ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراڎ قەرەیلان ئاماژەش پانەی دا بە قۆناغێوە گرنگ و تاریخیرە موېیەرا  و واتش: "مەترسییەکۍ سەرو ۋەرنیشتی گۆرێنۍ، بەڵام هامکات دەرفەتی گۆرەیچ ئینا ۋەردەمەنە. مشۆم گەلەکەما جە سەرنیشتوو ۋەرکۊتوو سووریای- ۋەرنیشت جە ۋەرا ۋەرو گرڎ جۆرە هرووژمێوەنە ئاماڎە بۆ."

ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراڎ قەرەیلان بەشداریی 'بەرنامێوە تایبەت'ی ستێرک تیڤیش کەرڎ و جوابو پرسیارەکاش داوە. چەمپنەکۊتەی بەرناماکەی پی جۊرەنە:

" ٢٢ۍ ئۊکتۆبەری باخچەلی بانگەوازش کەرد. دماتەر جە ٢٣ۍ نۆۋەمبەرینە عومەر ئۆجالان لوا ئیمراڵی و چنی ڕابەرئاپۆی چەمپنەکۊتەیش کەرد. ڕابەر ئاپۆ چا چەمپنەکۊتەینە واتش 'گۆشەگیری بەردەوامە' و پێشئامایەکا دماتەر ئانەش پەشڕاسکەردۆ. پێوەس پینەی چێش ماچدۍ؟

وەڵۍ گرڎ چێوێنە، ئانەی دماو ٤٤ مانگا عومەر ئۆجالان لوا ئیمراڵی و چنی ڕابەر ئاپۆی چەمپنەکۊتەیش کەرد، هەرمانۍ عالە بۍ. وەڵتەر دەربارەو ئاژەو ڕابەرایەتی هیچ زانیاریێوە نەبۍ. بەڵام چنی ئی چەمپنەکۊتەیە زانیارییما جە بارەو ڕابەر ئاپۆیۆ هۊرگێرت. بەڕاسی ئینە چێوۍ عال و بایەخدار بۍ. بەڵام پېسە ڕابەر ئاپۆیچ ئاماژەش پنە دا، گۆشەرگیری بەردەواما. هەرۋێش چا کاتۆ ئینە بەڕۆشنی موینیۆ. نایاسایی دۆڵەتو تورکی جە ۋەرا ۋەرو ئیمراڵینە هەر بەردەواما.

عومەر ئۆجالان چن ڕوۍ چێوەڵی پەڕلەمانەنە قسێش کەردۍ و بڕۍ زانیاریۍ تازێش وەڵۍ کەردۍ. ئەرەیاۋناش ڕابەر ئاپۆ واتەنش، 'ئەر زەمینەسازی و دەرفەت بڕەخسیۆ، من متاوو دەورو ۋێم گێڵن' و دەسنیشانش کەرڎ ئا دەرفەتۍ ڕابەر ئاپۆ باسش کەردێنۍ دەرفەتۍ شەخسی نییەنۍ، پێوەس بە ۋێش هیچش داوا نەکەردەن، مشۆم زەمینە بڕەخسیۆ. ئینەیچ پا مەعنۍ مۍ کە مشۆم دۆڵەت هەنگام بنیۆ. مشۆم هەنگامەی سیاسیە بنیۆ و زەمینەسازی بکەرۆ، ڕابەر ئاپۆیچ پەی چارەسەریی دەور گێڵنۆ و کۊشش بکەرۆ. یانی بەبێ ڕەخسنای زەمیینەی، چارەسەریی چنین بۆ؟ بێگومان نمە بۆ.

جە ئیسەنە هامسەرۆکاو دەم پارتی پەی لوای ئیمراڵی دواکاریشا کەردەن. سەرەڕاو ئانەی کاتێوە فرەیچش سەرەرە وېیەردەن، هەڵای جواب نەدریانۆ. یانی کەشێوە بیەن پېسە ئانەی شاندێوە یان ۋەرپەرسا دەم پارتی ئەر بلا دوورگەو ئیمراڵی و چەمپنەکۊتەی بکریۆ، ئانە ئیتر گرڎ چێوۍ یاگۍ ۋێشەنە بۆ و چارەسەری وەڵۍ گنۆ! وەش بیەی قەناعەت و وەشباوەڕیێوە پی جۆرەیە ناڕاسا. بێگومان ویستو لوای پەی ئیمراڵی چێوۍ غەڵەت نیا. بەڵام نزیکایەتی هۆرگێرتەی جە مژارەکەی پانەی 'ئەر بلو ئیمراڵی، پرسەکۍ چارەسەرۍ با' درووس نیا. پۊکەی چنی ویستو لوای ئیمراڵیچ مشۆم مرۆڤ داواو ئانەی بکەرۆ مشۆم هەنگام بنریۆ. ئانەی چارەسەریش گەرەکا مشۆم داوا بکەرا کە دۆڵەت هەنگامە بنیۆ. جە ئیساتێنە دۆڵەت درێژە بە سیاسەتەکا وەڵینیش مڎۆ. پەنەواز نمەکەرۆ ئا هەرماناشا باس بکەرمۍ، هەرۋێش ڕۊشنا. هرووژمەکێشا جە دژو هێزەکاما بەردەوامێنۍ؛ سیاسەتو قەیومی بەردەواما؛ هرووژمەکۍ سەرو ۋەرنیشتی بەردەوامێنۍ. بە پوختی جەوهەرو سیاسەتی دووژمنکارانەی بەردەواما و هیچ چێوۍ نەفاڕیان. جە ئاژێوە چیمنەنە ، ڕابەر ئاپۆ چنی هەنگامەی چارەسەریە بنیۆ؟ پەنەوازا دۆڵەت هەنگامە بنیۆ. بەڵام هەڵای چێوۍ وەش نەبیەن. تەنیا ئا بانگەوازییەو باخچەلی نەبۆ؛ جگە چانەی هیچی تەر نییا.

چێوۍ تەر هەن بەرکۆت: پەی نموونەی تا ئیسە ئەنداماو ئاکەپەی و چڼین لایەنۍ تەرۍ واچێنۍ مەهەپە و دەوڵەت باخچەلی کۊسپەنۍ ۋەردەمو چارەسەریی پرسو کوردینە. بەڵام جە ئیسەنە بەرکۊت کە چێوەکە چامنە نیا. مەهەپە کۊسپو ۋەردەمو چارەسەری نییا بەڵکم ئاکەپەن کە بە زیهنییەتی فاشیست و نەژادپەرسییوە جمۆوە. تەیب ئەردۆ‌غان چن کوردێوەش جە دەورو ۋێش کۊکەردێنۍ کە دژمنو خەڵکەکەو ۋێشانۍ، بە شێوێوە کە جە تاریخەنە نموونەش نەبیەن جە هەر چوار پارچەو کوردەسانینە جە دژو گەلو کوردی دژمنایەتی مکەرۆ. جە ئیساتێنە ئینە ڕۊشن بیەنۆ و بەرکۊتەن. مشۆم مرۆڤ بە پاو ئی حەقەتینیە جمۆوە. بە تایبەت گەلەکەما عال ئی حەقەتینیە بوینۆ؛ مشۆم کۆشش بکریۆ پەی جە بەین بەردەی ئی زهنیەتە نەژادپەرسیە، فاشیزم سەرو بنەماو مەردەی مردان. ئینەیچ ئەرەکۊشایش گەرەکا. خۆ ڕابەر ئاپۆ 'دارێوە سیحریش نیا دەسۆ' کە واچۆ چارەسەری، ئیتر چارەسەری بێنە ئاراوە. یانی تا هەنگامە نەنریۆ، داواکەردەی جە ڕابەر ئاپۆی درووس نییا. ئینە بەماناو فشارکەردەین جە ڕابەر ئاپۆی. پەی ئی مەسەلۍ مشۆم چی چوارچێوەنە نزیک بۆوە. وەڵۍ گرڎ چێوێنە سەرەتا مشۆم دەسەڵاتداری ئاکەپەیچ پەی چارەسەریی هەنگامە بنیۆ. مشۆم ئی ویستە بەرگنۆ.

