ئەنداموو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراڎ قەرەیلان قسێش پۍ رادوێنوو دەنگوو وڵاتی کەردۍ و ئانەش وست ڕووە، کە دلۍ پەکەکەینە نەریتوو قارەمانیەتی بەردەواما. قەرەیلان باسش چانەی کەرد، "هەر گەلێوە کە قارەمانش بۆ، بە دڵنیاییوە سەرگنۆ".
ئەنداموو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراڎ قەرەیلان نەورۆزوو ٢٠٢٤ کە داواو ئازاڎیی جەستەیی رابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی مۆرەو ۋێش دا ۋنە، مزانیەکەو نەورۆزوو ناوەنڎوو پارێزنای گەلی، حەفتەو قارەمانیەتی جە بەینوو ٢١و ئاداری پۍ ٢٨و ئاداری و حەرپاسە مژاروو هجوومەکەو داعشی رووسیانە جە چەمپنەکۊتەیێنە چنی رادوێنوو دەنگوو وڵاتی هۊرسەنگنایش پۍ کەردۍ.
قەرەیلان سەرنجش وست سەروو سیستموو وەرگیری گەریلای جە ۋەرا ۋەروو درۆنوو سیهاینە و ئانەش وست ڕووە، کە مەبۆ کەس بواچۆ 'ئیتر گرڎ چێوۍ تەمام بیەن' و پی جۆرە بەردەوام بی، "جە ۋەرا ۋەروو ئا کەرەسە کۆمکوژیا دوژمنینە حەقە کریۆوە، دوژمن جوابش مڎریۆوە و ئیراڎەو گەلەکەیما پی جۆرە گنۆنە گەڕ. بەڵام مشۊم گەلەکەما، هەڤاڵاما و گرڎوو خەباتکاراما جە ۋەراۋەروو ئا چەکانە کە ئینۍ دەسوو دوژمنینە، جە ۋەرا ۋەروو هجوومەکا دوژمنینە ڕاوجاو ۋێشا هێقم کەرا ". قەرەیلان دەسنیشانش کەرد کە دوژمن جە ئەساسەنە بەگێرتەی ۋەروو ڕاو جای متاویۆ شکس بڎریۆ.
بەشی یووەم و چەمپنەکۊتەی چنی ئەنداموو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراد قەرەیلانی پی جۆرەنە:
نەورۆز جە کوردسان و بەروو وڵاتی بە جۆش و خرۆشۆ پیرۆز کریا. دروشمەو 'بژیۋۆ سەرۆک ئاپۆ' مۆرەو ۋێش جە مبارەکباییەکا دا و داواکاری گەلوو کوردی، ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی بۍ. شمە نەورۆزوو ئێساڵی چنی هۊرسەنگندۍ؟
نەورۆزوو ٢٠٢٤ بە شێوێوە گەورە و جەماوەری پێشوازیش ۋنەکریا، بە جۆش و خرۆش و ورێوە ئێژاوە ئەنجامدریا. بێگومان پسە شمەیچ واتا، گرنگتەرین لایەنش بریتیبۍ چانەی کە بی بە سەکوێوە پۍ بانگەوازوو ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی. هەم جە چوار پارچەو کوردسانینە هەمیچ جە ژاپۆنۆ تا کەنەدا جە گرڎ شۊنۍ جەهانینە، جە حەرشۊنێنە گەلوو کوردی بۍ، چا گەلەکەما بە جۆش و خرۆشۍ ئێژاوە نەورۆزشا پیرۆزکەرد و پیرۆزباییەکە تا ئیساتێچە بەردەواما. گرنگتەرین لایەنش بانگەوازبۍ پۍ ئازاڎیی رابەر ئاپۆی. بە داواکاری ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی، گەلەکەما پێشوازیش چی نەورۆزەیە کەرد. بە ملوێنان ئینسانۍ ئی دروشمێشا واتۆ و داواو ئازاڎییشا کەرد.
