ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان جە هۆرسەنگناکەیشەنە ئەرەیاوناش:

" ئەرەکۆشای ئازادیما جە گرد بەرەکانە بە گردوو دژوارییەکاوە بەردەواما. هرووژمە فاشیستی-قڕکەرییە هەمە جۆرەکۍ دوژمنی بەردەوامێنێ. ئێمەچ پێسەو جمیەری جە دژو ئانەی ئینایمێ وێڕاگرینە. ئەرەکۆشای تامێ قووڵتەر بۆنە، وەڵابۆوەو و دژوار بۆنە. ڕابەر ئاپۆ ئی قۆناغەو ئێمە بە ساڵەکا دمایی جەنگی جەهانی یوەمی شۆهبنۆش. کاتێ بڕێ قسێ کەرا قۆناغو یوەمی جەنگی و هەوڵ مرا با جۆرە یاوانە، ڕابەر ئاپۆ بەپێچەوانەشا ماچۆ. من زیاتەر چانەی بە دمای جەنگو جەهانی ١٩١٨ەی باسش مکەرو. ئانەی گرنگ و واتادارا. بی جۆرە ئێمە خاستەر جە دۆخو جەنگو ماوەو ویەردەی یاومێنە. هەم دۆخو گردی جەنگو یەرەمی جەهانی کە قەیران و جەنگو کەنداوی کە ٣٥ ساڵێن چەقەکەش ئینا وەرکەوتوو دلێڕاسەینە، هەمیچ سەرو بنەماو هرووژمەکا ئاکەپە-مەهەپە کە جە ٢٤و تەمووزی ٢٠١٤ەی تا ئارۆ بەردەواما، وینمێنە کە ئا جەنگەی جە هەرێمەکەنەئیا ئارادانە چن قوڵا و تنا و خاوەنو تایبەتمەندیێن کە تاونە هەرێمەکەنە فاڕیای گرنگ سازکەرۆنە.

پەنەوازا جە وەڵوزتەی قۆناغەکا دمای یاومێنە و هۆرشا سەنگنمێ. دماو جەنگو جەهانی یەرەمی کاتێ سەرمایەداری بنیادێوە هەژموونگەرای گەردوونیش بەدەسئارد، جۆرێ تەرو نەتەوە-دۆڵەتی جە وەرکەوتوو دلێڕاسەی ئاما ئاراوە. پەی ئینەیچ وناو ئیمپراتۆریەتو عوسمانیشا ئارد ئاراوە. ئا کاتە ئەرەمەزنارەو نەتەوە دۆڵەتی جە بەرژەوەندی سیستمو مۆدێرنیتەی سەرمایەدارینەبێ. دلێ ڕاسەو ئانەیشەنە کەردەیۆ ڕاو بازرگانی ئەوروپای- هیندستا بێ. پڕۆژەی پێسەو ڕاو ئاسنی بەرلین-بەغدا- بەسرا پلانەش پەی نریێبێرە. کاتێ جە ئەنجامو سات و سەودا سەرو ئا هامپەیمانی و رێککەوتەو ئەڵمانیا- عوسمانی سازبی، حکومەتو عەبدولحەمیدو عوسمانی ڕاو بازرگانیش پەی ئەڵمانیای کەردۆ.

بەریتانیاج جە ڕاو رێککەوتەو فەرەنسای و رووسیای خاکو عوسمانیەکا کە جە ئەفریقا و کەنداوەوەنە دەس پنەکەرێ، وستش چێرو کۆنتڕۆڵی و بە جەنگ  دژو عوسمانی پڕۆژە ڕێش پوچەڵ کەردۆ. ئەر ئا کاتە ڕاگیری چا پڕۆژەیە نەکریێ، ئەڵمانیا تا کەنداو بازرگانی بەدەس ئارێ. بی جۆرە ئەڵمانیا کاریگەری کەرێ سەرو بازرگانی هیندسانو ئاسیای.بەڵام هیندستان کۆڵۆنو بەریتانیای پێ. بەدەسئاردەو سەرچەمەکا هیندستانی و ئاسیای جەلایەن ئەوروپییەکاوە سەرەکیتر پرس و ناوەرۆکو هەوڵەکاش پێ. ئا هەوڵێ تائیسەیچ بەردەوامێنێ.

یاواینە جە پێشئاماکا. بەرش وست کە ئا پرۆسە جە دماو وڕناو یۆبییەو سۆڤیەتی جە ساڵانو نەوەدەکاوە بە قەیران و جەنگو کەنداوی دەسش پنەکەرد چ پرۆسە و قۆناغێوەن بنیادو جەهانی تازە کە ئەمریکا دماو وڕناو یۆبییەو سۆڤیەتی ئاردش وەروباسی چ جۆرە ئەرەمەزیێرێوەن. ئێمە ئی جەنگەما بە تێکەڵکێشو بەینو سیستەمو سەرمایەو قۆرخکاری و سەروو نەتەوەیی و ستاتۆ و قەوارەپارێزی نەتەوە-دۆڵەتی پێناسە کەردەن. ستاتۆپارێزی نەتەوە- دۆڵەت و تنکەردەیۆ سنوورەکا بیی بەمەڵامەتو دروسکەردەی لەمپەر و ئاستەنگ وەردەمو جووڵەو سەرمایەی و کەمکەردەیۆ چەوەسنای هێزو کاری. سیستەمو نەتەوە- دۆڵەتی کە مۆدێرنیتو سەرمایەداریی کە جەنگو جەهانی یوەمینە دروسشکەرد، ئیسە سیستەمو نەتەوە-دۆڵەتی دژایەتی سەرمایەو قۆرخکاری جەهانی مکەرۆ کە زیاتەر چوەسنایۆ کەرۆ. جەنگو جەهانی یەرەمی پێسەو هرووژمێ سەرمایەداری یەکدەسو جەهانی پەی فاڕیاو سیستەمو نەتەوە-دۆڵەتی دەسش پنەکەرد. مەرامەکەش دابەشکەردەو ستاتۆپارێزو نەتەوە-دۆڵەتی پێ کە جە وەرکەوتوو دلێڕاسەینە ئەرەمەزیابێرە، هەرپاسە مەرامش واوەی بنیاتنیایۆ ڕێڕەوو وزەی و بازرگانی هیندستانی و ئەوروپای پێ. سەرو ئی بنەمێ جەنگ جەئارانە پێ، کە جە ساڵەو ١٩٩٠یۆ یعنی ماوەو سی و پەنج ساڵا بەردەواما.