دماو ٢٧و نۊۋەمبریۆ پێشئامایۍ تازۍ ئامۍ ئاراوە کە تەوەقوعو کەسینە نەبێنۍ. هێزەکاو هەتەشەی هرووژمشا کەرڎ سەرو چن شۆنێوە و جە ماوەو ١٢ ڕوانە یاوۍ شام (دیمەشق). دەسەڵاتو بەشار ئەسەدی ناچار بە دەسبەرداربیەی کریا و دەسەڵات فاڕیا. پێوەس پی مژاریۆ چێش ماچدۍ؟

پېسە ئاماژەت پنەدا، ڕژێمو بەعسی وڕا. کاتشا درووس هۊرنەسەنگنا؛ ئەر جە ساڵۆو ٢٠١١ ی و ڕووەدایەکۍ فاڕیێنۍ و فاڕیای دیموکراتیکشا ئەنجام دابیۍ، پرسەکۍ کوردیشا چارەسەرۍ کەردێبیێنۍ، دلۍ وڵاتینە دیموکراتیکبیەیش پەرە پنەدابیۍ، پی جۆرەو ئیساتۍ نەبۍ. بەلام ئاڎۍ جەختشا سەرو سیاسەتەکا ۋێشا کەردۆ و گۆششا بە حەقەتینەکا نەڎا، پۊکەی پی جۆرە مەڕیۍ و وڕۍ. هەرچڼە پاسە بە ئاسانی وڕا، بەڵام دەسوەردایچ جە دژو سووریای هەن. هێزە مېیاننەتەوییەکێچ ئینۍ دلۍ ئی مژارەینە. ئاشکرا بی کە ئەمریکا، ئیسرائیل، ئینگلتەرا و تورکیا بەشدارێنۍ چی دەسوەرداینە.

جە ئیساتێنە ڕۆژەڤ سەرجە نۆ دیزاینکەردەیۆ سووریاین. بە ئاشکرا موینیۆ، چی مژارەنە جە ما بەینو ئا هێزانەی چی پلانڕێژییەنە ناکۆکی هەن. هەریۆ و مەرامێشا هەن. مەسەلەن مەرامو تورکیای جیاوازا؛ مەرامو ئیسرائیلی و لایەنەکا تەری جیاوازا. تورکیا گەرەکشا سووریای  بە پاو ویستەکا ۋێش دیزاین بکەرۆ. ئی قۆناغەیچە پېسە شۆڕشێوە سوونی-ئیسلامی هۊرش سەنگنۆ و پېسە سەرکۊتەی ۋێش تەماشەش مکەرۆ. چی دماییانە جە قسەکا ئەردۆغانینە کە جە ئەرزڕومەنە کەردێش، بەرکۊت کە ئەردۆغان هۊردای ئاڵاو تورکیای جە حەلەبەنە پېسە سەرکۆتەی موینۆ. بە پوختی تورکیا گەرەکشا گرڎ چێوۍ بە پاو ویستەکا ۋێش ڕێکوزۆ.

پەی ئانەیچ وەڵتەر کۆمەڵێوە جە تورکیانە کە ۋێشا پېسە ئۆپۆزسیۆنی نیێنێرە، حکومەتێوە کاتیشا ئەرەمەرزنابۍ. دلۍ ٥-٦ ساڵی دماینە، ئا حکومەتە هەن؛ گوایە سەرۆکوەزیران و وەزیریچشا هەن. جە ئیساتێنە جە دیلۆک و ئەستەنبوڵنە مژیوا. جە بنەمانە تورکیا گەرەکش بۍ ئی حکومەتە ئۆپۆزسیۆنەیە بەرۆ دیمەشق و دەسەڵات هۆرگێرۆ. بەڵام پېسە ئانەی موینیۆ هێزە سازکەرەکۍ ئی گەمەیە، ئا داوۍ تورکییایشا قبوڵ نەکەرد. ههۊرچنیەکەیشا ئانە بۍ بەرە ڕووەو سەرۆکو هەتەشەیرە موحەمەد جۆلانینە بکەراوە. ڕۊشن بیەنۆ کە گەرەکشانە بە سەرمەشقایەتی ئاڎی سوورییەکا کوۍ بکەراوە و سەرجە نۆ دیزاینش بکەراوە. تورکیایچ ناچار بە قبوڵکەردەی ئینەی بی. جە بنەمانە ویستوو دەسەڵاتداریی ئەکەپەی ئینە نییا. ئاکەپە لایەنگرەکۍ ۋێش ئاماڎۍ کەردێبێنۍ، گەرەکش بۍ بانە بە دەسەڵاتدار. بەڵام هێز و بناغەشا نییا. ئانەی خاوەنو هێزی بنەڕەتییا هەتەشەن و سەرۆکو هەتەشەین کە بڕۍ پەیوەندیش هەن. گەرەکشانە ۋێشا بواڕا و سەرو ئی بنەمایە ڕاشا پەی کریێنۆ.

جە ئیسەنە دۆڵەتو تورکی ناچاربیەن ئی حەقەتینیە قبوڵ بکەرۆ، بەڵام ئیجارە زۆر و سەپنای جە محمەد جۆلانی مکەرا. ڕاسا دۆڵەتو تورکی هامکاریشا مکەرۆ، بەڵام هەڵای جیاواز جە گرووپەکا پېوەس بە تورکیای ڕێکوستەیش کەرد. هەم نامۍ سوپاو نەتەوەیی سووریایش چی هێزا نیا و هەمیچ پێوەسێش کەردۍ بە ۋێشۆ. بێگومان پێوەس بیەی سوپێو نەتەوەیی بە وڵاتێوە بیانیەوە چێوێوەن کە نمەبۆ ڕووە بڎۆ. هەر وێش ئاکەپە پێچەوانەو فرەیی قسەکا ۋێش مکەرۆ. پێوەس بە سوپاو نەتەوەیی سوریای چێوەکە پی جۆرەنە. کاتێ ئینە ناما ئاراوە، ئی جارە بە سەپنای سەرو هەتەشەیرە مکەرۆش. ئیبراهیم کاڵن و وەرپەرسا هەواڵگری قەتەری پێوەرە لوۍ پەی وای؛ بڕۍ جموجوڵشا کەرد و پەیامو 'ئێمە ئینایمۍ پێوەرەی' مڎا. جە ئیساتێنە ئاژەکە پا جۆرە نییا.

جە حەقەتینەنە تا چن ڕا مڎا بە سەرمەشقایەتی محەمەد جۆلانی سووریای سەر جەنۆ بنیاڎ بنریۆوە؟ پېوەس پینەی جە ئیسەنە هیچ نمەوچیۆ. ئینۍ مژارۍ گفتوگۆینۍ و ئەر پێوەس پینەی کێشە وەش بۆ، دیسان نیگەرانی و گریمانەو ڕووەدای جەنگی دلێینەی هەن.

مەترسی هەرە گۆرە دۆڵەتو تورکین. ۋەرو ئانەی دۆڵەتو تورکی خاوەنو ئامانجی جیاوازین. مەرامشا ئانەن کورد ستاتۆ و پێگێوە دەس نەوزۆ. جە ئیساتێنە کورد، عەرەب، ئاشووری پێوەرە نزیکەو یەک لەسەر سۍ و سووریایشا ئینا دەسۆ. جە ئیساتێنە ویستو تورکیای دلێنەبەردەی ئینەین. گەرەکشانە سووریێوە ناوەندی وەش بۆ و قورسایی وزانە سەرو ئانەی. گەرەکشانە بە زهنیەتو عوسمانی تازەی، ئی وڵاتەیە لکە بڎا بە ۋێشاوە. یانی گەرەکشانە سووریای ئەرەگیر بکەرا و وزاش چێرو پارێزنای ۋێشاوە. ئینەشا نەشارتەنۆ. جە گرڎوو قسەکاشانە بە جۆرێوە ئینەی بەربڕا.

