پەکەکە جە ٥-٧و ئایارینە جە هەرێمەکاو پارېزنای مەدیاینە ١٢ـەمین کۆنگرەو ۋێش بە سەرەکۊتەیی ئەنجام دا و چنەشەنە قەرارو دمایئاردەیش بە گرڎو ئا هەرمان و چالاکیا ئارڎ کە چېرو نامۍ پەکەکەینە ئەنجام دریێنۍ. جە ئەنداماو کۆنگرەی هامسەرۆکو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی، جەمیل بایک، ئەندامۊو دیوانو کۆنگرەی خالیدە ئەنگیزەکە و ئەندامو کۆردیناسیۆنو جەمەو جوانا، ئۆزگور شەڕکەر پەی ستێرک تیڤی هۊرسەنگنایشا پەی کۆنگرەی و سەردەمی تازەو ئەوەکۊشای کەرڎ.

چەمپنەکۊتەیەکە پی جۊرەنە:

کۆنگرەو ١٢ـەمینو پەکەکەی جە دنیانە دەنگش داوە. گەرەکمانە جە پەکەکەیۆ دەس پنەکەرمێ بەمەڵامەتو تاریخو ٥٢ ساڵەیۆ. شمە جە کۆنگرەو یوەمێ و دماین کۆنگرەیشنە (کۆنگرەی ١٢) بەشدارێ بییەیدێ چنین ئوەکۆشای یاوا پی ڕووەیە، هەلومەرجو ئاکاتە و کوردەسانی چنین بێ، پێسەو ئانەی ڕابەر ئاپۆ ماچۆنە، 'بییەیمێ بە وڵاتپارێزێ وڵاتێوەما جە ئەستۆ گێرت کە کەس نەیارێ نامێشش بارۆنە'. گەرەکمانە سەرو کۆو ئی پەرسا قسێما پەی بکەردێ.

جەمیل بایک: سەرەتا بەستەو  کۆنگرەی جە گرڏیما  و بە تایبەت جە ڕابەر ئاپۆی موبارەک مکەرو. کۆنگرە جە مانگە و گەشمەرڏانە بەسیا. جە تاریخو ئەوەکۆشایمانە ڕاسا گەشمەرڏێ سەرمەشقێ و فرێما دێنێ، بەڵام گەشمەرڏێ مانگە و گوڵانی یاگێوە تایبەتەشا هەنە. جە کەسایەتی هەمڕا فواد و هەڤاڵ ڕەزا ئاڵتوونینە گرڏ و گەشمەرڏا مانگە و گوڵانی و گەشمەرڏا ڕاو  ئازادی و یەکسانی بە ڕێز و شکۆوە یاڏ مکەرمێوە. سەرکۆتە و کۆنگرەو ١٢ جە ئەنجامس ئێش و قوربانی و ئەوەکۆشای گۆەرە ئاما ئاراوە. کۆنگرە سەرو بنەماو ئی ڕەنجە گۆرەیە بەسیا. سەرو ڕەنجو گەشمەرڏا، گەل و دۆساما و بە تایبەت سری سورەیا ئۆندەر پێکئاما کە ڕەنجی گۆرەش دا چی ڕوانگۆ. جە ئەنجامەنە کۆنگرە بەسیا و سەرکۆتانە قەرارو وێشادا.

پەکەکە جە دۆخێوە ناهەموارەنە ئەرەمەزیا. جمیەرە سۆسیالستەکێ تورکیای گورزێوە گۆرێشا وەرکەوتەبێ. هەرپاسە کۆو جمیەرەی و سەرهوردایە کوردیشا کە سەرکووت کەرد و ئاوارەی دمایش ئامابێ. یانی ڕابەر ئاپۆ جە کاتێوە گرنگەنە دەسوەردای تاریخیش کەرد. ئەر دەسوەردای تاریخی ڕابەر ئاپۆی نەبیێ ئانە ئارۆ هیچ کەسێ نامێ کوردی و کوردەسانی نەشنەوێ و دلێشنە نەژیوێ. ئینە حەقیقەتێور یپتاریخییا. بەرکەوتە و دەسوەردەی ڕبەر ئاپۆی چێوێ ئاسایی نەبێ. جە بارودۆخێوە ئاسایینە ئی دەرفەتە وەش نەبییەن. ڕابەر ئاپۆ وێش ماچۆنە، 'کاتێ پەرەم پی دەسوەردای تارخییەیە دا، چێوێ نەبێ بەنامێ کوردی و کوردەسانیۆ'.

