دیار غەریب به‌ر له‌ شه‌هیدبوونی: پێویسته‌ گه‌لی باشووری كوردستان له‌ دژی داگیركاریی توركیا بوه‌ستێته‌وه‌

دیار غه‌ریب ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌رۆكایه‌تیی گشتیی كه‌جه‌كه‌ به‌ر له‌ شه‌هیدبوونی له‌ چاوپێكه‌وتنێكدا له‌گه‌ڵ ئاژانسه‌كه‌مان بانگی گه‌لی باشووری كوردستانی كرد كه‌ له‌ دژی داگیركاریی توركیا بوه‌ستنه‌وه‌.

ئه‌مڕۆ ئه‌نجومه‌نی سه‌رۆكایه‌تیی گشتیی كۆما جڤاكێن كوردستان (كه‌جه‌كه‌) ڕاگه‌یه‌نراوێكی بڵاوكرده‌وه‌ و شه‌هیدبوونی ئەندامی ئه‌نجومه‌نی سەرۆکایەتیی گشتیی كه‌جه‌كه‌ دیار غەریب-ی ڕاگه‌یاند.

شه‌هید دیار غه‌ریب مانگی ڕابردوو له‌ میانه‌ی چاوپێكه‌وتنی له‌گه‌ڵ ئاژانسی هه‌واڵی فورات (ANF)، باسی لە هێرشەکان و داگیرکاریی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر خاکی باشووری کوردستان و كێشه‌كانی کەرکووك و عێراق كرد.

ده‌قی چاوپێكه‌وتنه‌كه‌:

هەڵمەتی بەرخۆدانە گەورەکەی «گۆشەگیری ده‌شكێنین، فاشیزم هەڵده‌وەشێنین و کوردستان ئازاد ده‌كه‌ین» بە چاوپێکەوتنی پارێزەرانی بەڕێز ئۆجالان کۆتایی هات. بەڵێنی ئەوەش درا كە ئاستی بەرخۆدان بەرزبکرێتەوە. یەکێك لە ناوەندەکانی ئەم خۆڕاگرییەش باشووری کوردستان بوو کە هەر یەکە لە چالاكان ناسر یاگز، فادیلە تۆك، هەرێم مەحموود و مەروان مەمدووح لەم هەڵمەتەدا بە چالاکی مانگرتن لە خواردن و ڕۆژی مردن بەشدار بوون. ئەم چالاکییانە و ئەنجامی ئەم هەڵمەتە بۆ باشووری کوردستان چۆن هەڵدەسەنگێنن؟ هەڵوێستی گەلی کورد لە باشوور له‌ به‌رانبه‌ر ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌ تا چ ئاستێك وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بوو؟