ئایە هێزەکۍ تەری چڼە ڕا پینەی مڎا؟ ئینە یاگۍ گفتوگۆیا. بێگومان پېسە موینیۆ، گرڎ چێوۍ بە پاو ویستو تورکیای وەش نمە بۆ. پا جۆرە ڕا بە گرڎ چێوۍ نمەڎریۆ. ۋەرویا ئانەی ئینەشا پەی تورکیای وەڵۍ نە وستەن. ئەرێ؛ دەورو تورکیایچ چینەینە هەن، بەڵام ئیرادێوە هەن. ئاخۆ ئی ئیرادە چن ڕا مڎۆ کە ویستەکۍ تورکیای پێک بەیا؟ ۋەرو ئانەی ئامانجی سەرەکی پلانەکۍ، وەشبیەی ئەمنیەتو ئیسرائیلین. یانی سەرو بنەماو هەڕەشەکەردەی سەرو ئیسرائیلی، پلانێوە وەشکریا. بەڵام تورکیا گەرەکشا پرۆسێوە پێچەوانەو ئانەی وەڵۍ وزۆ. یانی پلانەو سونی-ئیسلامی شکسش واردەن جە میسرەنە، جە ئیسەنە گەرەکشانە جە سووریانە ئەنجامش بڎا. ئینەیچ چنی ۋێش پەرە بە ئیسلامی سیاسی مڎۆ. هەر وێش ئاماژەکۍ ئینەی موینیا. ئینەیچ چنی ۋێش مەترسی مارۆ. پۊکەی گریمانەو جەنگی و ئەرەکۊشای سەرو سووریای هەن.

بەڵام چێوی ئاشکرا ئانەنە، ئیتر سووریانە قۆناغێوە تازۍ دەسش پنەکەردەن و ئینەیچ تەنیا پەی سووریای نییا، جە بنەمانە پەی گرڎو ناوچەو ۋەرکۊتوو مېیامینین بە ماناو دەسپنەکەردەی قۆناغێوە تازەین. مشۆم ئینە بوینیۆ. پاسە نریانەرە کە ئی پلانۍ فرەتەر بەردەوامە بۆ و چێگە بە دماوە، دۆڵەتۍ جیاوازۍ بانە ئامانج. نامۍ عێراقی و بڕۍ وڵاتا تەری مێنە. واتە ئی پلانۍ چی چوارچێوەنە جە ۋەرکۊتوو مېیامینینەا بەردەوامە بۆ. پۊکەی جە ناوچەکەنە گوزارشت جە قۆناغێوە تازەی مکەرۆ؛ چا چوارچێوەنە گرڎ چێوۍ هۆر مسەنگیۆ و ئامانجەکە سەرو بنەماو دیزاینکەردەی هەرێمەکەیا.

قۆناغەکێت هۊرسەنگنا. چی قۆناغێنە کورد و بە تایبەت لایەنە کورییەکۍ پەنەوازا چێش بکەرا؟

پېسە مزانیۆ وەڵتەرێچ چڼین جارۍ پلانەو دیزاینکەردەیۆ ۋەرکۊتوو مېیامینی وەڵێکۊتۍ، بەڵام گەلو کوردی چا پڕۆسانە بەشداریش پنەنەکریا. ئیساتۍ دلۍ ئا پلانەو دیزاینکەردەیۆ ۋەرکۊتوو مېیامینینە، دیارا کە یاگۍ دۆڵەتو تورکی نەبیۆ، بەڵام بە جۆرۍ جە جۊرەکا بڕۍ هێزێش پێوەشۍ کەردۍ ۋێشۆ و چی پلانێنە یاگێش گێرتە. ویستو دۆڵەتو تورکی ئانەنە کە کورد چی پلانێنە یاگۍ ناگێرۆ. هامشێوەو ڕێککەوتنامەو لۆزانی گرڎ هەوڵێوەش ئانەنە پەی ئانەی ڕا نەڎریۆ بە کوردا. بە تایبەت گەرەکش نیا بۆ بە خاوەن ستاتۆیۍ. دۆڵەتو تورکی چڼین جارێ قبوڵکەردەی ستاتۆو پانیشتوو کوردەسانیش پېسە غەڵەتێوە هۆرسەنگنا. خودو ئەردۆغانی دڎانش پینەیرە نیان. جە ئیسەنە گەرەکش نیا کە ئینە جە ۋەرنیشتەنە واوەی بۆوە. بێگومان بە گرڎی گەرەکشانە ئی سیاسەتەیە ڕاوەبەر بکەرا. جە کاتێوە چیمنەنە کە هەرێمەکە سەرجە نۆ دیزاین مکریۆوە، ئانەی کە پەی کوردی پەنەوازیا 'ستراتیجی هامبەشا'. کاتێ ئێمە ئینەی دیاری مکەرمۍ، نمەواچمۍ مشۆم ئیلا پێوەرە با و هەمان ویرکەردەیۆیشا بۆ. مشۆم ستراتیجێوە هامبەشو کوردا بۆنە و گرڎ رێکوستەیۍ پەی سەروستەو ئا ستراتیجەیە بۆ بە هامکار. ئەر ئینە وەش نەبۆ، هەروێش دۆڵەتو تورکی پېسە گەلی تەماشەو کوردی نمەکەرۆ، پېسە هۆزێوە هۊرشا مسەنگنۆ. پەی نمونەی سەرۆکەکا پانیشتی پېسە سەرۆک هۆزی موینۆ. پۊکەی پڕو پاگەندەو دۆڵەتو تورکی ئانەن کە کورد نەتەوە نییا. پی جۊرە هورش مسەنگنۆ. بەڵێ ماچا، 'کورد هەن' بەڵام ماچا بەشێوەنۍ جە تورکی و چێوۍ جیاوازۍ نیەنۍ. جە حەقەتینیچنە ئی شرۆڤەیچە نمەکەرا. گەرەکشان ۋێشا بکەرا بە سەرەوەر و حاکم. پۊکەی گەلو کوردی دژو ئی سیاسەتەیە کە دڎانشا نمەنیۆپۆرە و گەرەکش نیا گەلو کوردی چی پرۆسەنە یاگێش بۆنە، بە دڵنیاییوە مشۆم یۆگێرتەی بۆ و بیاوا بە ستراتیجێوە هامبەش.

پێوەس پینەیچۆ، چی قۆناغێنە گرنگا گرڎو کاربەدەسە سیاسییە کوردەکا و بە تایبەت پەدەکە، یەنەکە، پەیەدە گرڎو سەرۆک و هامسەرۆکا پارتەکا جە هەر چوار پارچەو کوردەسانی، جە ڕۆشنویرا و جە هەر کەسێ کە ۋێش بە ۋەرپەرس موینۆ داوا مکەرو: چی قۆناغە تاریخیێنە مشۆم گرڎ کەسێ بە ۋەرپرسیاریۆ جمۆوە. نمەبۆ هیچ کەسێ جەخت جە هەڵوێسی وەڵینو ۋێش بکەرۆوە. با هیچ کەسێ ۋەردەمو یۆبیەی پلاتفۆرمێوەنە بە جیاوازییە فکری و ئایدۆلۆژییەکاشۆ نەبۆ بە کۊسپ. مشۆم بەرژەوەندییە نەتەوەییەکۍ بە بنەما بگیریا، نەک بەرژەوەندیە ڕێکوزیایەکۍ. پېسە ئانەی واتم ئەر یۆبیەیۍ ڕێک و پێکیچ نییا، مشۆم گفتوگۆ بۆنە؛ مشۆم نزیکایەتی بۆنە. پەی نموونەی جە ئیساتێنە ۋەرنیشتەنە نمەبۆ گەلو کوردی گنۆنە دلۍ خزمەتکەردەیۆ. گەلو کوردی چا لاواز نییا؛ دەرفەتشا پەی ڕەخسیان، بەڵام پەی ئانەی سەرگنۆ مشۆم گرڎ سیاسەتەمەدارێوە کورد پاڵپەشتی جە ۋەرنیشتی بکەرۆ. پەی نمونەی هەڵای دەروازەو سنوری سێمێلکای وزیانەرە. ئاخۆ ئینە چنی هۆرسەنگیۆ! نمەبۆ چێوۍ پی جۆرە بۆنە. چی قۆناغە گرنگەنە نمەبۆ دلۍ کوردانە بڕیایرە بۆنە؛ تاریخ ئانەی موازۆ.