'ئەرەیاوناو کۆنگرەو یوەمی گرڏش  شۆک کەردێ بە دۆڵەتو تورکیچۆ'

ڕابەر ئاپۆ بە دەسوەردسی کوردەسانی و وڵاتپارێزنی کوردەسانیشش زینە کەردۆ، ئاردشۆ دلێ تاریخی و زینەبییەیۆو تاریخیش وەشکەرد. یانی پەنەواز گەلوو کوردی، گەلا وەرکەوتوو مییامینی و مرۆڤایەتیش خاس ئی حەقیقەتەیە بزانۆ. ڕابەر ئاپۆ حەر جە دەستپێکۆ تا ئەرەمەزنارە و پارتو (پەکەکە) چنین ئەوەکۆشایش وست وەڵێ، جە ڕوانگە و ئایدۆلۆژیای و فەلسەفییۆ گەشەش بە ئەوەکۆشایێ فرە زەحمەتی دا. بەرمەبناو ئی ئەوەکۆشایە یاویامێ بە ئەرەمەزنارە و پارتەکەیما. جە ئەنقەرەنە گرووپێوە کولانەی ئایدۆلۆژی بێ، دماتەر بی بە گرووپێوە سیاسی، سەرو ئی بنەمێ بیی بزاوتێوە جوانا. جە درێژەو ئی هەنگامێنە دماو چنین گلێرۆبیێ پارتی بییەی ئاما ئاراوە. ئەرەمەزنارە و پەکەکەی جە تاریخو گەلوو کوردەسانینە یاگێوە گرنگە و تایبەتەش هەنە. چونکە ئا تارێخەشە سەرەو چێر کەردەن کە بەرەوو دلێنە شییەو کوردا ڕاش گێرتێبێ. ئیتر کوردێ تاریخو وێشا نویستۆ. چوونکە بە گرڏ شێوێوە کوردێ جە تاریخیشا ئەرەبڕیێبێنێ. نکۆڵی و دلێنە بەردە و کوردا جە ئارانە بێ. ئەەمەزنارە و پەکەکەی دەرفەتێوەش پەی کوردا ڕەخسنا تا تاریخو وێشا بنویساوە و بنیادش بنیا. گرڏ و ئا بزاوت و سەر هوردایا بەنامێ کورداوە سەرشا هوردابێ گرڏ سەرکوتێ کریێبێنێ. کاتێک تەڤگەر یوەم هەنگامەش نییا و ڕووبەڕوو دژایەتی فرەی بییۆ. گەرەکشا بێ ڕا جە بەرکەوتەی گێرانە. گەرەکشا  بێ ئی فکر و، فەلسەفە و ئەوەکۆشایە نەپڕیۆوە پەی کوردەسانی، هیچ ئیسفادەش پەی کوردەسانی پنە نییا، پەی ئانەی حەر چێوێ بەنامێ کورد و کوردەسانییۆ بەرگنۆنە گرڏ جەبار بریۆنە. ئاوا ئەپاسە ڕاکیرییەکەشا وەش کەردەبێ. بەڵام ڕابەر ئاپۆ جە دژو ئی ئاستەنگیا مرداوە و هەنگام بەهەنگام یاوا بە پارتی بییەی. ڕابەر ئاپۆ جە ژیوای ئەوەکۆشای وێشەنە ئا ئەوەکۆشایشە پەرە پنەدان پەی حەر کوردێ کە جە هەر هەلومەرجێوەنە پەی ئازادی و دیموکراسی کۆشش بکەرۆ، ئەرەمەزنارەش بە بنەماو وێس گێرت. واتش ئەر ژیوای بۆنە ئانە پەنەوازا ئازاد بۆنە، ئانەی جە ئیسەنە هەن ژیوایێ نییا کورد چنەش بژیوۆنە، ئینسان نمەتاوۆنە نامێ ژیوایش چنە بنریۆنە. چی بە نامێ کوردەسانی و کورداوە گرڏس یاونانە ژیوای چێشا و مەردەی چێشا. جە کوردەسانەنە پەنەوازا چ جۆرە وەڵکەوتێوە بریۆ ڕاوە، پەنەوازا فەلسەفێوە چنین بۆنە، ئایدۆلۆژیایێ چنین وەڵێ گنۆنە کە کوردا جە مەردەی ڕزگار بکەرۆ و زینەشا کەرۆ و ئەوەکۆشایش پەی بکەرۆ گرڏ و ئینیشاشە پەرە پنەدا.