نەورۆزوو ئێساڵی جارێوەتەر بەرش وست کە رابەر ئاپۆ رابەرێوە حەقەتینوو گەلین. واتە نیشانەشدا کە سەرمەشقایەتی پۍ گەلی مکەرۆ و فرەینەو گەلیچ دڵسۆزۍ و هۆگرۍ ئاڎینۍ. بەپێچەوانەو تۆمەت و بانگەشەکاو دوژمنیۆ، ئاڎ نوێنەرایەتی گەلی مکەرۆ، ئینا دلۍ دڵوو ملوێنان ئینسانانە، ۋەرووئانەیچ گەلەکەما خاوەنداریش ۋنەمکەرۆ. ئا راسیە چی نەورۆزەنە جارێوەتەر بەرجەسەبی، بێ گومان رێکوزیا میان نەتەوەییەکۍ، رای گرڎیی میان نەتەوەیی مشۊم ئا هەڵوێسەو گەلەکەیما بوینا و گۊش دارانە ئا بانگەوازەو گەلەکەیما. واتە نەورۆز چا رووانگۆ فرە گرنگ و ماناڎارا.
حەرپاسە ئێمە ئینایمۍ سەردەمێوە تاریخینەجە ڕووانی ئایندەنە کوردسانەنە جەنگ مێنە ئاراوە. وەڵۍ ئا جەنگەینە، کە دەوڵەتوو تورکی قڕکەری ۋێش پۍ ئاماڎە کەرۆ، گەلەکەما هەڵوێسوو ۋێش دژوو جەنگی نیشانەدا. داواکارییەکۍ ۋێش وستۍ ڕووە و ئەرەیاۋناش، کە ئا ئینا چ لایێوە. گەلەکەما جە سەکۆو نەورۆزینە ئا هەڵوێسەشە نیشانەدا.
چی روۆ پێسەنە کۆنگرەی نەتەوەیی ئێژا سازکریابۆ. خاوەنوو چنڎین مەعنایا بۍ. حەرپاسە گەلەکەما دڵوەشی ۋێش جە روو سەرکەوتەی گەریلایۆ جە بواروو تاکتیکی و تەکنەلۆجیاینە بەربڕی.
بە پوختی ئی نەورۆزە نەورۆزێوە ئاسایی نەبۍ. نەورۆزێوە کە چی قۆناغە تاریخیێنە ئەنجامدریا، جە تەرەفوو گەلەکەیماوە پێسە چەمەڕا کریۍ ، پێشوازیش ۋنە کریا. ڕاوەبەرا جمیەرەکەیما سڵامشا ئاراسەو تەماموو ئا کەسا کەرد کە بەشداریشا جە نەورۆزەنە کەردەبۍ، منیچ سڵام جە تەماموو گەلەکەیما و دۆسا گەلەکەیما مکەروو کە بەشداریشا جە نەورۆزوو ٢٠٢٤ینە کەردەبۍ. پی جۆرە نەورۆز بی بە سەکوێوە پۍ ئازاڎیی رابەر ئاپۆی و چارەسەری پرسوو کوردی.
وەڵۍ نەورۆزینە شمە واتتا 'مژدانە و مزانیما هەن' و ٢٠و ئادارینە فەرماندەیی شمە مزانیەکەش ئەرەیاۋنا. ئا مزانیە جە تەرەفوو گەلی وڵاتپارێزیوە جە مێڎانەکا نەورۆزینە بە دڵوەشیۆ پێشوازیش چنە کریا. شمە چا بارۆ چێش ماچدۍ؟
راسا؛ گەلەکەما بە تامەزرۆیێوە فرۆ چەمەڕاو مزانیەکەی بۍ و چا قۆناغەنە مشتومرۍ فرۍ ئامۍ ئاراوە. دماو ئانەی مزانیەکە ئەرەیاۋییا، گەلەکەمان یەکجار دڵوەش بی. بەراسی مزانیێوە گرنگ بۍ. ئاسایی نەبۍ؛ پۍ گەلوو کوردی چێوۍ تازە بۍ. جە وەڵینگەنە دوژمناو گەلوو کوردی بەردەوام جە گەلەکەیما پەڕتەرۍ و بەقوەتتەرۍ بێنۍ. پۊکاتی گەلەکەما جە بواری سیاسی، ئایدۆلۆژی و سەروازینە نەتاوانش پێسە پێویسی جوابشا بڎۆوە. بەڵام ئیساتۍ ئاژەکە فاڕیان، پێسە مزانیۆ دوژمن جە ڕاو فڕۆکەی سیخوڕی بۊمب هۊرگیریۆ نیازش بۍ جمیەروو ئازاڎیی دلێنەبەرۆ. تەنانەت ئا وەختەی کە ئا فڕۆکە بێفڕۆکەوانێشا بەدەس ئاردێبێنۍ واتەبێشا "پەکەکە یەک ساڵی تەر مژیۋۆ". گەرەکشا بۍ پا ئامێرا کە پەشتیشا پنە بەستەبۍ، کۆمکوشی ئەنجام بڎا-ۋێش جە ڕاو ئا فرۆکە بێفڕۆکەواناوە چنڎین کۆمکوشیێشا کەردۍ. لاو ئێمۆ مژارێوە ستراتیژین کە جە دژوو ئا چەکا کە ئینۍ دەسوو دوژمنیوە، ئێمەیچ دەرفەتێوە بەدەس بارمۍ، چەک بێزمێوە و سیستمی موشەکی حاسڵ کەرمۍ. چونکی ئا چەکە چەکێوە ئاسایی نییا، چەکێوە ستراتیجییا. ۋێش جە ۋێشەنە کاریگەریش سەروو جەنگی نیانەرە. متاومۍ واچمۍ جە ماوەکا ئایندەینە کاریگەری زیاتەر منیۆرە.