ئەمریکا جەنگو کەنداوینە ١٥٠ هەزار سەروازێش رەوانەو وەرکەوتوو دلێڕاسەی کەرد کە ناوەندەکەش سعودیەنە پێ. مەتامش پێ کە کەنداوی تا ئیسرائیل کۆنترۆڵ کەرۆنە. جەلایێور جە کەسایەتی حکومەتەکەو سەدام حسێنینە هرووژم کەرێ سەرو قەوارەپاڕێزی نەتەوە-دۆڵەتی، جە لایێ تەرۆ کەنداوی وسێ چێرو کۆنترۆڵو سەروازیۆ. بی جۆرە کەنداوش پەی ڕاو وزە کەردۆ. سەدام حسێن  ساڵەو ١٩٩١ بەغانە گەمارۆ دریا. ساڵەو ٢٠٠٣ بەغا ئەرەگیر کریا و سەدام حسێن پاکتاو کریا. جە ساڵەو ٢٠٠١نە دماە هرووژمەکەو سەرو تاوەرە دووەییەکا، ئەمریکا سەرەتا هرووژمش کەرد سەرو ئەفغانستانی و دماتەریچ هرووژمو ئەرەگیرکاری سەروازی پەی سەرو عێراقی دەس پنە کەرد، ئەفغانستانش بەدەسئارد و دماتەریچ بەغا. جە ئەساسەنە ساڵەو ١٩٩١ی تاوێنە حکومەتو سەدام حسێنی وزۆنە، بەڵام تا ساڵەو ٢٠٠٣ ئینەش نەکەرد.

مشۆم بە دروسی چینەیە یاومێنە. ئانەیچ پەیوەس پێ بە لاوازبییەو سەروەری و باڵادەسبییەی ئەمریکای. یعنی کاریگەری و ئەمریکای ئنە نەبێ کە وەرکەوتوو دلێڕاسەو حکومەتو سەدام حسێنی وڕنۆنە. تەرسێ کە ئەر ئانە ڕووەدۆنە هێزێ جیاجیێ ئیسفادە چا بۆشاییا هۆرگێرا و وەڵوستەی بەدەس بارانە. جە وەرکەوتەنە ئێران پێ کە تاوێ ئانەیە کەرۆ و جە سەرنیشتیشەنە پەکەکە پێ. هەردووێ هێزەکێ ئەر چاکاتەنە بەغانە حکومەت وڕێ تاوێنێ جە عێراق زیاتەر کاریگەری ساز کەرا، وەروئانەی ئەمریکا لاوازبیی، هێزەکا سەرو ئەمریکای جە عێراقەنە نەبێنێ.

ئەمریکا پا هامپەیمانییا جە جەهان و وەرکەوتوو دلێڕاسەینە سازش کەردەبێ، جەنگو کەنداوی بەرێ ڕاوە، پا هێزە سەروازییا و تەکنەلۆژیاییایە کە پەی سعودیەیشا گیانابێ، بەردش ڕاوە. پەی ئانەی پەرە بە دەسلوای وێش دۆنە و نەیارەکێش نەتاوا ئیسفادە جە بۆشایی وڕناو ئیدارەو سەدام حوسێنی هۆرگێرانە، نزیکەو ١٢ ساڵا چەمەڕایش کەرد و دەسوەڵی وێش جە دژو ئێرانی سەرو مەیانو عەرەبی وەڵێ وست. هەرپاسە پیلانێوە مییانەتەوەیی جەدژی پەکەکەی پەرەش پنەدا.

بە کەوتەو بەغای گۆرەترین تەرسی ئانە پێ کە پەکەکو جە عێراقەنە بۆنە بەهێزێوە کاریگەر. ئانە ڕۆشنا. پەیوەندییێ با جۆرەو پرسو کوردی یان ئەرەکۆشای کوردەسانی بە جەنگو جەهانی یەرەمیۆ هەن. وێش جە وێشەنە پرسو کوردیشا جە ماوەو جەنگی جەهانی یەرەمی و دماو ئانەی ئاردشا ئاراوە. ئەنجامو جەنگو جەهانی یەرەمی کە ماچانە پرسو کوردی ئاردەنشا وەلێ.

 جەنگو جەهانی یەرەمی راستەوخۆ پێسەو پەیوەندیێ بە پرسو کوردی و بە جمیەرەو ئازادیی کە جە کوردەسانەنە وەڵکەوتەی بییەن. مشۆم بە دروسی چا دۆخەیە یاومێنە. جە ئەساسەنە ئەمریکا چنی وڕناو حکومەتو سەدام حسێنی قەرارشدا بە دروستکەردەو حکومەتی جە پانیشتوو کوردەسانی و ئۆپراسیۆنو هێزو چەکوشی، ئینەیچ پەی ئانەیە پێ کە پەکەکە نەگنۆنە پانیشتوو کوردەسانی. بە پیلانگێڵی مییانەتەوەیی ٩و ئۆکتۆبەری ١٩٩٨ هرووژم کریا سەرو ڕابەرایەتی.

ئەمریکا جە ساڵەو ٢٠١٠نە جە ئەساسەنە جەنگو سازکەردەو کاریگەریی وێش جە دەوروبەرو کەنداوی دەسپنەکەرد. چنی سعودییە و میسری پەیوەندیش سازکەرد. دماتەر جە ڕاو ئا قۆناغەی کە بە 'وەهارو عەرەبی' ئشناسیان، ئاماژەش بە سەردەمێوە گرنگی کەرد. تایبەتمەندییە سەرەکییەکا وەهارو عەرەبی ئەرەکۆشای گلێرگەکان جە دژو دیکتاتۆرو نەتەوەپەرستی. ناکۆکیێ بی جۆرە پێ. سیستمو سەرمایەداری گەردونی سەرو بنەماو بەرژەوەندی وێش گەرەکش پێ ئیسفادەش چنە هۆرگێرۆنە.

تورکیا راستەوخۆ دلێ پرۆسەکەینە پێ. کاتێ ئەمریکا هرووژمەکێش جە وەرکەوتوو دلێراسەی وەڵێ وستێ، بەروستەو پێناسەکەردەو ستراتیژی رێکوزتەیۆ جەهانی تازەی پێ. جە بنچینەنە بە پرۆژەو وەرکەوتوو دلیڕاسەی گۆرە دەورشادا بە تورکیای. تەنانەت تەیب ئەردۆغان واتش کە ئا هامسەرۆکو پرۆژەو وەرکەوتوو دلێڕاسەیە گۆرەن. چا پرۆسەنە کە بە وەهاری عەرەبی مشناسیۆنە گەرەکش پی فرەترین ئیسفادە جا جموجۆڵە جەماوەریا هۆرگێرۆنە.