دیار غەریب: سەرەتا لە كەسایه‌تیی لەیلا گیوڤه‌ن، ناسر یاگز، هەرێم مەحموود، مەروان مەمدووحدا دەستی ماندوو نەبووی سەرجەم چالاكانی مانگرتن لە خواردن و ڕۆژووگرانی تا مردن لە كوردستان و دەرەوه‌ی كوردستان، لە زیندانەكان و دەرەوە دەگوشم. هاوكات بەبۆنەی ئەوەی چالاكییەكەیان گەیشتە ئەنجام پیرۆزباییان لێ دەكەم. سووربوونی ئەوان لەسەر ئەنجام وەرگرتن جێگەی ڕێز و ستایشی هەر كەسێكی تێكۆشەر و ئازادیخوازە. هەر ئەو سووربوونەشیان وایكرد دەسەڵاتی فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە ناچار بن ڕێگە بە دیداری پارێزەران بدەن لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ. ئەوەش دەسكەوتێكی گرنگە بۆ چالاكان، گەلی كورد، ئازادیخواز و دیموكراتخوازانی توركیا و ناوچەكە. بەدڵنییاییەوە ئەگەر ئەو چالاكانه‌ گیانی خۆیان نەخستبوایه‌ سەر دەستیان و لەخۆبردووانە دەستیان لە هەموو خۆشیی ژیانی خۆیان هەڵنەگرتبوایه‌، فاشیزمی توركیا بەو شێوەیە تەنگاو نەدەبوو و گورزی بەرنەدەكەوت. بەڵام ئێستا فاشیزمی توركیا لە تەنگاوترین كاتەكانیدایە و بەرەو هەڵوەشانەوە و داڕوخان دەچێت. گرنگە هەموو كەسێكیش ئەو ڕاستییە بزانێت كە گورزخواردنی فاشیزم لە توركیا گورزخواردنی فاشیزمە لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا، هەڵوەشانه‌وەی فاشیزم لە توركیاش هەڵوەشانەوەی فاشیزمە لە ڕۆژهەڵا‌تی ناویندا. ئێستا گۆشەگیری و فاشیزم گورزی گەورەیان بەركەوت، هەنگاوی داهاتووش هەنگاوی شكاندنی گۆشەگیری و هەڵوەشانەوەی فاشیزمە بەتەواوەتی. هەر بۆیە ڕێبەر ئاپۆش داوای كرد ئەو چالاكییه‌ كۆتایی پێبهێنن، بەڵام داواشی كرد كە ئاستی تێكۆشان بەرز بكەنەوە و لە چاوەڕوانیدا دانەنیشن. چالاكانیش ئەو بڕیار و بەڵێنەیان دا. 

هەڵبەتە ناسر یاگز، فەزیلە تۆك، هەرێم مەحموود و مەروان مەمدووح و هەموو ئەو چالاكانه‌ی بەشێوەی نۆرە و ماوەی دیاریكراویش بەشداری ئەو چالاكییە بوون، هه‌روه‌ها ئەو كەسانەشی بە شێوەیەك لە شێوەكان پشتیوانی ئەو چالاكییەیان كرد ئەركێكی گرنگی نەتەوەیی، دیموكراتی، مرۆیی و ئەخلاقیی خۆیان جێبەجێ كردووه‌. بەو كارەیان ئەو پەیامەیان دایە دەوڵەتی تورك و هاوپەیمانەكانی كە ئەوان ناتوانن لە ڕێگەی گۆشەگیریەوە ڕێبەر ئاپۆ لە گەلی كورد و گەلانی ناوچەكە داببڕن و بێ كاریگەری بكەن. هاوكات ئەو پەیامەیان دایە گەلی كورد لە باكوور و گەلانی توركیا و چالاكان كە ئەوان بە تەنیا نین و دۆزی ئەوان دۆزێكی ڕەوایه‌. ئەوەش بووە وره‌یه‌كی مەزن بۆ چالاكان و گەلەكەمان لە باكووری كوردستان و توركیا. هەر بۆیە ئەوانیش بەشێكی باش لە شانازی ئەو سەركەوتنەیان بەردەكەوێت.

پەیامی ئەو چالاكانه‌ كه‌ سوپاسی گەلی باشووریان كرد زۆر گرنگ بوو. بێگومان ڕێژەیەكی بەرچاو لە گەلی باشوور بەشێوەیەك لە شێوەكان یان بەشداربوون یان پشتیوانیان لەو چالاكییە كرد. منیش لێرەوە دەستخۆشی و پیرۆزبایی لە گەلەكەمان لە باشوور دەكەم بۆ ئەو هەڵوێستە بەهاداره‌یان. پێویستە هەڵوێستی گەل و دەسەڵاتی باشوور لە یەكتری جیا بكەینەوە. چونكە دەسەڵات، دامەزراوەكانی دەسەڵات، پارته‌كانی دەسەڵات و ڕاگەیاندنەكانی دەسەڵات و سێبەرەكانیان هەڵوێستێكی نەرێنیان هەبوو لە بەرامبەر ئەو چالاكییەدا. هەڵوێستیان پێچەوانەی هەڵوێستی گەل و خەڵكی ڕەنجدەر و زەحمەتكێشی باشوور بوو. هەر بۆیە ئەوان هیچ لەو شانازییەیان بەرناكەوێت. ئەوەی من خۆم لە هەڵوێستی گەلی باشوور و چالاكانی باشوور تێگەیشتم ئەوەیە، ئیدی گەلی باشوور هەنگاو بەرەو قۆناخێكی نوێی تێكۆشان دەنێت. ئەوەش لەم هەڵمەتە و بەرخۆدانی شیلادزێدا بە ئاشكرا دەركەوت.

