شۆنەو پەیجۆرکاری زانشتی و بە واتەو زانشمەندا،گرد٘و وشکانی زەمینی تا ۲۰۰ میلیون ساڵێ تەری چەسپیا یۆرە و کەڵەوشکاییو تازەی دروس مکەرا. تۆکڵو دەرون و دلێنو زەمینی جە پارچیٛ جۆراوجۆرێ بەنامێ”تۆی تیکتو٘نیک” ی(tectonic) دروسیٛبا کە ئەو تۆکڵو هێڵەی مەڕیای مشا.
جە واقع ئی تۆکڵێو زەمینیە گرد٘ساڵێو بە ئەنازەو چنڎ سانتی مێتری جمارە و گناڕا. جە هەر دەورێنە ئی تۆ تکتونیکێ لکا یۆرەو و چینەی،کەڵەوشکاییو بەرمەی و دماو ماوێوە دیسان ترازیا و جە یۆی دورێ گناوە.
متاومێ بواچم کە تۆ دلێنو زەمینی جە هەر دەورێو جە یۆی جیای باوە و دوەبارە جە ٤۰۰ تا ٦۰۰ میلیون ساڵێ دماتەرشۆ گنا پاڵو یۆی.
شۆنەو تازەتەرین پەیجۆرکاری زانشتی زەمینشناسی، کەڵەوشکانی پانگەئا”Pangea”بەنام و نیشانو دمایین کەڵەوشکانی زەمینی بەئەژمار مەی کە ۳۱۰میلیون ساڵێ چیوەڵی جە پەیوەستو تۆی زمینی بە یۆترینی شکڵش گێرتەن و جە ۱۸۰ میلیون ساڵێ چیوەڵ تا ئیسە پروسەو جیابیەیەو و پڕچیای ئی تەشکیە قۆمیان و هەر ئیدامەش هەن و بە پاو ئی کەردەوەو زەمینیە،۲۰۰ تا ۲٥۰ میلیون ساڵێ ئایەندە،ڕەنگا ئی چنڎ کەڵەوشکاییێ وەشێ با:
Novopangea
Aurica
Ultima Pangea
Amasia
ئەڵبەتە تەشک گێرتەی و سناریو ئی چن کەڵەوشکاییٛ چەنی یۆی جیاوازێنێ بەڵام ئا پروسە کە هەر پا جۆرە پەی کەڵەوشکایی “Pangea” تەی بیەن،پەی ئەویشایچ ڕوە مد٘ۆنە.
پروسەو جیابیەی کەڵەوشکایی “Pangea”بی نونگەو تەشک گێری “پاناوو ئەتلەسی”(Atlantic Ocean)و ترەک و تڵیشیای واز و گەورێ کە تا بە ئارۆ هەر مەنەن و جە دمارۆیچنە هەم وازتەر و پانتەریچ بۆوە و جە وەراوەریچشۆ”پاناووئارامی”(Pacific) وردیتەر و تەسک تەر بۆوە و سا بە پەیلوای زانشمەندا تفاقو شکڵ گێرتەی کەڵەوشکایی”Novopangea” بە پاو ئەویشا سناریویوی واقعی تەرا و ئیمکانو قۆمیایش فرەتەرەن.

سەرچەمە:
https://www.sciencealert.com/scientists-think-earth-s-next-supercontinent-might-look-like-one-of-these

هەورامان نێت