مشۆم گرڎ کەسۍ ئانەی بزانۆ؛ تا دۆڵەتو تورکی کوردەکا دلێینەو وڵاتەکەی و مافەکاشا قبوڵ نەکەرۆ، جە دلێینەنە کێشەو کوردی چارەسەر نەکەرۆ، کوردەکۍ پارچەکا تەریچ حەجگیز نمەبا بە دۆسێش. ۋەرو ئانەی کام پارچە مەبۆ گرنگ نیا، جە گرڎو ئا کوردا متەرسا کە مافو ۋێشا بەدەسئارڎەن و بیێنۍ خاوەنو ستاتۆی. جە ئیسەنە ۋەرنیشتی پېسە تەرسێوە سەرو ۋێشاوە موینا. پەی چی؟ ۋەرو ئانەی پاسە ویر مکەرۆوە کە بۆ بە نموونێوە و کوردیچ جە سەرنیشتەنە داواو ئانەی بکەرا کە ئیلا بانۍ بە خاوەنو ستاتۆیۍ. پۊکەی بە مەترسیش موینا. مشۊم گرڎ کەسۍ ئینەی بوینۆ و بزانۆش کە دۆسایەتیکەردەی دۆڵەتو تورکی هیچ مانا و ئیسفاڎێوەش پەی گەلو کوردی نییا. مشۆم ئی حەقەتینە بوینیۆ و بە پاو ئینەی گرڎ کەسێ سیاسەتو نەتەوەیی بە بنەما گێرۆنە. ئیسفاڎەو گەلەکەیما ئینا چینەینە. پەی ئینەیچ جارێوەتەر داوا جە گرڎ کەسۍ مکەرو هەڵوێس و نزیکایەتی ۋێشا ۋەرچەم بگێرا. مشۆم گرڎو هەڵوێسە غەڵەتەکا چی قۆناغەنە بوییەرا بکرێت.

ۋەرنیشتەنە ئینە بیەن بە پەنەوازیۍ. موینمۍ ماوەو چن ڕوێوەن ۋەرپەرسا ۋەرنیشتی سەرەمڕە باس جە یۆبیەی دلێینەی مکەرا. ئینەی بە عال مزانمۍ و بە گرڎ جۊرۍ ئینایمۍ چنیش. مشۆم ۋەرنیشتوو کوردەسانی دلۍ وێشەنە یۆبیەی ۋێش ساز بکەرۆ، یەک دەنگ بۆنە و پی جۆرە بلۆنە دیمەشق. پەنەوازا پی جۆرە بۆ. هەڵبەتە ۋەرنیشتوو کوردەسانی هەر تەنیا ۋێش نییا؛ چنیش واڵەو-برایی عەرەبی، سووریانی هەن؛ مشۊم چنی ئاڎیشا بۆ بە یەک دەنگ، ۋێشا بکەرا یەک هێز و ئیرادە. پی جۊرە دەنگشا قەوەتتەر مەبۆ. پۊکەی ئینە مەرجە پەی ۋەرنیشتی.

بەڵام چنی ئانەی ئی ئاژەیچە وەش بیەن، هەڵای بڕۍ وەرپرسۍ ئەنەکەسەی پېسە واتەواچو جەنگی تایبەتی دۆڵەتو تورکی قسۍ مکەرا. مشۆم ئی زوانە تەرک بکریۆ. چی مەگەر هەرمانەشا ئانێنە پېسە پارێزنەری و واتەواچو تورکیای قسۍ بکەرا! دۆڵەتو تورکی پېسە دۆڵەتێوە هەژمونوازی و فشارکەری گەرەکشا گەلو کوردی دلێنەبەرۆ. تۆ وەڵۍ گرڎ چێوێنە بۆ دلۍ باخچەکەو ۋێت، یانی بۆ لاو کوردی. ئیتر وەسێن خزمەتکەردەی کەسانی جیاوازی. ئیتر بڕۍ کوردایەتیشا بۆ و خزمەتو ۋێتا بکەردۍ. ئانەی ڕاسا ئینەنە و قەناعەتما هەن کە جە ۋەرنیشتەنە یۆبیەی وەش بۆنە.

هەڵبەت دماتەریچ گرڎو کوردەسانی پەنەوازیش بە یۊبیەی و یۆگێرتەی هەن. ۋەرو ئانەی بەرکۊتەن ئی قۆناغە تەنیا جە سووریانە نمە مەنۆ و وەڵا مەبۆوە. ڕەنگاتی سەوای جە عێراقیچەنە بڕۍ پێشهاتۍ تازۍ بەیانە ئاراوە. یانی یۆگێرتەیی چی قۆناغێنە پەنەوازا. بێگومان ئی یۆگێرتەییەی کە باسش مکەرو، بە خیاڵکەردەی نیا، بەشێوێوە گرڎ کۊ باوە و واچا 'بیمۍ بە یۆ' یۆبیەی نمەبۆ. داخەم نمەشۆ بەرکۊتەن جە کوردەسانەنە پاسە سوک و ئاسان وەش نمەبۆ. بەڵام لاو کەمیۆ با گفتوگۆ بۆنە؛ ستراتیجێوە هامبەش بۆنە. مشۆم گرڎ کەسۍ جە ئارۆوە بە ۋەرپرسیارانە نزیک بۆوە و هەوڵدایش بۆنە.

ۋەرپەرسا دۊڵەتو تورکی ماچا پەکەکە جە ۋەرنیشتەنە هەن و ئێمە پەکەکەی دلێنەبەرمۍ. پېسە ڕێکوستەی شمە بیەیتا هەن جە ۋەرنیشتەنە؟

تەنیا نمەواچا 'جە ۋەرنیشتەنە پەکەکە بیەیش هەن'، ماچا، "جە ۋەرنیشتەنە دەسەڵاتو پەکەکەی هەن و ئانەی دلێنەبەرو." ئینە زوانو جەنگی تایبەتی تورکیاین. نموونە؛ جە ئیساتێنە هەتەشە جە لایەنو بڕۍ دۆڵەتا و نەتەوە یۆگێرتەکاوە وزیان لیستو تیرۆریۆ. بەڵام پېسە پەکەکەی پی جۆرە نیەنۍ. پەی بەرژەوەندی ئەمریکای و یۆبیەی ئەوروپای، وستیمێشا لیستو تیرۆریۆ. بەدەر چینەی، نەتەوە یۆگێرتەکۍ و جەهان وستیمێش لیستو تیرۆریۆ. ئا دۆڵەتۍ ئێمەشا وستۍ لیستو تیرۆریۆ پەی بەرژەوەندی پیس و نایاسایی ۋێشا ئینەشا ئەنجامدا. ۋەرو ئانەی قەزیەشا سەر کەردیمێوە. نموونێوە یۊبیەی ئەوروپای جە ساڵۆو ٢٠٠٢ ێنە وستیمێشا لیستو تیرۆریوە، ئا کاتە هیچ جەنگێوە جە ئارانە نەبۍ. جەنگما مردنا بۍ. یانی پەی بەرژەوەندییە سیاسی و ئابووریەکاشا ئی ناحەقی و نایاساییەشا کەرد. ئێمە تەڤگەرێوەنمۍ پەی مافی سروشتی و جەوهەری گەلو کوردی ئەرەکۊشای ڕاوەبەرمکەرمۍ. هەرکەسێ یاگۍ ئێمەنە بۆ ئی ئەرەکۊشایە ڕاوەبەر مکەرۆ. ئینە ئەرەکۊشایۍ مافدارا و بە پاو یاساو نەتەوە یۆگێرتەکا. گەلێوە کە بڕیابۆرە جە زوان، بیەی، تاریخ و گرڎ چێوۍ، مافو ئەرەکۊشایش هەن. ئێمەیچ ئینەی مکەرمۍ. بەڵام ئاڎۍ بە شێوێوە نا یاسایی ئێمەشا وست لیستو تیرۆریۆ.