دوابەدوای چاوپێکەوتنی بەڕێز ئۆجالان لەگەڵ پارێزەرانیدا، پارێزه‌ران له‌ کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ٧ خاڵیان خسته‌ڕوو کە پوختەی گوته‌كانی بەڕێز ئۆجەلان بوو له‌ چاوپێكه‌وتنه‌كه‌. لەو خاڵانەدا باس لە به‌دیموکراتیكردن و ئاشتی بۆ تورکیا و سووریا كراوه‌. ئایا ئەم خاڵانە لە چوارچێوەی کۆنفیدڕالیزمی دیموکراتیدا به‌ چاره‌سه‌ر ده‌بینن بۆ کێشە و قەیرانەکانی باشوور  و عێراقیش؟ پێویسته‌ بەرپرسەکان و لایەنەکانی باشوور و عێراق چۆن خوێندنەوەیه‌كی باش بۆ ئەم خاڵانە بکەن؟

دیار غەریب: ڕێبەر ئاپۆ لە دیداری خۆیدا لەگەڵ پارێزەرەكانی لە ٢ی ئایاری ٢٠١٩دا، به‌ناوی خۆی و هەڤاڵەكانی لە زیندانی ئیمڕالی حەوت خاڵی گرنگی ڕاگەیاند. ئێمە پێمان وایە كە ئەو خاڵانە مانیفێستی چارەسەری كێشە و قەیرانەكانی ئەمڕۆی ڕۆژهەڵاتی ناوین و جیهانە. چونكە بەكورتی و پوختی ڕێبەر ئاپۆ دەستی خسووه‌تە سەر كێشەكان و ڕێگه‌ی چارەسەری بۆ داناون. هەر ئەمەش وایكرد كاردانەوەی زۆری لێبكەوێتەوە. لەو پەیامەدا ڕێبەر ئاپۆ جەخت لەوە دەكاتەوە كە فەرهەنگی جەمسەرگیری و پێكدادانەکان كێشە و قەیرانەكان چارەسەر ناكەن، لە جێگەی ئەوە پێویستمان بە فەرهەنگی سازانی كۆمەڵایەتی و چارەسەرییە كه‌ لەسەر بنەمای ڕێكەوتنی دیموكراتییانە پێكبێت. هاوكات دەڵێت، توركیا و ناوچەكە بۆ چارەسەری كێشەكانیان پێویستیان بە ڕێبازی تووندوتیژی و شەڕ نییە، بەڵكوو پێوستییان بە هێزێكی نەرم هەیە كە پشت بە لۆجیكی عەقڵ، سیاسەت و فەرهەنگ ببەستێت. هەر بۆیە دەڵێت، بۆ ئێمە ئاشتییەكی سەربەرزانە و چارەسەرییه‌كی سیاسیی دیموكرتییانە بناغەیی ڕیشەییە. هەر لەسەر ئەو بنەمایە وەكو نموونە باس لە چارەسەری دۆزی كورد و پرسەكانی سووریا دەكات. هەروەها باس لەوە دەكات كە ئەوان بەبڕیارن كە پڕۆسه‌یه‌كی لەوەی ٢٠١٣ قوڵتر و ڕوونتر بەڕێوە ببەن. هەڵبەتە ئەو چوارچێوەیەی كە باسی لێوە كردووە و من بە مانیفێستم ناوبرد، دەكرێت ببنه‌ چارەسەری بۆ قەیران و كێشە ناوخۆییەكانی باشووری كوردستان و كێشەكانی عێراقیش. ئێمە ئەو ڕاستییە دەبینین كە كێشەكانی ئەمڕۆی ناوچەكە بەگشتی، كێشەكانی باشوور و عێراقیش لە جەمسەرگیری، یەكتر قبووڵ نەکردن، پەنا بردن بۆ تووندوتیژی، پشت نەبەستن بە فەرهەنگی دیموكراتی و ئەخلاقی كۆمەڵایەتی، بەرژەوەندیپه‌رستییه‌وه‌ سەرچاوە دەگرن. هەر بۆیە ئەگەر ئەو چوارچێوەیەی كە ڕێبەر ئاپۆ باسی كردووە بە بنەما وەربگیرێت، ئەوا لە ماوەیەكی كورتدا كێشەكانی عێراق، باشووری كوردستان و ناوچەكەش چارەسەر دەبن. ئەوەشی كە ڕێبەر ئاپۆی بەهێزكردووە هێزو توانای چارەسەریەتی. هەر ئەوەش هێز و ورە دەداتە گەل و بە تامەزرۆییەوە هەموو كات چاوەڕوانی ڕێنماییەكانی ڕێبەر ئاپۆن. ئەوەشی كە فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە و هاوپەیمانەكانیان لێی دەترسن هەر ئەو هێزیی چارەسەریی‌ ڕێبەر ئاپۆیە. 

