ئەنداموو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان جە گۆڤاروو ستێرکا جوانینە هۊرسەنگنایش پەی ژیۋای گەشمەرڎە حەقی کارەری کەرد.

دوران کاڵکان یاڎش ئاردۆ کە ١٨و ئایاری پەی ئاڎیشا ڕۆو گەشمەرڎان و پی بۆنۆ جە کەسایەتی حەقی کارەرینە بە ڕێز و حورمەت و منەتبارییوە گرڎوو گەشمەرڎا حیزبی و کۆشیایشا یاڎ مارمێوە.

دوران کاڵکان ئاماژەش پانەی کەرد کە جە فاکەڵتی زانستی زانشتگەو ئەنقەرەینە وەختۍ چا ۋەنێنە حەقی کارەرم ئشناسا و واتش: "وەڵۍ ئانەینە ڕابەر ئاپۆی بشناسوو هەڤاڵ حەقیم ئشناسا. بە دڵنیاییوە هەڤاڵ جومعەیچ ئشناسێنا. هەڤاڵ حەقی جە ساڵەو ١٩٧١-١٩٧٢، بەرشی پەی بەشوو بیرکاری جە فاکەڵتی زانستی زانشتگەو ئەنقەرەی.

دوران کاڵکان ئانەش وست ڕووە کە نەزانۍ هەڤاڵ حەقی چنی ڕابەروو گەلوو کوردی مژیۋۆ و واتش: "بەڵام ئاڎ یۆبۍ چا کۊششکارە شۆڕشگێڵنا کە جە فاکەڵتی زانستینە ئشناسیۍ، چنی بڕۍ کەسا حۆڵوو ڕێکوستەی گروپێوە شۆڕشگێڵنی دۍ. سەرمەشقایەتی کەرۍ. جە فاکەڵتییەکەنە کەسانێوە فرۍ سەر بە مەهەپەی بێنۍ ، گروپی شۆڕشگێڵن پەی ئانەی بتاوۆ ۋێش پارێزنۆ، پێویس بۍ فرە عالتەر ۋێش بە ڕێکوستەی بکەرۆ زیاتەر پێوەرە هەرمانە بکەرا، هەڤاڵ حەقی چا بارۆ سەرمەشقایەتی و ڕێکوستەی کەرۍ. جە جەنگوو دژ بە فاشیستینە بەردەوام وەڵێوەبۍ."

دوران کاڵکان ڕۊشنش کەردۆ، ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالان جە تشرینی دووەم و ١٩٧٢جە زینڎانەنە ئازاڎکریا و واتش: "ڕووەکەم بە عالی یاڎ نیا، بەڵام مانگەو تشرینی دووەمی بۍ، وەختۍ ڕابەر ئاپۆ زینڎانەنە زیارە، جە گەنجێوە بەحری سیاوی نامونیشانوو هەڤاڵ حەقی و کەمالیش هۊرگێرتەبۍ، یۆ چا گەنجا بۍ وەڵۍ ئانەی گیریۆ چا یانەنە مەنێوە، بە ڕابەرایەتی ماچۆ، 'شۆڕشگێڵناو ئا یاگۍ پەی شمە گونجیان، ڕابەرایەتی دماو ئازاڎکەردەیش لووا پەی ئا یانەیەو چا مەنێوە. ۋەروو ئانەی گیریابۍ، دەرفەتوو مەنەیۆیش جە کەمپوو خۊنکارانە نەبۍ. دماو چن ڕووێوە ملۆ ئا یانەی کە نامونیشانەکەش ورگێرتەبۍ. جە بەرەی مڎۆ و ۋێش مشناسۆ و چا یانەن مەنۆوە. کەماڵ پیر پی جۆرە باسوو ئا وەختیە کەرۍ، "ڕووۍ جە بەرەیش داو سڵامش کەرد و پەرساش ئایا پېسە مێمانی قبووڵما کەردۍ؟ واتما تکا مکەرمۍ دماو ئانەی ڕۆی دووەم بی بە خاوەن یانە و ئەمرەش پنەکەردیمۍ."

گەرەکما ئینەی بواچوو. پێگەو ڕابەرایەتی، وەڵێکەوتەو ڕابەرایەتی ڕووەدایۍ جیاوازا، بەڵام هەڵای کردارێوە پا جۆرە نەبیەن. تەنیا چن کەلیمێوە بۍ. جە ئاژێوە چانەنە ئەنەیاوای چی کەلیما پېسە کەلیمۍ ڕابەرایەتی ئاستێوە تایبەت و نایابوو ئەنەیاوایا. ئاست و جددی و ڕاسگۆیی ڕابەرایەتی نیشانە مڎۆ. ئانۍ زیاتەر و بەقوەتتەر ئینەشا نیشانە دا، هەڤاڵا حەقی کارەر و کەماڵ پیر بێنۍ. دماتەر قەد چنەش جیۍ نەبیێوە. ئی یۆ ئەشناسایە ژیۋایۆیۍ تازەش بە وێشۆ دی. هەنگامێوە تازۍ نریا. بەرش وست کە کریۆ ژیۋایۍ تازە، جیهانێوە تازە وەش بکریۆ. ئینە هەنگامەی یووەمە بۍ جە پرۆسەو وەڵێکۊتەکانە."