پی مەڵامەتۆ ڕابەر ئاپۆ دەستوەردایێ فرەلایەن و تاریخیش وەڵێ وست. چونکە جە کوردەسانەنە چێوێ نەمەنە بێ بەنامێ کوردی و کوردەسانیۆ، پەنەوازا سەر جەنۆ گرڏ چێوێ بنیادبنریۆ کە جە باربریابێ، هیچ کوردەتانێوە جە ئارانە نەبێ، ئانەی بێ تەرمێوە مەردە بێ. چنین پاشە بکەرمێ ئی تەرمە زینە بۆوە، چ ژیوایێ جەمەردەی وەش بکەرمێوە؟ ئانەی ڕابەر ئاپۆ بە پەکەکەۆ پەرەش پنەدا سەرو ئی بنەمێ بێ. یانی جە جەهانەنە گەلێوە میللەتی چێردەسە بییەیشا هەن، ئەرەگیرێ وڵاتشا ئەرەگیر کەردەن، سیاسەتو وێشا بەردەن ڕاوە، بەڵام هیچ جارێ ئانەی جە کوردەسانەنە پەرەش پنەدریابێ ژیوایش نەبییەن. یانی کوردەسانی جیاواز. دلێنە بەردەی تەمامەتیش بییەن. زینە بییەیۆ و گەلێوە چی جۆرەی، ئانەی جە گرڏ هەلومەرجێوەنە تاوۆنە پەی ئازادی وێش ئەوەکۆشۆنە وەڵوستێوە ئاسان نییا. پێسەو ئانەی واتم بە قوربانی و ئێش و ئەوەکۆشای گۆرە ئاما ئاراوە. کاتێک کۆنگرەی یوەم وەڵێ وسیا، جۆشخرۆشێوە گۆرەش وەش کەرد، جە کوردەسانەنە هیچ کەسێوە گریمانەو ئانەیش نەکەرێ بە نامێ کوردی و کوردەسانیۆ تەڤگەرێوە چی جۆرە بەرگنۆنە. ئینسان تاوۆنە واچۆ گرڏ شۆکێ بیێنێ بە دۆڵەتو تورکی و جاهانیشۆ.

'پەکەکە چارەنووسو دادووری کوردەسانیش هەڵاوێژکەردۆ'

جە کوردەسانیشەنە بەینو هەڤاڵا و گەلیشەنە مۆراڵێوە گۆرەش وەشکەرد. ڕەنگە گرڏ کەسێ بە قوڵی جا هەنگامێ ڕابەر ئاپۆی نەیاوابۆنە کە ڕابەر ئاپۆ گەرەکش نییا، بەڵام سەرەڕاو ئانەیچ پەی ئانەی بە نامێ کوردەسانی و گەلوو کوردەسانیۆ ئەوەکۆشایێ ئازادی ودیموکراسی یاونۆنە ڕێکوزتەی و ئەرەیاویا بۆ بە جۆش و مۆراڵێوە جە گرڏ کەسێنە وەشش کەرد. من وێم ئەزموونو ئانەیم کەرد. چی؟ چونکە تا ئاکاتە بە نامێ کوردی و کوردەسانیۆ هیچ ڕێکوزتەی و ئەوەکۆشایێ نەبێ، گلێرگەی ڕێکوزیا بییەیش نەبێ، شناسنامێوە بییەیش نەبێ، پەی یوەم جاری گەلوو کوردی یاوا بە تاریخێ، یاوا ڕێکوزتێوە، ڕابەرایەتیێ، شناسنامێوە، ئەوەکۆشایێ. پۆکری کۆنگرەیی یوەم فرە گرنگ و یاگەگیرا جە تاریخو کوردەسانینە. تا ئاکاتە هیچ کەسێ نەزانابێش ژیوای چێشا، مەردەی چێشا. ئیتر چا کاتۆ هیچ کەسێ ئا چارەنووسەشە قبوڵ نەکەردەن کە ئەرەگیرا پەی کوردەسانی وەشا کەردەبێ. ڕابەف ئاپۆچ ئی چارەنووسەشە هەڵاوژێرکەردەب، پۆکەی ئا دەسوەردایە دەسوەردێوە تاریخی بێ.

'پەکەکە پەرەپنەدای شۆڕشین جە شۆڕشەنە'

ڕابەر ئاپۆ پی جۆرە دەسش پنەکەرد و تا ڕۆو ئارۆیما گەلێوە کۆششکارما ڕێکوزتەن. پەکەکە شۆڕشش دلێ شۆڕشینە وەڵێ وست. ئامانجو ڕابەر ئاپۆی ژیوایێ و گلێرگێوە ئازاد بێ. گرڏ و تەمەنو وێش پەی ئی دۆزە تەرخانکەرد. ئینەیچش بە ئامانج گێرت  و یاوناش. ڕابەر ئاپۆ واتش، 'کورد هەن، بانەیچ' کاتێ بییەو  گەلوو کوردیش سەلەمنا و کوردش هورئێزناوە، ڕابەر ئاپۆ واتش، 'ژیوایۆم پێکئارد؛ پەنەوازا بە ئازادی ئەنجام گیرش بکەرمێ.' ئینەش جە ساڵەو ١٩٩٣نە وات. ئیتر گەرەکش بێ پەرسەو کوردی بە ڕاو سیاسی و دیموکراتیکی چارەسەر بکەرۆ. بەڵام دۆڵەتو تورکی چونگە هورگێرو زیهنێتێوە نکۆڵی و دلینە بەردە و کوردیم، ئا هەنگامێشە نییا کە پەی چارەسەری دەسش پنەکریابێ. بەڵام ڕابەر ئاپۆ پاگیریش جە چارەسەری کەرد و جە ساڵە و ١٩٩٥نە پەرەی زیاتەرش بە هەنگامەکێ نییا پەی پەرەدای بە ئامانجەکەی کە دیموکراسی و ئازادی و چارەسەرکەردە و پەرسە و کوردی بێ بە شێوێوە سیاسی و دیموکراسی، جە کۆنگرەی پەنچەمەنە فاڕییایش وست وەڵێ تەڤگەرو ئازادییما. گەرەکش بێ زیاتەر پەرە با هەنگامێ دۆنە کە جە ساڵە و١٩٩٣وە دەسش پنەکەردەبێ.

