ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی جە بەرنامێوە تایبەتو ستێرک تیڤیینە هورسەنگنایش سەرو پڕۆسەکەی کەرد.

سەبری ئۆک دیاریش کەرد ڕابەر ئاپۆ پەی دیموکراتیزەکەردەو تورکیای و چارەسەرکەردەو پرسو کوردی قسێ خاسێش کەردێ، بەڵام ئاکەپە بە جددییتۆ نزیکو پرۆسەکەی نەبییەو و واتش: "عومەر چەلیک چن ڕوێ وەڵێ ئیسە واتش، دەنگش نییا، ئەرەنیشتەی نییا، سازش کەردەی نییا. ئەی مەگەر مەپەرسدێ چێش هەن؟ تەنها ماچانە با پەکەکە چەک بنیۆرە، ڕابەر ئاپۆ بە پەکەکە واچۆنە چەک بنیارە. ڕابەر ئاپۆ جە ٢٠١٣ و ئیسەیچ هەمان چێو واچۆنە؛ گەر ئازاد نەبۆنە، گۆشەگیری سەخت لانەبریۆنە، گەر هەلومەرج نەفاڕیۆ، ئانە هیچ هەنگامێوە مەنریۆ. ئەر دۆڵەتو تورکی، ئاکەپە گەرەکشا بۆ چێوێ کەرا، یانی مانێوە مرانە بە چارەسەرو دیموکراتیکی کە ڕابەر ئاپۆ بە ڕەنجێوە گۆرە وەشش کەرد، ئاڏێ مشۆن بە جددییەتۆ نزیکی باوە. مشۆم بە جدییتۆ نزیکو پرسو کوردی باوە، کە ساڵانێوەن ئێش و ناڕەخەتی فرەش بە کوردا دان و تورکیایشش تەنگەتاوکەردەن."

سەبری ئۆک سەرنجش وست سەرو هرووژمەکا دۆڵەتو تورکی و چەتەکاو سوپا ونیشتیمانی سووریا (SNA) جە دژو وەرنیشتی ، سەبری ئۆک داواش پەی خاوەنداریکەردەی جە گەلان سەرنیشتوو و وەرکەوتوو سووریای کەرد.

چەمپنەکەوتەو ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی سەبری ئۆک بی جۆرەنە:

" شاندو دەم پارتی چەمپنەکەوتەو دووەمیش چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدا. لێوەنە پەی چارەسەرو ڕابەر ئاپۆی ئینا هەوڵداینە، جە لێوەتەرۆ زهنیتەت و نزیکایەتی ئاکەپەی کە ماچۆنە، 'دەنگ و سازش نییا، چەک نییارەی ئینا' ئارانە. شمە ئی چەمپنەکەوتەو دمای کە چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدریا چنین ویندێ؟ هەرپاسە زهنیەت و نزیکایەتی دەسەڵاتداری چنین هورسەنگندێ؟

چن ڕوێ وەڵێ ئیسەی عومەر چەلیکیش قسێش کەردێ بێنێ. واتش، 'دەنگ نییا، سازش و ئەرەنیشتەی نییا، پەنەوازا پەکەکە چەک بنیۆرە.' زهنیەتێوە کە بییە و مافو کوردی ڕەتکەرۆوە، حەق کەردەیۆ ئینا ئارانە. جە تاریخەنە زهنیەت پێسەو زهنیتەتێوە قڕکاری دەور گێڵنۆ. کۆمکوژی، تاونایۆ جە دژو گەلوو کوردی ملۆڕاوە. عومەر چەلیک، ئاکەپەش خاس مزانانە کە پرسو کوردی بنەڕەتی ترین و تاریخترین پرسو تورکیاین. ئەر پرسو کوردی نەبیێ دۆخو تورکیای جیاواز بێ. ئا زهنیەتە بیی بەمەڵامەتو ئانەی نەک سەد ساڵێ، زیاتەر چانەی گەلوو کوردی ئێش و عەزیەتی فرە وینۆنە. چ کۆمکوژی، چ قڕکاری، چ سەرگوم کەردەی، چ بە وێرانکەردەو هەزارا دەگێ پەی ئەنەی گەلوو کوردی چا ئێشەنە بژیوۆنە. کاریگەری ئینەی فرە سەرو تورکیای کەوتەن. ئەر ئارۆ دۆڵەتو تورکیئینا دلێ گێژاوێنە و جە وەراوەر سیستەمو مییاننەتەوەینە ئەپاسە چەمیۆوە، گلێرگەو تورکیای جە ڕووەو ئابووری، سیاسی و دەروونییۆ ئینا کێشێوە گۆرەنە، مەڵامەتو گرڏو ئینا چارەسەرنەکەردەو پرسو کوردین. ئەر هەمان زهنیەت واوەی کریۆوە، ئانە هەمان دەرنجامش چنە گنۆوە. بێگومان ئینەی بە مەترسی وینمێنە. ڕابەر ئاپۆ جە دژو ئی زهنیەتەیە گرد کاتێ گەرەکش بییەن بەشێوەی دیموکراتیک، سیاسی و ئەرەنیشتەی پرسو کوردی چارەسەر بکەرۆ. ئەر ویرتا بۆنە جاری یوەم ئۆزال گەرەکش ن

بییەبی چی پرسە یاوۆنە و جددیانە نزیکو بابەتەکەی بێوە. بەڵام چی بەسەر ئۆزالدا هاتو و چنین ژیوایش جە دەسدا، ڕۆشنا مزانۆنە. ئا سەردەمە ئێژا جەلال تاڵەبانی کەوتەبی نێوانگیری و ڕابەر ئاپۆیش بەڕاسی گەرەکش بێ پرۆسەکە وەڵێ وسۆنە. دماو ئانەی قۆناغێوە قورسو بێ ئەخلاقی جە وەراوەرو گەلوو کوردی و پەکەکەی لواڕاوە. پەکەکەیش بە گرڏ شێوازێوە بە ئیرادێوە بەهێز و ڕوحێوە فیدایانۆ وەرەنگار بییۆ.

ساڵەو ٢٠١٣ جارێوەتەر ڕابەر ئاپۆ گەرەکش بێ چارەسەرییێ سیاسی و یاسایی دەسپنەکەرۆنە. دۆڵەتو تورکی  و ئاکەپەش بەشدارێ بێنێ. ئا سەردەمە باسش جە چن چێوێ کەرد. واتش، 'مشۆم پەڕلەمانو تورکیای ئی بابەتەیە وسۆنە ڕۆژەڤو وێشۆ. مشۆم کۆمیسیۆنێوە پەنەوازا مەرزیۆرە. مشۆم جە بواری یاسایینە فاڕیای وەش کەرۆنە. وە چێوی هەرە گرنگیش ئانەن مشۆم ئی پرۆسە یاسایی بۆنە و پەسەن کریۆنە.' هەتا ڕابەر ئاپۆیش گومانش بێ، کاتێ شاندێ لوێ پەی چمپنەکەوتەی، هۆشداریشا پنەدێ. واچێ، 'ئەر ڕەوایەتییێ یاسای وەش نەکرۆ، جە ئاندەنە پەیش هەن شمە گێرانەو وساتا زینانۆ.' هەر پاسەیش بێ. جە ئیسەنە وینمێ دیسان چێوێ چانە ئینا ئارانە. عومەر چەلیک ماچۆنە، 'دەنگ نییا، ئەرەنیشتەی نییا.' ئەی خاسا چێش هەن؟ تەنیا ماچانە، 'با پەکەکە چەک بنیۆرە.' ماچانە، 'با ڕابەر ئاپۆ داوا کەرۆنە و پ' ڕابەر ئاپۆ جەساڵەو ٢٠١٣ و ئیسەیچ ماچۆنە، 'ئەر ئازاد نەبۆنەو، هەلومەرج نەفاڕیۆ، گۆشەگیری سەخت لانەبریۆنە، بە ئاسایی و ئازادانە نەژیوۆ، پی جۆرە هەرمانەکاش مەبەرۆ ڕاوە، هیچ هەنگامێوە مەنریۆنە.' بەڕاسی پەنەوازا دۆڵەتو تورکی جددی بۆنە. جە دماینو قسەکاشەنە ڕابەر ئاپۆ واتش، 'هەوڵمرۆنە و گەرەکما ئا کۆت و بەندێ کە ئینێ چێرو پەیا تورکیاینە لاشا بەرونە. گەرەکما وەڵێ تورکیای کنونە. با تورکیا دیموکراتیک بۆنە و نەبۆنە بە هەڕەشێ پەی دەوروبەرەکەیش. یان جە وەراوەرو هێزە مییاننەتەوەییەکانە بێ ئیرادە نەبۆنە. گلێرگێوە دیموکراتیک و باوەڕش بەوێش بۆنە. چ گەلوو کوردی، چ گەلوو تورکی با گرڏ بە شناسنامەو، کلتوور و ئاینی ئازاد و جە پێوەرە ژیوای دیموکراتیکەنە بۆنە.' ڕابەر ئاپۆ ماچۆنە گەرەکما ئینەیە کەرونە. ئەر ئاکەپە وێس بە دوور گێرۆنە، ئەر با شێوە شمشێرەیە جوڵیۆوە، نە ژیرا و نە جدییا. هیچ خزمەتێوە بە چارەسەری نمەکەرۆ. پۆکەی وەڵێ گرڏ چێوێ ئاکەپە پەنەواز مکەرۆ جددی بۆنە. تا ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە دەورو وێش گێڵنۆنە، تا ئانەی تاوۆنە جە هەلومەرجی ئازاد، دۆخێوە ئاسایینە هەرمانەکاش بکەرۆنە، تاوۆنە چنی هەڤاڵا وێش و دەم پارتیی، چنی کەسایەتییەکا تەری چەمپنەکەوتەی و قسێ کەرۆنە و دەوری تاریخی وێش گێڵنۆنە و وەڵێ  تورکیای گنۆوە. داوێکێ ڕابەر ئاپۆی فرە مەعقوڵی و ئینێ یاگێ وێشانە. دیموکراتیکبییەو تورکیاین، وەڵوستەی دیموکراسییا. مەگەر کەسێ هەن وێش بە مرۆڤ بنۆرە و لگە دریاو بەها مرۆڤایەتییەکا بۆنە، متاوۆنە جە دژو ئی داوێ مردۆوە؟ نمەزانمێ ئاکەپە چن نزیک و دوورو ئینەن؟ بەڵام ئا چێوەی مگەرۆش نەرێنییا.

ڕابەر ئاپۆ جە ٢٠١٣یش واتش، 'گەرەکما دەور گێڵنونە، هەرمانە کەرونە، ڕیسک کەرونە. گەرەکما گەلوو تورکیای و گەلوو کوردی دیموکراتیک بۆنە، جە پێوەرە ژیوای ئازادەنە بانە. بەڵام دۆڵەتو تورکی پێسەو پەنەوازی و بەهانێ تەماشەو من مکەرۆ. جددی نییا.' گەرەکما نییا هەمان چێو واوەی کریۆوە. بەڵام ئەر دیسان پێسەو ئامرازی و بەهانێ نزیکو ڕابەر ئاپۆ باوە، دۆڵەتو تورکی نمەتاو هەنگامێ بنیۆ و گرڏ چێوێ تێک مڏرۆنە. پۆکەی مشۆم دۆڵەتو تورکی جددی بۆنە و جوابو  ڕابەر ئاپۆی داوە. ئێمە و گەلوو کوردی و دۆسایشما مزانمێ. ڕابەر ئاپۆ پەی چارەسەریی دیموکراتیک و بە شکۆ چیێش واچۆنە و چ هەنگامێوە بنیۆ، دڵنیایی تەمامما هەن کە چێوی پەنەواز ماچۆنە و هەنگامەی پەنەوازە منیۆنە. پەی دیموکراتیزەکەردەو