بەردەم ئا هێزی کریێوە کە جە میسر و سوریا رێکوزیێبێنێ و وەڵابیێبێنێ و کەوتێ جوڵە. بە ئاراستەکەردەی و پەشتیوانی ئەمریکاچ چنین مەنتیقەنە ژمارێوە حزبێ ئامێ سەرو حوکمی. میسرەنە جە هۆرچنییەینە سەرکەوتێ، سوریاچەنە جە دژو رژێمی پێسەو سوپاو ئازادی سوریای رێکوزیێ. تا ساڵەو ٢٠١٥ هامپەیمانیێ ئەمریکاو و تورکیای  جە ئارانە بێ.

بەتایبەتی دۆخو میسری ئانەش تێکدا. تەیب ئەردۆغان گەرەکش پێ سود جە دۆخ بەپەلە هۆرگێرۆنە و پرۆژەو وەرکەوتوو دلێڕاسەی گۆرە کەرۆنە زاڵبیەی ئیخوان موسلمینی، گەرەکشا پێ گرد لێوەنە وەڵاشکەراوە و گرد یاگێنە بەیا سەرو حوکمی. ئەمریکا وەرو ئانەی تووشو سڵکەردەیۆ و تەرسێ پی. ئانەی ئیخوان موسلمین ئەرەمەزناپێشەرە، هەر ئەمریکا پێ. جە میسرنە دژو کارتێکەرو سۆڤیەتی ئەرەمەزناپێشەرە. ئەلقاعیدەشش ڕێکوزتەبێ کە جە ئەفغانستانەنە وەرەنگاری جە کاریگەری و نفوزی سۆڤیەتی بۆوە.

سیستمو مۆدێرنیتەو سەرمایەداری تەرسیش چانەیە پی کە ئیخوان مسلمین ئیسفادە جە دەرفەتەکا هۆرگێرۆنە و سەرو تەمامو وەرکەوتوو دلێڕاسەی کاریگەری بنیۆرە. ئانە ستاتۆپارێزیێ پێ کە ئیخوان موسلمین گەرەکش پێ ئیسفادە جە هرووژمەکا سەرمایەداری جەهانی هۆرگێرۆنە. ئا کاتە هەرمانەی هامبەشەش چنی تورکیای ئەر بە تەواوەتیشتەمامەتیچ نەبۆ، بەڵام تاڕادێوە فرە پچڕیا.

ئیسە جە ٧و ئۆکتۆبەریۆ قورسایشا وستەن سەرو وەرکەوتوو بەحری چەرمەوو دلێڕاسەی. جە ئەساسەنە جە ساڵەو ١٩٩٠ەوە تا ٢٠١٠ هرووژمەکێ پەی سەرو کەندا و دەوروبەریش زیاش کەردەبێ. کاتێ دماو ساڵەو ٢٠١٠ بابەتو سوریای کەوت وەروباسی، نزیکترین یاگێ بەحرو چەرمەی دلێڕاسەی پێ. ئێران کە وێش یاوناپێ لوبنان یاوا سنوورو ئیسرائیلی، هیلالو شیعەیش ئەرەمەزناپێ، بەڵام بە مەڵامەتو ئانەی قاسم سولەیمانشا بێکاریگەر کەرد.

ئەنجامەنە ٧و ئۆکتۆبەری بە جەنگو غەززەی قۆناغێوە تازە دەسشپنەکەرد.

مەرامەکەش ئانەن کە وەرکەوتوو بەحری چەرمەی دلێڕاسەی پەی ڕاو وزەی جەبار و گونجاو بۆنە، ڕێگێش پاکە کەرۆوە، زاڵ بۆنە سەرشەرە و ئاسایشو ئیسرائیلی پارێزنۆ. ئەمریکا کۆمەڵە کەشتیێ فرۆکەهۆرگێرەکێش ئاردێ وەرکەوتوو بەحری چەرمەی. پێسەو ئانەی جە ٢ی ئابو ١٩٩٠نە دماو ئەرەگیرکەردەو کویتش کەرد و جە زەمینۆ ١٥٠ هەزار سەروازێش بەردێ سعودیە، واوەی هێزە بەحرییەکێش ئاردێ وەرکەوتو بەحری چەرمەی.

چاگە بیی بە کاریگەرترین هێزو سەروازی. راستەوخۆ سەرو دەسو ئیسرائیلی هرووژمێ سەروازیێشا پەی سەرو حەماسی دەسپنەکەرد و ئا جەنگەشا هۆرگیزنا. بەڵام بێکاریگەر کەردەی ئەردۆغانی یەکلایی بییەنۆ. جەسەرەتاوە پاسەما وات و دماتەریچ فرە لایەنێ ئانەشا پەشڕاس کەردۆ. بەڵام جە تورکیا تەیب ئەردۆغان و هامبەشەکاس هەوڵمرا کە ئانەیە پەردەپۆش کەرا، با جۆرە گەرەکشا نیا زیاتەر رسوا بۆنە. پێسەو ئیستفزاز و هاندای سیخوڕی بەکارمێنە.

ئەمریکا – ئیسرائیل پەی هرووژمەکەو سەرو غەززەی ئامادەبیێ، بەڵام پەنەوازیشا بە پاساوێ پێ. ئا پاساوێشە هرووژمەکەو حەماسین جە ٧ ئکتۆبەری. هرووژمەکێ ئەمریکای پەی سەرو وەرکەوتوو دلێڕاسەی بەردەوام پا جۆرەپێ. پەی نمونەی جە ٢ی ئابینە سەدام کوەیتش ئەرەگیر کەرد، ئانەیج بیی بە مایەو هۆرگیزناو جەنگو کەندای. ئەلقاعیدە جە ١١و ئەیلولی ٢٠٠١نە جە تاوەرە دووەییەکانە پی بەمەڵامەتو ئەرەگیرکەردەو ئەفغانستانی و عێراقی. بەردەوام بە پاساوەی بی جۆرە بەردەوام پێ. هەرپادە پوتینی هاندا و بیی مایەو هۆرسەنگناو جەنگی ئوکرانیای.