'ئازادی ژەنێ بنەماو هەنگامەکێ ڕابەر ئاپۆی بێ'

ئامانجو ڕابەر ئاپۆی وەڵوستێوە ژیوایێ ئازادی بێ، ئینەیچ دەرنجام بە ئازادی ژەنا تاوۆنە وەڵێ وسیۆنە. پۆکەی پەرەش بە ئایدۆلۆژیاو ئازادی ژەنێ دا. جە کۆنگرەی پەنچەمەنە ڕێکوستێوە چی جۆرەش وەڵێ وست، فاڕییای سەرو ئا بنەمێ بێ. دماتەر گەرەکش بێ ئا هەنگاما تەمام بکەرۆ کە جە ساڵەکا ١٩٩٣-٩٥-٩٨ نە دەسش پنەکەردەبێ. بەڵام بە پیلانگێڵی مییاننەتەوەی جواب و ئینەش داوە.

ڕابەر ئاپۆ جە ئیمراڵیینە دلێ هەلومەرجێ سەختنە شۆڕشو ئایدۆلۆژیایش پەرەپنەدا. جە بوارو ئایدۆلۆژیاینە شۆڕشێوە تازەش وەڵێ وست، دلێ تەڤگەرینە فاڕییایش پەرەپنەدا. داواو پەرسەکێ سەرو ئی بنەمێنە، بە ڕێوە سیاسی و دیموکراتیک چارەسەر کریۆنە، بەڵام وەرو ئانەی کە جە زیهنیەتو دۆڵەتو تورکینە نکۆڵیکەردەی و دلینە بەردەی هەن، سیاسەتو 'چۆک نییارەی' پەرەپنە مڏۆ، سەرەڕاو گرڏ و ئینیشا ڕابەر ئاپۆ هەنگامێوەش جە ساڵەو ١٩٩٣نە بە بنەما هورگێرتەن درێژەش پنەدا و چینەی پاگیریش کەرد. دۆڵەتو تورکیچ نەتاواش یاوۆنە بە دەرنجامێوە جە سیاسەتەکاش. گەرەکش بئ تەڤگەری بە تەمامەتی دلێنە بەرۆ ، بەڵام گەلەکەما و، گەریلا و دۆسەکێما ئەوەکۆشایشا بەرد ڕاوە، قوربانی گۆرە دریا، گەشمەرڏێ فڕێ دریێ، بەڵام ڕاشا نەڏا سیاسەتو قڕکەردەی سەرگنۆنە، ئا سیاسەتەشا پوچەڵکەردۆ. جگە چینەی جەنگو یەرەم و جەهانی جە وەرکەوتوو مییامینینە وەڵێ کەوت، چی جەنگەنە بڕێ ئەنجامێ بەرکەوتێ. دۆڵەتو تورکچ ویناش کە مەتاوۆنە سیاسەتو 'چۆک نییارەی' ئەنجام گیرۆنە، ویناش ئەر پاگیری بۆنە پەرسەکێ جە تورکیانە قوڵتەرێ بانە، پەی ئانەیچ تورکیا دووچارو تەرسێ جددی بۆوە. جەنگ جە وەرکەتوو مییامینینە فاڕییای بنەڕەتیش خولقنا، ئا کاتەی سیاسەتێوە کە بەردەنش ڕاوە پەی دۆڵەتو تورکی تەرسەی گۆرێش ئاردێنە ئاراوە، حەر پۆکەی واتشا مشۆم جە سیاسەتمانە فاڕییای بکەرمێ. پی جۆرە یاوایمی بە کۆنگرەو ١٢هەمینی.