ئەوەی ئێمە دەیبینین ئەوەیە كە بەشێكی زۆری گەلی باشووری كوردستان بە هیواوە دەڕوانێته‌ ئەو پێشنیاز و هەنگاوانەی كە ڕێبەر ئاپۆ باسیان لێوە دەكات. لەسەر ئاستی عێراقیش ئەوانەی كە ئاشنای بیر و ڕامانی ڕێبەر ئاپۆن هەمان هەستیان هەیە و بەئومێدەوە سەیری ئەم پڕۆسه‌یه‌ دەكەن. بەڵام بەشێكی زۆری گەلان و پێكهاتەكانی عێراق هێشتا بە باشی ئاشنای بیر و ڕامانی ڕێبەر ئاپۆ نەبوون. لەبەرئەوە ڕەنگە هەست بە گرنگی و ڕۆڵەكەی نەكەن، ئەمەش كەموكورتیی ئێمەیە و پێویستە ئێمە بیر و بۆچوونەكان و هەڵوێستەكانی ڕێبەر ئاپۆ بگەیەنینە هەموو كەس و پێكهاتەیەك. هەرچی بەرپرسان و لایەنە دەسەڵاتدارەكانن، سەرەڕای ئەوەی كە هەست بە ڕۆڵ و گرنگی ڕێبەر ئاپۆ و هەڵوێست و تێڕوانینەكانی دەكەن، بەڵام لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی سیاسیی خۆیان هەڵسوكەوتی لەگەڵدا دەكەن. ئەمەش وا دەكات كە نەتوانن سوودی لێ وەربگرن. 