هرووژمەکێ حەماسیچ زەمینە و بوارش پەی هرووژمەکا ئیسرائیلی پەی سەرو غەززەی وەش کەرد. بڕێ کەسێ ماچا موساد حەماسش بێکاریگەر کەرد. وەرو ئانەی ئا لایەنێ کە ئینێ دلێ مشتومڕەکەینە بڕێ زانیاری جە ئەمریکایۆ هۆرگێرا. ئانە جە هۆرسەنگناکاو ڕابەرایەتینە هەن. حەماس ئا هێزە نەبێ کە کۆنترۆڵنەکریۆ و بە تەمامەتی دژبەو ئیسرائیلی نەبێ. بەڵام دیسان پەتەکێشا بە تەیب ئەردۆغانی کێشتە. ئانەیچ بیی بە هانێ و پاساوە، غەززەشا هۆرتەکنا. جەنگو غەززەی گرنگا. جە تاریخەنە قودس و غەەزە هاوتەریبێنێ. جە رووە تاریخییەکەنە وتریۆنە 'بەرنامەو قودسی بە غەززە ویەرۆ'. جە فەلەستینەنە پرۆژەێوە هەن پەی تەمامکەردەو پاکتاوکەردەی گلێرگەی. مشۆم با جۆرە وینریۆنە. ئیسە ڕا مرا بڕێ گلێرگێ مەناوە، بەڵام متاوانە دماتەر نازاشا، متاوانە تا دەسشانە بۆ کەمشا کەراوە، هەنگام بە هەنگام ئینەیە کەرا.

دماتەر نۆرەو لوبنان مێ. دیارپێ کە مۆم با جۆرە بۆنە. تورکیا وئێران حزبوڵاش پەی جەنگی جە دژو حزبوڵا هاندا. لێکدانەوەو تورکیا بی جۆرە پێ کە ئەر ئیسرائیل جە لوبنان دژو حزبوڵای جەنگ کەرۆ، ئێرانیچ راستەوخۆ جەنگ کەرۆ، وەرو ئانەی با جۆرە وەڵاشکەردۆ کە حەماس رێکوزیهو ئێرانین، گەرەکش پێ چاگە ئەنجامێوە بەدەس بارۆنە، بەڵام ئێران خاوەنداریش جە حەماسی نەکەرد. چونکە با جۆرە نییا، حەماس ئیخوان موسلمینا، ئێرانیچ رێکوزتێوە شیعەین، بەڵێ ڕەنگە ئێران پەشتیوانی جە گروپە ئیسلامییەکا تەری کەرۆ، بەڵام پەیوەندی ئاکەپەی چنی حەماسی، جە پەیوەندیەکا ئێرانی و حەماسی بەقوتەرا. پەیوەندی مەزهەبی بەماناو ئایدۆلۆژیشا هەن.

هەر پۊکەی نەتاواشا ئێرانی فرە وزا دلۍ ملەملانێکاوە. تورکیا ئەجێشنە ئەر ئێران بلۆنە دلۍ جەنگیوە و ۋێڕاگری بکەرۆ، ئانە ئا دووە هێزە هامسەنگی جە یۆترینی مکەرا، هەردوویشا تووشو کێشەی بانۍ و پەنەوازشا بە تورکیای مەبۆ، هەرپاسە پەیوەندییەکێشا چنی هەردووەلای بەردەوامۍ با و پیجۆرەیچ سەرو ملەملانەکا ۋەرکۊتوو مېیامینی کاریگەری منیۆرە.

ئەر یاڎتانە بۆ گرڎو سەرکەوتەیەکا تورگوت ئۆزالی جە تورکیانە جەنگو ئێران-عێراقی بۍ. ئۆزالیزم جە تورکیانە ڕووە نەڎۍ ئەر جەنگو ئێران-عێراقی نەبیۍ. وچیۆ 'ئۆزال ژیر بۍ، پەرەش بە ئابوریدا!'، بەڵام حەقەتینەکۍ پا جۆرە نیەنۍ. تورگوت ئۆزال بە مەڵامەتو جەنگو ئێرانی و عێراقیوە گرڎو سەرچەمە و سامانە تورکییەکاش بە هەردووە وڵاتو عێراقی و ئێرانی ورەت، چونکی هەردوویشا نەتاوێنۍ بازرگانی چنی کەسی تەری بکەرا. عیلاقەشا چنی تورکیای بۍ، هەردووی جەنگ چنی یۆترینی کەرێنۍ. جە حیچ شۆنۍ تەرەنە نەتاوێنۍ حیچ بسانا، ئا بازرگانییە ڕاش بە تورگوت ئۆزالی دا پەی ماوێوە فرەی جە دەسەڵاتەنە مەنۆوە. ماچا فەرحانی و ئابوریش پەی تورکیای ئارڎەن، بەڵام مەڵامەتەکەش ئانەبۍ کە واتما. تەیب ئەردۆغان ئەجێشەنە کە جەنگو ئێران-ئیسرائیلی ئاژێوە پا جۆرەیە شۊنەو ۋێشەرە مارۆ. بەڵام پا جۆرە ڕووەش نەڎا. هرووژمەکۍ ئیسرائیلی پەی سەرو حزبوڵای جە ڕوو تاکتیکی و شێوازیوە هەمان هرووژمو غەززەی نەبۍ. زیاتەر بە تەکنیکو دایونەی و دلێنەبەردەی بۍ. هەر ۋێش جە ڕاو تۆڕێوە هەواڵگرییوە زانیاری پەنەواز دلۍ حزبوڵاینە کوۍ کریێنێوە و ئاماڎۍ کریێنۍ. جە ماوێوە کوڵەنە گورزێوە قورسەش جە حزبوڵای شانا. پېسە ئانەی نەبۍ کە تورکیا چەمەڕاش کەرۍ. ئاژێوە ڕووەش نەڎا کە بۆ بە مەڵامەتو جەنگێوە درێژخایەنی جە مابەینو ئێران-ئیسرائیلینە و لاوازکەردەی ئیسرائیلی. بەپێچەوانۆ حزبوڵا فرە لاواز بی، ئینەیچ پەڕوباڵ و پێگەو ئێرانیش تا دما ئاست ماڕا. پی مەڵامەتۆ جیای ملەملانێ، ئێران لوا دلۍ گێڵای شۊنەو ئاشتەوایرە، هێزش پەی ملەملانێ نەمەن. ئی ئاژە تەرسیش جە تورکیایچەنە وەش کەرد. مشۆم ئینەی بوینمۍ. کاتێ ئینە ڕووەشدا تورکیا تەرسیش ۋنە نیشتە. جە بنەڕەتەنە ئا ئاژەی حزبوڵاش کۊتەنە، ئێرانش لاواز کەرد، ئاکەپەیچش بە شێوێوە جدی تەرسنا. پېسە ئانەی چەمەڕاش کەرێنۍ ڕووەش نەڎا. تەرسەکۍ ئینا چانەینە ئەر ئێران بە بێکاریگەری مەنۆوە، ئانە ڕاو ئیسرائیلی بە تەمامی جە ناوچەکەنە کریۆوە. هەوڵەکۍ دۆڵەت باخچەلی جە ١و تشرینو یووەمیوە مەڵامەتەکەش ئینەن. کاریگەری ئا گورزۍ ۋەرو حزبوڵای کۆتە پاسەش بە تورکیای کەرد هەوڵێوە پی جۆرە گێرۆنە ۋەر.