٣٥ساڵێ چی ڕاپیماینە یاگێ گێرۆنە. ڕاپیمێوە گۆرەن، تەمەنێوەن. پەکەکە جە کۆنگرەو ١٢ینە قەرارێ تازەش دا. قەرارش دا جە ڕێبازەکا ئەوەکۆشاینە فاڕییا بکەرۆ. شمەیچ جە کۆنگرەکەنە ئامادێ بێندێ، شمە جە دیوانەکە بێندێ. بێگومان ئی دۆخە جە گەلی، هەمڕا و گلێرگەیش هەستیاری وەش مکەرۆ. جە هەمانکاتەنە بڕێ پرسیارێ هەنێ پەنەوازا جوابێ دریاوە. شمە چێوە چنین هورسەنگایش پەی مکەردێ؟ ئینەتا پێسەو پڕۆسێوە ئەوەکۆشای، دەستپێکی تازە هورسەنگنا. جە کۆنگرەنە فرە و بابەتێ فاڕیێ-فاڕییای بەرکەوت. ئەوەکۆشای ئینا چێوە شمە چنین هورسەنگنایش پەی مکەردێ؟

خالیدە ئەنگیزەک: سەرەتا هەڤاڵ فوئاد و ڕەزا بە ڕێزدارییۆ یاڏ مکەرمێوە. جە کەسێتی هەردووی هەڤاڵانە گەشمەرڏێ مانگەو ئایاری بە منەداری یاڏ مکەرمێوە و جە وەروەرو یاڏ کەردەوەینە سەرو ڕێزی منامنمێرە. سڵام جە ڕابەر ئاپۆی مکەرو پەی ئەنجامداو کۆنگرە ڕەنجێوە گۆرەش دا. جە هەمانکاتەنە سری سورەیا ئوندەر چی ڕێنە گیانش جە دەسدا و گەشمەرڏەبی. ئایج بە ڕێزداریۆ یاڏ مکەروە.

جە پڕۆسێوە پاسەنە جەنگی جەهانی یەرەم ملۆڕاوە، ئەنجامدای کۆنگرەو ١٢هەمینی خاوەن مانێوە گۆرێنە.

پێسە مزانریۆ جە ساڵەو ٢٠٠٠نە پەکەکە وێش هورشانۆوە و سەر جەنۆ وێس بنیاد منیۆوە. بەشداری کۆنگرەو ١١هەمینو پەکەکەی بییانی. کۆنگرەو ١١هەمینو پەکەکەی جە سەرەتاوە تاوەکو فاڕییای. نامێ پارتەکەی، بەڵام بەرنامەو پارتەکەی ناوەڕۆکو وەرگری نامەکا شارستانێتو دیموکراتیکو ڕابەر ئاپۆی. پەکەکە جە چوار بەشو کوردەسانی، بە تایبەتی جە وەرنیشتەنە فارییای گۆرەش ئەنجام دا. ئینەیچ پاگیری جە زیهنیەتی بێ، سەرو بڕوا بەوێ بییەی. شۆڕشو وەرنیشتی سەرو ئی بنەمێ بە دی ئاما. ئەر شۆڕش جە وەرنیشتەنە بە دی ئامان، نامێ وێش جە گرڏ و جەهانینە شناسا، گرڏ کەسێ خاوەندارێتیش چنەکەرد، ئینە جە سەیە و پەکەکەی وەش بییەن. بە ڕەنجو ڕابەر ئاپۆی وەش بی. پەکەکە سەرو ئی بەهانا، کۆنگرەو ١٢هەمینیش ئەنجام دا. بە بەڵگەکا ڕابەر ئاپۆی بەشداری کۆنگرەی وەش بی. جە چمو ئی هەڤاڵا بەشداری کۆنگرەی بی بە هیوا، مۆڕاڵ. ئێش بێ کە ئیتر بە نامه پەکەکەیۆ ئەوەکۆشای مەبریۆ ڕاوە، بەڵام سەرو ئا میراتەی پەکەکە پەیش جیائاستیمێ فاڕییای بە دی مێ.

ئارۆ پەکەکە جە بنیادنیا و گلێرگەی دیموکراتیکی، ژیوای کۆمیناڵی و سۆسیالیزمی جە بییەو وێش بەردەوام. حەر پۆکەی پەکەکە پێسەو پارتێوە وێش هورشێوناوە و بە ئەرەمەزنارەی تازە ڕاش وەردەمو بنیادنیاو ڕێکوزتەکا کەردۆ. پارادایمو دۆڵەتو کوردەسانو دیموکراتیکیش فاڕا. پەکەکە جە لایەنو دۆڵەتپارێزی هورشێویاوە. دەرباز و سەردەمو سۆسیالیزمو دیموکراتیکی بۆنە. بڕێ ماچانە، 'ئیتر پاساوەو دۆڵەتو تورکی نەمەنەن'. ئایا پەکەکە ئاستەنگ به، بەڵام ئەوەکۆشای پەکەکەی جە ڕۆو سەرەتایۆ ڕەوا بێ. پەکەکە ڕێکوزتێوە گلێرگری و مرۆییا.

