پارێزه‌ران بۆ ئه‌وه‌ی له ئه‌ڵمانیا قه‌ده‌غه‌ی سه‌ر په‌كه‌كه هه‌ڵبگیرێت داواكارییان پێشكه‌ش كرد و رایانگه‌یاند، پێویسته حكومه‌تی فیدراڵ بۆ سیاسه‌تی نوێی خۆی به‌رامبه‌ر به كوردان هه‌نگاوی نوێ هه‌ڵبگرێت.
بۆ ئه‌وه‌ی قه‌ده‌غه‌ی سه‌ر په‌كه‌كه له ئه‌ڵمانیا هه‌ڵبگیرێت ئه‌مڕۆ هه‌نگاوێكی گرنگ نرا. ٢٩ ساڵه كوردان له ئه‌ڵمانیا به تاوانبار نیشان ده‌درێن. سیاسه‌تمه‌داران و چالاكوانانی كورد دادگایی ده‌كرێن، هێما و ئاڵاكانی بزوتنه‌وه‌ی ئازادی كوردان قه‌ده‌غه ده‌كرێن. بۆ هه‌ڵگرتنی قه‌ده‌غه‌ی ٢٩ ساڵه له سه‌ر ناوی په‌كه‌كه پارێزه‌ران د.لوكاس سیۆن و د. پیه‌ر شتۆله سه‌ردانی وه‌زاره‌تی ناوخۆیان كرد.
دوای سه‌ردانه‌كه هه‌ردوو پارێزه‌ره‌كه له‌گه‌ڵ دیلان ئاكدۆغان له كۆمه‌ڵه‌ی یاسایی و دیموكراسی نێونه‌ته‌وه‌یی (ماف-داد) له كۆنفرانسی رۆژنامه‌وانی فیدراڵ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیان ساز كرد. پارێزه‌ر هایكێ گایسواید كۆنگره رۆژنامه‌وانییه‌كه‌ی به‌ڕێوه‌برد. گایسواید له كۆنگره‌كه‌دا باسی له‌وه‌كرد كه به هۆی قه‌ده‌غه‌ی سه‌ر په‌كه‌كه كوردان له ئه‌ڵمانیا وه‌ك تاوانبار نیشان ده‌درێت و باسی له پاساوی قه‌ه‌غه‌كه له ٢٦ی تشرینی دوه‌می ١٩٩٣ كرد. گایسواید به‌بیریهێنایه‌وه كه به درێژایی ئه‌و ساڵانه چوارچێوه‌ی قه‌ده‌غه‌كه به‌رفراوانكراوه، زۆر هێما و پۆسته‌ره‌كانی عه‌بدوڵا ئۆجالانیش قه‌ده‌غه‌كراون.
گایسواید باسی له‌وه‌كرد كاتێك ئه‌ڵمانیا ئه‌و قه‌ده‌غه‌یه‌ی درێژه پێدا ده‌وڵه‌تی توركیش گوشاره‌كانی خۆی له سه‌ر كوردان زیاتر كردووه و وتی، له توركیا گوشاری سیستماتیك له‌سه‌ر كوردان هه‌یه. له‌ئێستاشدا رژێم له دژی سیاسه‌تمه‌دارانی كورد هه‌موو جۆره هێزه‌كانی ده‌وڵه‌ت به‌كارده‌هێنێت. له‌به‌ر ئه‌وه ده‌بێت ئه‌ڵمانیا سیاسه‌تی خۆی بگۆڕێت و ده‌ستبه‌رداری ئه‌و قه‌ده‌غه‌یه ببێت".
په‌كه‌كه گه‌لی له كۆمه‌ڵكوژییه‌كان رزگار كرد
د. لوكاس سیۆن له‌سه‌ر ناوی په‌كه‌كه سه‌ردانه‌كه‌ی كردبوو وتی، "په‌كه‌كه‌ش چی دی به‌دوای ئامانجه‌كانی پێشووی خۆیه‌وه نییه و ده‌یه‌وێت ئه‌و وڵاتانه‌ی كه كورد تیایاندا ده‌ژین مافی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری كولتوری به‌ده‌ستبهێنن. په‌كه‌كه بۆ دامه‌زراندنی خۆبه‌ڕیوه‌به‌ری له باكوری سوریا كه چه‌ندین گروپی ئیتنیكی و ئایینی تێدان، پشتیوانی كردووه. په‌كه‌كه له ساڵی ٢٠١٤ له شه‌نگال كۆمه‌ڵگای ئێزدی له كۆمه‌ڵكوژی داعش رزگاركردووه و حكومه‌تی فیدراڵ ئه‌و كاته له‌به‌ر ئه‌وه سوپاسی ئه‌وانی كردبوو".