بەڕاسی مرۆڤ مشۆم قەناعەت پی چێویە بکەرۆ؛ نۆبەت ئاما سەرو سووریای و زانیاری وەڵا بیۆ. ئێران و حیزبوڵا جە لوبنانەنە گورزەشا واردێبۍ. بەڵام پڕۆسەو ئاستانەی ڕاش وەشەکەرڎە پەی پڕۆسێوە ئاڵۆزی جە سووریانە. پرۆسێوە پا جۆرە بۍ کە هامپەیمانی تورکیا-ڕووسیا-ئێرانیش سەرو سووریای ئەرەمەرزنا. ئینەیچ پرسیارەو ئانەیش چنی ۋێش ئارڎە کە چنی پرۆسەکە جە سوریانە ڕووە مڎۆ و سیستەمو سەرمایەی جەهانی پرۆسێوە چنین ڕاوەبەر مکەرۆ. چونکی ڕووسیاش چنە بۍ وە جە ئۆکرانیایچەنە جەنگ ئارانە بۍ. جە ئەمریکانە ترەمپ شکسش ئارڎ و بایدن یاگێش گێرتۆ. بایدن دەمودەس قەرارەکەو ترامپیش پەی کیشیایۆ جە ئەفغانستانەنە جابەجێ کەرد و جەنگو ئۆکرانیایش پەرەپنەدا.

گرنگی بەرەو ئۆکرانیای فرەلایەنا. ئاڎۍ ڕاڕەوو وزەی بەدیلیشا جە ڕووسیا-چینەنە شێونا. کوڵتەرین و گونجیاتەرین ڕا پەی لوای بە وشکانیرە چین-هیندستانا جە سەرنیشتوو بەحری سیاویۆ پەی ئەوروپایا. ڕاو وزەی بۍ کە پاریس، بەرلین، لەندەنی پێوەرە بینێوە. بە جەنگو ئۆکرانیای شێوناشا. پرۆژەو 'یەک کەمەربەندی و یەک ڕاو' چینی مەبەس بۍ جە ڕاو ڕووسیایۆ جابەجێ بکریۆ و بە مەڵامەتو جەنگو ئۆکرانیایۆ پووچۍ کریێوە. ئەر ئاژەکە پی جۆرە بیۍ کاریگەری ئابووری چینی و ڕووسیای سەرو ئەوروپای فرە زیاڎ بۍ. گنۍ ئاژەو وابەستەیۆ. تا حەدۍ ئەڵمانیا و شۆنەکۍ تەرۍ بەمەڵامەتوو گازی سروشتییوە عیلاقەشا چنی ڕووسیای ئەرەمەرزنان. پی جۆرە کاریگەری ئەمریکای سەرو ئەوروپای لاواز بۍ. سەبارەت بە کاریگەرییە سەروازییەکاشا، ماکرۆن واتش، 'ناتۆ جە ڕوو مەژگیوە مەردەن'، واتە پەنەوازشا بە سوپێوە تازۍ ئەوروپینە. پی ئاڕاسە گێڵای جە مابەینو ئەڵمانیای و فەرەنساینە بۍ. ئینۍ گرڎ کاریگەری ئەمریکایشا جە ئەوروپانە لاواز کەرد و هەرپۊکەی پێچەوانەش کەرڎۆ. بە جەنگو ئۆکرانیای ڕاڕەوو وزەیشا شێونا و پەیوەندییەکۍ ڕووسیایشا چنی چینی پڕچنا. ناتۆ بە زیاڎکەردەی سویدی و فینلاندی گۆرەتەر بی. ئەمریکا پی جۆرە ئیسفاڎەش چنە هۆرگێرت. سەرو بنەماو ئی دەسکەوتا و سەختییەکا ڕووسیای جە جەنگو ئۆکرانیای، ئیسرائیل هرووژمەکێش جە ۋەرکۊتوو بەحرو دلێڕاسەینە دەسپنەکەرڎ. ئی ئاژە جە سوریایچەنە دەورش بۍ. هۆرچنیەو ئی دماییەو ترەمپی ئینەش یەکلاکەرەوەتەر کەرد. بڕۍ کەسۍ ماچا، 'بایدن هەوڵمڎۆ چێوەکا بکەرۆ وەڵۍ ئانەینە پۆستەکەیش جیابازۆ'، بەڵام ئانە بەتەمامی پاسە نییا. بەڵێ، ڕەنگە ئەمریکا دەوڵەتێوە بۆ فرە ڕێخەش نەکوابۆرە ، دەوڵەتێوە دووە سەڎ ساڵەن، بەڵام دۆڵەتێوە ئەرەمەرزیان. ترامپ جە هۆرچنیەینە سەرکۊتەیش بەدەسئاورد و بایدن ئانەی ترامپ ماچۆش مکەرۆش و نمەتاوۆ هیچی تەر بکەرۆ، چونکی ئا ئیدارە سەرکۆت.

