تان و پۊ وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتیی و ھەنگامۍ کرڎەیۍ پەی ئاۋەڎانکەرڎەو ناوچەو ھۆرامانی و ئەۋەگېڵنای زۋانی ھۆرامی پەی بوارو وانای و ڕاۋەبەریی، کتێبێوەن جە نۋیستەی و ئاماڎەکەرڎەی "ئاکۊ مارانی"ن و بە زنجیرە جە بەشو هەورامی ئاژانسەکەیمان (فوڕات نیوز)ەنە وەڵاو مەکریۆنەوە.

[بەشۍ پانزەمە]

پەی ئانەی کە سالاریی دەسەچنېۋی، چینېۋی، پارتیېۋی، یان دەسېۋی سەربازیی سەرو کۊمەڵېرە سەرھۊڕنەڎۊۋە، چ میکانیزم و فېلتەرېۋ ھەن؟

پېسەو گرڎ ھەنگامېۋۍ تەرۍ کۊمەڵایەتیۍ، ۋەڵۍ گرڎ چېۋېۋیەنە وۍ-ھۊشیاریی و ئاستو ڕۊشنۋیریی خەڵکی و ئاماڎەیی مڎرامانو خەڵکی پەی پارېزنای وېراۋەبەرییەکەو وېش، یان وازئاۋرڎەی چە سەربەوۍ-بېیەی و ئەۋەگېڵای پەی چېرو سیستەمی ملکەچکەرانەو دۆڵەتی، ئەگەرەکا دەسنیشانکەرۊ. کۊمەڵېۋە کە ئاماڎەیی ھۊشیی و کۊمەڵایەتیی و ئابۇریی و سیستەمیی سیستەمو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتیش نەبۊ، ھەرگیز نمەتاۋۊ وېڕابەریی مەرزنۊرە. کاتېۋ کە پەی ئا مەبەسەیە ئاماڎەیی ھۊشیی و ئابۇریی و کۊمەڵایەتییش بی، ئیتر درۊسبېیەی و سەرھۊردای میکانیزمەکا وېپارېزی کۊمەڵایەتیی ئاسانتەرین چېۋەنۍ و بەشېۋی وېزاڎەنۍ چە سرۇشتو سیستەمەکەی و بە وېھۊشیاریی خەڵکی پەشتی بینا. بنەمابېیەی کۊنیشتو خەڵکی و بڕیاردای دلۍ ئا کۊنیشتانە و دەسنیشانکەرڎەی ڕاسپاریایا پەی ئەنجامدای بڕیارەکا و بېیەی مافو ئەۋەگېڵنای و لابەرڎەی و ۋەرگېرتەی چە ھەر کەسېۋی ڕاسپاریای، کە ئەرکو سەرو شانەو وېش ئەنجامنەڎۊ، یان چېرو چەترۊ وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتینە پەی بەرژەۋەڼی تایبەتیی وېش و ھامۋیرا وېش کۊشش کەرۊ و پېچەۋانەو بڕیارەکا خەڵکی ھەرمانە کەرۊ، ئەلف و باو ڕېکۋستەی ئاسۊیی و وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی ھەنۍ. 

ھەڵبەتە چنی ئانەیچە، ئەگەرش ھەن پېسەو سەردەمو خېزیاو خەڵکو ڕوسیای ساڵۊ ١٩١٧دژو تزارەکا، یان سەردەمو خېزیاو خەڵکو ئێرانی ساڵۊ ١٩٧٩ دژو سیستەمی پاشایی، پارتیېۋ یان لایەنېۋ پېسەو بۆڵشەڤیکەکا یان (حزب اللە)ی بێۋ و بە پەشتەۋانی ھېزو دۆڵەتا دۆروبەری و دوژمنا وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی، تاکتیکو خزنای ئەنداما وېش پەی دلۍ ئەنجۇمەنی و شورێ و کۆمونەکا خەڵکی پەیڕەۋی کەرۊ و دماو زاڵبېیەیش، بە دلېنەبەرڎەی سیستەمو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی، سیستەمە ۋەڵینەکا گېڵنۊۋە، یان سیستەمی تاک-پارتیی و میلیشیایی وېش سەرو خەڵکیەرە سەپنۊ. پاسە کە چە سەرەتانە ئاماژەدریا، ئانە بە ئاستو وېھۊشیاریی خەڵکی و ڕادەو ئاماڎەیی خەڵکی پەی پارېزنای وېڕاۋەبەرییەکەو وېش پېۋەز ھەن؛ ئەر خەڵکی چە بارەو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی ڕۊشنۋیر بۊ و وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی بېیەبۊ بە بەشېۋ چە کولتۇری و ۋیرۆکەرڎەی و ڕۊشنۋیری کۊمەڵۍ و ئەنداماو کۊمەڵۍ و ھیچی تەر خەڵک نەتاۋۊ سایەو سیستەمە ڕامیارییەکانە بژیۋۊ، ئەۋەگېڵای سیستەمی ۋەڵېنی، یان زاڵبېیەو لایەنېۋی ئاسان نېیا. چۇنکە پاسە ئەزمۇنەکا مرۊڤایەتی نیشانشا دان، بنەماو مدرای و بەرڎەۋامیی گرڎو سیستەمە ستەمکەرەکا، سەرو ناھۊشیاریی و وەشباۋەڕیی خەڵکیۆ وېش گېرتەن و مدران، بە پېچەۋانۆ ئانەیچە، دلېنەلۋای سیستەمە ستەمکەرەکا بە وۍ-ھۊشیاریی و ڕۊشنۋیریی خەڵکی و بڕۋابېیەی خەڵکی بە وېش، پېۋەز و مسۆگەر کریۊ و بەبۍ وەشباۋەڕیی و ملکەچیی خەڵکی، ھیچ دۆڵەتېۋ و میلیشیێۋ و فەرمانداریېۋ و پارلەمانېۋ و پاشاییېۋ و لەشکرېۋ و دیکتاتۆریېۋ بېیەیش نېیا و نمەتاۋۊ یەک شەۋ و ڕۊ وېش گېرۊ و مەنۊۋە.