ڕابەر ئاپۆ ماچۆ، ' جوانینە دەسما پنەکەرڎ، بە جوانیچ سەرۍ گنمۍ' پەکەکە پېسە گروپێوە جوانا بەرکۊت. هەڵای بە شێوەو جوانا بەردەواما. چی پڕۆسەو فاڕیاینە، جە ستراتیجو کاتی تازەینە دەور و ئەرکو جوانا چێشا؟ ئەرک و ۋەرپرسیاری چنی گنۆ ئەستۆو جوانا. ڕێبازەکاو ئەوەکۊشای چنی ویندۍ.

ئۆزگور شەڕکەر: جە سەرەتانە جە کەسایەتی هەڤاڵ فوئادی و ڕەزاینە گرڎو گەشمەرڎا ئازادی کوردی بە ڕێزێوە فرۆ یاڎ مکەرووە.  فرە و جاری پەرسانە، ئایا جە پەکەکەنە مانا و جوانی چێشا، جوانی جە پەکەکەنە گوزارشت جە چێشی مکەرۆ، چکۆ بەردەوام بۆنە؟ گەرەکما ئینەیە دەستنیشان بکەرو. یۆ جە خاڵە هەرە گرنگەکا ئی قۆناغەی و پڕۆسەکە کە پۆرەشەرە ویەرمێ، ئینەن. پەکەکە  جە دەسپێکۆ تاوەکو دمای گوزارشت جە جوانا مکەرۆ. جوانێ پەکەکەشا دەسپنەکەرد؛ ئینەیچ پەی تەمامو ئوەکۆشای شۆڕشی بی بە هۆنراوە.

'ڕابەر ئاپۆ سەرچەمە و ئەوەکۆشای جوانان'

جوانتەرین کەس جە جەهانەنە ڕابەر ئاپۆن. ئەر ئارۆ ئی ئەوەکۆشایە پی هێز و ڕۆحیەتۆ جوانا بەردەواما، سەرچەمە و ئینەی ڕابەر ئاپۆن. گرڏ و هەڤاڵا ئەوەکۆشایما گێراوە. پەی ئانەی جە ئیمراڵینە دۆزەخ بە ڕابەرایەتی ئەزموون بکەرمێ، چنین فشارێشا ئەنجام دێ بەڵام سەرەراو ئینەیچ ڕابەرایەتی هەڵوێسو جوانی وێش پارێزنا، شۆڕشو جواناش ئەنجام دا و پی جۆرە تازەبییەیۆش ئەنجام دا. گەرەکش بێ جە گلێرگەنە ئازادی پەرە پنەدۆنە. ٥٢ ساڵێ ڕابەر ئاپۆ پێسەو ماراسۆنێوە ئی ڕاپیمایشە دەسپنەکەرد.

جە ئەنجامو ئەوەکۆشای ٥٢ ساڵەنە، ئی گلێرگە یاوا ئی قۆناغە کە جە کەسێتی گلێرگەی کوردینە گرڏ و گلێرگەو چێردەسا ئازادی وێشا بە دەست ئارد. چنین کەسێ ماچانە ئینە بە مانا و  چێشی مێ، چنین پاسە وەشبی، چی پاشە وەشبی، هەست وشمە چێشا؟ ئێمە شانازی مکەرمێ. چی شانازی مکەردێ؟ وەرو ئانەی بڕوا مکەرمێ کە گلێرگە  جە کەسێتی کوردی و کوردەسانینە سەرو بنەماو سۆسیالیزمی دیموکراتیکی ئازاد بۆنە. ئینەیچ پێسەو ئەنداما ئی ئەوەکۆشایە، پێسەو  فیداکارا ڕابەر ئاپۆی وەڵکەوتە و ئینەی هەوڵمڏەیمێ. پەکەکە داستانێوەن هەمیشە جوانی وێش پارێزنۆ.  

تەڤگەرو ئاپۆیی هەمیشە پێسەو ئاوێ شەپۆلە مڏۆ

-ئاماژەتا پنەکەرد جە وەرکەوتوو مییامینینە پێشئامێ تازێ ڕووەمڏا، پلانەو 'چۆک نەنیارەی' جە دژو گەلوو کوردی وسیۆنە جابەجێکەردەینە. واتت ئی پلانێ سەرش نەگێرت، مڏرامان و گەلی، مڏرامان و گەریلای، مڏرامان و دۆسا بی بە ئاستەنگ و   دماو پێشئامایەکا جە وەرکەوتوو مییامینینە دۆڵەتو تورکی ناچار بی کە سیاسەتیش فاڕۆنە. دماو بانگەوازو ٢٧و شوباتی کۆنگرە ئەنجام دریا. شمە ئی قۆناغەیە چنین هورسەنگندێنە؟