دوران کاڵکان، ئاماژەش بە قسەکاو ڕابەروو گەلوو کوردی، عەبدوڵا ئۆجەلانی کەرد، سەبارەت بە حەقی کارەری کە واتش؛ "ئاڎ پېسە ڕۆحی شاراوەو من بۍ" و ئی هۊرسەنگنایشە کەرد: "هەڤاڵ کەماڵیچ هێزوو جمیەرەکەی بۍ. یەکسەر قەرار گێرۍ، یاگۍ ۋێشەنە نەمردۍ و هەمیشە جە جماینە بۍ. جمیەرەکە پېسە جمیەرێوە ڕابەرایەتی دەسش پنەکەرد. سەرەتا گرد پەیوەندیشا بە ڕابەر ئاپۆیۆ کەرد. پۊکەی ڕابەرایەتی سەرمەشقایەتیش گێرت ئەستۆ. گرڎوو زانیاریەکا بە ڕابەرایەتی دریێنۍ. جمیەروو پەکەکەی، گرووپی ئاپویی، شۆڕشگێڵنا کوردسانی تا ئەرەمەرزنای ڕسمی پەکەکەی، ڕێکوزیێوە ڕسمی نەبێنۍ، بە کردەوە جە تەرەفوو ڕابەرایەتیەوە بەڕێکوستەی کریێبێنۍ.

حەرچنڎە هەڤاڵ حەقی بە شێوێوە ڕسمی نەبۍ، بەڵام بە کردەوە یارمەتی رابەرایەتی دۍ جە جابەجێکەردەی کارەکاشەنە. پەی نمونەی ئانێ نەتاوابیێشا چنی ڕابەرایەتی کوۍ باوە چنی هەڤاڵ حەقی کوۍ بێنێوە. ڕانماییەکا هورگێرێنۍ. ئانۍ گەرەکشابۍ گوزارشتە بڎا بە ڕابەرایەتی، بەڵام نەتاوێنۍ چنیس کوۍ باوە، چنی هەڤاڵ حەقی کوۍ بێنێوە و گوزارشتە پاڎیی دێنۍ. حەرپاسە ڕانمایش چنە هورگێرێنۍ. دماتەر فرەو چێوەکا جە تەرەفوو هەڤاڵ حەقیوە  کریۍ بە گوزارشتە دریۍ بە ڕابەرایەتی.

حەرپاسە ڕابەرایەتی کارەکاو هەڤاڵ حەقی بە ڕاس زانۍ، قەناعەتش بۍ کە غەڵەت مەکەرۆ.

وەختۍ هەڤاڵ حەقی سەرحاڵوو کارێ بۍ، ڕابەرایەتی چەمڎاریش نەکەرۍ. ۋەروو ئانەی چنەش دڵنیابۍ و واتش: "حەقی جە گرڎ دەرفەتەکا کەڵک هۊرگێرۍ و دەرەنجامەکا دیاری کەرۍ و گوزارشتەشا سەر ئاماڎە کەرۍ."

هەڤاڵا قسەکاو هەڤاڵ حەقی- به قسۍ ڕابەرایەتی زانێنۍ و هەرمانەشا سەر کەرێنۍ. هیچ گومانێوەشا نەبۍ. وەختۍ تاوێنۍ بیاوا بە هەڤاڵ حەقی، پېسەبۍ یاوێبا بە ڕابەرایەتی و چەمشا بە ئاڎیی کەوتەبۆ، پاسە بۍ.

دۆران کاڵکان بە ئاماژە دای پانەی کە جە وەختوو فشارەکا ١٢و ئادارینە ئا یانە پېسە ژوورێوە قەراردای بۍ، یاگێوە بۍ پەی ۋەنای و گفتوگۆی، ئاماژەش پەنەیچ کەرد، حەقی کارەر جە حەقەتینەنە سەروو ئا بنەمایە جە وەشکەردەی گروپی ئایدیۆلۆژینە جە ئەنقەرە  بەشداریش کەرد."