پەی ۋەرگېرتەی چە ئا ئەگەرا، مشیۊ ھەر چە ھەنگامۍ یەکەمۆ خەڵکی چە ئا مەترسییا ھۊشیار کریۊۋە و پەی ئا مەبەسەیە، مشیۊ ڕېکۋزیێ جەماۋەریی و کۊمەڵایەتییە ئاسۊییەکۍ شان بە شانو ڕۊشنگەرییە ڕۊشنۋیریی و کولتۇرییەکا، پېسەو فېرگاو ھۊشیارکەرڎەی و پەروەرڎەکەرڎەی کەسە ئازاڎیواز و وېڕاۋەبەر-وازەکا پەی سەبای ڕاۋزیا، بە واتێۋە تەرە، ڕېکۋزیێ جەماۋەریی و کۊمەڵایەتییە ئاسۊییەکۍ شان بە شانو وۍ ڕېکۋستەی و کۊشش کەرڎەی پەی بەدەس ئاۋرڎەی ئامانجەکا چېرو دەسەڵاتو سیستەمە ڕامیارییەکانە، ڕۊشنۋیری وېڕاۋەربەریی ھۊش و ئاۋەزو گرڎ کەسېۋیەنە کەرا بە بەشېۋ چە ۋیرۆکەرڎەی و کولتۇری و ژیۋای خەڵکی و ڕۊ بە ڕۊ ھامشانو لاۋازکەرڎەی و ھۊرۆگېڵنای سیستەمە ڕامیارییەکا، چەکەرە کەرڎەی و گۆرە بېیەی سیستەمو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی پەرەمسانۊ و تەۋەن بە تەۋەن یاگۊ سیستەمە ڕامیارییەکا گېرۊۋە. چۇنکە سیستەمە ڕامیارییەکۍ بە دلېنەبەرڎەی پایەکا سیستەمو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی کۊمەڵە ئازاڎەکا [بە دلېنەبەرڎەی وۍ-باۋەڕیی و ھەرمانۍ ھەرەوەزییە و ئابۇری ھەرەوەزیی و وېکۊمەکیی کۊمەڵایەتی و سەر-بە-وېیی کەسەکا کۊمەڵۍ] تاۋانشا وېشا سەپنا و یاگەگیرۍ با و سەرو کۊمەڵەکارە زاڵۍ با و سەرزەمینە ئازاڎەکا گیرارە و دۆڵەت و وڵاتۍ درۊسۍ کەرا. ھەر بە ئەۋەگېڵنای ئانەیە، کە سیستەمە ڕامیارییەکا دلېنەبەرڎەن، وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی درۊس بۊۋە و پەی ھەمیشەی یاگۊ سیستەمە ڕامیارییەکا گېرۊۋە و مرۊڤایەتی چە تۊقۊ دۆڵەتی و کۆمپانییە جەھانلۇشەکا و مشەوەریی داراکا و گەڼەوەریی ڕامیارا ڕزگار بۊ و جەنگ و یانەۋېرانی و ئاورای و دەربەدەریی و قینە و دوژمنایەتیېۋ، کە دۆڵەتی ڕامیارا پەی پارېزنای و ئەۋەئاستەی سیستەمە ڕامیارییەکا درۊسۍ کەرڎېنۍ، دلېنەملا و ھۊشیاری و یۊگېرتەی و ھامپەشتی و وەشەۋیسی یاگۊ سەرکۊتکەرڎەی و  دۋەبەرکییە ڕامیارییەکا گېراۋە.

سیستەمو وېڕاۋەبەریی کۊمەڵایەتی بە گلېرۆبېیەی و گفتۊکەرڎەی گرڎو خەڵکی چە بارەو پەرسەکا و ڕېکۆتەی سەرو بڕیارەکا پەشتی بینۊ، کە دۋۍ میکانیزمی ئازاڎیبەخشېڼۍ و ھیچ بۊشایېۋ پەی پلانۊ میانیگەرایی و قۇچکەیی سیستەمی ڕامیاریی نمازاۋە، کە پېسەو دۋۍ بنەما چینایەتییا، ڕامیارا کەرا بە بڕیاردەر و فەرماندەر و خەڵکی کەرا بە فەرمانبەر و ملکەچ، سامان و دەرامەتو کۊمەڵۍ ۋزا چېرو دەسو ڕامیارا و کۆمپانییەکا و خەڵکی کەرا بە کرېگیریاو ئاڎېشا و ئاتاجو دەسو ئاڎېشا، ھەر پاسە کە چی ڕۊزگارەنە ھەن و ڕوەمڎۊ.

---------------------------
پەراۋېزۍ:
* دەنگە تایبەتەکۍ زۋانی هۆرامی، پیتە و نمۇنە:

- ڎ : ئەڎا
- ۋ : ۋاران
- ڼ : مەڼ
- ۊ : لۊ
- ﯗ = وو : (مــﯘ)