جەمیل بایک: کاتێ سەرەتا جە ڕابەر ئاپۆی یاوانینە، پێسە چنین جە منەنە فاڕییای دەسش پنەکەرد، مۆڕاڵ و جۆشێوە گۆرەم ئەزموون کەرد، کاتو ئەنجامداو کۆنگرەو یوەمی پێسە چنین مۆڕاڵم گۆرە بێ، جە کۆنگرەو ١٢هەمینە مۆڕاڵ، بڕوام و جۆش و خواستم پەی ئەوەکۆشای زیاتەر بی. مەڵامەتو ئینەچ هەن، چونکە تەڤگەری ئاپۆیی هەمیشە شەپۆلە مڏۆ، پێسە و ئاوێن. جە دەسپێکەنە بە گروپێوە کولانە دەسشپنەکەرد، بەڵام دماتەر ئی گروپە گۆرەبی، بی بە تەڤگەرو جوانا، دماتەر بی بە پارتێوە. مانیفێستۆش دەس پنەکەرد؛ پەرسە و کوردی چنین بەرگنۆنە، چەنین گرڏ کەسێ چنەش یاوۆنە، وە چنین سەرو ئی بنەمێ پەرسەو  کوردی گنۆنە ڕۆژەڤ و چارەسەری وەڵێ گنۆنە. ئینە مۆڕاڵ و جۆش و خرۆشێوە گۆرەش خوڵقنا. سەرو ئی بنەمێ ئەوکۆشای پەرەش پنەدریا. گەلێ جە مەردەی گێڵاوە، زینە بییۆ و ئەرەپڕا سەر و پەیا. کۆنگرەو ١٢هەمینی ئی هەنگامێشە یاونا قۆناغێوە گۆرە.

'پەکەکە جەهانی بییەنۊ و پەرە بە مانفێستۆیی دوووەمی مڎۊ'

تەڤگەر کە بە گروپێوە کولانە دەسش پنکەرد، ئیسە جەهانەنە وەڵابییەنۆ، بییەن بە تەڤگەرێوە جەهانی. تەنیا پەرسە و کوردی بە بنەما مەگێرۆ، پەسە و ئازادی و دیموکراسی بە بنەما گێرۆنە. جۆش و خرۆشم وەرو ئینەین. گرڏ کەسێ ئارۆ ئا تەڤگەرەی کە جە لایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ پەرەش پنەدریا، گەلوو کوردی و ژەنێ کوردی بە نمونە گێرۆنە؛ گەرەکشا پەرسەکێش سەرو حەقیقەتو ڕابەر ئاپۆی چارەسەر بکەرۆ. ئاچێوەی کە جە منەنە مۆڕاڵ وەش مکەرۆ، ئینەن.

جە سەرەتانە بە مانیفێستۆو سەرەتای شوناسو کوردی، گەلوو کوردی و گلێرگەی کوردی بنیادنریا. گلێرگێوە ئەوینداری ئازادی، بنیادنریا. گەلێوە جە هەلومەرجەنە پەی ئازادی ئەوەکۆشای، بنیادنا. سەرو ئی بنەمێ ئازادی پارادایمی تازە، مانیفێستۆی تازە، مانیفێستتۆی دووەم پەرەپنەمڏۆ. ئی پارادایمە و مانیفێستۆ نەک تەنیا پەرسە و کوردی، گەرەکشا پەرسەکێ گەلا وەرکەوتوو مییامینی و ئینسانییەتی چارەسەر بکەرۆ. ڕابەر ئاپۆ ئیتر تەنیا سەرمەشقایەتی گەلوو کوردی مەکەرۆ، پەی گرڏ و گەلا و ئینسانییەتی سەرمەشقایەتی مکەرۆ. گەلوو کوردی، ژەنێ کوردی پەی گرڏ و گەلا بیێ بە نمونێوە. سەرو ئی بنەمێ، هەنگامەکێ پەرە پنەمڏا. ئینەیچ جۆش و خرۆشێوە فرەم پنە مڏۆ. حەقیقەتو تەڤگەرو ئاپۆیی چێشا؟ هەمیشە دلێ وێشانە شۆڕش کەرێنێ. حەر پۆکەی جە چوارچێوەو کوردەسانینە بەرگنۆنە، جە چوارچێوەی گەردونینە مژیوۆ. پەی ئینەیچ گرڏ کەسێ تەڤگەری پێسەو نمونەی هورگێرۆ، بە بنەما گێرۆنە. پێسە واتم، تەڤگەرو ئاپۆیی بە رابەر ژەنێ بنەماو فاڕییاینێ

-رابەر ئاپۆ بە دیدگاکاش کە پەی کۆنگرەی گیانێش، جە حەقیقەتەنە ئاماژەش بە چێوێوە فرە گرنگی دا، جە ئەوەکۆشای ژەنا و ئازادی ژەنانە، حەر پحکەی جە پرۆسەو ئەوەکۆشای تازەنە پرسیارەتا ونە مکەرو.