دوران کاڵکان ئەرەیاۋنۆش، جە سەرەتاو ساڵەو ١٩٧٦ وەختۍ قەراروو گێڵایۆ پەی کوردسانی دریا، حەقی کارەر یۆبیەن جە یووەم کەسەکا کە گێڵانۆ کوردسان و ماچۆ: "وچیۆ کە لووان هەرێموو سەرحەدی. جە ئاخروو ساڵەو ١٩٧٦ینە بوومەلەرزێوە وانەنە ڕووەشدا، چانەینە لووابۆ پەی وای. چنی گروپوو ئاپۊییەکا لووابۍ پەی وای. گروپەکەو دیلۆکیچ لووۍ بێنۍ. ماوێوە فرە جە شارەکا سەرحەدی و بایزیدینە نەمەنۆ، پەی کاری کوڵ مەودای لووۍ فرەو یاگا. چا وەختەنە ملۆ پەی ئێلحی پەی کاری و ماوۍ چا مەنۊوە. جە ئێلحەنە بناغەی یووەم و کار و ڕێکوستەی جە تەرەفوو هەڤاڵ حەقیوە ئەرەمەرزیان."

دۆران کاڵکان جە درێژەو قسەکاشەنە ماچۆ، جە ئاخروو هامنوو هەمان ساڵێنە، حەقی کارەر ڕووە جە دیلۆکی مکەرۆ و ئەرەیاۋناش، کە تا ١٨و ئایاروو ١٩٧٧ واتە تا وەختوو گەشمەرڎەبیەیش دیلۆکەنە مەنەنۆ و جارجار سەردای مەنتیقەکا دەوروبەری مکەرۆ  و درێژە بە کارەکاش مڎۆ.

دوران کاڵکان ماچۆ: "فرێوە جە هەڤاڵەکاما دیلوکەنە هەرمانە کەرێنۍ، بەڵام دماو ئانەی هەڤاڵ حەقی ملۆ پەی وای، دیلوک بی بە ناوەند. بە کردەوە بی بە ناوەندوو چالاکیەکا پەکەکەی جە کوردسانەنە. چاوە ئاگاڎاری و ڕانمایەکۍ بەرۍ شێنۍ. ڕابەرایەتی زیاتەر ئەنقەرەنە بۍ. قۆناغی تاکتیکی سەرەتایی واتە کردار و چالاکییە تازەکۍ چاوە دەسشا پنەکەرد. هەڤاڵ حەقیچ سەرمەشقایەتیش کەرۍ. جە پەروەردەو ڕێکوستەینە دەورش گێڵنان و هەرمانەش کەردە. پەی ڕێکوستەو جمیەروو گەنجا شۆڕشگێڵنی گرد چێوۍ کەرۍ. دیلوک ناوەندێوە گرنگوو شۆڕشگێڵنا بۍ  جە گەشە ئەسای و پەرەساناینە بۍ. شارێوە گەورەو کوردسانی بۍ. جە سەرەتانە گەنجاو شارەکا کوردنشینی و بەتایبەتی خەڵکوو شاروو ڕوحای لوێنۍ دیلۆک. کرێکارا و خۆنکارێچ ئێنۍ. چا ئەرەنیشتێوە فرێ کوردۍ بێنۍ کە فرەیشا کرێکارۍ و خۊنکارۍ بێنۍ. پەکەکە بە خێرایی دلێشانە پەرەش سانا. جمیەری سەرەتایی وەشکەردەی کادرا جە دیلۆکەنە لوواڕاوە. دەیان یانۍ هامبەشۍ کۊشیای وەشێکریۍ، گروپی پەروەردەیی وەشکریا. دلۍ کرێکارا و گەنجانە گروپێوە گەورە ئەرەمەرزیا. حەرپاسە مەهەپە حۊڵ دۍ چا مەنتیقانە ۋێش ڕێکوزۆ. هەڤاڵ حەقی جە کۊشیای دژ بە گرووپە فاشیستیەکا مەهەپەینە ڕابەرایەتی کەرۍ.

جە سەرەتاو مانگەو ئایارینە جە دیلۆک گلێرۆبیەیێش پەی سەرۆک ئاپۆی ڕێکوست. ئاڎ ۋەرپرسوو دیلۆکی بۍ. جە سەرەتاو ساڵەو ١٩٧٧ ئەنقەرەنە بەشداروو کۆبیەیۆکەی بیەن و دماتەر بە ڕسمی بیەن بە یاردیدەروو سەرۆک ئاپۆی.

دوران کاڵکان ئاماژە پانەی مکەرۆ کە حەقی کارەر بە شێوێوە ڕێکوستەیی هەڵسوکەوت کەرۍ و بەرێش ڕاوە ، حەرپۊکەی گەشمەرڎەبیەو حەقی کارەری کاریگەریش سەروو گرڎ لێوە کەرد.