گەرەکما ئینەی واچو: هۆرچنیەو ترەمپی کاریگەریێوە یەکلاکەرەوەش سەرو ئی پێشئامایا سوریای بۍ. پەی نموونەی ڕاو ئاڵوگۆڕی بازرگانیش چنی ڕووسیای کەرڎۆ . ترەمپ جە بانگەشەو هۊرچنیەیشەنە بە ئاشکرا ئی قسێشە کەرڎە. سەرو ئۆکرانیا و سوریای بازرگانی چنی ڕووسیای کەرێنۍ. هەستیارتەرین چێوۍ جە سوریانە ئاژەو ڕوسیاین. هەرپاسە چنی  ئۆکرانیایچ جە جەنگەنە بۍ. ئەر ڕووسیا جە پێگەو سەپنای جەنگینە بیۍ، ئانە پی جۆرە هرووژم نەکەرێنۍ سەرو سوریای. سەرو دوۍ چێوا بازرگانی و مامەڵەشا کەرد. هۆرچنیەو ترەمپی ئاسانکاریش پەی ئی گفتوگۆیە کەرڎ و ئاڎێچ ڕازی بیۍ. واتە سەرو ئۆکرانیای ڕێکۍکۊتۍ. جە ئیساتێنە فۆرمەلەو ئانەی مکەرا.

سەرو پرسو سوریای ڕێکێکۊتۍ. تا ئیساتۍ نمەزانیۆ چێش پەی ڕوسیای مەنۆوە. تا حەدۍ سەرو ئۆکرانیای ڕێکێکۊتێنۍ. چانەینە سەرو بەندەرێوە جە ۋەرکۊتوو بەحرو دلێڕاسەینە ڕێکۍ کۊتێبا. ڕەنگە ڕووسیا ئینەش سەپنا بۆ. ئەر ئینەش نەسەپنابۆ، ئانە ئانەی بەروزۆ کە ڕووسیا ئینا ئاژێوە فرە لاوازەنە. جە بیەیشۆ تا ئیساتۍ مەرامش یاواین بە ۋەرکۊتوو بەحری چەرمەی. ئینە مەرامو ڕووسیای چوارەمی و مەراموق یۆبیەی سۆڤیەتی بۍ. ئینە بنەماو ستراتیجو ڕوسیاین. چنی لاوازبیەی دەسەڵاتو بەشار ئەسەدی، دماو جەنگو ٢٠١٠، زیاتور وابەسەو ۋێش بۊنە و چایچ یاگێش پەی ۋێش کەرڎۆ. چانەینە وازش چنە نارۆ. بە دڵنیاییوە چا گرێبەسۍ و ڕێککۊتەیۍ هەن.

چانەی مشۆ ڕێککەوتەیۍ دووەلایەنە بۆ. ئاڎۍ هەم جە ۋەرکۊتوو بەحرو دلێڕاسەی و هەم جە ئۆکرانیا بازرگانی و مامەڵە کەرێنە. هەرپاسە ڕێککەوتەی ئۆکرانیای بی بە ڕێککەوتەی سەرو ۋەرکۊتوو بەحری چەرمەی. هەرپاسە ڕووسیا وزیا سەرو ڕاو وزەی. ئینە گرنگی ملەملانێ سوریاین. ۋەرو ئانەی ڕوسیا پی جۊرە مامەڵەش کەرد، ئیدارەو ئەسەدی ناچار بی کیشیۆوە و ئا مانا گرنگەی کە ئیدارەو ئەسەدیش کەرڎ بە مژارو بازرگانی ئینەنە. نەک بە تەنیا پرسو سوریای، بەڵکم کێشەو ڕووسیایچشا سەرو ڕاو ۋەرکۊتوو بەحری چەرمەیۆ چارەسەر کەرد. ئینەیچ پا مەعنێنە کە ڕووسیایچ چی پڕۆژەو ڕاو بانەینە بەشداری مکەرۆ. هەر ۋێش ڕاو سەرنیشتوو بەحری سیاویشا بێ کاریگەر کەردەبۍ. ئیساتۍ ڕەنگە ملەملانەکۍ چنی ڕووسیای تابێ کەمۍ باوە. هەرپاسە ڕەنگە ڕووسیایچ جە ۋەرکۊتوو بەحری چەرمەینە سەرو سوریایرە بەشداری ئی بازرگانییە بکەرۆ. پی جۆرە پڕۆژەو ڕاو بانەکەی قەوەتتەر بۆنە. ئی لایەنەیچە گرنگا.

