بەمەڵامەتو کار وچالاکییەکا کۆمپانیاو کۆزا ئاڵتنی جە مەنتیقەو گیادنی، بەحرو مورادی پەڕ بییەن جە ژەعری و هەڕۍ. تەنانەت ئاژەڵەکێچ نمەتاوا ئاویش چنە بوەراوە، حەوزۍ ماساوا جە بەحرەکەنە بەرەو جە هەرمانکۊتەی ملانە.
مەنتیقەو گیادنو ئاگری و دەگاکێش وەرە وڕوو کارەساتێوە ژیۋگەیێ بیێنێ. کانەکۍ وەشکەردەی مەڕمەڕی و کۆمپانیاو کۆزا ئاڵتنی جە مەنتیقەکەنە ڕوانە زیاتەر و زیاتەر زەرەر بە سروشتی میاونا. بەمەڵامەتو ئانەی کانگاکە دینامیت بەکار مارۆنە، ئیکۆلۆژی مەنتیقەکەی زەرەری فرەش وەرکەوتەن. ٥٠ بنەیانێ ناچارێ بیێنێ کۆچ بکەرا. بەردەوام ژیۋگەپارێزێ ئاگاڎیی مڎا چانەی کە کان و کانگاکۍ بیێنێ بە مەڵامەتو دلێنەشییەی ئیکۆسیستەمو مەنتیقەکەی.
ئەرەنیشتاو مەنتیقەکەی و ژیۋگەپارێزنا داواکارێنێ جە پەرلەمانتارا دەمودەس پەی مڏرنای هەرمانەو کانگەکا مەنتیقەکەی هەنگامە بنیا. ئی کارەساتە ژیۋگەییە جە ئاگرینە نەک هەر تەرسیش سەرو ژیوای ئەرەنیشتاو مەنتیقەکەی وەش کەردەن، بەڵکوم تەرسەو دلێینەشییەی هامسەنگی ئابووری و ئیکۆلۆژیچش چنەگنۆوە. بەحرو مورادی کە وەڵتەر حەیوانێ ئاویش چنەوەرێنێ، ئیسە بە تەمامی پەڕ بییەن جە ژەعری و ئەوەومەڼەی، ئینەیچ گیانو حەیواناش وستەن مەترسیۆ.
هامکات چنی کانەکا یەرێ کانگۍ مەڕمەڕی مەنتیقەکەنە زەرەری فرەشا بە سروشتو مەنتیقەکەی یاونان. تەنانەت بە مەڵامەتو ئەوەتەقایەکا دەوروبەرو دەگاگا جە مەنتیقەو گیادنینە دیوارو یانەگا دەگاگا تەقێنۍ، ئینەیچ لێوەتەرۆ بژیوی دەگانشیناش هەراسان کەردەن.
تەرسی سەرو هامسەنگی ئیکۆلۆژی وەشبیەن
مەنتیقەو کانەکا گیادنی گنۆنە سەروو بەحرو موراتی کە گۆرەتەرین لقو بەحرو فوراتین، پۆکەی تاوۆنە تەرسی سەرو هامسەنگی ئیکۆلۆژی مەنتیقەکەی وەش کەرۆنە. نوری تاشدەمیر چالاکوانو ژیۋگەی ماچۆ: "ڕووبارو مورادی بە درێژیی ٧٢٢ کیلۆمەترا دماتەر مجیۆنە بەحرو فوراتی، دماتەر مجیۆ کەنداوو بەسرەی، پۆکەی ئەوەمەڼنەو ژەعرو کانەکا کاریگەری خراپ و تەرسی سەرو ئیکۆسیستەمو دلېینەی هەرێمیش فراوانتەرا. هەرپاسە بە مەڵامەتو بەکارئاردەو ماددە کیمیایی ژەعراوییەکا، کاریگەرییێ درێژخایەن سەرو ئاژەڵا و ئەرەنیشتا بەحرەکەی وەش مکەرا."
بە مەبەسو ناچارکەردەیشا بە کۆچبەری فشار وزیۆ سەرو ئەرەنیشتا مەنتیقەکەی
هامسەرۆکو شارو وانی ئیکۆ-دەر، دیلەک ئاکداغ، چابارۆ ئەرەیاوناش، پاسە کارەساتو سروشتی مەنتیقەکەی فاڕیۆ پەی کارەساتۍ گۆرەتەر، بەمەڵامەتو کاریگەریی کانگاکاوە ٥٠ بنەیانێ ناچارێ بیێنێ ڕووە جە شارەکا بکەرا. چالاکیەکێ گێڵای شۆنەو ئاڵتون و بەرئاردەی مەڕمەڕەکا و کانگاکا کاریگەریش سەرو ٧ دەگایا نیانەرە ئەر با جۆرە بەردەوام بۆنە ئانە فرە جە بنەیانەکا ناچارێ بانە یانە و حاڵو وێشا جیا بازانە.
بانگەواز پەی گێرتەی وەرو ڕاوجای
ئاکداغ ئەرەیاوناش؛ پەنەوازا جە ئیسۆ چارەسەرێوە دەمودەسی پەی ئی دۆخەیە بیزیۆوە و واتش: "ئەرنا بۆ بە مەڵامەتو کۆچێوە گۆرە و کارەساتی ژیۋگەیی جە مەنتیقەکەنە، پەی ئانەی ڕاگیری چی کارەساتەیە بکریۆ، مشۆم دەمودەس لایەنە پەیوەندیدارەکۍ گنا کۊششۆ".
