ئەکادیمیست فازیل بەدرەدین ئۆغڵو باسس چانەی کەرد، دەوڵەت بە ئیسفاڎە هۊرگێرتەی جە دینی حۊڵ مڎۆ بیاوۆ بە ئامانجەکاش و  حەرپۊکەی ئاگاڎیش بەکوردا موسڵمانی دا.

بە سەرمەشقایەتی جەمەو پەشتیوانی و هامکاری زانایا ئامەڎیی 'کۆنفرانسوو ئیسلامی دیموکراتیکی' چا شارەنە سازکریا. کۆنفرانسەکە جە بیناو خزمەتگوزاری یۊبیەی پیشەوەرا و دوکاندارا ئامەڎینە لوواڕاوە و چنەشەنە فرێوە جە زانایاو ئایینی و ڕێکوزیاکا جەمەو مەدەنی و لایەنە سیاسییەکا و ئەکادیمیستەکا جە کوردسان و تورکیانە ئاماڎۍ بێنۍ. ژمارێوە چا زانا و ئەکادیمیستۍاکە بەشداریی کۆنفرانسەکەیشا کەردەبۍ، قسێشا پۍ ANFی کەردۍ.

دەوڵەت حۊڵ مڎۆ هێز جە دینی هۊرگێرۆ و بەکارش بارۆ

فازیل بەدرەدینئۆغڵو ئانەش وست ڕووە، کە دەوڵەت ئایینی پېسە ئامراز و کەرسێوە دەسەڵاڎداری بەکارمارۆ و واتش، "دەوڵەت حۊڵ مڎۆ جە ئایینیوە هێز بەدەسبارۆ و بە بەکارش بەرۆ و پی جۆرە ئامانجەکاش پێکۆ. نیازوو ئانەیش نیا کە جە ڕاو بەکاربەردەی ئایینیوە چێوۍ عال کەرۆ. تەنیا ئامانجش ئانەن کە جە ڕاو ئاینیوە ۋێش بەقوەت کەرۆ و دینوو ئیسلامی پېسە ئامرازێوە هێزی بەکاربەرۆ، چنی ئانەیچ ستەم و نادادی و پاشێلکاری مافەکا مرۆڤی ئەنجام مڎۆ. ئیسلام بە ماناو وێدایدەسۆین بە حەقەتینی. ئایینوو ئیسلام فرەتەرین گرنگی بە شکۆ و کەسایەتی مرۆڤەکا مڎۆ. ماڕای شکۆمەندی مرۆڤەکا بە پاو ئایینی ڕاپنەدریا نیا. مشۊم گەلوو کوردی نەگنا چێروو کاریگەری و دەسەڵاڎداری کەسی، حەقەتینە چکۊبی مشۊم چا با. گەلوو کوردی مشۊم بە پاو یۊبیەی و یۊگێرتەیی جماوە، کێ یەکڕیزی پۍ کوردی دەسەبەر کەرۆ، کێ داواو مافەکاش کەرۆ و بۊنەو ئاڎیۆ کۊشیۆ، مشۊم چنی ئا هێزەیە یۊگێرا و ستەمی دلېنەبەرا. جە ئاژیوەنە کە پێچەوانە بۆ حەر ۋێشا باجەکەیش مڎا و بەردەوام رووبەڕوو نادادی و ستەمی باوە".

