رۆژی ١١ی ئەم مانگە لەشاری بەغدای پایتەختی عێراق، بەبەشداری ١١٠ کەسایەتی لە سەرانسەری عێراقەوە، کۆنگرەی "بەرەو دیالۆگێکی عەرەبی - کوردیی سەرکەوتوو" بەرێوەچوو، کە کۆنگرەکە لەسەر بنەمای پێکەوەژیانی گەلان و کۆمەڵگای دیموکراتیک سازکرا.

کۆنگرەی "بەرەو دیالۆگێکی عەرەبی-کوردیی سەرکەوتوو" بەدەستپێشخەریی ئەکادیمیای سیاسەت و هزری دیموکراتی و هاوکاریی هەریەک لە کۆمەڵەی ئازادیی بۆ کوردانی فەیلی عێراق، دەزگای ستاندار، ڕێکخراوی مرۆیی ڕۆڵەکانی شەنگال و کۆمەڵەی دۆستایەتی کورد لە پەرلەمانی ئەوروپا، لە شاری بەغدادی پایتەختی عێراق بەرێوەچوو. لە کۆنگرەکەدا ١١٠میوانی ئەکادیمیسیان، ڕۆشنبیر، نوسەر، کەسایەتیی سیاسی و کۆمەڵایەتی لە سەرجەم پارێزگاکانی عێراق و هەرێمی کوردستانەوە و لە هەر دوو نەتەوەی کورد و عەرەب و سەرجەم  پێکهاتە نەتەوەیی و ئاینییە جیاوازەکانی عێراقەوە بەشدار بوون.

یەکێک لەو کەسانەی کە بەشداری کۆنگرەکەی کردبوو، دکتۆر عەلی مەهدی، جێگری سەنتەری بەغدا بۆ گەشەسەندنی یاسایی و ئابوری بوو. ناوبراو لە کۆنگرەکەدا بابەتێکی بەناونیشانی (کاریگەری دەوڵەتی نەتەوە لەسەر پەیوەندی عەرەب و کورد)  پێشەکەش کرد.

دکتۆر عەلی مەهدی جێگری سەنتەری بەغدا بۆ گەشەسەندنی یاسایی و ئابوری، لە چاوپێکەوتنێکی تایبەتەدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی فورات (ANF)، ئاماژەی بەوەکرد، بە بەشداریی کەسانی ئەکادیمی و زانا لە تەواوی پێکهاتەکانی عێراق "لە رێگەی دیالۆگەوە دەتوانین تەواوی ململانێکان یەکلابکەینەوە".

"بەدڵنیایەوە لێک نزیکبوونەوە ڕوودەدات"

سەبارەت بە گرنگیی ئەنجامدانی دیالۆگ لەنێوان پیکهاتە نەتەوەیی و ئاینە جیاوازەکان، دکتۆر عەلی مەهدی جێگری سەنتەری بەغدا بۆ گەشەسەندنی یاسایی و ئابوری ووتی: "تا چەند دیالۆگ و گفتوگۆ زیاتربێت ئەوەندە بۆشایی و لەیەک تێنەگەیشتن کەمتر دەبێت و ململانی کەمتر دەبێت، هەر کەسێک پی وایە ڕاستییەک دەزانێت، بەڵام کاتێک دەرفەت دروست دەبێت کە کەسانی ئەکادیمی و رۆشنبیری لەگەڵ یەکدی دابنیشن و گفتگۆ ئەنجام بدەن لەسەر بنەمای ئەکادیمی و زانستی، ئەو کاتە بەدڵنیایەوە لێک نزیکبوونەوەیەک ڕوودەدات لەنیوان و نەتەوە و بیروباوەرە جیاوازەکان."

"دیالۆگ چارەسەری سەرەکییە بۆ کێشەکانی گەلان"

هەروەها دکتۆر عەلی مەهدی وتیشی: "ئەم جۆرە دیالۆگانە تا چەند درێژەی هەبێت ئەوەندە کاریگەرییەکی باشتری دەبێت لەسەر ڕایگشتی، بۆیە هەمیشە دیالۆگی قوول و درێژماوە کاریگەریی قوولتری دەبیت بە بەراورد بە (فیشەک، هەڕەشە و مووشەک) ، بۆیە دیالۆگ چارەسەری سەرەکییە بۆ کێشەکانی گەلان، ئێمە ئێستا لە وولاتێکی فرە نەتەوە و ئاین و پێکهاتەدا دەژین و تەواوی جۆرەکانی زەبر لە رێگەی چەک و توندوتیژیی ئەشکەنجە تاقی کردەوە و تەنها ئەنجامیش لە دوای خۆی هێناوە کاولکاریی روحی و ماددی بووە."

"دەتوانین تەواوی ململانییەکان یەکلابکەینەوە"

سەبارەت بە گونجاوی دۆخی عێیراق بۆ ئەنجامدانی دیالۆگ، ناوبراو وتی: "لە دوای ساڵی ٢٠٠٣یەوە تا ئێستا دەرفەتی زیاتر ڕەخساوە لەپیناو زیاتر گفتوگۆکردن و ئەنجامدانی دیالۆگ، لەم سەردەمەدا ئەنجامدانی دیالۆگ ڕێگا چارەیەکە بۆ چارەسەرکردنی ململانێکانمان، لە ئێستادا لە عێراق داداگایەکی نیمچە سەربەخۆ هەیە بۆ یەکلاکردنەوەی کێشەکان و دەتوانین لە رێگەی ئەنجامدانی دیالۆگێکی نیشتمانیی گشتی و بە بەشداری تەواوی پێکهاتە و ئاینە جیاوازە خاوەن کەیسەکان تەواوی ململانێکان یەکلابکەینەوە، تا بگەینە چارەسەر بۆ ئەوەی لەداهاتووی نەوەکانمان دڵنیابین."

"بۆ بەرژەوەندی خۆیان ووتاری ڕق و کینە بەکاردەهێنن"

لە کۆتایدا سەبارەت بەو سیاستەمەدارانەی، کە بەردەوام ووتار دەدەن لەپێناو هاندان بۆ دروستبوونی ڕق و کینەی زیاتر لەنێوان پێکاتەکاندا وتی: "پێموایە لە دوای ساڵی ٢٠٠٣یەوە ووتاری ڕق و کینە تا ئاستێک لەناوچوو، بەحوکمی ئەو زەمینە سازییەی لەماوەی ١٧ساڵ دا دروستکراوە، ووتاری هاندان بۆ ڕق و کینە بەشیوەیەکی بەرچاو کەمی کردووە، تەنها لایەنێکی کەم نەبێت کە بۆ بەرژەوەندیی خۆیان و خەتابارکردنی بەرامبەرەکەیان ووتاری ڕق و کینەی مەزهەبی بەکاردەهێنن، تەنانەت کەسانی خاوەن ڕق و کینە پیویستە دەرفەتیان پێبدرێت بۆ بەشداریکردنی دیالۆگی ئاشتی تا ئەوەی لە ناخیانە دەریببڕن."

ژ.ت