ، فەرماندێوە بۍ، جە هەرمانەکاشنە فرە وردوین بۍ، بەهەستیاریوە چڵاکیێرەو مرڎۍ. پەی ئا یاگە هەستیارایچە ئەشیا سیستموو بەرگرییەکەیش بەقووەت کریۍ، ڕێکوستەی هامڕا فازلی ڕوانە کەرۍ. فەرماندێوە چانە و چەنەئاما بۍ.

جە ماڕای و شکسپەنەئارڎەی هجوومەکاو داعشینە دەورێوە گرنگش بێ

وەختێوە جە وەرنیشتوو کورڎسانینە جە دەگاو حسێنی بەینوو "تل بەراک"ی و "تل حەمیس"ینە تەنیا جە یەک شەونە ١٠١ فەرمانۍ و جەنگوانۍ یەپەگەی گەشمەرڎۍ بیۍ، ئینە گورزێوە بۍ پەی مەنەیۊو یەپەگەی. ئا وەختە  بەرەو نوسرەی، سوپای ئازاڎە، کە دماتەر گرڎشا بیۍ بە داعشۍ، هجوومەکێشا پەی سەروو هەرێموو جزیرەی هەسۍ کەرڎێبێنۍ. ڕێک چا وەختەنە هەڤاڵ فازیل لوا پەی وەرنیشتی. ئینەیچ پەی وەرنیشتی بەختۍ و شانسێوە بۍ چونکوم ئەزموونش جە جەنگ و وەشکەرڎەی سیستموو پارێزناینە بۍ. چا وەختەنە کە میت داعشش وست وەڵیوە و ڕووەش کەرڎە وەرنیشتی و شەنگالی و کۊبانۍ، هەڤاڵ فازل جەوەرنیشتنە بۍ، بە وەشکەرڎەی سەنگەرا و ڕاوەبەرڎەی جەنگی و ماڕای داعشینە دەورۍ گەورەش گێڵنا. دماتەر جە ئاڎاروو ٢٠١٥ینە بۊنەو قۊمیاێوە بەسەختی بریندار بی. پەی ئانەی چارەسەر ور گێرۊ، فەرماندەیی یەپەگەی و هەم ڕاوەبەرایەتیی پەیەدەی، کەوتۍ حەولۍ فرێوە. پەی ئێمەیچ مایۍ خەم و خەفەتۍ فرەی بۍ، هەستش پەنە کەرێنمی کە فەرماندێوە چانەی داراو بەرهەما، شیەی خەسەخانەکەیشا گێرت گەرڎەن. دماتەریچ جە ئەنجاموو حەوڵە دیپلۊماسیەکاوە کاربەدەساو فەڕەنسا زانابێشا و هاوکارییشا کەرد، کە ڕوانەو پاریسی کریۊ پەی چارەسەری. سپاسوو گرڎوو ئانیشا کەرمۍ، کە چا وەختەنە بیۍ هامکارۍ و یارمەتیدەرۍ چانەینە هامڕا فازل چارەسەرش پەی کریۊ. جە فەڕەنسا مەنۊ و چارەسەرش ور گێرت. وەلێم بەتەمامی تەندروسییش خاس نەبۍ و دماتەریچ حەر جە ئەنجاموو ئا برینانە هامڕا فازڵ گەشمەرڎە بی.

فەرماندێوە نەتەوەیی بێ

هامڕا فازڵ بەگرڎین ماوەو ٣٤ ساڵانە پەی شۊڕشی وێش بەخت کەرد، جە کۊو ئا ماوەینە، ٢٨ ساڵۍ جە کەشەکاو کورڎستانینە یەکبینە و سەرەمڕ جەنگنە بۍ، جگە چا شش حەوت مانگەی جەمەیدانوو سەرۊکایەتینە، کە لاو سەرۊکایەتینە مەنەبێوە، دایمە جە کەشەکاو کورڎسانینە، جە هەرێموو پەیتانی، جە بەهدینانی، سۊران و جە فرەو مەنتێقاو کورڎسانینە زەحمەتش کێشت. بە ئەزموونوو وێش، یارای وێش، بە ڕاسی و دروسی و بێگەردی وێش خەباتێوە گرنگش بەرد ڕاوە. فەرماندێوە نەتەوەیی بۍ، کە پەی حەرچوار پارچەو کورڎسانینە کۊشیا. جە هەمان وەختنە جە دژوو داعشی بی بە قەڵغانێوە. هامڕا فازل جە ئەورووپانە گەشمەرڎە بی، پەی کادرەکاو ئەورووپایچ نموونەن. یانۍ دروسی، بێگەردی، جە دڵۊ بەشداربییەی، پەیوەسبیەی، ئانۍ پیمەرۍ فرە گرنگۍ بێنۍ، ئاڎ دایمە پەی ئێمە نموونەن. ئا تایبەتمەندییە ئاپۊگەرییە جە کەسایەتیی هامڕای بەنرخ هامڕا فازڵێنە عەمەلیۍ بیێبێنۍ. نموونێوە زیندەن وەروو چەماماوە. ڕێبازوو ئاڎی گێرمێنە وەر. پەیوەسوو دۊزەکەیش بیمۍ. تایبەتمەندیی تاریخییش پێسە بەزیندەیی مازمێوە، جە وەڵێوەبەردی جەنگوو ئازاڎیی کورڎسانینە، ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی، یاڎوو ئا گەشمەرڎا بەزیندەیی مازمێوە. قارەمانا پێسە فازل پەیتان-ی و سەرجەموو گەشمەرڎاو شۊڕشوو کورڎسانی بەزیندەیی مازمێوە. بە بەرزکەرڎەیۊ کۊشیای، یاڎوو ئاڎیشا بەزیندەیی مازمێوە، سەروو ئا بنەمێوە ماچمۍ گەشمەرڎۍ مەمرا، گەشمەرڎۍ مەمرا، گەشمەرڎۍ مەمرا".

س.ز