بە پوختی دوژمن گەرەکش بۍ جە ڕاو ئا فڕۆکەسیخوڕیاوە هامسەنگی جەنگی بە تەمامەتی وزۆ چێروو هەیمەنەو ۋێشۆ و لاو ۋێشەرە ماڕۆشۆ، بەڵام جە ڕاو ئا چەکەی ئارۆ پی جۆرە دەس وزیان، ئیتر ئاخێزەکەما دەرفەتش پەیڎاکەردەن کە هامسەنگیەکەی ڕاسکەرۆوە و دەرفەتەکا وەروودەسوو دوژمنی دەسشەنە بەربارۆ. ئێمە قەناعەتما پاسەن کە ئانە جە وەڵێکۊتەی کۊشیای ئازاڎیی کوردسانینە بۆ بە دەرفەتێوە گرنگ. پینەیچ گەلەکەما دڵوەش بۆ و زەماۋنە و مبارەکبایی ساز مکەرۆ. ئانە چێوۍ گونجیان کە ئێمە بکەرمێش و ئا پەرەئەسایە ئاماژەما پنەکەرد ئاسایی نییا و گرنگا.
بەڵام مامەڵە و هەڵسوکەوتکەردەی بە جۆرێوە پێسە ئانەی گرڎ چێوۍ چارەسەر کریان و فرۆکەی سیخوڕی مەتاوا هیچ بکەرا، راس نییا. ئینە جەنگا و دوژمن دیسان گەرەکشا بە فرۆکەی سیخوڕی بڎۆ گەلەکەیما، کۆمکوشی بکەرۆ، تیرۆر ئەنجام بڎۆ و پۍ ئانەیچ حۊڵەکاش وزۊنە گەڕ. راسا؛ ئارۆ جە ۋەراۋەروو ئانەینە چەکما هەن و ئێمە بێچارە و دەسەپاچۍ نیەنمۍ و ئانەیچ چێوۍ عالا؛ دوژمن مەتاوۆ جە گرڎ شۊنێنە پێسە جارانی تا ئاخر بەکارش بارۆ، بەڵام مەبۆ واچمۍ 'ئیتر گرڎ چێوۍ تەمام بیەن' ، نا؛ مشۊم ئێمە ڕاوجا گێرمێنە وەر، هەم ئا هامڕێما کە ئینۍ دلۍ جەنگینە، هەمیچ گەلە وڵاتپارێزەکەما مشۊم پا جۆرە هەڵسوکەوت بکەرا. واتە مشۊم ئا ڕاو جۍ بە بێ کەموکوری جابەجێ کریا. بەڵام جە لێوەتەرۆ مزانمۍ، کە دوژمن ئیتر مەتاوۆ بە ئیسراحەت و بە دڵوو ۋێش عاسمانوو کوردسانیرە خولیۆوە. جە ۋەرا ۋەروو ئینەیچەنە مشۊم هەڵوێستێوە بۆ، جە دژوو ئا ئامرازاو کۆمکوژی حەقە کریۊوە؛ دوژمن بێ جوب نەمەنۊوە و ئیرادەو گەلەکەیما پی جۆرە مێنە کایۆ. بەڵام پێویسا گەلەکەما و گرڎوو هامڕایا و خەباتکاراما دژوو چەک و هجوومەکا دوژمنی بەردەوام ڕاوجاو ۋێشا هێقم بکەرا. جە ئەساسەنە ئێمە پا جۊرە متاومۍ دوژمنی ماڕمۍ.