تورکیای و ئازادی گەلوو کوردی. پێسەو ڕێکوزتە و گەلوو کوردی لگەدریاو هەڵوێسو ڕابەر ئاپۆ، ئا دەورەی گەرەکشا گێڵنۆنەش و گرڏ ئینایمێ چنیش. گرڏ کاتێش پاسە بۆنە. بەڵام مشۆم دۆڵەتیش یاوۆنە. جگە جە دۆڵەتیش، کەسایەتی و ئا ئەرەمەرزیا کە وێشا بە وەرپرس مزانانە وەراوەر ئایندەو گلێرگەو تورکیای و گەلوو کوردی مشۆم دەورشا بۆنە هاندەرو پرۆسەکەی بانە. مشۆم دەنگشا هورپڕا. یانی پەی ئانەی ڕوانگێوە دیموکراتیک جە دژو ئا زهنیەتە قڕکەر و نکۆڵیا بەر گنۆنە پەنەوازا ئەوەکۆشای کریۆنە. جە ئیسەنە وینمێنە، بی دماییا قەیومشا سەپنا سەرو شارەوانیەکا سێرتینە.ئەپاسە تەرسی سەرو گلێرگەیرە سەپنانە. نمازانە سیاسەتو دیموکراتیکو کوردی هەناسە دۆنە و بە گرڏ شێوێ فشار و جەنگی دەروونی مکەرا. هەرپاسە جە وەرنیشتەنە ٢٤ سەعاتە جەنگ هەن، بە شێوێوە نائەخلاقانە و بە بێ ئانەی پەیڕەو مییاننەتەوەییەکا وەرچەم گێرانە ئینێ بۆمبواران کەردەینە. مەدەنیێ، زاۆڵێ و ژەنی گەشمەرڏێ مکەرا. لێوەتەرۆ گەرەکشانە پەرە بە پرۆسەیەکی دریۆنە. ئینێ چنی یۆی یۆمەگێراوە. ئەر ژیری گەلوو کوردی و مرۆڤایەتی گێڵنانە، ئامە ژیرێنێ. گەلوو کوردی قوربانی فرێش دێنێ و ئەزمووندارا. پەکەکەیچ با جۆرە. کەس نمەتاو پێسەو بەهانێ و ئامرازێ نزیکو ڕابەر ئاپۆی بۆوە. پەنەوازا ڕێزدار و جددیێ بانە. ڕابەر ئاپۆ جددییا. ڕێبەر ئاپۆ ئانەی ماچۆنەش راسو دروسا. پەنەوازا موخاتەبەکێشش پی جۆرە بانە. با بۆنە بە چێوێ تاریخی. ئەر پێسەو ٢٠١٣ و ئەزموونەکا وەڵتەری واوەی کریاوە، شکستێوە گۆرەو تاریخی وەش بۆنە. مشۆم پێسەو تەڤگەری و گەلیش ئی ڕاسییە وینانە. بێباکانە نزیکو ئی پرۆسەیە نەبیمێ. ڕابەر ئاپۆ چن جددی بۆنە، مشۆم ئێمەیچ با جۆرە بیمێ. با جۆرە بیمێ پرۆسەکە وەڵێ گنۆنە. مەبۆنە هیچ کاتێ سست و غافڵ بیمێ. جە گرڏ کات و یاگێنە ئەوەکۆشایما بەرز بکەرمێ و بەردەوامێ بیمێ. هەڵمەتەو جەهانی ئازادی بەردەوام بۆنە و جە گرڏ یاگێ جەهانینە گەشە بکەرۆ. مشۆم خەباتی کۆمەڵایەتی و سیاسی وەڵێ گنۆنە. هەرپاسە تەڤگەرما دەورو وێش گێڵنۆنە. ئەر بی جۆرە بۆنە، دۆڵەتو تورکی جددییەت، ماتەوزە، ئیرادەما و ئەوەکۆشایما وینۆوە، هەرپاسە دەسو ڕابەر ئاپۆی بەهێز بۆنە، پرۆسەکە وەڵێ گنۆنە. گرڏ چێوێ بە جەختکەردەیۆ جە ڕاسییەکا پەیوەسا. جە گرڏ ڕوێ پەیوەس بە وەرفراون کەردەو ئەوەکۆشاین.ەکەکە چەک بنیۆرە.