‘هیچ شتێكی به‌رجسته بوونی نییه، پێویسته قه‌ده‌غه هه‌ڵبگیرێت‘
د. پیه‌ر شتۆله كه ئه‌ویش به‌ردانه‌كه‌ی ئه‌نجامدابوو باسی له‌وه‌كرد له‌به‌ر رووداوه‌كانی توندوتیژی ٢٩ ساڵ به‌ر له ئێستا قه‌ده‌غه‌كه دانراوه و وتی، "ئه‌گه‌ر پاساو و بنه‌مای ئه‌و قه‌ده‌غانه نه‌بێت، پێویسته ئه‌و قه‌ده‌غه‌یه هه‌ڵبگیرێت".
د. پیه‌ر شتۆله كه سه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی پارێزه‌رانی كۆمارپارێزه باسی له‌وه‌كرد كه به‌ده‌ستیانه‌وه به‌ڵگه‌ی به‌رجسته نییه كه په‌كه‌كه له ئه‌ڵمانیا تاوانی ئه‌نجامدابێت. شتۆله وتی، "له ساڵانی ١٩٩٠دا رووداوی توندوتیژی ئه‌نجامدران. ئێمه‌ش سه‌ردانی پرۆفیسۆر. رۆڵاند هیفێندیممان كرد كه له بواری تاواندا پسپۆڕه و ئێمه داوامان كرد لێكۆڵینه‌وه بكات كه له ساڵی ١٩٩٠ه‌وه تائێستا توندوتیژییه‌كی چۆن كراوه. پرۆفیسۆر هیفێندیم باسی له‌وه‌كرد، كه به‌شێكی زۆری توندوتیژی به هۆی قه‌ده‌غه‌وه روویداوه و ئه‌گه‌ر قه‌ده‌غه هه‌ڵبگیرێت توندوتیژیش له ئارادا نامێنێت. له هه‌مان كاتدا یه‌كه‌ی پۆلیسه‌كانی ئه‌وروپا (ئه‌ورۆپۆل)یش باسی له‌وه‌كردووه كه تائێستا هیچ به‌ڵگه‌یه‌كیان نه‌دۆزیوه‌ته‌وه كه خواستی په‌كه‌كه به‌ره‌و توندوتیژییه. له نه‌ورۆز به‌دواوه په‌ره‌سه‌ندنی گرنگ روویاندا. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌كه‌كه رایگه‌یاند، كه ئه‌وان رێز له یاساكانی ئه‌ڵمانیا ده‌گرن و ئه‌وه‌ش داواكاری سه‌ردانه‌كه‌ی ئێمه به‌هێزتر ده‌كات".
به‌هۆی قه‌ده‌غه‌كردنه‌كه‌وه كورد كراونه‌ته ئامانج
دیلان ئاكدۆغان له‌سه‌ر ناوی ماف-داد باسی له‌وه‌كرد ئه‌وان پشتگیری ئه‌و سه‌ردان و داواكارییه ده‌كه‌ن و وتی، "له‌به‌ر ئه‌و قه‌ده‌غه‌یه كورد كراونه‌ته ئامانج و به تاوانبار نیشان دران. مافی دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵه‌كان و ژیانی مافه كولتوورییه‌كانی كوردان ئاسته‌نگ كرا. له به‌ر یاساكانی ١٢٩ ئه‌ی و ١٢٩ بی ژماره‌یه‌كی زۆر له سیاسه‌تمه‌داران و چالاكوانانی كورد دادگایی كران و ژماره‌یه‌كی زۆریش سنورداش كران و راده‌ستی توركیا كرانه‌وه. گوشار خرایه سه‌ر ئه‌و چالاكوانه ئه‌ڵمانیانه‌ی پشتگیری له گه‌لی كورد ده‌كه‌ن.
له ساڵی ١٩٩٦ كاتێك كه ٥ ساڵان بووم، ئێمه ویستبوومان به‌شداری له نه‌ورۆزی كۆڵندا بكه‌ین به‌ڵام باوكم به به‌رچاومه‌وه كه‌له‌پچه و ده‌ستگیركرا. سیاسه‌تی ده‌وڵه‌تی تورك له ئه‌ڵمانیا درێژه‌ی پێدرا".
ئاكدۆغان باسی له‌وه‌كرد به‌و قه‌ده‌غه‌یه گورز له دیموكراسی ئه‌ڵمانیا ده‌درێت و رێگه نادرێت كه كورد تێكه‌ڵ به‌م كۆمه‌ڵگایه ببن. ئاكدۆغان وتی، "ئه‌گه‌ر قه‌ده‌غه هه‌ڵبگیرێت ئه‌وه بۆ كۆتاییهێنان به شه‌ڕ دژی كوردان ده‌بێته هه‌نگاوێكی گرنگ، بۆ چاره‌سه‌ریش گوشار دروست ده‌كات. په‌كه‌كه به هۆی گوشاره‌كانی ده‌وڵه‌تی توركه‌وه هاتووه‌ته ئاراوه. ئێمه وه‌ك كۆمه‌ڵگای كورد بۆ دیالۆگ كراوه‌ین و ده‌مانه‌وێت ببینه به‌شێك له كۆمه‌ڵگایه. ئێمه ده‌مانه‌وێت به ناسنامه‌ی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی خۆمانه‌وه له‌م كۆمه‌ڵگایه قبوڵ بكرێین".
هـ . ب