ئیساتۍ ئانە بە چ مەعنێوەن؟ ئانە بڕواو گەلەکەیما بە ئازاڎیی زیاتەر هێقم مکەرۆ. ئێمە تەنیا تەکنەلۆجیێوەما بە دەسئاردەن، حەرپاسە چی یەرە ساڵەی ویەردەینە وەڵێکۊتەی تاکتیکی ئاما ئاراوە و ئا وەڵێکۊتەیە تاکتیکیەو گەریلاکا ئازاڎیی کوردسانی دوژمنش مردنان. حەرپاسە سەلەمیا کە ئێمە متاومۍ پا رێبازیە دوژمنی ماڕمۍ. ئێستەیۆ ئا تەکنەلۆجیایە بڕواو هێزەکاما هێقمتەروو ئێژاتەر مکەرۆ. ستراتیجی ئازاڎیی گەلەکەیمان تەندروستتەر مکەرۆ. واتە ئیتر متاومۍ بە قوەتۆ ۋەرا ۋەر بە دوژمنی مردمێوە، ۋێڕاگری بکەرمۍ و سەرۍ گنمۍ. گەریلایەتی مۆدێرنیتەی دیموکراتیک کە سەروو کۆڵەکۍ ئەندێشەکاو رابەر ئاپۆی بە قووڵایی ۋەرفراونبیەی تاکتیکی و تاکتیکەکا سەردەمی پەروەردەکریێنۍ، متاوۆ جە جەنگەنە هامسەنگی پارێزنۆ و بە تاکتیک و تەکنەلۆجیایۍ کە بە رۆحی ئاپۆیی- فیدایی وەڵێش وستەن گەریلاکاو ئازاڎیی کوردسانی کەرۆ بە هێزێوە کە مەبەزیۆ و شکس نمارۆ. مشۊم گرڎ پی جۆرە مامەڵە چنی ئی مژارەیە بکەرا. بەڵام مشۊم ڕاوجاکۍ بەردەوامۍ با.
چنی نەورۆزەنە پایێما وستۍ حەفتەو قارەمانیەتیۆ. جە بارەو حەفتەو قارەمانێتیوە چێش ماچدۍ؟ گەلوو کوردی مشۊم چنی مامەڵە چنی حەفتەو قارەمانێتی بکەرۆ؟
وەڵۍ گرڎ چێوێنە حەفتەو قارەمانیەتی جە تەماموو هامڕایاما و گرڎوو گەلەکەیما پیرۆز بۆ. ڕۊو ٢١و ئاداری ڕۊو چالاکی ئێژاو هامڕا مەزڵوم دۆغانین. ٢٨و ئاداریچ ڕۊو گەشمەرڎەبیەو فەرماندە مەعسوم کۆرکمازین ئشناسیا بە هەڤاڵ (عەگید). کۆنگرەو یەرەموو پەکەکەی حەفتەو گەشمەرڎەبیەی هەردووە سەرمەشقەکا ئاخێزیش پێسە حەفتەو قارەمانیەتی ئەرەیاۋنابۍ و چا ڕوۆ تائیسە پی جۆرە پێشوازیش چنە کریۆ. چا حەفتەنە کۊشیای فرۍ ئامێنۍ ئاراوە و ژمارێوە فرۍ گەشمەرڎۍ دریێنۍ. جودینە هامڕا سادق کۆبانێ چنی ٥ هامڕایا ۋێش ، جە گارزان هامڕا ئارژین چنی ١٣ هامڕایا ۋێش و حەرپاسە جە پانیشتوو موشی هامڕا هێرش و ١٢ هامڕێش چا حەفتەنە کۊشیای بێهامتاشا نیشانەدا. چا حەفتەنە داستانۍ قارەمانێتی فرۍ تۆمارۍ کریۍ. ۋەروو ئانەی جە وەڵینگەو ئێمەنە ئا حەفتە گرنگیێوە فرەش هەن. من جە کەسایەتی کاوەی هامچەرخینە مەزڵوم دۆغانی و فەرماندەی ئێژاما عەگیدینە گرڎوو هامڕایاما کە جە حەفتەی قارەمانیەتینە گەشمەرڎۍ بیۍ یاڎ مارووە و حەرپاسە وەعدێوە کە پایشاما دان جارێوەتەر واوەیش کەرووە.