دوران کاڵکان دەس نیشانش کەرد: "تیرۆر کەردەی هەڤاڵ حەقی، پرۆسێوە چارەنوویسساز بۍ. سەرۆک ئاپۆ جە بەرگرینامەکەشەنە واتش: "تا ئا وەختە دیار نەبۍ کە پەکەکە چنی بلۆ وەڵێوە و چنی دەس پنەکەرۆ. تیرۆرکەردەی حەقی کارەری بی بە مەڵامەتێوە پەی دەسبەکار بیەی ئا جۆرە هەنگاما. پەکەکە دووۍ هەنگامێش نیۍ. هەنگامەی یووەمە جەنگی شۆڕشگێڵنانەی حەق کەردەیۆ بۍ. پڕۆسەو جەنگی شۆڕشگێڵنی سەروو بنەماو ڕادیکاڵ بیەی دژوو ئا کەس و دەزگا سیخوڕیا مکەرا بە تایبەت سەروو بنەماو حەق ئەسایۆ حەقی کارەری دەسش پنەکەرد. قەرارێوە چانەش دا. تا ئا وەختە پەکەکە بەشێوێوە پلان پەی مجیایرە چەک بەکارنارۍ. هەرچەنڎە جە بۆنە جۆراوجۆرەکا گەنجانە بەکار ئاما بۆ ، بەڵام شەخسی بۍ نەک ئۆپەراسیۆنێوە چەکڎاری گەورەی پلان پەی مجیایرە. ئەوەڵ ئۆپەراسیۆنی گەورەی چەکڎاری سزادای بکوژاو حەقی کارەری بۍ. ئینەیچ کاریگەریێوە گەورەش وەشکەرد. پەکەکە شش مانگۍ خجڵ و ئی پلانۍ بۍ. چا ڕوۆ تا ئیساتۍ بەردەواما. حەقەتینەکە ئانەنە کە کریۆ واچمۍ سەرەتاو جەنگی ڕەواو ۋێپارێزنای بۍ. بەکارئاردەی چالاکی چەکڎاری پی جۆرە دەسش پنەکەرد.

وەڵۍ گلێرۊبیەو دیلۆکینە جە ئامەد گلێرۆبیەیێما ئەنجامدا. سەرۆک ئاپۆ سەبارەت به ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی و جیهانی و کوردسانی جە ماوەو ٨ سەعاتانە هۊرسەنگنایش کەرد. جە دماینە واتش: " پەی دلێنەبەردەی ئی جۆرە ستەمکارییە جگە جە جەنگوو ڕزگاریوازی نەتەوەیی هیچ ڕێوەتەر نییەنە."

دوران کاڵکان ئاماژەش پانەی کەرد که هەنگامەی دووەمە بەرەو پارتی بیەی واتە ئەرەمەرزنای پەکەکەی بۍ و واتش: "سەرۆک واتش: "قەراروو پارتی بیەی دریان، پەکەکە ڕێکوستەیێن پەی یاڎئاردەیۆ حەقی کارەری." دووۍ قەرارۍ بنەڕەتیۍ دریۍ. یووەم سەرەتاو مدرامانی چەکدارییا. دووەم; سەرەتاو پرۆسەو ئەرەمەرزناو حیزبی بۍ.

جە ئەیلولوو ساڵەو ١٩٧٧ ی ڕابەرایەتی بەرنامەو حیزبیش دیلۆکەنە متەرە. جە سیاو نویس و بەرنامێوە پی جۆرەینە، جە ڕوو پیمەری و ئامانجیوە، خاوەنداری جە ڕاسی و دروسی حەقی کارەری کریا. پەکەکە پی جۆرە ئەرەمەرزیا. دماتەر پرۆسەو پێکئاردەی و پەرەسانای حیزبی دەسش پنەکەرد. پۊکەی بنەمای سەرەکی پەکەکەی و ڕادیکاڵ بیەی شۆڕشگێلنان، خاوەنداریین جە یاڎەوەریی حەقی کارەری. ئێمە ئینایمۍ ٤٥ ساڵەو پرۆسێوە چانەینە. ٤٥ ساڵێن پەکەکە سەرمەشقایەتیۍ گەورە ڕاوەبەر مکەرۆ، پەکەکە وەڵێکەوتەن، جەنگوو ۋێپارێزنای جە دژوو گرڎ جۆرە دماکەوتەیۍ سەروو بنەماو شۆڕشگێڵنی ڕادیکاڵی بەردەواما. حەقی کارەر سەروو ئی جۆرە حزبایەتی و مدرامانەیە پی جۊرە یاڎ مێوە."