ساڵانێکی دوور و درێژە کە دەوڵەتی تورکیا لە ڕووی سەربازی، كولتووری، ئابووری، ئەخلاقی و کۆمەڵایەتییه‌وه‌ داگیرکارییه‌كی بەرفره‌وان لەسەر خاك و  گەلی باشووری کوردستاندا بەڕێوەدەبات. ماوەی ٢ ساڵیشە به‌شێوه‌یه‌كی دژوار هێرش دەكاتە سەر هەرێمەکانی خواکورک و برادۆست، گەریلاش لە بەرامبەر ئەم هێرشانەدا خۆڕاده‌گرێت. مەبەستەکانی ئه‌و داگیركارییه‌ چین كه‌ ماوه‌یه‌كی درێژه‌ له‌و شوێنانه‌ ده‌كرێت. چۆن سه‌یری کاریگەری و ڕەنگدانەوەکانی لەسەر بەڕێوەبردنی سیاسەت لە ناوچەکەدا دەکەن. دەنگۆی وا هەیە کە پەیوەندی بە هەڵبژاردنی ٢٣ حوزەیرانی ئیسته‌نبووڵه‌وه‌ هه‌بێت، بەڕای ئێوە پەیوەندییه‌كی وا هەیە یاخود نا؟

دیار غەریب: لەڕووی ستراتیژییه‌وە دەوڵەتی توركیا لەسەر بنەمای نكۆڵیكردن لە كورد دامەزراوە. لەبەرئەوەی گەلی تورك گەلێگە درەنگ هاتووه‌ته‌ ئەم ناوچەیە و وڵاتی ڕەسەنی خۆیان ناوەڕاستی ئاسیایە، هەمیشە هەست بە لاوازی دەكەن. هەر بۆیە فاشیزمی توركیا خۆی لەسەر لەناوبردنی گەلانی ئەنادۆڵ و كوردستان بونیادناوە. لەو پێناوەشدا زۆربەی گەلانی ڕەسەنی ئەنادۆڵیان لە بۆتەی توركبووندا تواندەوە. لەو چوارچێوەیەشدا زۆر هەوڵیان دا كە گەلی كورد لە بۆتەی توركبووندا بتوێننەوە و لەو بوارەشدا زۆر قۆناخیان بڕی. بەڵام تێكۆشانی ڕێبەر ئاپۆ و پەكەكە ئەو ڕیسەی بۆ كردنەوە بە خوری. ئێستا بەهۆی بەرخۆدانی كوردەوە بەشێكی پێكهاتەكانی دیكه‌ش لە هەوڵی بەدەستهێنانی ناسنامە ڕەسەنەكانیاندان. هەر بۆیە فاشیستەكانی توركیا هەبوونی كورد بە لەناوچوونی خۆیان دەزانن. لەناوبردنی كوردیش بە سەرخستنی پڕۆسەی بەتوركبوون دەزانن. ئەوەش وای كردووە كە دژی هەر شتێكن كە بەناوی كورد و كوردستانەوە بێت. یاخود داكۆكی لە كورد و كوردستان بكات. بێگومان لە ئێستادا هەر كەسێك دەزانێت چیا سەركەشەكانی كوردستان بوونەتە لانكەی گەریلا گیان لەسەردەستەكان، ئەمەش دوانەیەكی بەهێز و مەترسیداری بۆ فاشیزمی توركیا دروست كردووە و توشی فۆبیای گەریلا و چیا بوون. ئەوە وای كردووە كە بەو دژوارییە و لە ڕێگەی تەكنیكەوە هێرش بكه‌نه‌ سەر زۆر ناوچەی كوردستان. ئێستا لە زۆربەی چیاكانی باكوری كوردستانیشدا شەڕ هەیە. واتە شەڕ تەنیا لە چیاكانی خواكوركدا نییە، بەڵكوو لە زۆربەی كوردستان و هەندێك چیا و ناوچەی ئەنادۆڵ و توركیاشدا شەڕ لە نێوان گەریلا و هێزەكانی دەوڵەتی توركیادا هەیە.

بەڵام ناوچەی خواكوركیش گرنگی خۆی هەیە. ناوچەیەكە دەكەوێتە سەر سنووری هەر سێ دەوڵەتی سەردەستی سەر كوردستان. ئەوەش پێگەیەكی ستراتیژی داوەتێ. دووەم، ئەو ناوچانە خەڵكێكی نه‌به‌رد و كوردپەروەری تێدا دەژی. خاوەنی هەڵوێستی نیشتمانپەروەرانە بوون لە دژی هەموو جۆرە داگیركاری و نۆكەرایەتییەك بۆ داگیركەران. هەر بۆیە دەوڵەتی توركیا ده‌یه‌وێت بە هێرشكردنە سەر ئەو ناوچانە گورزێك لە خەڵكی ئەو ناچەیە و بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی كوردستان بدات.