جە ئیساتێنە دۆڵەتو تورکی گەرەکشا ئینەی بەکاربارۆ و ۋەرا ۋەر بە هەر کوردێوە کە خاوەنداری جە قەزیەو شناسنامەو ۋێش بکەرۆ ماچۆ 'ئینە پەکەکەیییا' تەماشاکەردۍ، سەرنیشتوو کوردەسانینە حەز جە هەر ئەندامۍ دەم پارتی نەکەرۆ ماچۆ 'ئینە ئەندامو پەکەکەین' ئا کەسا باڵبەسۍ مکەرۆ کە کۆشش و زۋان و وێژەیی ڕاوەبەر مکەرا.

 ئەکادیمیسیا باڵبەسۍ مکەرۆ. چن ڕوۍ چێوەڵی مامۆسێوە جە زانکۆو دیجلەی بە تاوانەو ئەندام بیەی پەکەکەی باڵبەس کریا. چالاکا ئازادی ژەنا و جوانا، گەرەکشا بۆ حەجکەسی گێرا ماچا؛ "ئینە ئەندامو پەکەکەیا". هەرپاسە بەمەڵامەت بیەی ئۆپوزیسیون بیەو جەهەپەیۆ، گەرەکشا چی ڕێوە فشار وزۆ سەرو. کوردا دلۍ جەهەپەی ەرو تۆمەتبارکەردەیشا پانەی ئەندامۍ پەکەکەینۍ ۋنەپەرسایشا ۋنە مکریۆ و باڵبەسێشا مکەرۆ. نموونەی دیارو ئینەیچ ئەحمەد عوزێر سەرۆکو شارەوانی شارو ئەسێنیورتین. کوردە ئەکادیمیسیەکا، جە فرەو ئەکادیمیاکا کە ئەرەمەرزیێنۍ، پەی ئانەی باڵبەسێشا بکەرۆ، ماچۆ ئینە کوردا و شۆنیرەلوایشا پەی مکەرا و وزاشا چێرو چەمڎاریوە. پەیشا بەرکۊتەن کە عوزێر مژارێوەش سەرو ۋێڕاوەبەری نویستەن و جارێوە جە گلێرۆبیەکا ئیمرالینە باسش چۆوە کریان. واتشا؛ "ئیە ئەندامو پەکەکەیا" و باڵبەسشا کەرڎ. واتە ئینە شێوازێوە جەنگی تایبەتی دۆڵەتو تورکین ئی شێوازەیە پەی ئاستەنگی کوردی بەکار بەرۆ. ماچۆ؛ "ۋەرنیشت پەکەکەن چی؟ چونکی گەرەکشا ستاتۆیۍ چا دلێنە بەرۆ. جە ئیدارەو ۋێڕاوەبەری و سیستەمو وای ناڕەحەتا و پنەش قبووڵ نمەکریۆ، گەرەکشا دلێشەنە بەرۆ. پۊکەی جە کاتو نامە بەردەیشانە نمەواچۆ پەیەدە/یەپەگە، بەڵکم یەکسەر ماچۆ پەکەکە/پەیەدە/یەپەگە. ئینە زوانو جەنگی تایبەتین. پی زوانۆ گرڎ کوردێوە کە پاگیری سەرو ئشناسنامەو ۋێشا مکەرا بە ئامانج مگێرۆ. پۊکەی گرڎو دۆڵەتی، لایەن و سیاسەتمەدارا - کوردۍ با یان نا - نمەبۆ بە زوانو جەنگی تایبەتی دۆڵەتو تورکی فریو بووەرا.کورد، عەرەب، گەلو ئاشووری و سوریانی، بە سیستەمێوە دیموکراتیک پێوەرە ئیدارەو ۋێڕاوەبەری ۋێشا ئەرەمەرزنان و گەرەکشانە خاوەن ستاتۆو ۋێشا با. ئێمە پېسە پەکەکەی ۋەرنیشتەنە نیەنمۍ. هیچ پەیوەندیێوە سروشتی و ڕێکوستەیما چنی هیچ ڕێکوستەیۍ ئاگەی نییا. گرڎ کەس مزانۆ کەی لوایمۍ وکەی گێڵایمێوە. کە داعش هرووژمش کەرد، لوایمۍ کەرکوک، هەولێر، مەخموور، شەنگال و بێگومان کۆبانێ و ۋەرنیشت. بەڵام ئێمە جە هیچ یۆ چا شۆنانە نەمەنیمۍ و گێڵایمێوە، بەڵام  ئیسە سەرو ئی بنەمایۍ ماچا پەکەکە چا هەن.  نا، هیچ چێوۍ پا جۆرە ڕاس نییا.

بەڵام چێنە چێوۍ هەن: "ڕابەر ئاپۆ فەلسەفێوەن، پارادایمێوەن. هەرکەس پەیڕەوی جە فەلسەفەو ڕابەر ئاپۆی بکەرۆ، کە پارادایمو گلێرگێوە ئیکۆلۆژیی دیموکراتیکی سەرو بنەماو ئازادیی ژەنۍ ئەرەمەرزیان، بە ماناو ئانەی نمۍ کە ئاڎۍ ئەندامۍ پەکەکەینۍ. ئەر ئینە چامنە بۆ پەی نموونەی ئیساتۍ ئەرژەنتینەنە حیزب هەن سەرو هێڵۊو ئاپۆیی ئەرەمەرزیان. پاکستانیچەنە هەن. فرەو شۆنا تەرو جەهانینە هەن. ئایا ئاڎێچ ئەندامۍ پەکەکەینۍ؟ نەخێر. پېسە چنی جە وېیەردەنە پارتە کۆمۆنیستەکۍ سەرو بنەماو مارکسیزمی ئەرەمەرزیێ بێنۍ فرۍ بێنۍ، بەڵام هیچ کام پێوەس بە ویشا تەریۆ نەبێنۍ. ئارۆ هێڵۊو ئاپۆیی پارادایم و هێڵێوە فەلسەفیا. ئەر بڕۍ ڕێکوستەیۍ ۋەرنیشتی پەشتی پا هێڵۍ بینا، ماناو ئانەی نییەنە کە ئەندامۍ پەکەکەینۍ. پەکەکە جمېیەرێوەن خاوەن ڕێکوستەی و بەرنامەی دلێینەو ۋێشا و ۋەرپەرس و هەرمانوکارو ۋێشا. پوختی ئینۍ گرڎ شێوازو جەنگی تایبەتی دۆڵەتو تورکینۍ. ئینە هەقەتینێوەن و پەنەوازا گرڎ کەسێ بەپاو ئی حەقەتینیە مامەڵە بکەرۆ.