گرڎ وەختۍ رێبازوو ئاڎیشا گێرمێنە ۋەر؛ تا ئازاڎیی و سەرکەوتەی سەروو خەتەو ئاڎیشاوە کۊشیەیمۍ و وەرمەکاشا مارمێنە دی. هەڵبەت هامڕا مەزڵوم دۆغان و مەعسوم کۆرکمازیچ پەیوەندیشا پێوەرە بیەن. وەختۍ مەزڵوم دۆغان ئێلح-ەنە دەسش بە خەباتی کەرد، یۆ چا هامڕایا سەرەتا ئشناساش و بەشداروو جمیەرەکەیش کەرد فەرماندە مەعسوم بۍ. پەیوەندی ئاڎیشا پا جۆرەنە. هامڕایی هێقموو ئاڎیشا سەروو هەمان هوشیاری و ئایدۆلۆژی پی جۆرە دەسشپنەکەرد. ۋێش جە ۋێشەنە فەرماندە عەگیدیچ فرە پەیوەسبۍ بە مەزڵوم دۆغانی و هامڕایاش کە جە مدرامانوو زینڎانینە بێنۍ. حەرپاسە ئاڎیچ حەقکەردەیۆ گەشمەرڎا زینڎانی و درێژەدای بە خەتەو ئاڎیشاش کەردەبۍ بە سەرەکیتەرین ئامانجوو ۋێش. چا مەجالەنە فرە پاگیربۍ. فەرماندە عەگید پا هەڵوێسەیشە پابەندبیەیش بە خەتەو مدرامانی جە هەلومەرجی فرە دژوارەنە سەرمەشقایەتیش پۍ جەنگوو گەریلای کەرد. کوردسانەنە جە فێرکەردەی تاکتیکەکا گەریلایەتینە ئاڎ ئەرک و ۋەرپرسیاری ماناڎارش گێرت ئەستۆ و بی بە سەرمەشقوو جەنگوو گەلی. ئانەیچ پەیوەسبیەی ئاڎیشا جە روو هەست، ئایدۆلۆژیای و رێکوستەیۆ پێناسە مکەرۆ.
گرڎوو وڵاتا و گلێرگەکا بە دڵنیاییوە خاوەن قارەمانێنۍ و پی جۆرە بیێنۍ بە وڵات و گلێرگە. واتە هیچ وڵات و گلێرگێوە بە بێ قارەمان وەش نەبیەن. جە وەشبیەی و ئەرەمەرزناو گرڎیشانە بە دڵنیاییوە قارەمانێوە بیەیش هەن. رەنگە گرڎشا سەروازیۍ نەبا، کولتوری و مەعنەویۍ با. بەڵام هەرنۊعۍ بۆ قارەمانەکۍ جە بیەو گلێرگەکانە خاوەن دەورێوە بنچینەییێنۍ. گەر پا جۆرە نەبۆ گلێرگە مەتاوۆ ۋێش پارێزنۆ. ئەگەر ئارۆ جە شۊنێوەنە گلێرگێوە بۆ بە دڵنیاییوە جە وەڵینگەو ئاڎیشانە قارەمانۍ هەن. گەلوو کوردیچ قارەمانێش هەنۍ، جە وەڵینگەو گەلەکەیمانە ئا قارەمانۍ خاوەن دەورێوە فرە بە قیمەتێنۍ. ئەگەر گلێرگەکەما یاوابۆ پی ڕووا، ئانە جە سایەو رەنج و دەوروو ئا قارەماناوە ئامان ئاراوە.
بەڵام پێسە مزانیۆ جە سەڎەی دماینەنە دژوو کوردسانی هجوومی قڕکەردەی فرە دژوارۍ کریێنۍ. کوردسانیێش کەردۍ چوار پارچێوە؛ سیاسەتوو تاونایۆ، قڕکەردەی نەژادی و قڕکەردەی جەستەیی بە شێوێوە فرە چڕ ئەنجامدریۍ. گەلەکەمان رووبەڕوو مەترسی دلێنەشیەی بیۆ. جە سەردەمۍ چانەنە بەرکۊتەو رابەر ئاپۆی بێ گومان بەرکۊتەیۍ تاریخی بۍ. گەر چی سەردەمەیچەنە پۍ ۋێش قارەمانەکاو ۋێش نەخوڵقنێنۍ، نەتاوۍ جە ۋەراۋەروو هجوومە دژوارەکانە ۋێڕاگری کەرۆ. ئانا ئێمە تەماشەش مکەرمۍ؛ بەرکۊتەی مەزڵوم دۆغانی دژوو ئەشکەنجەی و هجوومی دژواری سەروو کادرەکا جمیەری دلۍ زینڎانوو ئامەدینە جە هەلومەرجی دژوارەنە و چالاکیە تاریخیەکەش جە نەورۆزەنە قارەمانیەتیێوە ئێژا بۍ. ئانە جە زینڎانەنە ڕاش ۋەروودەم و قارەمانیەتینە کەردۆ. پێسە مزانیۆ دماو ماوێوە جە ١٨و ئایارینە بە سەرمەشقایەتی فەرماندە فەرهاد کورتای هامڕا مەحمود، ئەشرەف و نەجمی ئێرشا جە جەستەو ۋێشا ۋەردا و بەرکۊتەیۍ فرە بەقوەتشا نیشانەدا. پی جۆرە سەرهۊردایشا دژوو دوژمنی ئەرەیاۋنا. واتە بە سۊچنای جەستەیشا سەرهۊردایشا ئەرەیاۋنا و کۊشیایشا بەقوەتتەر کەرد. دماتەریچ پێسە مزانیۆ بە سەرمەشقایەتی محەمەد خەیری دورموش، کەمال پیر، عاکیف یەڵماز و عەلی چیچەکی جە ١٤و تەمووزینە مدرامانوو ڕۊچۍ مەردەی گەورۍ ئەنجامدریا. پی جۆرە مدرامان جە زینڎانەکانە بەردەوام بی. زینڎانوو ئامەدی کە دوژمن کەردەبێش بە قەڵاو ستەمی پا چالاکیا بی بە قەڵاو مدرامانی.