لە ڕووی تاكتیكیشەوە هێرشی پار ساڵ بۆ سەر خواكورك بەشێك بوو لە هەڵمەتی هەڵبژاردنی ئاكەپە و مەهەپە و ئامانجیان گوڕكردنی هەستی شۆڤێنیزمی فاشیستەكان بوو. ئێستاش بە پلەی یەكەم بۆ كەمكردنەوەی كاریگەری سەركەوتنی چالاكیی مانگرتن و پەیامەكانی ڕێبەر ئاپۆیە. چونكە سەركەوتنی چالاكیی مانگرتن و ئەو بەرخۆدانەی بە پێشەنگایەتی دایكانی لەچك سپی بەڕێوە چوو، هەروەها چالاكییەكانی گەریلا لەم قۆناغه‌دا، دیداری ڕێبەر ئاپۆ لەگەڵ پارێزەرەكانی دوای نزیكەی هەشت ساڵ و پەیامەكانی ڕێبەر ئاپۆ نەك تەنیا گورزیان لە گۆشەگیری و فاشیزم دا، بەڵكوو دەستپێشخەرییه‌كی مەزنیشیان خستە دەستی ڕێبەر ئاپۆ و بزووتنه‌وه‌ی ئازادییەوە، هەر بۆیە ئەردۆغان و باخچەلی بەو هێرشانە ده‌یانه‌وێت دەستپێشخەری بخەنەوە دەستی خۆیان و لەو ڕێگەیەشەوە وره‌یه‌ك بدەنە لایەنگرەكانیان لە هەڵبژاردنی ئیسته‌نبووڵ.

لێرەدا گرنگە ئەوەش بڵێین، مانگی ڕابردوو كاتێك دیدار لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆدا ئەنجام درا، ئاكەپە هەوڵی دا وەها نیشانی خەڵكی بدات كە دیداری ڕێبەر ئاپۆ لەگەڵ پارێزەرەكانیدا وابەستەی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنی شارەوانیی ئیسته‌نبووڵه‌. گوایە لەپێناوی دیداری پارێزەرەكانیدا ڕێبەر ئاپۆ ڕازی بووە بەوەی كە داوا لە گەلی كورد و لایەنگرانی بكات بۆ ئەوەی دەنگ بدەن بە نوێنەری ئاكەپه‌، لەسەر ئەو بنەمایەش ئەنجامی هەڵبژاردنەكان هەڵوەشێنراوەتەوە. بە ئه‌نقه‌ستیش بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنی شارەوانیی ئیسته‌نبووڵیان خستە دوای ڕاگەیاندنی ئەنجامی دیدارەكەی ڕێبەر ئاپۆ لە لایەنی پارێزەرەكانیەوە. بەڵام كە بینیان ئەو تاكتیكەیان بۆ نەچووە سەر، ئەمجارەیان دوای ڕاگەیاندنی ئەنجامی دیدارەكان و كۆتاییهێنان بە چالاكیی مانگرتن، لە یەك ڕۆژدا هێرشیان كردە سەر خواكورك. لە ڕێگەی فڕۆكە و ڕۆكێتیشەوە هێرشیان كردە سەر قەندیل و ئاسۆس.      