شمە باستا جە هەڕەشەکا تورکیای پەی سەرو سوریای کەرد. ئایا مەترسی ئانەی هەن تورکیا دەمودەس جە بواری سەروازینە هرووژم بکەرۆ سەرو سوریای؟

پرۆسێوە کە ئێمە ئینایمۍ چنەش، پرۆسێوە چامنەن کە جەنگێوە ئاڵۆز و هێزێوە ۋەرفراوانش ئینا چنە. ڕۊشنا کە دەسەڵاتدارا تورکیایچ کوچۍ ۋەنایۆیشا پەی ئی ئاژەیۆ هەن. ئاڎۍ گەرەکشانە شێوازوجەنگی هەمەلایەنەی بەکاربارا. چێنە هێزەکێشا سوریانە ڕێکوستێنۍ. هەرپاسە ئا کەسۍ جە جەنگو سوریاینە بڕەمۍ و لوۍ تورکیا پەنەوازیشا بە زەڕی بۍ. سەرەڕاو ئانەی قەتەر دەوری خراپ دژ بە کوردی گێڵنۆ، بەڵام زەڕش دۍ پنە و جە هەمان کاتەنە ڕائاوردەیش پنەکەردۍ. بڕۍ گروپۍ وەڵتەر بیەیشا بۍ. میت پەیوەندیش پۊوە کەردۍ و ئی گروپێشە ڕێکوستێوە و نامێش نیۍ سوپاو نیشتیمانی سووریای. بڕۍ کەسۍ چنی NSA و HTS پېسە یۆی مویناشا، بەڵام پاسە نییا. HTS هێڵێوە ڕۊشنش هەن و بە جدی باسش مکریۆ. بەڵام ئینە پاسە نییا. ئینۍ چەتێنۍ، پەی زەڕی دەورو یۆیرە کوۍ بیێنێوە. بەڵام جە هەمانکاتەنە هێزی تایبەتی دۆلەتو تورکی ملۆدلێشا و جلوبەرگو ئاڎیشا پۊشا. ئانۍ سەرۊکایەتی ئا چەتا مکەرا، جەنەراڵەکۍ تورکینۍ. هەرپاسە تانک و زرێپۆش و ئامێرۍ جیاوازێشا پنە مڎریا. بە فڕۆکەکاشا پەشتگیریشا مکەرا و تاکتیکشا پنە بەخشا. هێزێوە چامنەشا پێکئاوردەن. نامێشا نیان NSA ی، بەڵام جە بنەڕەتەنە هێزێوەنۍ پێوەس بە تورکیای. کەس نمەتاوۆ واچۆ ئینە هێزێوە سوریاینۍ. ئینە هێزو تورکیاین. ئاڎۍ پەی مەرامەکا تورکیای هەرمانە مکەرا، ئاڎۍ سیخوڕۍ تورکیاینۍ. مەعاش جە تورکیای هۆرگێرا. هەرپاسە ڕانمایی جە تورکیای هۆرگێرا. فەرماندەو هێزو قەسەدەی دووۍ ڕوۍ چێوەڵی قسێش پەی ڕۆنامەنویسا کەرد و ئەرەیاۋناش؛ ئێمە قسێشا چنی مکەرمۍ، بەڵام ئاڎۍ ماچا تەنیا تورکیا متاوۆ قەرار بڎۆ." چونکی ئاڎۍ خاوەنو ئیراڎەی نیەنۍ.

بێگومان ئەر ناچار بۆ بە سوپاو ۋێش دەسوەردای مکەرۆ، بەڵام پەی ئانەی سوپا دەسوەردای بکەرۆ، مشۆم پەشتگیری ‌هێزە مېیاننەتەوەییەکا پېسە ئەمریکای بەدەس بارا. چی مژارەنە کۆمەڵۍ گرفتێشا هەنۍ. بەڵام گەرەکشا جە ڕاو ئی چەتاوە کە ئاماڎێش کەردێنۍ و بە پەنهانی سەروازەکێش چنە بەشدار کەردێنۍ جە دژو کوردی جەنگ مکەرا. مەرامی سەرەکی ئی جەنگیە جە دژو ئیدارەو ۋێڕاوەبەری دیموکراتیکیا. ئینە مەرام و ڕێبازی سەرەکیی ئاڎیشان.

ڕێبازی دووەم ئینەنە؛ جە ڕاو ئی چەتاوە گەرەکشا پەیوەندی چنی بڕۍ جە عەشیرەتەکا وەش بکەرۆ بە واتەی: "عەشیرەتەکۍ سەرهۆردای مکەرا" گەرەکشا ئاژاوەگێڵنی ساز بکەرۆ. ئاڎۍ گەرەکشانە چەتەکاو NSA جە بەرەو جەنگینە بەکار بارا. ئانەما جە عەفرینەنە دی کە چێش مکەرا. خەڵکی کوشا بڕفانا و داواو زەڕیشا ۋنە مکەرا و یانەو خەڵکی تاڵان مکەرا. ئینە ستراتیجو دۆڵەتو تورکین جە سوریا و سەرنیشتو ۋەرکۊتوو سوریاینە. پۊکەی واتم "تورکیا جە سوریانە شۊنەو ئاشتیرە مەگێڵۆ، جەنگێوە بەردەوام و هەمەلایەنەش گەرەکا". چوونکی ماچۆ "جەنگ مکەرمۍ، دلێشانە بەرمۍ."

جە ۋەرا ۋەرو ئینەینە گەلەکەما جە سەرنیشتوو ۋەرکۊتوو سوریاینە مشۆم وریۍ با. ڕۆشنویرا عەرەبی و لایەنە عەرەبییەکا متاوا چی بارۆ دەوری گۆرە گێڵنا. هەرپاسە گەلو مەسیحی و ئاشووری – سوریای و ئەرمەنی گرڎ متاوا دەورێوە گرنگشا بۆ. پەنەوازا ئی پلان و ستراتیجیا دۆڵەتو تورکی پووچ بکەراوە. هەرپاسە ئیدارەو ۋێڕاوەبەری متاوۆ دەورێوە فرە گرنگ جە بنیاڎنیای سوریایۍ تازەینە گێڵنۆ. جە هەلومەرجو ئیساتێنە ئیدارێوە دیموکراتیک ڕاوەبەر مکەرۆ. یەکسانی گەلا و بیروباوەڕەکا چنەشەنە دەورێوە بنەڕەتییا. سەرو ڕوانگەو نەتەوەی دێموکراتیکی ئەرەمەرزیان. ئەر جە دیمەشق و گرڎو سوریاینە بە میتۆدی سیاسی و دیپلۆماسی ئەرەکۊشای بکەرا، متەوا ئی مۆدێلیە جە گرڎو سوریاینە پەرەپنە بڎا. تەنیا پی جۆرە متاوا نیشانەش بڎا کە متاوا یۆبیەی سوریای پارێزنا و جە بنیاڎنیایۆ سووریاینە دەور گێڵنانە. نموونێوە جە یەکسانی حەقەتینەو کوردی و عەرەبی و ئاشووری-سوریای و گرڎو گروپەکا تەری، نمونەو میتۆدو دیموکراتیکین جە سەرنیشتوو ۋەرکۊتوو سوریای کە ماوەو ١٠ساڵێن جابەجێ مکریۆ.

پېسە محەممەد جۆلانی واتش: "ڕاوەبەریما جە ئیدلبەنە ئەزمونش بەدەسئاورد. ئیساتۍ جە گرڎو سوریاینە هەوڵو جابەجێکەردەیش مڎەیمۍ"، چێگەنە نموونێوە جە سەرنیشتوو ۋەرکۊتوو سوریاینە هەن. هەرپاسە پەنەوازا ئینەیچ ۋەرچەم بگیریۆ و وزیۆنە بوارو جابەجێکەردەیۆ. بە دڵنیاییوە چێوۍ فرە ماناڎارا و ئیسفاڎەش پەی گەلا مەبۆ؛ بەڕاسی مبارەکا. پەنەوازا ڕاوەبەرا گەلاو عەرەبی و ئاشووری – سوریای و کوردی خاوەنداری چی یۆگێرتەییەی کە هەن بکەرا. دەس جە گەمێوە پی جۆرەیە هۆرگیریۆ، ئەرەکۊشایۍ سیاسی-دیموکراتیک ئەنجام بڎریۆ، و پی  جۆرە وزیۆ سەرو مێزۍ و کاریگەری ۋێشا جە گرڎو سوریاینە نیشانە بڎا. مەرامشا مشۆم دیموکراتیکەردەی سوریای بۆ. ئارۆ هێزو دیموکراتیزەکەردەی سوریای بەشێوێوە وەڵێکۆتانە و دیموکراتیک جە سەرنیشتوو ۋەرکۊتوو سوریاینە بیەیش هەن و کاریگەریش سەرو گرڎو سوریای مەبۆ. پی جۆرە ئەرەکۊشای ملۆڕاوە. ئینە پەیلواو ئێمەن و قەناعەتما هەن پی جۆرە ئیسفاڎەش پەی گرڎو گەلا مەبۆ.