ئا نەریتە ئارۊیچ ئیدامەش هەن. ئیساتێچ هامڕێکێما زیاتەر جە سەڎ ڕووان پەی ئازاڎیی رابەر ئاپۆی و جە دژوو گۆشەگیری مانیشا جە واردەی گێرتێنە و درێژە بە مانگرتەکەی مڎا. پا بۊنۆ بۆنەوە بە رێزۆ سڵام جە گرڎوو ئا هامڕایاما کەروو کە ئینۍ چالاکی مانگرتەینە جە واردەی.
بە پوختی مەزڵوم دۆغان پا بەرکۊتەو ۋێش جە کۊشیاینە دژوو دوژمنی زینڎانەنە هۆشمەندی قارەمانیەتیش بنیاڎنیا. فەرماندە عەگیدیچ هەمان ئا چێوشە جە کەشە ئازاڎەکانە بەرد وەڵۍ. پێسە چنی کودەتای سەروازی فاشیستی جە ١٢و ئەیلولینە جە زینڎانوو ئامەدینە ستەم و زۆرداری ۋێش جابەجێ کەرد و هامڕا قارەمانەکێما بە سۊچنای جەستەو ۋێشا دژوو ئاڎیشا مردێوە، چی سەردەمیچنە ئا ئاڵۍ سەرهۊردایە کە بە سەرمەشقایەتی فەرماندە مەعسوم کۆرکمازی هۊرکریا، جە کەشە ئازاڎەکانە شۊکیۆوە. پەیوەس پا هەڵمەتێوە و قەڵەمبازی تاریخی ١٥و تەباخوو ١٩٨٤ دەسشپنەکەرد. پی جۆرە هەڵوێست و مدرامان جە زینڎانەکانە فاڕیا پۍ سەرهۊردایۍ نەتەوەیی و ئانەیچ چنی ۋێش ئاخێزوو ژیۋایۆیش خوڵقنا و قۆناغێوە تاریخیەش بەردە وەڵێوە. ئیساتێچ ئا هەڵمەتە تاریخیۍ ئینا ٤٠ ساڵەو ۋێشەنە. ئە هەڵمەتە تاریخیۍ ١٥و تەباخی کە ٤٠ ساڵۍ چێوەڵی ڕێکوزیا، نەک هەر ژمارێوە فرە شۆڕشگێڵنۍ، بەرپڕۍ و سوپاو ۋێشا وەڵۍ وستە، بەڵکم هاموەخت چنی ۋێش قارەمانۍ فرۍ پێسە بەدرانەکا، ئەرداڵەکا، جەمشیدەکا، ماهیرەکا، بێریڤانەکا، بێریتانەکا، زیلانەکا، کەمال سپەرتیان، خەلیل دێرکەکا، جوڵعە بلکیان، رۆژهات بلوزەریان، نوژین خربکێبەستێیان، چیچەک کچیان، پڵنگ کچیانیچش خوڵقنۍ.
ژمارێوە فرە جە هامڕایاما پێسە زەلال بۆتان، عەیسا دێرسیم، عادل بلکی، نودا کارکەر، رەشید سەردار، کەریم شڕنەخ، خەبات دێرک، نودەم ئامەد، جەمال ئامەدی و هامڕۍ قارەمانۍ تەرێما فرۍ جە تاریخەنە هەنۍ. جەنگ و کۊشیای ئێمە جە ڕاو ئا قارەماناوە وەڵێکۊت.