کاتێ سیستەمەکە ڕێککەوتەیش چنی ڕووسیای کەرد، بەرەی وەراوەر فرە قەوت پێ. تەرسێ وەڵێ ئاریشا ڕووسیا پێ. دماو ئانەی ئی هەرمانێشا کەردە بەقوەت تەربی. بی ویرو باوەڕەڕی ئا دەسەڵاتەشە بنیات نیا کە جارێوە تەر هامپەیمانیش چنی دۆڵەتو تورکیای دروس کەرت. جە حەقیقەتەنە دماو ڕێککەوتەیش چنی ڕووسیای، پنەش مشۆ تورکیا جە پرۆژەو دەسوەردای سوریاینە جێگیرکریابۆ. ئەر چنی ڕووسیای هامڕا نەبیێ، ڕەنگە تورکیاشا جە وێ نەگێرتە، چونکە فرە مشتومڕ پێ و نەتاوێنێ چنەش بەربشانە. دماو ڕێککەوتەی جنی ڕووسیای، ڕێکێشا بە ئاسانی کریاوە. پێسە چنی تەیب ئەردۆغان غەززەنە پێسەو سیخوڕێوە پرۆڤۆکاتۆری و ئاژاوەگێڵیش بەکارئارد، ئیسەیچ بۆ پەی  دۆڵەتو تورکی، ڕژێمو ئەسەدی و ئیدارەو بەعسی، بە هەمان جۆر پێسەو پرۆڤۆکاترۆێ سیخوڕی بەکارئارد. جە ڕاو ئینگلتەرایۆ پەیوەندیشا نیابێرە، چی دمایانە سکرتێرو ناتۆی  ئاما تورکیا و پەتەو حەماسیشا بە دەسو ئەردۆغانی کێشا. هەرپاسە پەتەو بەشار ئەسەدیشا بە تەیب ئەردۆغانی کێش. بەڕاسی تورکیا کاریگەریش پێ جە کێشتەو پەتەو سەدامینە.
کەسانێ پێنێ واچێنێ 'چنین جە دوانزە ڕوانە ڕژێمو ئەسەدی وڕیۆنە' بەڵام دماو ئنە هامپەیمانی بێگومان ئینە مومکینا. مەنەیۆ دەسەڵاتداری پەیوەس پێ بە بییەو حزبوڵای-ئێران-ڕووسیای. ئیسرائیل داشوەنە، حیزبوڵا و ئێران گورزیان خوارد. ڕوسیاش چووە دیوەکەی تر و هیچی بۆ بەشار ئەسەد نەما جگە لە کیشیێوە. حیچ شانس و هێزێوەش نەبێ پەی وەرەنگاربییەیۆ. ڕنگە پەی دووێ یەرێ ڕوا تەری وەرەنگار بیێوە، بەڵام بچڕیێ. بەڵام بە پاو بەرژەوەندییەکا وێش ڕادەسکەردەو دەسەڵاتیش وینا. پرۆسەکە بی جۆرە بە خێرایی وەڵێکەوت.
واچێنێ وەڵێئاماکا سوریا وەرکەوتوو دلێڕاسەی و جەهانی شڵەقنمێ. چونکە ئیسرائیل ئی دۆخەشە دروس کەردەبێ. ئا ئارگیومێنتە کریێ کە ئیسرائیل؛ دماو حەماسی، بە تنی هرووژم کەرۆ سەرو حزبوڵا، ئێران، دیمەشق. فێڵبازەکێ بەرکەوتێ و دەورەکەشا دا بە ئاکەپە-مەهەپەی. جە لایەنو تورکەکاوە کە وێشا بە موسڵمان نیێنێرە دلێنەشیێ. پەیوەندییەکا بەینو تورکی و عەرەبیشا ماڕا و گرژییەکێشا زیاتەر کەردێ. ملەملانێی بەینە ئێرانی و تورکیای زیاتەر بی. ئی پڕۆژە بەرەش پەی ئانەیە کەردۆ. ئەر هەوڵشادێ بە هامکاری ئیسرائیلی هەمان هەرمانە کەرا، ڕەنگە ئنە سەرکەوتووێ نەبا، ڕەنگە مڏرامانی زیاتەر ڕوەدۆنە. ئەر ئەمریکا ئینەش کەردێ، ناکۆکی جیاواز سەرهۆرمرۆ. بەپێچەوانەوە پەنەوازق گرنگی بە ململانێکا وەرکەوتوو دلێڕاسەی دەیمێ، حەرچی پەنەواز بۆ کەریش پەی دروستکەردە ملەملانێی
ئەگەر بلدێ سوریا و دماتەر عێراق، نۆرەو قوبرسی مێ. ئەمریکا ساڵەی ویەردە ڕێککەوتنێوە سەروازی ستراتیژیش چنی قوبرسو پانیشتی ئیمزا کەرد. ئیسرائیل ماوێوە فرە چێوەڵتەر ڕێککەوتێوەش کەرد. فرەوجاری چنی ئیدارەو قوبرسی جە وەرکەوتو بەحرو دلێڕاسەینە ڕاهێنانو سەروازی ئەنجام مرۆنە. چی دماییا ئیسرائیل قەرارشدا سیستەمێوە هامشێوەو سیستەمو ئیسرائیلی پوی وەرگری ئاسمانو پانیشتوو قوبرسی دروس کەرۆنە. ئەڵمانیا و ئەمریکا جە یۆنانە هەمان هەرمانەشا کەردە. یۆنان بە تەمامەتی وێش پەی ئینەیە ئامادە کەردەبێ. سیستەمو ئەمنییشا بەندەرەکاشانە بە فڕۆکەو ئێف ٣٥ ئەرەمەزنارە. ئیسە ئارێ پێوەرە قوبرسو پانیشتی ئامادە مکەرا کاتێ باس جە قوبرسی کریۆنە، کێشەو تورکیای چاکە جە ڕۆژەڤەنە بۆنە. ئانەی گەرەکشانە ڕاستەوخۆ جە ڕاو سوریایۆ کەراش و جە ڕاو کوردیۆ کاریگەری بەشێوەش سەرو سوریای بۆنە، ڕەنگە جە ڕاو سوریایۆ ملەملانێکێ چنی تورکیای قووڵتەر نەکەراوە، بەڵکوم جە ڕاو قوبرسیۆ ئا کێشا مرا بە تورکیای. چاگە سیستەم و تورکیا ملا ملەملانێ، جەنگ کەرا، چونکە تورکیا ئیتر مەتاونە سەرنیشتوو قوبرسی گیرۆنە. هەرپاسە قوبرسو سەرنیشتی گەرەکشا چنی قوبرسو پانیشتی یۆگێرانە. هەرپاسە پنەش وتریۆنە مەنتیقەو بەحری، چاکە خەبات گەشە مکەرۆ و ملەملانێ سەرهۆرمرۆنە ڕەنگە ئا سیستەمە سەرو کوردی چنی تورکیای نەکنۆنە ناکۆکییۆ. چونکە مزانۆ تورکیا چی بابەتەنە فرە هەستیارا. ئەگەر چاکەوە بلۆ دلێ ملەملانێکاوە، حیچ چێوێ جە سیاسەتو تورکیانە ڕووەمەرۆنە و مەتاونە کاریگەری سەرو کەسی بنیۆرە. جە لایەنە جیاوازەکاوە مێ ڕۆژڤۆ، بەڵام چاگەوە سیاسەتی تەرێ مەیا ڕۆژەڤۆ. پەی نموونەی جە ڕاو قوبرسیۆ بە مەسەلێ وزەیۆ کەرۆش. مەڵامەتێ جیاوازێ بەروزانە. ئاکاتە پرسو کوردی جە ڕۆژەڤەنە بۆ.
جە حەقوتینەنە دۆڵەتو تورکی چا بارەیۆ مزانۆنە.جە نزیکبییەیۆ دۆڵەتو باخچەلینە پاسە دیارا، بەڵام ئێمە بە وردی مەزانمێ، بەڵام پاسە دیارا تەیب ئەردۆغان دەستوەردایش جە دۆڵەتو باخچەلینە کەردەبۆ، چونکە ئانەی تەیب ئەردۆغان گەرەکشا، تامەردەی مەنەیۆشا جە دەسەڵاتداریینە. تەیب ئەردۆغان پەنەوازیش بە حیچ چێوێ تەر نییا. نە ئایین و نە نەژادپەرستی و حیچی تەر. هەروێش تورک نییا.
ئی پرۆسە کاتێوە فرەش گەرەکا، چونکە سیستەمەکە پەنەوازیش بە کاتین پەی پرۆسێسکەردەی ئانەی کەردەنش.