چی ماوەنە جە چەمکی سەروازینە فاڕیای فرە ڕووەشدا. هێزە کوردییەکۍ دماو تەل ڕەفعەتی و شەهبای جە منبجەنە کیشیێوە دماوە. باس جە ڕێککەوتەی مکریۆ. چی بارۆ چێش ماچدۍ؟

بێ گومان ئێمە زانیاری ڕاسەوخۆما نییا، بەپەیلواو ئێمە قەرارو کیشیایۆ نەک هەر هێزە سەروازییەکا جە شەهبا و تەل ڕفعەت، کە هێزو ڕزگاری عەفرینیش چنەن- بەڵکم پەی گەلو وایچ ڕاس و شیاو بۍ، چونکی جەنگۇ ئاگەی بڕۍ مەترسییش شۊنەو ۋێشەرە ئاورد. جەنگێوە یەک ڕۊیی ڕووەشدا و دماو ئانەی قەرارو مردایشا دا و بە سەرکۊتەیی گێڵێوە دماوە. ١٢٠  هەزار کەسۍ بە سڵامەتی فاڕیێوە. خاس بۍ چونکی گەلەکەما چا زیاتەر گەلوو عەفرینی بێنۍ. وەڵتەر کۆچشا کەردەبۍ. ئاڎۍ جە کەمپەکانە ژیۋێنۍ، ئەر چا مەنێبیێنۍ چارەنوویسشا گنۍ چێرو تەرسێوە. چونکی ئا گروپۍ دژمنۍ گەلەکەیمانۍ. بە هامکاری فەرماندەیی قەسەدەی گەلو ئاگەی بە سڵامەتی فاڕیێوە. هەرپاسە خاستەر بۍ کە گەلەکەما جە گەڕەکەو شێخ مەقسوودی و ئەشرەفیەو حەڵەبینە مەنۆوە، چونکی ژمارەو گەلەکەیما چا فرەن. نزیکەو ٢٥٠ هەزار کەسا چا مژیوا. بێگومان پلانەو هرووژمو تورکیای جە منبجەنە جابەجێ کریا. دیارا بەشێوە جە هێزەکاو هامپەیمانی مېیاننەتەوەییچ دەسوەردایشا کەرد، گفتوگۆ، ئایێربەس و ڕێککۊتەی کریا.

بێ گومان دۆڵەتو تورکی ئینیشا گرڎ پێچەوانە مکەرۆوە. پەی نمونەی ماچا جە تەل ڕەفعەت و شەهبانە سەرۍ کۊتیمۍ. بەڵام ئەر چا مەڕانە جەنگ کریابیۍ، دووۍ ساڵۍ نەتاوێنۍ ئەرەگیرش بکەرا. قەرارو ۋێشا دا و چا کیشیێوە دما. ئیساتۍ ئاڼنەی جە ئەرەیاۋناکانە موینمێش وچیۆ جە منبجەنە ڕێککەوتەی کریان. بێگومان مرۆڤ سەرەش سوڕ مەنۆ و پەرسانۍ چی جەنگێوە قورس جە منبجەنە ڕووەش نەڎا؟ جە حەقەتینەنە چن ڕوۍ جەنگ ڕووەشدا، بەڵام دماتەر جەنگ مردا. دماتەر ڕۆشن بیۆ کە چا بە مېیانجیکەردەی هێزەکاو هامپەیمانا ڕێککەوتەی کریان. نە چەتەکۍ NSA سەر بە دۆڵەتو تورکی و نە هێزەکاو ئەنجومەنو سەروازی منبجی چا نمەمەناوە. بە مەعنێوەتەر چا ڕێککەوتەی کریان کە 'هەردووە هێزەکە جە منبجەنە کیشیاوە و جە ڕاو ئەنجومەنی هامبەشیۆ بریۆ ڕاوە'. ئینەما ئەژنیەن. پی جۆرە ڕێککەوتەیۍ کریان و سەرو ئی بنەمایۍ هێزە کوردییەکۍ و هامبەشە عەرەبەکێشا جەنگەکەشا مردنا.

جە لێوەتەرۆ چەتەکۍ هرووژمشا کەرڎ سەرو قەرەقۆزاقی و بەنداوو تشرینی. چا ناوچێوە هەن بە نامۍ دێر حافیری، چا هروژمشا کەرڎ. واتە گەرەکشا بۍ سنوورەکاشا فراوان بکەرا، گەرەکشا بۍ بانۍ بە هەڕەشۍ پەی سەرو کۆبانی، گەرەکشا بۍ سردەو  بەنداوو تشرینی بگێرا. پۊکەی هرووژمەکێشا چڕ کەردێوە. هەرچنە سەرەتا زانیاری فرەما نەبۍ، بەڵام ئیساتۍ ئەرەیاۋناکۍ بە شێوێوە ۋەرفراوان وەڵاشا کەردەنۆ و وێنەکێچ وەڵۍ بیێنێوە. چا جەنگێوە گۆرە ڕووەشدا. جە حەقەتینەنە هێزەکاو سوریای دیموکراتیکی و هێزەکاو چێرو ئەمرەو ئەنجوومەنو سەروازی منبجی چا مڎرامانێوە تاریخیشا کەرد. تانک و ترۆمبێلێوە فرەو چەتەکا دلێنەبریۍ. باس مکریۆ زیاتەر جە ٢٠٠ چەتا کوشیێنۍ. ئا وێنۍ جە ئەرەیاۋناکانە وەڵۍ کریێنێوە، ئانەی بەروزا کە جەنگێوە گۆرە ئینا ئارانە. دیارا دۆڵەتو تورکی چا جەنگش مردنا. ئەگینا ئاڎۍ بەردەوامۍ بێنۍ ئەرنا ڕێککەوتەی جابەجێ نەکەرێنۍ.

دیسان بەپاو بەیاننامەو فەرماندەیی قەسەدەی، چەتەکۍ مەرجەکۍ ڕێککەوتەیشا جابەجێ نەکەردەن. چونکی جە منبجەنە ماچا 'ئێمە سەرۍ کۊتیمۍ'. بەڵام پېسە ئەرەیاۋییا ئەر هێزەکۍ قەسەدەی چا جەنگشا کەردەبیۍ، ئاڼنە بە ئاسانی ئەرەگیرش نەکەرێنۍ. نمەبۆ کەس ۋێش هۊرخەڵەتنۆ. چونکی چی دماییانە یۆ جە ۋەرپەرسا تورکیای جە ئەرەیاۋنێونە واتش: "ئێمە جە یەک ڕۆنە مبنجما گێرت، واتە متاومۍ بیاومۍ هەر شۆنێوە و ئەرەگیرش بکەرمۍ. ئینە غەڵەتێوە گۆرەن. چونکی ئاڎۍ عەیامێوەن هەرمانەشا کەردێنە و مەڕێشا وەشکەردێنۍ بە دڵنیاییوە پەی جەنگێوە یەک ڕۆیی وەششا نەکەردێبێنۍ. بەڵکم بە پاو ڕێککەوتەی و ئایێربەسی کریان.

