ڕابەر ئاپۆ سەبارەت بە پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی ماچۆ: "مزانو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی کە جە ١٥و شوباتو ١٩٩٩ ینە ڕووەشدا و منشا ڕادەسو تورکیای کەرد، یۊن جە گرنگتەرین ڕووەدایەکا جە نەریتو پیلانگێڵنای دەسەڵاتدارانە."
پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی جە ٩و نۊۋەمبەرو ١٩٩٨ جە کەسایەتی ڕابەر ئاپۆینە دژ بە گەلوو کوردی دەسش پنەکەرڎ و جە ١٥و شوباتو ١٩٩٩ بە ئەڕفانای ڕابەر ئاپۆی بەردەوام بی. ٢٦ ساڵېن گەلوو کوردی جە کەسایەتی ڕابەر ئاپۆینە کۆمکوژۍ مکریا. بەڵام جە ۋەرا ۋەرو ئی پیلانگێڵنیەینە، مڎرامانوو گەلوو کوردی و جمېیەری ئازادی بە هێزو ۋێشۆ بەردەواما و تا ئازاڎ کەردەی بەڎەنی ڕابەر ئاپۆی مردایش پەی نییا.
جە ساڵۊو ١٩٧٨پەکەکە پېسە قەقنووسی جە زېڵۍ تاریخو ۋێشۆ هۊرئێست و بی بە مەڵامەتو ژیۋایۆ گەلی و نەتەوەکەیش. پەکەکە جە ساڵۊو ١٩٨٤یوە بە جەنگی چەکڎاری جوابو هێزە پیلانگێڵنەکا لۆزانیش داوە و جە کەسایەتی حکومەتو تورکینە ۋنەپەرسای تاریخیش جە گرڎو ئەرەگیرا دەس پنەکەرڎ. حکومەتو تورکی بە گرڎ ئامراز و شێوازێوە هرووژمی نکۆڵی و دلېنەبەردەیش دژ بە جمېیەرو ئازادیی کوردی دەسپنەکەرڎ، بەڵام هەڵای نەتاواش سەرگنۆ و جە ئاکامەنە ۋێش شکسش ئارڎ.
تورگوت ئۆزال، سەرۆکوەزیرانو دۊڵەتو ئا کاتەو تورکیای، درکش پانەی کەرڎ کە هرووژمە قڕکاریەکۍ بێ ئەنجامێنۍ، پۊکەی ناچار بی ویر جە چارەسەرێوە دیموکراتیکی بکەرۊوە. ئۆزال گەرەکش بۍ ئی شێوازیە تاقی بکەرۊوە، بەڵام جە ساڵۊو ١٩٩٣ بە پیلانێوە کوشیا. دماو مەردەی ئۆزالی جە ساڵۊو ١٩٩٦هەوڵو تیرۆرکەردەی رابەر ئاپۆی دریا. کاتێ ئی پلانێچە شکسش ئارڎ، دۊڵەتو ئەرەگیرو تورکی دەسش بە پیلانێوە مېیاننەتەوەیی کەرد و جە ئاکامو ئا پیلانگێڵنیەینە، ڕابەر ئاپۆ جە ٩و نۊۋەمبەرو ١٩٩٨ ناچار بی سوریای جیا بازۆ و جە ١٥و شوباتو ١٩٩٩ ینە باڵبەس کریا و ڕادەسو دۊڵەتو ئەرەگیرو تورکی کریاوە. چا کاتۆ تا ئیساتۍ ٢٦ ساڵېن گۆشەگیریۍ قورس سەرشەرە سەپیان.
پرۆسەو پیلانگێڵی مییاننەتەوەیی بەردەواما
پیلانگێڵی مییاندۆڵەتی وەرو ئانەی ڕووەشدا کە ڕابەر ئاپۆ خاوەنو فەلسەفێوە جەهانی بێ. چونکە هێزە هەژمونیەکێ زانێنێ ئایدۆلۆژیاو ڕابەر ئاپۆی تەنیا پەی کوردەسانی نییا، بەڵکووم گرڏو گەلا وەرکەوتوو دلێڕاسەی گێرۆ وێش. وەرو ئانەی ڕابەر ئاپۆ شۆڕشێوە کۆمەڵایەتیش دەسپنە کەردەبێ و هێزە هەژمونیەکێ گەرەکشا بێ وەرکەوتوس دلێڕاسەی بەوسیستو وێشا دیزاینش بکەراوە و جەنگی جەهانی یەرەمی دەسپنە بکەرا، با مەڵامەتۆ ڕابەر ئاپۆشا کەرد ئامانج و پیلانەکێشا ئەنجامدا. ئی شۆڕشە کۆمەڵایەتییە کە ڕابەر ئاپۆ دەسش پنەکەرد، جە گرڏو جەهانینە وەڵا بییۆ. شۆڕشێوە سۆسیالیستا کە سەرو بنەماو دیموکراسی، ژیوگە پارێزی و ئازادی ژەنێ ئەرەمەزیان، بە ماناو شکست پەنە ئاردەو مۆدێرنیتو سەرمایەدارییا. ئامانجو سەرەکی ئی پیلانگێڵییە ڕاگیری کەردەی بێ جە وەڵابییەیۆ ئی پارادایمەی و هۆشیارییە دیموکراتیکیە.
جە چوارچێوەو گەمەو سیاسی و بەرژەوەندی گڵاوینە جەلایەنو فرە جە هێزەکاوە پیلانێوە مییاندۆڵەتی جەدژو ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدریا. سەرۆک وەزیرانو تورکیای چا کاتەنە، بولێنت ئەجەویت، بە ئاشکرا ئەرەیاونا بێش کە ئەمریکا و ئیسرائیل دەورێ سەرەکیشا جە گێرتەو ڕابەر ئاپۆینە بێ. بەڵام جە لێوە تەرۆ بانگەشەو ئانەیشش کەرێ کە ئەمریکا تەنیا هاوکاریش کەردەن و ئانێ ئا پیلانگێڵنییەشا ئەنجامدان وێشانێ.
ڕابەر ئاپۆ جە کاتێنە جە چوار دیوارەنە بێ، هەمیشە چنی گلێرگەکەیش ژیوێ. پەی ڕابەر ئاپۆی واز ئاردەی جە گلێرگەی بە مانو وازئاردەین جە مرۆڤایەتی. پۆکەی ڕابەرایەتی ماچۆ؛ "مرۆڤ تەنیا متاوۆنە چنی گلێرگەکەیش بژیوۆ. هێزە پیلانگێڵنییەکا و حکومەتو ئەرەگیرو تورکی بەردەوام گەرەکشا بێ ڕابەر ئاپۆ جە جەهانێوە تەسک و تاریکنە دوور وزاوە، بەڵام ڕابەرایەتی ئا جەهانەشە قەبوڵ نەکەرد و جە کەسایەتی گەلوو کوردینە کۆمۆنالیزمیش ئەرەمەرزنا. ڕابەر ئاپو بە مڏرامانو تاریخی وێش جە ئیمرالینە پیلانگێڵی مییاننەتەوەییش پووچەڵ کەردۆ.ئارۆ جە هه گرڏو جەهانینە گەل پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی ئەوەکۆشای مکەرا و بە چالاکییە جۆراوجۆرەکاشا پیلانگێڵنییەکەشا بێکاریگەر کەردەن.