لێوەتەرۆ، وینمێ،دەسەڵاتدارا دۆڵەتو تورکی هیچ هەوڵێوە نیاز خاسیشا نییا. پەی نموونەی لێوەنە هاکان فیدان وەزیرو چبەری ئینا بەغانە، ئیبراهیم کاڵن ئینا دیمەشق. هەدەفە و ئامانجشا چی هەوڵانە چێشا؟ چ پلانێوە ئینا ئارانە؟
هەر پێسە شمە ماچدێنە نیازێوە خاسشا نییا. بێ گومان پی جۆرەنە. دۆڵەتو تورکی هەلپەرستا. گەرەکشا دیسان بڕێ دەرفەتێ تەرێ بەکاربارۆنە. پرۆسێوە جە وەرکەوتوو دلێڕاسەینە گەشەش کەردەن. جە حەماس و فەلەستینۆ دەسش پنەکەرد، جە حزبوڵا و لوبنانەنە درێژەش پنەدا. دماجار ڕژێمو ئەسەدی جە سوریانە وڕا. ئاڏش بەپاو وێشا وینانە و شیکارش پەی مکەرا. ئاڏێ پرسیارە مکەرا کە ئی پرۆسە بەرەو کۆکە ملۆنە. هەرپاسە پێشبینی مکەرا عێراقی گێرۆوە. تەنانەت پاسە بەراوەرد مکەرا ئێرانیچ گێرۆوە. تەرسیشا هەنە. بڕێشا بێتاقەتێنێ. ماچانە چیێش کەرمێنە دمای بی هەرمانێ بینە. فشار وسانە سەرو عێراقی. هاکان فیدان پەی ئی مەبەسەیە ملانە عێراق و گەرەکشا چنیشا ڕێککەوتن بکەرۆ. هەرپاسە جە ئەرەیاوناکاشانە بەرکەوتەن. وەرپەرسا عێراقی ماچانە، تەمەنناتا چنە مکەرو پەکەکە وستێ لیستی تیرۆرۆ. بە مانێوەتەریانی هورستەی و ئەرەنیشتەیتا سەرو دلێنەبەردەی و نازتەو پەکەکەین. هاکان فیدان پەی ئینەی لوان عێراق. ترسیشا هەنە. چنی ئانەیچ ماچانە 'پەکەکە پەی ئاسایشو عێراقی هەڕەشێنە'. بە تورکی ماچانە 'یاوز هرسز، کوردەکێ ماچانە 'دزیو  یانەی'. پاسە خاکو عێراقی و سەرنیشتوو کوردەسانی ئەرەگیر مکەرا و بەهەزاران هێزێشا دلێشەنە وەڵا کەردەنۆ و سەربازگەکا دروس مکەرا و ٢٤ سەعاتە بۆمبواران مکەرا و لێوەتەریچۆ ماچانە پەکەکە هەڕەشێنە پەی سەرو ئاسایشو عێراقی. ئینە دووڕوویەتی و بێ ئەخلاقیین. ڕەنگە عێراقیچ هەست پینەیە بکەرۆ. بەڵام عێراق نمەتاو بە ئیمتیازێوە هیچ دەستکەوتێوە بەدەست بارۆنە.
دۆڵەتو تورکی جە ڕاو ڕێککەوتەی ئەنقەرە و بەغایۆ چنین بەکارشا ئارد؟ ئێمە بڕواما چانێنە دۆڵەتو عێراقی فرە خاس چینەیە یاوۆنە. تورکیا گەرەکشا عێراق و سەرنیشتوو کوردەسانی پێسەو هامبەشی وێش بەکار بارۆنە. ئاڏ تەنیا ویر جە ستراتیژو وێش مکەرۆوە. مشۆم ویر چانەیە کەرۆوە جە سوریانە چێش ڕووەمرۆنە، سەرو ئی بنەمێ گەرەکشانە گوشار وسانە سەرو عێراقی. عێراقیچ گرڏ چێوێ وینۆنە. پۆکەی ئێمە جارێوەتەر ئەکید مکەرمی عێراق مشۆم دەسبەردارو ئا باجا دۆنە تورکیاش پێسە گەرەکشا دۆڵەتێوە خاوەن ئیرادە سەرو بەرژوەندی وێس مامەڵە بکەرۆ. سەرەتا مشۆم پەرستێنە: چ هەرمانێوەتا  جە دیمشقەنە هەنە کە سەروازەکێتا چاکە جێگیر کەردێنێ؟ پەکەکە نییا چاکە. شمە و هێزەکاتا چ بازرگانیێتا سەرو خاکی دەس پنەکەردەن؟' تەرسەی ئەساسییە دۆڵەتو تورکین. مشۆم بی جۆرە هەڵوێسشا بۆنە. هاکان فیدان گەرەکشا بەکارشا بارۆنە. ویر چانەیە مکەرۆوە کە چنین متاوۆنە فشار وسۆنە سەرو پەکەکەی و جابارۆ عێراقەنە ئیمتیازات هورگێرۆنە. ئیبراهیم کاڵن بە هەمان جۆر، جە سوریانە هەمان هەرمانە مکەرۆ، چنی هەتەشەی و جولانی. بە مانێوەتەر ئەگەری چانە هەن وەرنیشتوو و دیمەشق گلێرێ باوە، یان تاوانە بە شێوێوە سیاسی کێشەکاشا چارەسەر بکەرا. بەڵام دۆڵەتو تورکی کاتێ ئەگەرێوە جا جۆرەیە وینۆنە، یەکسەر ناڕەزایەتیەکاش ئاشکرا مکەرۆ.