جە حەقەتینەنە جە ئەرەیاونایەکانە ئەرەیاونانشا کە تشرین و قەرەقۆزاقیچشا گێرتەن

بەڵێ؛ ماچا ئێمە ئا یاگێما گێرتێنە، ئینە جۆرێن جە جەنگی تایبەتی. جە حەقیقەتەنە ئیسە پرسیارێوە مێ وەڵێ کە ئایا قەبرەو سلێمان پاشا بریۆنە یان نا؟ باسش سەر کەرا. هەرچەنە نەکەردەنشا، بەڵام پێسە وئانەی ئەرەگیرشا کەردەبۆ، باسش چنەکەرا. چنین بەبێ ئانەی ئاکەی ئەرەگیر کریۆ بریۆنە؟ بەڵام پێسە جە قسەکانە بەرکەوتەن، بەپاو ڕێککەوتەکەی تەنیا ٧ کەسێ ئەشیێ ئامێنێ ئاکە و بە چەکی سووک پێسەو دەمانچەی پاسەوانیشا کەرێ. پۆکەی ئینەشا قبەوڵ کەردەن. بێگومان ئینە چێوێ ئاسایی وجەهانیا. ئەر بلا سەرو قەبرەو سلێمان شا، پاسەمەزانو هێزەکا سوریای دیموکراتیک و نە خەڵکو ئاکەی ناڕەزایەتی بەربڕانە. ئەگەر ڕێکەوتەی جە منبجەنە ڕووەنەرۆ، ڕەنگە چێکەیش ڕووەنەرۆنە. من بە وردی مەزانو، بەڵام ئانەی چێنە ئاشکرا بۆنە ئانەن کە دۆڵەتو تورکی جەنگی دەروونی و تایبەتی بەرۆڕاوە و سەرەڕاو ڕێککەوتەی ماچۆ: 'سەرکەوتەیم بەدەس ئارد'. بە گردی گردو پلانانەکا پووچەڵکریێوە. بێگومان نیەنا جا بڕوێنە جە پلانەکانە مڏرا. وەزیرو بەریشا ماچۆ دلێشا بەرمێنە. چونکە گلێەگەو تورکی بی جۆرە ڕائامێنی و ئامادەکاری پەی ئا داوێشا کەرا. جە کاتێنە کورد پێکئاردەو ئا مەنتیقەینێ. چی هرووشمێ کەرا سەرشا؟

ئاڎۍ گەرەکشانە جەنگەکە مردۆ، بەڵام تورکیا حەزش بە جەنگین

ئیسە حکومەتو دیمەشقی تازە پێکئامان و ئەرەیاونانش کە مشۆم جەنگ سوریانە مڏرۆ. پاسە دیارا هێزەکا هامپەیمانیچ گەرەکشا جەنگ دمایش بێ، بەڵام تورکیا گەرەکشا جەنگ بەردەوام بۆنە. واتە بی جۆرە گەرەکشا ئیرادەو گەلا ئاکەی پاشێل کەرۆ.

ئیدارەو وێڕاوەبەری سەرنیشتوو وەرکەوتوو سوریای دەرفەتێوە بەهێزتەرش هەن و تامتاونە بەهێزتەر جەنگ کەرۆ. بە گردی چی پرۆسەنە کە جە ٣٠و نۆوەمبەری دەسش پنەکەردەن، بە گردی وینمێنە هێزەکا سوریاو دیموکراتیکی و ئیدارەو وێڕاوەبەری سەرنیشتوو وەرکەوتوو سوریای سەرکەوتوێ بیێنێ جە ئەرەپڕناو پێگەو سیاسی و سەروازییەکاشانە.جە سیاسەت و جەنگەنە چیوی چانە هەن. متاوی پاشەکشی تاکتیکی کەری پەی وەرگری کەردەی جە بەها ستراتیژییەکا و دەسئاردەی سەرکەوتەو ستراتیژی. تەنانەت کریۆ بڕێ جێوێ تەرێچ دەینە. پەنەوازا بی جۆرە یاومێنە. پۆکەی جە بڕێ یاگێنە ڕەنگە کیشێباوە. پەی نموونەی بڕێ کیشیێ خەڵەتێنێ. پەی نموونەی؛ چوڵکەردەو عەفرینی جە ساڵەو ٢٠١٨ نە خەڵەت بێ، بەڵام ئینە جیاوازا. چونکە سوریا ئینا پروسەو متەیرەی تازەینە. هەر پۆکەی گرنگا. مشۆم بە ڕاس تەماشەکریۆ.

نمەبۆ کەس یاگێ ئەرەنیشتەو وێش جیا بازۆنە

هەرپاسە  گەرەکما ئانەیچ واچو: "کۆچکەردەی جە ئەساسەنە خەڵەتا. مەبۆ کەس کۆچ کەرۆنە، بەڵام عەفرین تایبەتی و جیاوازی وێش هەن. جە حەقیقەتەنە ئارێ وەڵتەر کۆچشا کەردەبێ. وەشڵەی ئینە ڕووەش نەرێ، بەڵام ڕووەشدا. گەلەکەما ئینێ خەیمەکانە مژیوا. ئەر چاکە مەنێنە ئینە ڕووە نەرێ. بەڕاسی گەلو عەفرینما فرە وڵاتپارێزێنێ. بە ڕێزۆ سڵام جە گردی مکەرو. عەیامێوەن فرە دلێشانە مەنەناوە. مرۆڤێ فرە وڵاتپارێزێنێ. پۆکەی فرە خاس بێ بەیا مەنتیقەو وێڕاوەبەری و جە لایەن هێزەکا قەسەدەیۆ پارێزیانە، بەڵام کۆچ کەردەی بە گردی دروس نییا. پەی نمونەی نەکریێ ئەرەنیشتا شێراوا و شەهبانی کۆچ کەرا. ڕەنگە وەڵتەرێ گەرەکشا نەبییەبۆ، بەڵام دماتەر ویناشا چەتەکێ چەوسناشاوە و ئارێچ مەجبوورێ با کۆچ کەرا. بەڕاو ئێمە کۆچکەردەی جە دەگا و شارەنە خەڵەتا. خەڵکو عەفرینی جە دەگاە نەبێێ، خەیمێنە بێنێ؛ کۆچکەردەو ئاریشا پەنەوازی بێ و ڕاسا. جگە چانەیچ کۆچکەردەی خەڵەتا. چونکە ئارێ یاگەکا ئەرەگیرێ کەرا.

چی پڕۆسە گردینە یاومێنە کە گەلو کوردی و عەرەبی و ئاشووری-سوریانی جە خاڵێوە هامبەشەنە پارێزگاریشا کەردەن و بە تنی جوابدایۆشا کەردەن. بەتایبەت مڏرامانو هەفتەی ویەردەی قەرەقۆزاق و بەنداو تشرینی مانێوە فرە گۆرێش هەنە. ئیرادێوە گۆرە چاکە نیشانە دریا.

دماینە ماچو: "ئێمە ئینایمێ قۆناغێوە گرنگ و تاریخینە. سەرو وەرنیشتی هەم تەرسی گۆرێ هەنە و هەم دەرفەتێ گۆرێ. گەلەکەما جە وەرنیشتوو سەرنیشتوو وەرکەوتوو سوریای مشۆم وێش پەی گرد چێوێ ئامادە و بەڕێکوزتەی کەرۆنە. بێگومان شانسو سەرکەوتەی و بەدەسئاردەی دەرفەتی زیاتەر فرەن. هیوادارێنمێ و ئینایمێ ئابڕوێنە کە گەلا هەرێمەکەیما بە ئەزموونو وێشا، یۆگێرا سەرێگنا. چی پڕۆسە تاریخیەنە هیواو سەرکەوتەی پەی گرد لایێ مووازمێنە.