ڕاگاو لوتیٛ(Nasopharynx) یام ڕاگاو گڵویٛ و لوتیٛ، یام گڵوەی سەرینە(Epipharynx)، ئی بەشەو گڵویٛ سەرینیٛ لکان هەردوە وڵەو لوتیٛرە، واریچۆ مەلکوٙ گڵوەی دلیٛڕاسینیٛرە، بە یاردی پارچە نەرمە گوٙشتێوە پەشتەو مڵاشینە (Uvula) هەردووە ڕاگاو لوتیٛ و دەمی جیا مەکریانوە. وەختو نان وەردەینە ڕاگاو لوتیٛ مەوزوٙرە، هەرپاسە ئی نەرمە گوٙشتەو پەشتەو مڵاشیە ئەرکو کەردەیۆ و وستەیرەو هەردووە ڕاگا و دەمی و لوتیٛ مەکەروٙن دەمێو هەوا جە تاڵە دەنگیەکاوە بەرمشوٙ، هەرپاسە پەنەیچش مەواچان (velum).
ڕاگاو دەمی: Oropharynx یام گڵوەی دلیٛڕاسینە(Mesopharynx)، ئی بەشە جە گڵوی، بە شو وەڵیٛش بەکوٙمەکو بنەو زوانی مەوزیوٙرە، دمایچش بەهامکاری یەریٛ ماساوڵان مەفشاریوٙ، گڵوەی دلیٛراسینە هەمیشە کریێنۆ، بیٛجگەم وەختو قوتداینە هەکە مەوزیوٙرە، کوٙڵەکیٛ گلویٛ جە دەمیش جیا مەکەروٙنوە، زوانە گولانەیچ(زوانە میچکلانە) جە بینیٛش جیامەکەروٙوە.
ڕاگاو بینیٛ: راگاو گڵویٛ و بینیٛ(Laryngopharynx): یام گڵوی چیٛرینە(Hypopharynx)، ئی بەشە جە گلویٛ ویٛراس لکان بینیٛرە، مەگنوٙنە هەردوەلاو زوانە گولانەیوە، کوٙتاییەکەش مەبوٙنە بە دویٛ بەشیٛوە، یوٙشا تایبەن بە کۆئەندامو هەرسی، ئەویچشا تایبەن بە کۆئەندامو هەناسەی، پاسە بوٙ گڵوی ئینا چیٛرو کاریگەری(بینیٛ، زوانە گولانە، مڵاشی نەرمی و نەرمە گوٙشتو پەشتەو مڵاشی، زوان)ینە، مەوینمیٛچ گڵوی ئەرکێوی فرە کریٛڵی مەوینون جە دروسنای دەنگەکانە، چون یوٙن جە هاڵیگایەکاو زرنگنای، جگەم چانەیچ دەنگەکان بەهازیٛ مەکەروٙ(زلیٛشان مەکەروٙنیٛ)، دماو ئانەی جە بینیوە مەیان سەرەوکوی.
 
هاڵیگاو لوتیٛ: Nasal cavities 
هاڵیگایەکیٛ لوتیٛ، دویٛ هاڵیگاییٛ تەنگیٛ پیٛسە یوٙی، کە بە بوٙنەو پیٛشەو لوتیٛ و کرۆچڵڵەکیٛو لوتیٛوە کریان بە دویٛ بەشیٛوە، هاڵیگایەکیٛ لوتیٛ سەرۆ هەتا کاسەو سەرەی دریٛژیٛ مەبانیٛوە، یاوانیٛ میانو هەردوی چەمان، چیٛریچۆ مڵاشی بنکەو هاڵیگاو لوتیٛن، بەرۆ بە هەردووە وڵە لوتیٛ بەری و دلیٛچۆ بە هەردوە وڵەلوتیٛ دلیٛ دمایش مەیوٙن.