مرۆڤ تاونە واچۆ کەی چێوێ جا جۆرە ڕووەمرۆ. پەی ئینەیە دووێ چیوێ وچیا. یوەم: یاواینە جنەشا کاتش گەرەکا، بەڵام نە جە لوبنان، نە جە سوریا، نە جە عێراقیچ سیستەمێوە هەمیشەیی دروس مەکریۆ. پەی ئانەیچ هەنگامێ هۆرگێرمێ، بەڵام ئەر دۆخو ئیسەو بەینو تورکیای و ئێرانی چارەسەر نەکریۆنە سیستمی تازەو وەرکەوتوو دلێڕاسەی مەمەزیۆرە. سیستەمو سەرمایەداری مەتاو سیستەمو وێش بنیات بنیۆ. دماو ئانەی ئانئ چارە با تاونە سیستەمو وێش دروس کەرۆ، چونکە هەردووکیشا تاوانە بەتاڵێ با. بەتایبەت ئەر ئی دووە هێزێ ستاتۆوازێ پەیوەندی چنی یۆی بنیارە خاستەر تاوانە بەتاڵ کریا. چی بارودۆخەو ئیسەینە هەوڵەدای چی جۆرە هەن.
دووەم: فاکتەرو پەکەکەی هەن. با گێڵمێوە پەی دەستپێکو جەنگی بەنامێ جەنگو جەهانی یەرەمی و دواتر یەکسەر ئا سیاسەتەشا جەدژو پەکەکەی جابەجێکەرد. پێسە چنین ڕەگەزپەرستی تورکی جە کوردی تەرسۆنە، جە پەکەکەێش تەرسۆنە، چونکە سیستەمو مۆدێرنیتی سەرمایەداری گرد جە دەسشا بەرمارۆ و دلێشەنە بەرۆ. ئارێ دژایەتیی چانەشا چنی ڕابەرایەتی هەن. فرە توڕێنێ جە پارادایمو ئیسەو ڕابەرایەتی.
جە جەنگە جەهانی یوەمینە چێوێ جا جۆرە نەبییەن. بەلشەفییەکێ شەوێوەنە دەسشا گێرت سەرو حکومەتیرە و شۆڕشا کەرد و بەردەوامێ بیێ. چونکە حیچ وەربەسێشا وەردەمەنە نەبێ. ئیسە پاسە نییا. ئەزموونو سەڏ ساڵو ویەردەی هەن و سیستەمەکە چی بابەتەنە فرە هەستیارا. ناکۆکی و ملەملانێی دلێ سیستەمی جیاوازا، ناکۆکی و ملەملانێ چنی سیستەمو ئەڵتەرناتیڤی و گلێرگەی فرە جیاوازا. کاتێ ملەملانێ و ناکۆکی جنی گلێرگەی مێ وەڵێوە، ناکۆکی و ملەملانێ دلێوێنە ڕێکی گنا. پۆکەی ئەستەما دەستوەردای جە تورکیای کەرا بەبێ ئانەی پەکەکەی لاواز کەرا و لەتش کەرا و ماڕاش و نەتاوا بەدیلێوە پەرەپنەدانە. مشۆم ئینە وینریۆ.
جە حەقەتینەنە پنەش مشۆ دۆڵەتو ئیسەو تورکیای تا ڕادێوە چی بابەتەیە یاوابۆنە. ملۆنە گرد یاگێوە و ماچۆ 'تیرۆر نەک تەنیا پێ ئێمە، بەڵکوم پەی شمەیچ مەترسیدارا'، ئانەی پنەش ماچا 'تیرۆر'  فکرەکا ڕابەر ئاپۆین. دلێ وێشانە باسو ئی بابەتەیە مکەرا و بی جۆرە پەشتیوانی هۆرگێرا. ئی دۆخە کەمێ زیاتەرش پبە مشۆ، بەڵام دیار نییا ئی دۆخە تا چن بەردەوام بۆنە.
ئاری گەرەکشانە جە ڕاو هرووژمەکاوە ئەنجام بەدەس بارا، بەڵام ڕەنگە پێشهاتێ تەرێ بەیا وەڵێوە کە بابەمەڵامەتو بەتاڵکەردەیۆ ئا هەوڵا. ئینە ئەرەکۆشاین، مشۆم ستراتیژو، شێواز، تاکتیکو وێما بێزمێوە. تا سەرو ئی بنەمێ پڕۆژە و هرووژمەکاشا ماڕمێنە، بەرەو وەڵێ ملمێ. مشۆم ئەرەکۆشایێ پەرە پنەدەیمێ کە بەتاڵشا کەرۆوە. مەبۆنە گێڵمێ شۆنەو دۆخێوە کتوپڕینە پەی دلێبەردەیشا یان ڕێکەوتێوە تەمام، ئا جۆرە هیوی خەڵەتێنێ. نە هەڵوێسی وێرانکەر و نە هەڵوێسی سازان دروس نییا. ئینەیچ جە ڕاو ئەرەکۆشای هەنگام بە هەنگام بەدی مێ. ئارێ گورزەما مراوەنە و هەوڵو شکستیما مرا، تا پڕۆژەکاشا پووچەڵ کەرمێوە، بەقوەتەرێ بیمێ و ئارێ لاوازتەرێ بانە.
ئێمە گەرەکمانە پارادایمو ڕابەر ئاپۆی جابەجێکەرمێنە. هەر مشۆم با مەڵامەتۆ مشۆم واقیعو ئەرەکۆشای و ژینگەو ناکۆکی و ملەملانێ بە شێوێ دروس بشناسمێ. دیکتاتۆرەکا ئەوروپاچ بییەیشا پێ و هۆرشنریێوە. وناو سەدام حسێنی مەبۆ بە کەم تاماشە ک٤یۆ. ئارئ ٣٥ ساڵێ حوکمڕانی وەرکەوتوو دلێڕاسەیشا کەرد جە ماوێوە کوڵەنە دلێنەشیێ. ئارێ ڕەگەزپەرسی دۆڵەت-نەتەوەیی ڕەگەزپەرسی عەرەبی بێنێ. ژیوای با کەسا بەخشا کە کەمێ نەرمرێنێ، پەی نموونەی ژیوای بە پاشاکا بەخشا. ئیسە چنی ئی ڕەگەزپەرسییە دۆڵەت-نەتەوەیی ستاتۆوازی ناکۆکێنێ و ڕابەری ڕەگەزپەرسی دۆڵەت-نەتەوە خودو دۆڵەتو تورکین. ئی پرۆسە ئەستەما پەی سیستەمەکەی دمایش پنەبێ و ئەستەما ڕێکەوتێوە بەینشانە بیزیۆوە. پرۆسەو ملەملانێکا بەردەوام بۆنە.