لە به‌رانبه‌ر ئەم داگیرکارییه‌ بەرفره‌وانەدا بێدەنگییه‌كی ئێجگار ترسناك هەیە. لە لایه‌كه‌وه‌ بەرپرسان و حکوومەت، له‌ لایه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ بێدەنگیی گەل. ڕاستە خەڵکی دەترسێنن، بەڵام گەلی باشوور گەلی ڕاپەڕینە. بۆچی ئەم بێدەنگییه‌ هەیە؟ لە به‌یاننامه‌یه‌كدا ڕاتان گەیاندبوو کە دەبێت بە ڕوحی شێلادزێ داگیرکاری لەناوببرێت. گەلی باشووری کوردستان چۆن دەتوانێت ڕۆڵی خۆی بگێڕێت؟

دیار غەریب: ئێمە پێمان وایە گەلی باشوور بێدەنگ نییە و لە زۆر بۆنەدا هەڵوێستی خۆی پیشان داوه‌. ئێستاش زۆربەی گەلی باشووری كوردستان هەمان هەڵوێستی شیلادزێیان هەیە بەرامبەر بە دەوڵەتی توركیا و سوپای داگیركەری توركیا. ئەوەی بێدەنگە دەسەڵاتە. ڕاگەیاندنەكانیش كە زۆربەیان لە ژێر كۆنترۆڵی دەسەڵاتدان، نابنە دەنگی گەل و هەڵوێستی گەل بڵاو ناكەنەوە. بێگومان گرنگە لەم كاتەدا گەل بەگشتی، بەتایبەتیش پێشمەرگە دێرینەكان و ئەو كەسانەی خاوەن هەڵوێستن بە كردەوە هاوشێوەی خەڵكی شیلادزێ ببنە پشتیوان بۆ ئەو بەرخۆدانەی كە گەریلا لە خواكورك و چیاكانی كوردستان ده‌یكات. چونكە ئەگەر دەوڵەتی توركیا لەو هه‌نگاوه‌یدا ئەنجام بگرێت، ئەوا بەتەواوی دەست دەگرێت بەسەر دەسكەوتەكانی باشووردا. بەدڵنیاییەوە ئەو دەسەڵاتەی ئێستا نەتوانێت هەڵوێستێك پیشان بدات، ئەوا لەو كاتەدا یان كوردستان بەجێ دەهێڵێت و گەل ڕادەستی داگیركاریی تورك دەكات، یان بەتەواوەتی دەبێتە بەشێك لە دامەزراوەكانی داگیركاری. هەر بۆیە دەبێت هەموو كوردێكی دڵسۆز ئەو ڕاستییە بزانێت كە هێرش بۆ سەر خواكورك تەنیا هێرش نییە بۆ سەر پەكەکە، بەڵكو هێرشیشە بۆ سەر گەل و ده‌ستكه‌وته‌كانی باشووری كوردستان و عێراقیش.

نێچیرڤان بارزانی بوو بە سەرۆکی هەرێم. ئێوە پیرۆزباییتان لێ کرد. له‌ پیرۆزبایینامه‌كه‌دا هاتووه‌، «سەرۆك ئاپۆ به‌ نێچیرڤان بارزانی گوتووه‌، له‌پێناو ژیانێکی ئازاد هه‌وڵ بده‌.» لە شوێنێکی دیكه‌ی بەیاننامەکەتاندا هاتووە کە، «پێویسته‌ بۆ بابەتی یەکێتیی نەتەوەیی کار بکات و هه‌وڵی بۆ بدات». لە ئەمڕۆ بەدواوە چاوه‌ڕوانی چ هه‌ڵوێستێك لە نێچیرڤان بارزانی دەکرێت؟