فرەو کەردەوەو هەناسەی ڕاو لوتیٛوەن، پەوکای بڕێ موویٛ هەنیٛ دلیٛو وڵەلوتەکانەنە ئەرکشان پاککەردەیەو هەواین جە تەپ و تۆزی و خوٙڵیٛ و چیٛوی تەری، هەرپاسە دلیٛو لوتیٛ مادێوە لیٛقش چەنەن ئەرکش تەڕکەردەی و نمدارکەردەی هەواین، شونیەرە لوتە بە پەردێو دلیٛپوٙشە کریاینە پەڕەنە موولولیٛ ونیٛ، ئەرکشان گونجنای هەواین کە هوٙرش مەلوشمیٛ، یانی پلەو گەرمایش گەرم مەکەروٙنە یام فیٛنکش مەکەروٙنوە چەنی هەواو شوٙشەکان مەگونجنوٙش، گونجنای پلەو گەرمی هەوای هاڵیگاو لوتیٛنە فرە کریٛڵین، چونکاتەی هەر وەختێو توشو هەوکەردەی شوٙشیٛ بیمیٛ شونەما منیوٙرە سەرو دروسبیەی دەنگەکان.
هاڵیگاو لوتیٛ پیٛسەو هاڵیگێوە زرنگنای ئەرکو دروسنای چنڎە دەنگێوە مەوینوٙن پسە(م، ن، نگ، نڎ)، دەنگە لوتیەکیٛ بە هامکاری مڵاشی و نەرمە گوشتو دماو مڵاشی دروسیٛ مەبانیٛ.velum  مڵاشی نەرم نزم مەبوٙرە پەی واری و نەرمە گوٙشتەکەو پەشتەو مڵاشی راگاو دەمی مەگیٛرۆنە پەی بەرشیەی هەوای جە ڕاگاو لوتیٛوە، هەرپاسە لوتە چەنی گڵویٛ سەرینیٛ بە یاردی ئا پەردە لیٛقەیە کە دلیٛپوٙشو هەردویش پوٙژنان، هازێوە لوشتەی دەنگەکاشان هەنەن و زرنگنای وەش مەبو
هاڵیگاو دەمی: Oral cavity 
هاڵیگاو دەمی و ئەندامەکیٛو دلیٛو دەمی، کریٛڵی تەرین ئەندامیٛو کۆئەندامو دەنگینیٛ، هەرچنڎە ئەرکی سەرەکیو دەمی هاڕای و وردکەردەی واردەین، وەلیٛم ئەرکیٛوی فرە مەوینوٙن جە بەرهەم ئاوەردەی دەنگەکانەنە، مەتاومیٛ بواچمیٛ مەکینەی سەرەکین جە دروسکەردەی دەنگەکان، چون بەشی فرەو دەنگەکان دلیٛ هاڵیگاو دەمینە مەدروسیانیٛ، هەرپاسە ئا دەنگیٛ کە یاگێوی تەرۆ دروسیٛ مەبانیٛ، هەمدیس دەم بەشداری مەکەروٙنە جە بەرکەردەی دەنگەکانە، چە دەنگەکەی بکەرۆ بەرۆ یام وەرگیری بکەروٙ چەنەشان و بلان پەی هاڵیگاو لوتیٛ.
هاڵیگاو دەمی بە هەردووە لچیٛ(لەوسیٛ) دەسپەنەمەکەروٙ و بە نەرمە گوٙشتو پەشتەو نەرمەمڵاشی دمایش مەیوٙنە، ئیسە بە کوڵی باسو ئەندامەکانو دلیٛو هاڵیگاو دەمی مەوزمیٛ ڕووە، ئەرکشان پەی دروسنای دەنگی کامەن و چەنینەن؟
ئی باسە دریٛژەش هەن.. د. ناجح گوڵپی 25/12/2021 (سەرچەمە: کتیبو ڕازوانو هەورامای، دەنئەشناسای و زانستو دەنگی، چاپو 2020).