'ئاشکران چنڎە بەها بە ژەنا مڎۆ

ئەندامەو کۆمسیۆنوو گەلی و ئایینەکا دەم پارتی خەدیجە شەکەرە سەرنجش وست سەروو پێگەو ژەنا دلۍ ئەندێشەو ئیسلامی دیموکراتیکینە و واتش، "هۆشمەندی ئیسلامی، فرەرەهەندا، مشۊم سەرەتا ئانە دەسنیشان کریۆ. سەروو بنەماو پێشوازیکەردەی جە فرەرەنگیەکا، ژیۋایۍ کە مرۆڤ متاوۆ چنەشەنە پەیلوای ۋێش بەربڕۊ، ژیۋایۍ پا جۆرەما پێشکەش کەرۆ. وەختۍ ئینسان لا جە وەڵینگەو ئیسلامی کەرۊوە نمونۍ فرۍ چا جۊرەیە موینۆ. وەختۍ مرۆڤ سەرنج وزۆ سەروو وەڵینگەو دینوو ئیسلامی و وەڵینگەو وەڵۍ ئاڎیچی کەسایەتیەکا پێسە حەزرەتەو ئایشەی، حەزرەتەو زەینەبۍ، حەزرەتەو خەدیجەی و حەزرەتەو مریەمۍ بیەیشا هەن. وەختۍ چنی هەلومەرج و ئاژەو ئا سەردەمەیە مقارنەش کەرمۍ، بەراسی موینمۍ کە ئاڎۍ دەوروو سەرمەشقیشا گێڵنان. جە سەردەموو جاهیلینە حەزرەتەو خەدیجەی چا جوگرافیانە سەرمەشقایەتیش پۍ بازرگانی کەردەن و جە وەختوو پێغەمبەرایەتی حەزرەتوو محەمەڎینە(د.خ) پەشتیوانی فرەش ۋنەکەرد. تەماشەکەردەی ئیسلامی پۍ ژەنا پی جۆرە دیارا. ئارۆ ئیسلام و ئایینەکۍ تەری چێروو دەسوو دەسەڵاتینە کریێنۍ بە ئامێرێوە پۍ ئاراسەکەردەی و کۆنتڕۆڵکەردەی گلېرگەی. بەتایبەتیچ ئانەی جە کەسایەتی ژەنانە کەرا. مامەڵێوە کە ژەنی پېسە کاڵای موینۆ، حەجگیز ئێمە قبوڵش مەکەرمۍ. وەختۍ پەیجوریێوە حەقەتینە جە وەڵینگەو ئیسلامی کریۆ، وینیۆ کە چ بەها و گرنگیێوە بە ژەنا مڎریۆ".

ژیۋایۍ سەروو بنەماو ماف و دادپەروەری

ئایەتوڵا ئاشتی، سەرۆکوو گرڎیی پارتوو ئازاڎیی کە یۆ جە زانا ئایینیە بەشدارەکا کۆنفڕانسەکەی بۍ ئاماژەش پانەی کەرد، "ئامانجوو سەرەکی و بنچینەیی ئایینی ئانەن کە مرۆڤەکا ئازاڎ کەرۆ. مرۆڤ بە ئیراڎەو ۋێشۆ بۆ بە مرۆڤ. خوڎاوەند ئایینش پۍ مرۆڤەکا کیاستەن، پۍ ئانەی مرۆڤایەتی خۊتان ئیراڎە بۆ. ئایین بریتی نییا جە زۆرداری و دژواری، ئایین ئازاڎییا. جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی و جەهانی ئیسلامینە ئایین پېسە ئامرازێوە زۆرداری بەکارمۍ. گەلوو کوردی مشۊم وەڵۍ گرڎ چێوێنە جە ئامانج و ئەندێشەو ئایینی بیاوۆنە. ئامانجوو ئایینی تەنیا نما و ڕۊچۍ نییا، ئامانجوو ئایینوو ئیسلامی ژیۋایۍ شکۆمەندانەین پۍ تەماموو مرۆڤایەتی. بە داخۆ دەسەڵاتداری بە پاو ئایدۆلۆژیاو ۋێش مامەڵە کەرۆ. ئارۊنە گرڎوو ئایینزا، ئایدۆلۆژیا و تەریقەتەکا ئایینی بە پاو ۋێشا شی کەراوە. ئانە بە دڵنیاییوە راس نییا. مشۊم بە عالی چانەی بیاومێنە".

جە ۋەران ۋەروو ئیسلامی دەسەڵاڎدارینە، ئیسلامی دیموکراتیک بیەیش هەن

هامسەرۆکوو جەمەو دیموکراتیکی عەلەویەکا پیر زەینەڵ کەتە باسش چانەی کەرد کە جوگرافیاو ۋەرکەوتوو دلېڕاسەی خۊتان چنڎین کولتور و ئایینا و واتش، "ئشناسنامە جیاوازا ئەتنیکییەکۍ رووبەڕووو قڕکەردەی و کۊکوشی باوە، ئشناسنامە جیاوازەکۍ دڎانشا مەنریۊپۊرە. بە ئایین و قورئان بەهانۍ پۍ ئانەی ماراوە، ئیسلاموو دەسەڵاتی رێک پا جۆرەنە. حەرپۊکەی مشۊم ئیسلامی دیموکراتیک یاگەگیر و چەسپیۆ".