دیار غەریب: نێچیرڤان بارزانی لە بەرامبەر به‌رپرسایه‌تییه‌كی مێژووییدایە. گرنگە لە ڕوانگەی نەتەوەیی و دیموكراتییەوە، لەسەر بنەمای خزمەتكردن بە گەل و دوور لە بەرژەوەندیی تاكەكەسی و بنەماڵەیی هەڵسوكەوت بكات. پێویستە پەیوەندییەكانی لەگەڵ دەرەوە بخاتە خزمەتی گەل و پێوانە دیموكراتییەكان. هاوكات دەبێت دۆست و دوژمنی خۆی باش بناسێت و گوێ لە دۆستەكانی بگرێت و خاوەن هەڵوێستێكی بە ئیرادە بێت لە بەرامبەر نەیارەكانی گەلی كوردستان و دیموكراتیدا. بێگومان ئەو هێرشانەی دەوڵەتی توركیا ده‌یكاته‌ سەر خواكورك و هه‌رێمه‌كانی پاراستنی مه‌دیا، تاقیكردنەوەیەكە بۆ نێچرڤان بارزانی. ئێمە پێمان وایە ئەگەر لەم كاتەدا خاوەنی هەڵوێستی جددی بێت، ئەوا دەتوانێت پێگەی خۆی بەهێز بكات و ڕۆڵی خۆی ببینێت.

کەرکووك وەك مۆزایکی گەلان ناوی ده‌برێت. بەڵام ئەم شارە کراوە بە وێرانەیه‌ك و بووه‌ته‌ مەیدانی یەكلاییكردنه‌وه‌ی ناکۆکییەکان. تورکیا تورکمەنەکان ئامادە دەکات، ئێران شیعەکان، لایەنە عەرەبەکان نەتەوەی عەرەب، کوردەکانیش لەناو خۆیاندا ناکۆكن. هێرشەکانیش بۆ ناوچەکە لە ماوه‌ی ڕابردوودا زیادیان کردووە. ئەمە له‌كاتێكدایه‌ زەنگی کۆتایی داعشیش له‌ ڕووی سەربازییەوە لێدراوە. بە بەردەوامیی ئەم ئاڵۆزی و هێرشانە كه‌ بەتایبەت لەسەر کوردەکان هەیە، داهاتووی کەرکووك و بارودۆخەکە چۆن ده‌بینن. له‌مه‌ودوا کوردەکان پێویسته‌ چ هه‌ڵوێستێكیان هه‌بێت بۆ بارودۆخی کەركووك؟

دیار غەریب: ئەوه‌ی ئێستا لە كەركووك ڕووده‌دات، نموونەیەكی بچوككراوەی عێراق و باشوورە. ئەو ڕاستییە دەریدەخات كە هێزەكانی دەسەڵات چەندە دوورن لە بەرپرسایه‌تیی مێژوویی، چەندە هەژارن لە پرۆسەی چارەسەری و ئیرادەی چارەسەریدا. هاوكات ئەو بارودۆخە زیاتر ڕاستیی تێزەكانی ڕێبەر ئاپۆ بۆ چارەسەری قەیران و كێشەكان دەردەخات. بێگومان ئێمە بۆ ئەوەی پەیامەكانی ڕێبەر ئاپۆ بکەونە بواری كردارییەوە ئامادەین لە هەر ئاستێكدا ئەركی خۆمان لە بەرامبەر خەڵكی كەركووك، گەلی كوردستان و گەلانی عێراقدا جێبەجێ بكەین. داواشم لە گەلەكەمانە لە باشووری كوردستان كە پەرە بە تێكۆشانی خۆیان بدەن، پێیان وا نەبێت كە سەردەمی تێكۆشان بەسەرچووە. هه‌موو قۆناخێك تێكۆشان و فیداكاری پێویستە. چونكە تەنیا لە ڕێگەی تێكۆشانەوە دەتوانرێت ئاوات و ئامانجەكان بەدی بهێنرێن.

لە كۆتاییدا پیرۆزبایی جەژنی ڕەمەزان لە موسوڵمانانی كوردستان و سەرجەم موسوڵمانانی جیهان دەكەم. بە هیوام ئەم جەژنە ببێتە مایەی خۆشی و خێر بۆ گەلی كورد و گەلانی ناوچەكە، ئاشتی و ئارامی ڕوو لە ناوچەكەمان بكات.

s.m