حەرپاسە چی ٩ ساڵەی ویەردەینە ژمارێوە فرە قارەمانۍ وەشۍ بیۍ، من جە کەسایەتی هامڕا دەلال ئامەدۍ، عەگید جڤیان، ئاتاکان ماهیر، چیچەک بۆتان، دۆغان دیدەری، گوڵچیا گابارۍ، ئازاد سیسەر، وەڵات هەرینکی، یڵماز دێرسیم، چەتین سیڤەرەک، لەیلا، یاشار، دڵگەش، ئاخین و جانشێرینە گرڎوو ئا قارەمانا کە چی ٩ ساڵەی ویەردەینە داستانی قارەمانیەتیشا تۆمارکەردەن، بە رێز و پنەزانایۆ یاڎ مارووە. حەرپاسە سەروو بنەماو ئا قارەمانێتیە رۆحی گیانبازی فرە بەرزبیۆ. من جە کەسایەتی سارۍ، روکەنۍ، رۆژهات، ئەرداڵ، باگەر و ئاڤزەمینە گرڎوو گیانبازا سەردەمی بە رێزۆ یاڎ کەرووە و سەرەو ۋێم ۋەروودەموو یاڎوو ئاڎیشانە منامنوورە.
بە پوختی قارەمانیەتی نەبۆ، بیەیچ نییا. پۍ ئانەی نەتەوێوە بیەی و مەنەیۆ ۋێش پارێزنۆ، پەنەوازش بە قارەمانیەتی هەن. بەرکۊتەی رابەر ئاپۆی چنی ۋێش قارەمانیەتیش ئارد ئاراوە. رابەر ئاپۆ جە سەرەتاوە زانۍ کە ئەگەر قارەمانی نەبۆ، بیەی مەبۆۋەروو ئانەیچ سەرەتا جە کەسایەتی ۋێشەنە قارەمانیەتیش وەڵۍ وست. مدرامانوو رابەر ئاپۆی جە دژوو ئەشکەنجەی دەروونی ٢٦ ساڵێن، مدرامانێوەن کە گوزارشت جە گرڎ چێوۍ کەرۆ. واتە وەختۍ تاریخوو گەلا بە قارەمانیەتی پی جۆرە ڕازیۆوە، ئا گەلە متاوۆ درێژە بە بیەو ۋێش بڎۆ و ئایندەو ۋێش بنیاڎ بنیۆ. ئارۆ گەلەکەما چا ئاستەنە کۊشیای ۋێش بەرز کەرۊوە و پی جۆرە سەرگنۆ. گەلێوە کە خاوەنوو قارەمانی پی جۆرەیە بۆ بە دڵنیاییوە سەرگنۆ. هەر گەلێوە خاوەنوو ئا قارەمانا بۆ کە پەی ئاینڎەو گەلەکەیشا و دۆزی ئازاڎیی و دیموکراسی ۋێشا بەخت کەرا، بە دڵنیاییوە سەرگنۆ.
