ئەگەر سەرنجە بدەیمیٛ سەرو ئامرازو، نیشانیٛ(جە)ی نیشانیٛ بەستەی و پەیوەندینە زوانو هەورامیەنە، ئی نیشانیٛ هەرچنڎە جە قسە کەردەیەنە فرە کەم بەکار مەیوٙ، وەلێم پەی نویستەی چنڎە مانیٛوە مەبەخشوٙ و بە چنڎە جوٙریٛ ڕستەنە ئەرکش مەگنوٙنە سەر، یانی تەنیا هەرمانەو بەستەی و پەیوەندی نمەکەروٙ، ئامرازو یاوەرکەردەوەیچەنە نامیٛش ئامێنە، ماناو یاگیٛ و وەختی و بەراوردی، گیٛرە ماناو  ئامرازی تەریچ بڎوٙ ... هەمیشە ئەرکش بەستەی (نامیٛ و یاگەگیرونامیٛ و یاوەرنامیٛ و یاوەرکەردەوەین) یانی کەوتەن وەڵیٛو ئا واتاوە کە نامیٛما بەردیٛ، قەڎیمچنە (جە) بە (ژە) دەرکنیان، بەتایبە دلیٛو نویستە قەدیمەکانو گورانینە، چەنی ئانەیچە ئامرازو"جە"ی بە تەشکی ناسادەیچ هەنما، ئەوسا دلێو شیٛعرەکانو شاعرەکانمانە بەکار ئاومان(جەو، جەی) نمونیٛ جە دەسنویسەکاو یارسانینەو شاعیرە قەدیمیەکاو هەورامانینە ئامان، نمونە: 
1- هەورامان جە لوبنانی وەشتەرن. بەراورد کەردەی میانو دویٛ یاگانە. 
2- هەنگووری جە خەیاری وەشتەرەنە. بەراوردو میانو دویٛ میٛوان. 
3- وەهار جە زمسانیٛ ڕەنگین تەرەن. بەینو دوویٛ وەرزان. 
4-  جە ئیسەتیٛوە ویٛت حازر کەردەن. دیاری کەردەیو وەختی. 
5-  جە ویٛرەگاوە تا ئیسە تەماڎارتەنان. وەخت.
6-  من کەی واتەنم جە توٙ زیرەکتەرەنان؟. بەراوردو سیفەتیٛوە. 
7-  هەر پات جە زەمین بڕیوٙ وەشەن. یاگیٛوە بلی یاگیٛوتەر.
8- ئانە چی جە من عادزەنی؟ بەروستەیو حاڵەتیٛوە.
9- گجەیەکەو من جە گجیەکەو توٙ پیایانەتەرەن. یاوەرنامیٛ نسبیە 
10-  کابرا جە خراپە کاری نمەگنوٙ.             
11- من جە گردیتا پیرتەرنان. پلیٛ باڵای بەر مەوزوٙ چەنی گردی .
12- گەڵاو جوانیەکەیم جە دار کنیاوە. نیشاندای یاگیٛ.
13-  جە بیٛ خەبەران  کەشکەک سەڵاوات. ئاژەو بیٛ هاگایی.
14-  جە بیٛ کەسی ویٛم توٙم کەردی بەکەس. ئاژەو بیٛ کەسی.
15-  سەرو کورسیوە نیشیرە جە چوار مشقەی خاستەرەن. ئاژەو یاگیٛ.
16-   تەححا جەجوانی ئا کناچیٛ. سەرسامی.
17- سەرسامە نا جە هەرمانانو خوای گەورەی. سەرسامی.
18-  جە دڵەمەرزۆ ئامان. خاڵەو دەس پەنەکەردەی.
19- جە زانستگانە موانوٙ. یاگیٛوە نیشانە مڎوٙ.
20- جە جوانیەنە ئەجوٙ ولیەنە. چەنیەتی نیشانە مڎوٙ.
21- جە واردەی کەوتەن. چەنیەتی حاڵەتی.
22- ئازاد جە نەوزادی گەورەتەرەن. پلەو بەراورڎی.
23- کوچێوەم جە  گیٛلاسەکا وارڎەن. ڕادەش بەر وستەن.
24- ماس جە شوٙتی وەش مەکریوٙ. بەروستەیو کەرەسەی خامی. 
25- جە خوڎای لاڵیەوەهەکە واران بواروٙ ... پەی لاڵیایەو 
26- هەساریٛ  جە شەویٛنە بەرمەگنانیٛ. نیشاندای وەختی.
27- کابرا جە ویٛمانە. نیشاندای قەومایەتی.
28- شیٛر جە ڕواسیٛ نمەتەرسوٙ. نیشاندای ئازایەتی.
29- دە جە وانکارەکا بەر نەشییٛ. نیشاندای ژمارەی لت، کەرتی
30- جە هەر مەلیٛ هەر یوٙ پەلێ. نیشاندای لتی جە گردی.
31- ئی گفتو گوٙ بی بەین شاە چەنی پیران   ناگا ڕستاخیز، خیٛزا ژە مەیدان  زوانی گوٙران پەڕەن چی نمونا، تەنانەت بە ناسادەیچ هەن"ژەو" جەو.
32- سا جە دیڎەی وێت توخوا لاش دەرە      پەی لای دیڎەی من ڕەوانەش کەرە    
نەک ڕەقیب شاڎ بوٙ وەئیٛشی دیڎەت      مەست بوٙ جەو بادەی کەس نە چەشیدەت
ئەگەر سەرنجەو ئی ڕستا سەریە بڎەیمیٛ مەتاومیٛ بڕێوەشانە"جە" لابەرمیٛ و ماناو ڕستەکەی نەفاڕیونە، پیٛسە (هەساریٛ شەویٛنە بەرمەگنانیٛ، دڵەمەرزۆ ئامان، زانستگانە موانوٙ، کابرا ویٛمانەن). یام جیاتی"جە"ی شاعیرەکیٛ "جەو، جەی" شا بەکار ئاوردەن، (جەو: جە+ئەو) (جەی: جەئی) بە مەبەستو تاکید کەردەی.
بەی تەور جەی نیگای نیان کیٛشانم      هیچ ناواک نەڎان جەفای ئیٛشانم
ئیسە لیٛڵاوی ئەو نەدینمەن     جەو پەی ئاه سەرد، زاری و شینمەن
جەو ساوە جوٙیای ئەو تەتارەنان    جەوپەی سەراویٛز بیٛ قەرارەنان

 نویستەی: د. ناجح گوڵپی 10/6/2022