خالیدە ئەنگیزەک: ڕابەرایەتی جر وەرگرینامەو مانیفێستۆو شارستانێتو دیموکراتیکیمە پارادایمو وێش سەرو ئازادی ژەنێ، واتە  گرنگی فرەش بە پەرپرسیارەتی ئیکۆلۆژی و ئازادی ژەنا دان. ماچۆنە، مشۆم زانستو گلێرگەی سەر جەنۆ پێناسە کریۆوە. پێسەو ڕۆحو زانستو گلێرگە و ژنۆلۆژی پێشنیار کەردەن. ئینێ ئەوەکۆڵییایشا سەر کریان. بنەماو فەلسەفەو ئاپۆیی، پارادایمو ڕابەر ئاپۆی پەرسەکێ تەنیا پێسەو چارەسەرکەردە و نەتەوەیی نا، هەڵبەت پەرسە و نەتەوەیی گرنگا، بەڵام تەنیا پەرسەکێ بنیادنیاو دۆڵەتێوە نییا، تەنیا دەستنیشانشکەرد ستاتۆیێ بەرتەسک نییا. سۆسۆلۆژیاو ئازادی سەرو ئا بنەمێ نریانەرە. قووڵبییەیۆ بۆشایی بەینو سۆسۆلۆژیای و ئایدۆلۆژیاینە...

ئینەیچ مشۆم چێش بۆنە؟ فەلسەفەو ڕابەر ئاپۆی، فەلسەفەو ژیوای ئازادیا. ژیانی ئازادی بە ژەنێ و پیا ئازاد تاوۆنە خوڵقیۆنە. ڕێ و ڕێبازو ئانەی چێشا؟ ڕاو و ڕێبازو سیاسەتو دیموکراتیکی و ژیوای کۆمیناڵی . ژیوای کۆمیناڵا، بریتیا جە ئەوەکۆشای جەمە و پێوەرە ژیوای کەردەین. ڕابەرایەتی فرەتەر سەرو ئینەی مردۆنە. وەڵتەریچ ڕابەر ئاپۆ دلێ پەکەکەینە دەورێ بنەڕەتیش دابێ بە ژەنا. ڕابەرایەتی دلێ پەکەکەینە ژەنیس بە شێوێوە وێڕاوەبەر بە ڕێکوزتەی کەرد. چی؟ وەرو ئانەی گەرەکش بێ چنی ژەنێ سۆسۆلۆژیواو پەکەکەی فاڕۆنە. ژیوای پەکەکەیچ فاریۆنە. ڕابەرایەتی ماچۆنە، چەکو من فارییاین. ڕابەرایەتی تەڤگەرو ژەناش جە پەکەکەنە هەمیشە کەرد بە پێوان و چەکی فاڕیای-. جە سەنە ٩٠و هورسەنگانی ڕابەرایەتی سەبارەت بە ژیوای ئازادی. ژیوای جە دەورو ژەنێ ئازادی بۆنە.

ڕابەر ئاپۆ وەڵۍ وینایەکێش پێسەو چوارچێوێوە پێشکەش بە کۆنگرەی کەردۍ

جەمیل بایک: مشۆم گرڏ کەسێ حەقیقەت و ڕاسی ڕابەر ئاپۆی یاوۆنە. ڕابەر ئاپۆ تەنیا پەی گەلووی کوردی نا، پەی گرڏ و گەلا وەرکەتوو مییامینی و ئینسانییەت چارەسەرو پەرسەکاش بە بنەما گێرتەن. پەی ئینەیچ پەرە بەهەنگاوەکا دریان. ڕابەر ئاپۆ هەم جە وێشەنە فاڕییای-دروس مکەرۆ، هەم جە تەڤگەر و هەمیچ جە گەلەنە. ئینە حەقیقەتو ڕابەر ئاپۆین، حەقیقەتو تەڤگەرو ئاپۆیا. ڕاڤەر ئاپۆ بڕێ هەنگامێش نییێ نا تەڤگەرەکەشما ڕابەر ئاپۆش بە بنەما هورگێرت، سەرو ئی بنەمێ هەنگامە منیۆ. چێگەنە ڕابەر ئاپۆ چێش مکەرۆ؟ ئاشکران؛ ئا پەرسێ چنین سەرو بنەماو سیاسی و یاسایی چارەسەر کریۆنە؟ سەرو ئی بنەمێ پەرەش پنەدریۆ. بەرنامەو، ڕێکوزتەی و ئەوەکۆشای چێشا؟ ڕابەر ئاپۆ سەرو ئی بنەمێ ڕاوەسە سەرش مکەرۆ. بڕێ دیدگاو وێش پێشکەش بە کۆنگرەی کەرد. واتش "ئینە چوارچێوەکەن. مشۆم شمە چی چوارچێوەنە ئەوەکۆڵییای بکەردێ و وردی بیدێ چنەش، من ئەوەکۆڵییای مکەرو. هەنگامێ پێک بارمێنە."روپێوە کولانە دەسش پنەکەرد و ئارۆ یاوان قۆناغێوە بە جەهانه.