چن ڕووۍ چێوەڵتەر مۆسکۆو پایتەختوو رووسیاینە هجوومێوە نا ئینسانانە ئەنجامدریا و داعش هجوومەکەش گێرت ئەستۆ. مشۊم ئا هجوومە چنی هۊربسەنگیۆ؟
هامسەرۆکایەتی دەسەو ڕاوەبەری کەجەکەی هەڵوێسوو جمیەرەکەیماش سەروو ئا مژاریە بە ئەرەیاۋنێوە پۍ رای گرڎیی ئەرەیاۋنا. سەرەوەشی جە تەماموو گەلوو رووسیای کەرمۍ و هیواو زوو خاسبیەیۆی پۍ زامڎارەکا موازمۍ. ئا هجوومە وەحشیانەی بە نامۍ داعشیوە ئەنجامدریا، بە تنی شەرمەزار کەرمۍ. پێسە رێکوستەی و گەلی دژوو داعشی خاوەن هەڵوێست و کۊشیاینمۍ، رەنگە داعش ۋەرپرسیاریی ئا هجوومەیشە جە ئەستۆ گێرتەبۆ، بەڵام ئانەی گرنگا بریتیە ئانەن کە کێ ئینا پەشتەو هجوومەکەیۆ. وەڵۍ گرڎ چێوێنە مشۆم ئانە بزانیۆ. ئارۆ تورکیا شۊنێوەنە کە گرڎوو ئەنداما داعشی بە شێوێوە ئارام چنەشەنە خولیاوە. فرەیشا چا ۋێشا ئاماڎە کەرا. دەوڵەتوو تورکی ماوە ماوە جە ڕاو ئەرەیاۋنێوە پێسە ئانەی ئۆپراسیۆنش دژوو داعشی کەردەبۆ، هەواڵۍ وەڵۍ کەرۆوە. ئا هەواڵە ساختۍ حیج حەقەتینێوەشا نییا. راسا؛ ئۆپراسیۆن ئەنجام مڎۆ؛ گرڎوو تەرەفڎارا داعشی و ئانێچ تەرەفڎارێشا نیەنۍ دەسنیشانشا کەرۆ و بڕۍ چانیسا کە گەرەکشەنۍ گێرۆشا. بەڵام مشۊم ئا پرسیارۍ کریۆ؛ ئایا ئا زینڎانیۍ چن مانگۍ زینڎانەنە مەناوە؟ مزانمۍ کە فرە مەمەناوە. واتە جە ڕاو ئا ئۆپراسیۆناوە ۋەروودەم و رای گردینە ریکلام پۍ ۋێشا مکەرا. جە ئەساسەنە ساختەکاری کەرا و سزای قورسە سەروو کەسیرە مەسەپنا. وەڵۍ گرڎ چێوێنە مشۆم ئانە بە عالی بزانیۆ.
دووەم؛ فرەیی ئا کەسا کە بەوێشا ماچا لقوو خوراسانی تورکیانە مژیۋا، کەس مەتاوۆ بانگەشەو ئانەی بکەرۆ کە تورکیانە مەنێنۍ، بەڵام میت زانیاریش جە بارەشاوە نەبیەن و پەیوەندیچشا بە میتیوە نەبیەن، ئینۍ پێکئامێوەنۍ کە فرە گونجیێنۍ پۍ دەسوەردای و بەکارئاردەی؛ ئا هێزۍ کە ئیسراحەتشا پنەمڎا و یاگۍ مەنەیۊیشا پنە مڎا و دەردەو مەسڵەحەتەکاشا وەرا، ئا پێکئامایە بەرەو حەر شۊنێوە کە گەرەکشابۆ ئاراسە کەرا. ۋەروو ئانەی ئەگەر ۋنەکۊڵیای چا ڕووەدایەو مۆسکۆینە کریۆ، حەقەتینەکۍ پەشتەو پەردەی ئاشکرۍ با. بە بە بڕواو ئێمە میتوو تورکی پەشتەو پەردەیۆ هەن.
ئێرانیچەنە ڕووەدایۍ هامشێوەشا کەرد. چایچ هجوومێوە وێکوشی ئەنجامدریا؛ ۋەروو ئانەی هجوومکەرەکۍ وێشا تەقناوە، ئەنجامێوە بەدەس ناما، بەڵام ئەرەیاۋیان کە هجوومکەرا مۆسکۆی گیریێنۍ و ئینۍ چێروو دەسا رووسیاینە. قەناعەتما پاسەن کە جە ئەوەکۊڵیایەکانە چێوۍ فرۍ ئاشکرۍ با. ئەگەر دەوڵەتوو رووسیای بۊنەو مەسڵەحەتەکا ۋێشۆ راسەوخۆ ئاشکراش نەکەرۆ، ئانە چێوۍ تەرا، بەڵام ئەگەر ئاشکراش کەرۆ بەرگنۆ کێ پەشتەو هجوومەکەیۆ بیەن، ئاشکرا بۆ کە ئانۍ دوور جە میتی و رژێموو ئاکەپە-مەهەپەی نیەنۍ، بەرگنۆ پۍ ئانەی داواکاریەکاش سەروو بڕۍ هێزی جیاجیایرە سەپنۆ جە ڕاو پەنهانیۆ ئا چەتا داعشیە بەکارمارۆ. هیواڎارێنمۍ جە ماوێوە فرە کەمەنە حەقەتینەکۍ ئا ڕووەدایە ئاشکرۍ با و وزیا ڕووە. جارێوەتەر سەرەوەشی جە گرڎوو گەلوو رووسیای مکەر و هیواڎارەنا گرڎوو مرۆڤایەتی جە دژوو دڕندێوە پا جۆرەیە بانۍ بە خاوەن هەڵوێست و دەس وزانۍ دلۍ دەسوو یۊیۆ.