هەرپاسە دۆڵەتو تورکی گەرەکشا فشار وزۆنە سەرو دیمەشقی. ماچۆنە مەبۆ چنی کوردی و وەرنیشتی ئەرەنیشتەی و گلێرۆبیێ ئەنجام دەیدێ. با جۆرە ڕاشا مارۆنە. گەرەکشا دیمەشقی بەکار بارۆنە. گەرەکشا بەهەمان جۆرو ئیسەی نائارامییەکێ وەرنیشتی بەردەوامێ بانە. هەرپاسە بڕێ ئارگیومێنتێ جە دیمەشقەنە بنیات منیۆ و ماچۆنە پەکەکە جە وەرنیشتەنە تیرۆریستێنێ. گرڏو جەهانی مزانۆنە بە پاو چ یاسێوە مییاننەتەوەیی سوپاو نیشتیمانی سوریا SNA هرووژم مکەرۆ سەر وەرنیشتی. دۆڵەتو تورکی پەشتیوانیشا چنە مکەرۆنە و پەی پاڵپەشتی ئاڏشا جەنگ چنی وەرنیشتی مکەرۆ. لێوەتەرۆ ماچانە، 'ئێمەساڵانە هەتەشەی وەی مکەرمێ، زەڕش پەی دابین مکەرمێ و ئیتر'. هەرپاسە ماچانە مشۆم جە ئیسە بەدماوە تەرکیزمان سەرو ئایندەو سوریای بۆنە، چ جەڕووەو ئابوری و چ جەڕووەو سیاسییۆ. ئاڏێ ئینێ حاڵەتێوە وەهمەنە. بەڵام زلهێزه جەهانییەکێ قەد ڕا پانەیە مەرانە تورکیا پێسەو سعوودیهی یان دۆڵەتو عەرەبییەکا جە سووریانە قسێ و نفوزەش بۆنە. دۆڵەتا عەرەبی خاس ئاگادارێ وڕناو ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بێنێ و چنەش ناڕازیێ بێنێ . پۆکەی ئاڏێ گەرەکشا نییا تورکیا سەرو سوریای کاریگەریش بۆنە. هەرپاسە دۆڵەتو تورکی جە ڕووەو سیاسەتی و ئابوورییۆ دەرفەتو ئانەیش نییا دەورێ هامشێوەو سعودیەی و دۆڵەتە عەرەبییەکا جە ئەستۆ گێرۆنە. ڕەنگە دەسەڵاتدارا دیمەشقی جە ڕووەو ئایدۆلۆژییۆ دوورێ نەبانە جە دۆڵەتو تورکیۆ. بەڵام پێسەو شوناسێوە و کلتوور گلێرگێوە عەرەبیی و پەیوەندییش بە وڵاتا عەرەبییۆ هەن. پۆکەی پەی دۆڵەتو تورکی زەحمەتا تاوۆنە بەرژەوەندییەکێش جە سوریانە بە ڕێکوزتەی بکەرۆ و جە ئایندەنە سوریا دەورێ چانەش بۊنە
 

ئیدامەش هەن